Lögberg - 03.12.1936, Qupperneq 1

PHONE 86 311
Seven Lines
49. ÁftGANGUB
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 3. DESEBIBER 1936
NÚMER 49
“ Nonni ”
SíÖastliðna viku var staddur í
New York góÖlegur öldungur með
ellihrímgað hökuskegg; það er 79
ára gamall prestur, íslendingur og
Jesúíti. Hann á ætt sína að rekja
til norrænna stórmenna, þar á meðal
eru: Auður drotning ekkja Ólafs
hvíta írakonungs, Þórður gellir goði,
seni' endurbætti Alþingi á íslandi ár-
ið 965, Loftur Guttormsson ríki,
Hrólfur Bjarnason sterki og Sveinn
Þórarinsson, sem bæði var lögmað-
ur og umboðsmaður konungsjarða
i857-
Þegar Sveini fæddist sonur nefndi
hann drenginn Jón Sveinsson. En
móðir Jóns kallaði hann “Nonna”
og þegar hann óx hélzt það nafn við
hann og sjálfur útbreiddi hann það
nafn víðsvegar um Evrópu í rnörg-
um bókum, er hann ritaði um það,
er fyrir hafði komið á lífsleiðinni.
“Nonni” Sveinsson er glaðvær og
unglegur, þótt hann sé nú orðinn 79
ára; hann var gestur Fordham há-
skólans síðastliðna viku og sagði
greinilega ágrip æfi sinnar blaða-
mönnumi þeim er þess óskuðu.
“Nonni” dvaldi ekki Iengi þar
sem hann var fæddur á íslandi.
Þegar hann var tólf ára að aldri
voru tveir piltar valdir til þess að fá
ókeypis uppeldi og mentun á Frakk-
landi. Þeir urðu að vera fyrirmynd
annara pilta, bæði að siðprýði og
likamlegu atgervi. “Nonni“ var
annar þeirra, sem varð fyrir valinu.
Þeir fóru á seglskipi til Danmerk-
ur, en komust ekki lengra sökum
stríðsins á milli Prússa og Frakka.
Þeir staðnæmdust því í Kaup-
mannahöfn. Biskupinn og prestarn-
ir í Kaupmannahöfn litu eftir pilt-
unum og snerist “Nonni” þar til
kaþólskrar trúar; nokkru síðar
strauk hann með farandleikflokki
(gypsies) en fanst loksins eftir
langa leit. Hafði ýmislegt á dagana
drifið þann tíma, sem hann dvaldi
með þessu farandfólki.
Loksins komust þessir íslenzku
•drengir báðir til Frakklands árið
1871; en þá hafði “Nonni” ákveðið
að verða prestur. Hanrt lærði við
Jesúíta skólann í Amiens, gekk í
Jesúíta regluna og var sendur til
Þýzkalands til þess að kenna latínu,
:sögu og nýju málin.
“Nonni” Sveinsson var 56 ára
þegar hann byrjaði að skrifa bækur;
var aðalefni þeirra úr æfisögu hans.
En þó hann byrjaði seint, hefir hann
-verið frábærlega afkastamikill.
Fjórar bækur hefir hann ritað um
æ^kulíf sitt, en tólf bækur hefir
hann skrifað alls; þær hafa verið
þýddar á þrjátíu tungumál og sex
miljón eintök hafa selzt af þeim.
Fyrir tveimur árum kom þýzkur
stéttarbróðir séra Jóns frá Japan.
Spurði þessi maður íslendinginn
hvort hann langaði ekki til þess að
takast á hendur ferð til Japan.
Hann var fús til þess. Leyfi var
fengið til fararinnar -hjá æðsta valdi
reglunnar i Rómaborg, með því skil-
yrði að séra Sveinsson lófaði því að
skrfia bók um ferðina; hann varð
að fá áreiðanlegt læknisvottorð um
góða heilsu og borga allan kostnað
sjálfur. Þessi voru skilyrðin. Hann
gekk að þeim tafarlaust; bókina var
hann viljugur að skrifa, læknisvott-
orðið fékk hann, þvi hann var stál-
hraustur að öllu öðru, en því að
hann hafði dálitla gigt í öðrum fæt-
inum og peningana til ferðakostnað-
arins fékk hann með því að flytja
fyrirlestra á Frakklandi, Svisslandi
og Þýzkalandi og lagði svo af stað
áleiðis til Japan ýfir Canada og
Bandarikin.
