Lögberg - 29.10.1936, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. OKTÓlBER 1936
Högberg
Gefið út hvern fimtudag af
THE C O L XJ M B I A PRESS L I M 1 T E D
695 Sargent Avenue
Winnipeg, Manitoba ,
Utanáakrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVE.
WINNIPEG, MAN.
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The "Lögberg” is printed and published by The
Columbia Press, Limited, 695 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Iskyggilegar horfur
Ekki verður sagt að vænlega horfist á
um Norðurálfufriðinn, eins og nú standa sak-
ir; óstjórnlegt vígvarna brjálæði sýnist hel-
taka eina þjóðina eftir aðra með slíkum firn-
um, að langt skarar fram úr því, er viðgekst
í byrjun heimstyrjaldarinnar miklu frá 1914.
Og þótt reynt sé eftir föngum að halda þessu
leyndu, þá mun það þó sönnu næst, að um sex
miljónir manna séu undir vopnum í Norður-
álfuríkjunum um þessar mundir; er það
tveim miljónum meira en þá var. Þessu til
viðbótar er staðhæft, að með hálfsmánaðar
fyrirvara geti þjóðir þessar hætt við sig sjö
miljónum vígra manna.
Nýprentuð árbók þjóðbandalagsins, er
um vígvarnir og vopnastyrk fjallar, lætur
þess getið, að á Rússlandi séu undir vopnum
1,300,000 manna; jafnframt nemi árleg við-
bót sex hundruð þúsundum. Samkvæmt ár-
bókinni eru ekki fyrirliggjandi opinberar
skýrslur, er kveði á um mannaflannr í her
Þjóðverja, en getið þess til, að hann sé um
550,000, það er að seg'ja hinn fasti her; hafa
Þjóðverjar síðaetliðið ár lagt mikið kapp á
aukningu flotans.
Árið sem leið taldi her Frakka 642,875
menn, bæði heima fyrir og í nýlendunum; við-
bótin í ár hefir hreint ekki verið neitt smá-
ræði, einkum að því hvað loftflotann áhrærir.
Svo má að orði kveða sem öll ítalska
þjóðin sé undir .vopnum; hefir herinn verið
margaukinn á öllum sviðum, þó mest hafi á-
herzlan auðsjáanlega verið lögð á aukning
loftflotans; telur hann nú hvorki meira né
minna en 1,862 flugvélar. Hinn fasti her
Itala telur 502,582 óbreytta liðsmenn, auk
25,000 herforingja.
Bretar eru epgin undantekning frá því
hvað vígbúnaði viðvíkur, nema síður sé; hefir
stjórnin nýlega ákveðið að auka loftflotann
til muna, þó slíkt mælist harla misjafnt fyrir,
að því er ráða má af ummælum brezkra blaða.
Allur er þessi fáránlegi viðbúnaður gerður
undir sjálfsverndar yfirskyni þar sem leikið
er á viðkvæmustu strengi þjóðernisvitundar-
innar; þá strengina, sem teygja má lengst.
Það, sem hér hefir sagt verið um Norðurálfu-
þjóðimar, gildir vitanlega engu síður um
Japani, sem ávalt eru undir vopnum, jafnt
nótt sem nýtan dag.
Það skiftir engu máli hversu viðbúnað-
aræðið er fegrað; fyr eða síðar leiðir það
ætíð til blóðsúthellinga og böls fyrir alla að-
ilja jafnt.
Mikið er úr því gert hvað mikla atvinnu
vopnaframleiðslan í hinum ýmsu löndum
veiti; hve margar miljónir sæti auðum hönd-
um, ef ekki væri fyrir það. En er þá þetta sú
atvinna, sem fólkinu er fyrir beztu og líkleg-
ust er til frambúðarheilla? Svarið er ekki
vandfundið.
Blöðin flytja fregnir um það sem dæmi
upp á vaxandi velgengni, að unnið sé í vopna-
verksmiðjunum myrkranna á milli, jafnframt
því sem nýjar og nýjar verksmiðjur bætist í
hópinn. Það hefir aldrei leikið á tvennum
tungum hvert hagnaðurinn af slíkri fram-
leiðslu lenti; en tapið hefir jafnast niður á al-
menning; niður á þá, sem horfðu úr sér augun
í einfeldni sinni, við það, að smíða morðtól á
meðbræður sína og sjálfa sig.
Vo>pnaverksmiðjurnar sjóða stál sitt í
nafni friðarins. Þjóðirnar tala hátt um frið,
en sitja jafnframt á svikráðum hver við aðra;
þær úthella bræðrablóði í nafni friðarins og
skilja við móðurmoldina sundurtætta og flak-
andi í sárum. Það eru stjórnmálaforingjam-
ir og vopnaframleiðendumir, sem í ýmsum
tilfellum eru einu og sömu mennirnir, er á-
byrgðina bera á öllum þessum óvinafagnaði,
og sá ábyrgð er engin léttavara; gagnvart
þessum öflum stendur fólkið, enn sem komið
er, svo að segja öldungis varnarlaust. Ein-
hvemtíma finnur það þó sjálft sig og hristir
af sér okið.
Þroskað almenningsálit mun á sínum
tíma krefjast þess, að framleiðsla morðtóla á
mannkynið verði bönnuð að alþjóðalögum.
Þá, en ekki fyr, má réttilega gera sér nokkra
von um frið á jörðu.
F orseta-kosningarnar
í Bandaríkjunum
Þann 3. nóvember næstkomandi skera
amerískir kjósendur úr því, hvor þeirra
Roosevelt eða Landon skuli hafa með hönd-
um búsforráð Bandaríkjaþjóðarinnar næst-
komandi fjögur árin; hvort heldur það verði
Demokrataflokkurinn undir forustu Roose-
velts forseta, sem eins og sakir standa, virð-
ist vera róttækur framsóknarflókkur, eða þá
Republicana flokkurinn með Landon í farar-
broddi, er kvaddur verði til forráða. Re-
publicana flokkurinn syðra minnir mjög á
I afturhaldsflokkinn hér í landi, þau árin, sem
Mr. Bennett sat við völd, þar sem alt hjakk-
aði í sama farinu.
Forsetakosningar í Bandaríkjunum telj-
ast ávalt til stórviðburða á sviði stjórnmál-
anna; eigi aðeins heima fyrir, þar sem að
sjálfsögðu mest ber á öldurótinu, heldur og
’ út um allan hinn siðmenta heim; hjá því getur
heldur ekki farið, þar sem jafn voldug þjóð á
hlut að máli og hin glæsilega Bandaríkjaþjóð.
Oss, sem þetta land byggjum, snerta forseta-
kosningarnar syðra á margvíslegan hátt; ekki
sízt eins og nú horfir við. Vér njótum um
þessar mundir hagkvæmilegra viðskiftasamn-
inga við Bandaríkin; þeir samningar eru
undirskrifaðir af núverandi forseta Banda-
ríkjanna, Mr. Roosevelt. Nái hann endur- I
kosningu, er ekkert að óttast um samninga
þessa, auk þess sem vel má ætla, að rýmkvað .
verði til um þá að mun í gagnskiftaáttina. j
Mr. Landon, er virðist hafa tekið Mr. Hoover
sér til fyrirmyndar á íhalds- og innilokunar-
sviðinu, hefir hvað ofan í annað lýst yfir því, j
að svo framarlega sem Republicanar komist j
til valda að afstöðnum næstu kosningum,
verði vðiskitasamningarnir við Canada eigi
aðeins numdir úr gildi, heldur megi þess
jafnframt vænta, að hækkaðir verði drjúg-um
innflutningstollar gegn canadiskri fram-
leiðslu. Af þessum ástæðum og mörgum
fleiri, er það því eigi nema eðlilegt, að áhugi
ríki norðanverðu landamæranna, í sambandi
við forsetakosningarnar. En hann nær miklu
legra en það.—
Svo langt gengur Mr. Landon í innilok-
unaráttina, að hann í hinni margumræddu
Indianapolis-tölu sinni, beinlínis hótar því, að
fái hann nokkru um ráðið, segi Ameríka skil-
ið að fullu og öllu við alþjóðadómstólinn í
Haag; um afskifti af þjóðbandalaginu geti
vitanlega heldur ekki orðið að ræða. Ame-
ríka skuli aðeins vera fyrir Ameríkumenn.
Að svo verði í framtíðinni mun ástæðulaust |
að draga í efa; og það engu síður fyrir það
þó þjóðin haldi opnum augum sínum gagnvart
skyldum sínum við umheiminn og mannkynið
í heild.
Mr. Roosevelt er alveg vafalaust engu
óþjóðræknari Ameríkumaður en Mr. Landon,
þó hann finni til þess og viðurkenni,, að til
séu fleiri þjóðir en Bandaríkjaþjóðin. Mr.,
Roosevelt hefir verið fundið það til foráttu,
að hann hafi verið eyðslusamur bústjóri; að
viðreisnarlöggjöf hans hafi ekki staðist
hreinsunareld dómstólanna; að umbótatil-
raunirnar stefndi í áttina til Fascisma og þar
fram eftir götunum; þetta og margt fleira,
hefir honum verið borið á brýn í yfirstand-
andi kosningahríð með það fyrir augum, að
reyna að fyrirbyggja endurkosningu hans.