Mikið var um dýrðir við Ford-
ham háskólann þegar séra Jón kom
þangað. Presturinn er teinréttur
eins og tvítugur rnaður, andlitið
ljómar af góðlátlegu gletnisbrosi. Á
höfðinu hafði hann gamlan linan
hatt; er það hattur erkibiskupsins í
Austurríki; sé hét Ignaz Seipel og
átti séra Jón heima hjá honum i
Vínarborg og var hjá honum þegar
hann dó.
Jesúítarnir við Fordham voru
ekki seinir á sér þegar þeir vissu
þetta; fengu þeir hattinn hjá séra
Jóni og keyptu honum annan nýj-
an. Hafa þeir nú hatt Seipels við
minjasafn háskólans sem annan dýr-
grip.
Sig. Júl. Jóhannesson þýddi
úr Time.
SAMSETNING BÆJAR-
STJÓRNARINNAR I
WINNIPEG
/
Þegar hin nýja bæjarstjórn tekur
við völdum þann 1. janúar næst-
komandi, verður hún þannig sam-
sett:
F. E. Warriner, borgarstjóri.
1. kjördeild—
E. D. Honeyman
H. C. Morrison
Mrs. Margaret McWilliams
C. E. Simonite
F. G. Thompson
R. A. Sara.
2. kjördeild—
Thomas Flye
James Simpkin
Paul Bardal
Garnet Coulter
C. Rhodes Smith
M. W. Stobart.
3. kjördeild—
J. Blumberg
J. A. Barry
M. A. Gray
Dan. McLean
Jacob Penner
M. J. Forkin.
SAMBANDSÞING KVATT
TIL FUNDA
Forsætisráðherrann, Rt. Hon. W.
L. Mackenzie King, hefir tilkynt
að Sambandsþingið í Ottawa komi
saman þann 14. janúar næstkom-
andi. Er búist VÍð þíingslitum í
apríllok til þess að ráðherrum og
þingmönnum veitist kostur á að
sækja konungskrýninguna, sem
fram fer í Lundúnum þann 12. mai.
SKIPAÐUR INÝJA
STÖÐU
Simað er frá Ottawa þann 1. þ.
m., að Hon. R. A. Hoey, fyrrum
mentamálaráðherra Briackenstj órn-
arinnar i Manitoba, hafi verið skip-
aður formaður þeirrar nýju stjórn-
arskrifstofu í Ottawa, er sérstak-
lega skal hafa umsjón með fræðslu
og velferðarmálum Indiána í Can-
ada. Ráðherra Indíánamálefna er
Hon. T. A. Crerar.
EFNILEGUR MENTA-
MAÐUR
Einn þeirra islenzku mentamanna,
sem rutt hafa sér braut til vegs og
gengis, er Mr. J. C. Jónasson, B.A.,
er nýlega hefir verið skipaður yfir-
umsjónarmaður með skólum í Al-
bertafylki, og búsettur er í Hanna.
Mr. Jónasson var fæddur í Win-
nipegosis hér í fylkinu; hann flutt-
ist ungur vestur á bóginn, og stund-
aði árið 1919 nám við kennaraskól-
ann í Camrose. Árið 1928 lauk
hann B.A. prófi við háskóla Al-
bertafylkis með hinum ágætasta
vitnisburði. Að því loknu tók Mr.
Jónasson að gefa sig við kenslu-
störfum og hafði á hendi skólastjórn
á ýmsum stöðum, svo sem í Cam-
rose, þar sem hann dvaldi samfleytt
í átta ár. Áður en 'hann var skipað-
ur i þessa nýju stöðu sína, hafði
hann starfað í mörgum nefndum, er
það hlutverk sérstaklega höfðu með
höndum, að endurskoða kenslubæk-
ur, sem notaðar skyldu í hinum
ýmsu skólum innan vlébandia Al-
bertafylkis; ávann sér í því starfi
sem og reyndar á öðrum sviðum,
traust og álit samverkamanna sinna.