En þrátt fyrir þetta verður ekki annað sagt
en Mr. Roosevelt hafi varið málstað sinn vel
og drengilega; það hafa útvarpsræður hans
afdráttarlaust sannað.
Ekki verður um það deilt, að Mr. Roose-
velt teljist til vinstrimanna í stjórnmálalífi
þjóðar sinnar; jafnvel hinna róttækustu; ekk-
ert sýnist standa skapgerð hans fjær en kyr-
staðan; hann er víðsýnn umbótamaður, er
flestum þjóðhöfðingjum fremur virðist skilja
kröfur hins nýja tíma; eigi aðeins í þröngri
merkingu innan vébanda Bandaríkjaþjóðar-
innar, heldur og engu síður með hliðsjón af
rás heimsviðburðanna í heild. Það er ekki
einasta að Bandaríkjaþjóðin þarfnist Roose-
velts, eins og nú horfir við, heldur er það
hreint og beint pólitískt sáluhjálpar atriði
fyrir umheiminn að hann verði endurkosinn
þann 3. nóvember.
Mannúðarmál
Líknarsamlag Winnipegborgar heldur
sína fimtándu fjársöfnun 2. til 7. nóvember
næstkomandi, að báðum dögunum meðtöldum.
Winnipegbúar hafa jafnaðarlegast brugðist
vel við og ekki skorið við neglur sér framlög
til líknar- og mannúðarþarfa, og þeir gera
það vafalaust heldur ekki í þetta sinn, því
nauðsynin er engu síður brýn nú en endrar-
nær.
Stofnanir þær, er stuðnings þurfa við
eru margar; þær hafa allar það veglega hlut-
verk með höndum, að hlynna að þeim, sem
einhverra orsaka vegna hafa orðið
undir í lífsbaráttunni og þarfnast
liðsinnis.
Kornið fyllir mælirinn. Máls-
mergurinn er sá, að allir leggist á
eitt, og leggi fram kserf sinn eftir
efnum og ástæðum.
GULLBRÚÐKAUP 1
SELKIRK
Síðastliðið sunnudagskvöld, áttu
þau Mr. og Mrs. Magnús Hjörleifs-
son í Selkirk, gullbrúðkaup; var
þess minst með ánægjulegu samsæti,
er haldið var á heimili sonar þeirra
og tengdadóttur, Mr. og Mrs. Björn
Hjörleifsson. Séra Rúnólfur Mar-
teinsson hafði veizlustjórn með
höndum, og leysti það starf af hendi
með sinni alkunnu prúðmensku og
lipurð. Til máls tóku, auk veizlu-
stjóra, Dr. Eyjólfur Johnson, séra
Carl J. Olson, Einar P. Jónsson,
Björn Hjörleifsson frá Riverton,
bróðir gullbrúðgumáns, og Skúli
verzlunarstjóri Hjörleifsson, sonur
gullbrúðhjónanna, er afhenti þeim,
fyrir hönd barnanna, minningar-
gjafir, tvo hægindastóla og peninga-
upphæð. Sunginn var fjöldi ís-
lenzkra söngva á milli þess sem töl-
ur voru fluttar. Árnaðarskeyti bár-
ust gullbrúðhjónunum frá þeim Mr.
og Mrs. Sigurður Sigurðsson á
Girnli og Gunnari H. Johnson að
Tessier, Sask., hálfbróður gullbrúð-
gumans. Veitingar voru hinar á-
gætustu, eins og títt er, þar sem ís-
lenzkar konur eiga hlut að máli.
Þau Magnús Hjörleifsson og
Guðný kona hans eru bæði ættuð úr
Norðurmúlasýslu; hafa þau dvalið
langvistum vestan hafs og njóta al-
mennra vinsælda. Fimm mannvæn-
leg börn eiga þau á lífi.
Frá Islandi
Karfaveiðin nam
33,411 málum
Karfatökunni í Siglufirði er ný-
lega lokið. — Síðustu togararnir,
Skallagrímur, Þórólfur, Gulltoppur
’og Snorri Goði affermdu 4. og 5.
þ. m. Karfaveiðin varð alls á þessu
hausti 33,414 mál, og 1,326 mál
veiddust af ufsa. Veiðin skiftist
þannig milli togaranna:
Skallagrímur 7,30 mál karfi og
236 mál ufsi, Snorri Goði 4,391 mál
karfi og 152 mál ufsi, Egill Skalla-
grimsson 1,129 mál karfi og 15 mál
ufsi, Arinbjörn hersir 1,205 m'ál
karfi, Gulltoppur 5,475 mál karfi og
292 mál ufsi, Þórólfur 4,870 mál
karfi og 257 mál ufsi, Ólaíur 3,825
mál kárfi og 236 mál ufsi og Garðar
5,207 mál karfi og 138 mál ufsi.—
N. dagbl. 9. okt.
• # # #
Slátrun sa/uðfjár
Sauðf járslátrun er nú langt kom-
in víðsvegar um land. Var um síð-
ustu helgi búið að slátra um 150
þús. dilkum á öllu landinu og meðal
kjötþyngd var 13.5 kg.
Átti Nýja dagblaðið í gær tal við
formann Kjötverðlagsnefndar, Pál
Zóphóníasson, um sauðf járslátrun-
ina.
—Sauðfjárslátrun er nú langt
komin viðast, segir Páll, og verður
sumstaðar lokið um eða fyrir næstu
helgi. Var um síðustu helgi búið
að slátra 150 þús. dilkum á öllu
landinu, en enn er eigi vitað hve
mörgu fé verður slátrað á þessu
hausti.
—Er fé ekki með vænna móti?
—JÚ, yfirleitt mun það vera
vænna en t. d. síðastliðið haust og
meðalkjötþyngd dilka vera víðast
um Jú kg. meiri nú en í fyrrahaust,
en þá náði meðalkjötþungi dilka um
alt land ekki 13 kg. En um síðustu
helgi vr meðalkjötþungi þeirra dilka,
sem búið var að slátra, 13.5 kg.
Mestur meðalþungi dilka var þá á
þessum slátrunarstöðum: Borðeyri,
Króksf jarðarnesi, Óspakseyri og
Búðardal eða allsstaðar yfir 15 kg.
Meðalþungi 4,205 dilka er var
búið að slátra á Borðeyri um síðustu
helgi var rúmlega 16 kg., sem er
mjög óvenjulegt. Meðalþungi 2,157
dilka á Króksfjarðarnesi var um
í5 1/3 kg., 460 dilka á Óspakseyri
um 15J4 kg-; og 5,408 dilka í Búð-
ardal rúmjega 15 kg. — Vitanlega
ENDURVEKIÐ ÆSKUFJÖRIÐ
NUGA-TONE er dásamlegt metSal
íyrir sjúkt og lasburða fólk. Eítlr
vikutíma, eða svo, verður batans vart,
og við stöðuga notkun fæst góð heilsa.
Saga NUGA-TONB er einstæð í sinni
röð. Miljónir manna og kvenna hafa
fengið af því heilsu þessi 45 ár. sem
það hefir verið í notkun. NUGA-
TONE fæst í lyfjabúðum. Kaupið að-
eins ekta NUGA-TONE, því eftirlíking-
ar eru árangurslausar.
Við hægðaleysi notið UGA-SOL —
bezta lyfið, 50c.
geta heildarniðurstöðutölurnar síð-
ar breyzt, en varla til mikilla muna.
Var meðalkjötþungi dilka í fyrra
14—15 kg. á þessum 4 sláturstöð-
um.
—En er fé Þingeyinga miklu rýr-
ara?
—Það munar töluverðu, ef mið-
að er við slátrun á Húsavík. Var
um síðustu helgi búið að slátra 8,992
dilkum hjá Kaupfélagi Þingeyinga
og meðalkjötþyngd þeirra tæplega
'3'/2 kg,—
—Á hvaða slátrunarstöðum er
kjötþungi minstur?
—Sennilega á Höfn í Hornafirði
og Djúpavogi. Meðal kjötþungi
4,912 slátraðra dilka að Höfn var
ríflega nl/2 kg., en 2,976 dilka að
Djúpavogi ríflega 12 kg.. — En eins
og eg hefi áður sagt, er heildarkjöt-
þungi dilka í haust samt með betra
móti, segir Páll Zophóníasson að
síðustu. — N. dagbl. 9. okt.
# * #
Grýtu og Sölvi, er stundar trésmíð-
anám hjá Þorsteini Einarssyni smið
hér í bæ—N. dagbl. 8. okt.
* # #
Gos i Vatnajökli?