Foreldrar þessa merka menta-
manns, voru þau Kristján Jónasson
og Halldóra Þergþórsdóttir. Misti
hann ungur föður sinn, en móðir
hans er búsett í Edmontonborg.
Œfintýraleg björgun
úr snjóflóði
Á laugardaginn var fóru tveir
menn úr Öræfum að leita kinda i
Breiðamerkurf jalli. Lentu þeir báð-
ir í snjóflóði í brattri fjallshlíð.
Annar lenti utan til í snjóflóðinu og
stöðvaðist ofarlega i fjallinu og
komst sjálfkrafa úr fönninni.
Hinn hrapaði niður bratta fjalls-
hlíðina, um 200 metra, og náðist
ekki fyr en eftir 25 klukkutíma, en
þá var hann tnn lifandi.
Morgunblaðið átti á sunnudags-
kvöld tal við Runólf Jónsson bónda
á Sandfelli i Öræfum og skýrði
hann blaðinu þannig frá:
Snemma á laugardagsmorgun fóru
þeir Gunnar Þorsteinsson á Hofi
og Sigurður Björnsson á Kvískerj-
um til að leita kinda i Breiðamerk-
urfjalli, sem er inni í jöklinum,
norðaustur af bænum Kvískerjum á
Breiðamerkursandi.
Breiðamerkurfjall er afréttarland
Hofs, og ætlaði Gunnar að leita
kinda þarna, en fékk með séi Sigurð
á Kvískerjum. Það er um 3—4
tíma gangur frá bænum Kvískerjum
upp í Breiðamerkurfjall, og yfir
jökul að fara talsvert af leiðinui.
Var erfið ferð inti á fjallið núria,
því að talsverður snjór var á jökl-
inum.
Um hádegi á laugardag féll snjó-
flóð á þá félaga í brattri fjallshlíð
i Breiðamerkurfjalli.
Gunnar lenti utan til í snjóflóð-
inu og hrapaði aðeins stuttan spöl.
Hann komst úr fönninni án hjálp-
ar, og var ómeiddur.
En félagi hans, Sigurður á Kví-
skerjum hrapaði niður bratta f jalls-
hlíðina og fram af klettabelti, sem
var neðan við miðja hliðina, yfir
klappir og stórgrýti, og alla leið
niður að jökulröndinni.
Gunnar fór nú niður til þess að
skygnast um eftir félaga sínum, en
sá hann hvergi, enda taldi hann vist
að hann væri ekki lifandi.
Hélt nú Gunnar til Kvískerja og
fékk þar menn til þess að leita. Var
nú farið strax upp í Breiðamerkur-
fjall til þess að leita, en sú leit bar
engan árangur, enda var komið
myrkur og því mjög erfið aðstaða
um j ökulklungurnar.
Var nú haldið aftur heim að Kvi-
skerjum og ákveðið að hefja nýja
leit á sunnudagsmorgun, og fá menn
frá öðrum bæjum til 'hjálpar.
Snemma á sunnudagsmorgun var
lagt af stað af nýju til þess að leita.
En allir leitarmenn gengu út frá þvi
sem gefnu, að nú væri aðeins um
það að ræða að reyna að finna lík
Sigurðar. Engum datt í hug að
Sigurður kæmi lifandi úr fönninni.
En þegar menn höfðu leitað góða
stund heyrðu leitarmenn hljóð og
virtust þau koma undan jöklinum,
þar sem snjóflóðið hafði komið nið-
ur.
En þannig hagar til þarna, að
nokkuð bil hefir myndast milli jök-
ulsins og fjallshlíðarinnar, þar sem
jökullinn hefir bráðnað i sumar. Var
bil þetta um 1 meter á hæð og 6—8
metrar á breidd.