1 gær barst Jóni Eyþórssyni veð-
urfræðingi skeyti frá Seyðisfirðj
þess efnis, að ferðamenn, sem far-
ið hafi í gær yfir Fjarðarheiði telji
sig hafa séð mjög dökkan gosmökk
upp af Vatnajökli í stefnu yfir Snæ-
fell.—N. dagbl. 6. okt.
# # *
fírengur druknar í bæjarlæk
Á sunnudagsmorguninn vildi það
slys til á Sílalæk í Aðaldal í Suður-
Þingeyjarsýslu, að tveggja ára
drengur druknaði þar í bæjarlækn-
um. Var læknir sóttur og lífgunar-
tilraunir gerðar, en árangurslaust.
Drengurinn var sonur Halls Jón-
assonar bónda á Sílalæk og konu
hans.—N. dagbl. 6. okt.
# # #
25,500 tunnur saltaðar
af Faxaflóasíld
Um síðustu helgi nam söltuð sild
á verstöðvum við Faxaflóa samtals
25,500 tunnum.
Ennfremur var búið að senda 639
tonn af Faxaflóasíld í ís til Þýzka-
lands.—N. dagbl. 6. okt.
Maður hverfur
JON BJARNASON ACADEMY
Maður hvarf frá Búðum á Snæ-
fellsnesi síðastliðinn mánudags-
morgun. Hefir hann ekki fundist
þrátt fyrir mikla leit, og er talið
vonlayst að hann finnist á lífi.
Síðastliðinn mánudagsmorgun fór
Guðlaugur Halldórsson kaupmaður
á Arnarstapa frá vinnu sinni á Snæ-
fellsnesi, en þar rak hann verzlun
og hafði aðrar framkvæmdir rheð
höndum. Var eigi óttast um hann
fyrst í stað, en þegar farið var að
leita hans, fanst hann hvergi. En
húfa hans fanst við Búðaós, sem er
rétt hjá Búðum. Síðan hefir verið
leitað að manninum en árangurs-
laust, og er talið vonlaust að hann
finnist á lifi.
Guðlaugur Halldórsson kaupmað-
ur var 53 ára að aldri og rak verzl-
un á Arnarstapa og bjó þar ásamt
fjölskyldu sinni. í fyrra mun hann
hafa tekið á leigu verzlunarhús á
| Búðum og rekið þar yerzlun, út-
|gerð og veitt afurðum móttöku.
Guðlaugur Halldórsson var kvænt-
ur og áttu þau hjón 3 börn uppkom-
in : Kristbjörn heima að Arnarstapa,
Jenny, er vinnur hjá Þvottahúsinu
Áður auglýstar gjafir í Styrktarsjóð
til greiðslu skattskuldar . .$334.65
S. Thorvaldson, M.B.E. .. 10.00
Þ. A. Þ., Winnipeg....... 1.20
Frederick Swanson, Winni-
peg, Man................. 25.00
íslenzka kvenfélagið í Leslie,
Sask., (Mrs. Stefan And-
erson, ritari) gjöf í minn-
ingu um Mrs. Önnu Paul-
son, nýlátna ekkju W. H.
Paulson, ágæta merkiskonu
er ávalt bar hag skólans
fyrir brjósti .......... 10.00
Sanídals ...............$380.85
Forstöðunefn skólans þakkar hlut-
aðeigendum vinsamleg fyrir þessar
gjafir.
Winnipæg 28. okt. 1936
N. W. Melsted,
gjaldkeri skólans.
673 Bannatyne Ave.,
Winnipeg, Man.
♦ Borgið LÓGBERG!
Skilningur
MEÐ það fyrir augum. að hér á vorum
vestrænu sléttum, búa menn og konur
frá svo að segja öllum löndumi hins gamla
heims, er unnið hafa að því að byggja upp
voldugt innanlandsveldi, hefir EATON’S
ávalt gert sér far um að skilja hina mismun.
andi þjóðflokka, sérkenni þeirra og þarfir.
Frumbyggjar Vesturlandsins og afkomendur
þeirra skildu þessa viðleitni og sneru sér eins
og af innri hvöt til EATON’S viðvíkjandi
þörfum sinum,; þeim skildist að á sama stæði
á hvaða tungumáli þeir bæru fram kröfur
sínar, því það yrði réttilega skilið. Traustið
á verðskrá EATONS festi djúpar rætur í
huga þeirra.
EATON’S metur þetta traust, og hefir
kappkostað að halda því. Þér getið skrifað
EATON’S eins oft og þér viljið á yðar eig-
in tungu; þér munuð fyrirhitta þar skilning
og þjónustu.
E ATO N ’S
I