Snjóflóðið hafði fallið þarna inn
undir jökulinn, en þó þannig, að
krönglast mátti þar niður með þvi
hálfpartinn að skríða á maganum.
Leitarmenn bundu nú mann í vað
og fór hann þarna niður og gekk
á hljóð Sigurðar. Var aðstaðan
mjög erfið að komast þarna niður,
vegna þrengsla.

DR. F. E. WARRINER,
sá, er tekur við borgarstjóraembætti
í Winnipeg þann 1. janúar næstk.
Þegar hinn vaðbundni maður var
kominn 28 metra niður, undir jökul-
röndina, fann hann Sigurð þar ríg-
skorðaðan. — Tókst honum að
moka snjónum frá Sigurði og losa
hann úr fönninni.
Var Sigurður málhress, en mjög
stirður og þjakaður. — Hann var
all-bólginn og skinnkalinn á hönd-
um og fótum, en að öðru leyti ó-
meiddur, að því er virtist.
Leitarmenn færðu Sigurð í þur
föt, nærðu hann og óku honum á
sleða heim til Kvískerja. Faðir Sig-
urðar, Björn bóndi á Kvískerjum
tók sjálfur þátt í leitinni. En heima-
fólk fékk varla trúað sínum eigin
augum, er leitarmenn komu með
Sigurð lifandi, enda telja Qræfingar
þetta hið mesta kraftaverk. Svo
langt er það yfir öllum skilningi
manna, að Sigurður skyldi komast
lífs af.
Samtal við Björn bónda
á Kviskerjum.
í gær átti Morgunblaðið tal við
Björn Pálsson, bónda á Kvískerj-
um og spurði um líðan Sigurðar.
—Hann er furðanlega hress, seg-
ir Björn, nema hvað hann er dasað-
ur, sem sizt er að undra.
—Hvernig fór um Sigurð þarna
undir jöklinumi?
—Hann var fastskorðaður undir
jökulröndinni, gat aðeins lítilsháttar
hreyft hendurnar. Annars gat hann
sig ekki hreyft; sérstaklega voru
fæturnir illa skorðaðir. Lá hann
þannig skorðaður, að höfuðið var
talsvert lægra en fæturnir, og olli
það óþægindum. Hann hafði fulla
meðvitund, bæði meðan hann hrap-
aði og eins í fönninni undir jökul-
röndinni.
—Var Sigurður ekki sjálfur von-
laus um að honum yrði bjargað?
—Nei; hann 'hafði alt af von,
eftir að hann komst nokkurn veg-
inn ómeiddur úr hinu háa hrapi,
niður fjallið. En hann vissi vitan-
lega ekki, að hann var skorðaður
langt inn undir jökulröndinni. Hann
tók það fyrir að syngja þar sem
hann var skorðaður, til þess bæði að
fá styttan tímann þarna í einver-
unni, og einnig til þess að gera vart
við sig, er farið yrði að leita.
Hefir það þannig verið söngur
Sigurðar, sem leitarmenn heyrðu.
:—Sofnaði Sigurður i fönninni?
—Hann býst við að hann hafi
mókt eitthvað, en þá aðeins stutta
stund í einu, enda reyndi hann að
halda sér vakandi. Hann varð ekk-
ert var við okkur leitarmenn á laug-
ardagskvöldið, og höfðum við þó
verið nálægt honum' þá. Sennilega
hefir hann þá blundað. Að vísu
kölluðum við ekki, því enginn okk-
ar bjóst við að Sigurður væri lif-
andi þarna niðri.
—Það heVir hjálpað, segir Björn
að lokum, að Sigurður var mjög vel
klæddur, svo að hjann varð ekki
gegndrepa fyr en komið var fram
undir morgun á sunnudag.
Morgunbl. 10. nóv.
Frá Islandi
Gunnar Gunnarsson
Ný bók eftir Gunnar Gunnarsson
er nýlega komin út hjá Cerlag von
Philipp Reclam, jun. í Leipzig. Bók-
in heitir “Advent im Hochgebirge”
Jólafasta á Fjöllum. I þessari sömu
bók er lýsing á Gunnari Gunnars-
syni, rituð af hinum kunna bók-
mentafræðingi Helmuth de Boor.
Af bók þessari má sjá, að alls hafa
komið út í Þýzkalandi 19 bækur eft-
ir Gunnar Gunnarsson. Fimtán af
þeim hafa verið gefnar út á forlagi
Albert Langen-Georg Muller í
Munchen. En fjórar hefir Insel-
forlagið í Leipzig gefið út. Alls
hafa þessar 19 bækur verið gefnar
út í 105 útgáfum, og er það meira
er nokkur annar núlifandi norrænn
rithöfundur hefir náð í Þýzkalandi,
að frátöldum Knut Hamsun. Oftast
hefir sagan “Die Leute auf Borg”
eða Saga Borgarættarinnar, verið
gefin út, eða alls 25 sinnum. Þar
á eftir kemur "Die goldene Gegen-
wart,” 15 sinnum, “Strand des
Lebens” og “Schiffe am Himmel”
með 10 tgáfur hvort; “Die Eid-
bruder” í átta útgáfum, og “Der
weise Krist” í sjö. Sex aðrar af
bókum Gunnars hafa kotmið út í
fimm útgáfum í Þýzkalandi.
Af fjöldamörgum blaðadómum
'hinna stærstu blaða í Þýzkalandi má
ráða, að Þjóðverjar telja Gunnar
Gunnarsson vera mesta rithöfund,
sem nú er uppi á Norðurlöndum.
Norræna félagið í Lubeck hefir
boðið Gunnari til Þýzkalands til þess
að flytja þar fyrirlestra næstkom-
andi vor.—N. dagbl. 12. nóv.
* * #
Sorglegt slys
Með sviplegum hætti druknuðu í
gær tveir menn í höfninni örskamt
frá landi framundan skipasmíðastöð
Daníels Þorsteinssonar & Co. Skorti
þá sundkunnáttu til að ná landi.
Um. kl. 10% var hafinn undir-
búningur að því að draga mótorbát-
inn “Þorstein” í skipasmíðastöð
Daníels Þorsteinssonar & Co. Fóru
þrir menn á litlum bát áleiðis að
m.b. “Þorsteini” með vírstreng til
að draga bátinn á í land. Er þeir
voru komnir um 40 m. frá landi og
í námunda við m.b. “Þorstein,”
fyltist báturinn skyndilega af sjó
og urðu allir mennirnir lausir við
hann.
Einum bátverja, Stefáni Richter
Stefánssyni, tengdasyni Daniels
Þorsteinssonar skipasmiðs, tókst að
ná í kaðal frá m.b. “Þorsteini” og
komst á honum í bátinn.
Hinir mennirnir tveir voru alveg
ósjálfbjarga. En Þorsteinn, sonur
Daniels skipasmiðs, sem var um
borð í mótorbátnum, kastaði sér
þegar til sunds til að reyna að hjálpa
þeim. Tókst honum að koma ár til
annars mannsins, en gat ekkert gert
fyrir hinn.
Síðan synti Þorsteinn að “bauju”
austanvert við mótorbátinn og hélt
sér þar unz hjálp kom frá landi.
Þegar slysið sást úr landi, var bát
skotið út og róið að slysstaðnum.
En litlu áður en björgunarmenn-
irnir komu þangað, sukku báðir
mennirnir, og slepti annar þeirra
handfesti sinni, árinni.
Sjór var svo óhreinn að ógjörlegt
var að leita að mpnnunum þá þegar
og var Þorsteini Daníelssyni bjargað
í land. Var hann aðþrengdur vegna
kulda og veiktist af vosbúðinni.
Eigi þótti gjörlegt að slæða eftir
líkum hinna druknuðu manna, vegna
þess hve mikið er af keðjum og
allskonar rusli á botninum þar sem
slysið vildi til. Fékk lögreglan því
Þórð Stefánsson kafara til aðstoð-
ar. — Fann hann líkin eftir um V2
klukkust. leit. Voru þau nær fast
saman um 40 m. frá landi eða á
sama stað og slysið vildi til.
Hinir tveir ungu menn, sem
druknuðu, voru báðir lærlingar á
skipasmíðastöð Daníels Þorsteins-
sonar & Co. Var Kristján Richter
Stefánsson fæddur á Isafirði 15.
apríl 1915 og þar eiga foreldrar
hans heima. Hann fluttist hingað
til Reykjavíkur 1934 og átti heima
á Laugaveg 51B. — Ragnar Gísla-
son fæddist á Seyðisfirði 9. des.
1915, fluttist hingað 1935 og átti
heima á Hávallagötu 35.
Þetta dapurlega slys er bending
um það, hve sundkunnátta er nauð-
synlegur liður í mentun þjóðarinnar.
Þessir ungu menn létu lifið vegna
þess, að þeir kunnu eigi sund. Þeir
voru örskamt undan landi og hefðu
eigi þurft að synda nerna nokkurn
hluta leiðarinnar, því að aðgrunt er
á þessum stað.—N. dagbl. 6. nóv.
RANNSÓKNARNEFND
HVEITIS
Sú hin konunglega rannsóknar-
nefnd, er sambandsstjórnin skipaði
í þessu sambandi ekki alls fyrir
löngu, hóf starf sitt á þriðjudaginn
hér i borginni undir forustu Tur-
geon rannsóknardómara. Verður
það hlutverk nefndarinnar að ger-
kynna sér allar aðstæður viðvíkj-
andi sölu hveitis og annara cana-
diskra korntegunda. Búist er við að
fjöldi vitna af 'hálfu kornverzlana
og kornframleiðenda mæti fyrir
rannsóknarne f ndi nni.
ROOSEVELT SETUR
FRIÐARÞING
Síðastliðinn þriðjudag setti Roose-
velt Bandaríkjaforseti allsherjar,
amerískt friðarþing í Buenos Aires,
þar sem mættir voru fulltrúar frá
21 lýðveldi hins nýja heims. Mr.
Roosevelt lagði á það áherzlu í ræðu
sinni, að þjóðir þær, er Ameríku
byggja, stæði saman sem einn mað-
ur, ef til þess kæmi að ráðist yrði
á lönd þeirra; með öðrum orðum
mynduðu með sér órjúfandi sam-
varnar og friðarsamband. Ennfrem-
ur leiddi forseti ljós rök að því,
hver hætta heimsfriðnum jafnan
stafaði af ströngum viðskiftahöml-
um þjóða á milli.
LAVARÐUR TWEEDSMUIR
í WINNIPEG
Landstjórinn i Canada, lávarður
Tweedsmuir, kom til borgarinnar í
byrjun vikunnar og flutti ræðu í
samkomuhöllinni á þriðjudagskvöld-
ið að viðstöddu miklu fjölmenni.
Var landstjórinn við þetta tækifæri
sæmdur doktorsnafnbót í lögum af
Manitobaháskólanum.
HEIMSSÝNING I NEW YORK
Undirbúningur er þegar hafinn
undir heimssýninguj sem haldin
verður í New York 1939, til minn-
ingar um, að þá eru 150 ár liðin frá
því Georg Washington varð forseti
í Bandaríkjunum. Sýningin stendur
yfir til ársloka 1939 að minsta kosti,
og ef til vill allmiklu lengur. Gert
er ráð fyrir að 50 miljónir manna
komi á sýninguna 1939.
Sýningarsvæðið verður við Flush-
ing Bay á Long Island, og er áætl-
aður kostnaður við byggingar, sem
þar verða reistar, 125 miljónir doll-
ara. Sýningarsvæðið er 1216 ekrur
lands. Á miðju sýningarsvæðinu
verður turn, 250 feta hár.
Sýningin verður í f jórum deildum,
og þar verður til sýnis flest það,
sem fundið hefir verið upp á vor-
um dögum og til framfara telst.
Undirbúningur er hafinn til þess
að geta flutt 160,000 manna á klst.
hverri milli Flushing Bay og New
York.