Lögberg - 03.08.1938, Side 2
2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. ÁGUST, 1938
Tvö höfðingasetur
brenna
Eftir Oscar Clausen.
Oscar Clausen lýsir hér eldsvoð-
um á tveimur hófð ingjasetrum.
Annar bruninn varð 1751, cr bærinn
á Hvítárvöllum í Borgarfirði brann
og sjö manns brunnu inni. Hvítár-
vellir voru þá sýslumannssetur og
bjó þar Sigurður Jónsson sýslu-
maður. — Hinn bruninn, sem lýst
er í þessari cgrein var bruninn á
Staðarfelli á Fellsstrónd árið 1809.
Hvítárvellir í BorgarfirSi eru eitt
fornfrægasta höfuðból landsins og
hafa höfSingjar búiS þar lengi, enda
er jörSin ein hin allra bezta og
hlunnindamesta í hinu fagra Borg-
arfjarSarhéraSi. Fyrri hluta 18.
aldar og fram yfir miSja öldina bjó
SigurSur sýsluniaSur Jónsson á
Hvítárvöllum. SigurSur var sýslu-
maSur í Borgarf jarSarsýslu og var
af göfugustu ættum, þar sem hann
var sonur Jóns sýslumanns, sonar
SigurSar'lögmanns í Einarsnesi og
er þetta hin forna Einarsnesætt. —
Kona SigurSar sýslumanns, var
Ólöf Jónsdóttir á Eyri, Magnússon-
ar og átti hún einnig göfugustu ætt-
ir aS baki sér. Ólöf hafSi áSur átt
Hákon GuSbrandsson í VatnsfirSi,
en þau voru aSeins einn mánuS
saman, þvi aS Hákon dó í stóru bólu
1707 og varS Ólöf þá ekkja aSeins
21 árs gömul. Ólöf var sköruleg
kona og þótti mikill kvenkostur og
gjörSust því margir til þess, aS
biSja hennar þar vestra, en SigurSur
varS hlutskarpastur og fekk hennar.
ÞaS er sagt aS vonsviknum biSl-
um Ólafar hafi'tekiS sárt í brotna
hryggi sína og fylst hatri til þeirra
hjónanna á Hvítárvöllum. Einhver
þeirra var svo kræfur, aS vekja upp
draug, sem hann sendi Ólöfu suSur
aS Hvítárvöllum og mælti svo um aS
hann skyldi fylgja henni. Draugur
þessi var karlkyns og kallaSur
Storm höttur, en ekki varS hann
langlifur. SigurSi sýslumanni hafSi
ekki veriS neitt um þennan fylgi-
svein konu sinnar og fekk því kunn-
áttumann til þess aS koma honum
fyrir og var kumpáni þessi settur
niSur í HeggstaSaásum,, skamt suS-
austur af Hvítárvöllum, en þar hef-
ir altaf þótt óhreint siSan.—
Ekki lét hinn forsmáSi biSill
sýslumannsfrúarinnar sér þetta
lynda og tók sig nú til og vakti upp
stelpu, magnaSi hana og sendi Sig-
urSi sýslumanni, honum til ófarn-
aSar. Draugur þessi, sem kallaSur
var Hvítárvallaskotta, gjörSi sýslu-
manni ótal skráveifur og eru til
margar sögur um þaS. — Ein sag-
an segir aS Skotta hafi veriS svo
sniSug og kæn aS bregSa sér í tóu-
liki. I þaS skifti elti hún sýslu-
mann heim aS Hvítárvöllum og réS-
ist aS honum í stofunni þar, en þó
aS SigurSur væri mesta karlmenni,
varS hann þó aS fá hjálp til þess
aS geta varist ásóknum þessa
fjanda. — Svo gat hann aS lokum
losaS sig viS Skottu þó aS ekki
tækist honum aS ráSá niSurlögum
hennar og er sagt aS hún fylgdi
honum alla tiS og jafnvel einhverj-
um afkomenda hans enn i dag, en
þegar hún glímdi viS SigurS í stof-
unni á Hvítárvöllum, var hún búin
aS kasta tóuhamnum og þá komin í
konu líki. —
ÞaS eru ekki til greinilegar sagn-
ir af spillvirkjum HVítárvalla-
Skottu á meSan hún fylgdi SigurSi
sýslumanni, en altaf þótti hann
sækja illa aS, þegar hann var á ferS-
inni og þar sem hann kom viS á
bæjunum kom oft sitt af hverju
fyrir, t. d. lágu oft stórgripir, kýr og
hestar, dauSir eSa lamaSir og var
Skottu kent um, enda vaS SigurSur
oft aS bæta fyrir hana meS pening-
um.— ,
♦
Á stórbýlum eins og Hvítárvöllum
voru bæjarhúsin í þá daga, stórir
torfbæir, sem stundum voru orSnir
gamlir og hrörlegir, meS þykkum
torfveggjum og torfþaki. Oft voru
viSirnir í þeim orSnir gamlir og
þurrir, svo aS ekki þurfti nema lít-
inn neista til þess aS kveikt væri
mikiS bál. Þannig var þaS þarna,
þegar bærinn á Hvítárvöllum brann
til kaldra kola, nóttina fyrir þorra
l7bl, °g þannig var þaS þegar
ReynistaSur brann 6 árum síSar.
ÞaS er haldiS aS neisti úr tóbaks-
pipu hafi valdiS þessum stórbruna
á Hvítárvöllum. Þar var margt
manna í heimili, ungir og gamlir, og
mikil auSæfi af öllu tagi, bæSi silf-
urborSbúnaSur og kvensilfur, og svo
ýmiskonar varningur útlendur og
innlendur, kornvara, kjöt, harS-
fiskur og feitmeti. Þetta brann alt
inni og varS engu bjargaS, en þaS
sem hörmulegast var, aS þarna
brunnu sjö manns inni. Allir töp>-
uSu fötum sínum, nema vinnumenn-
irnir, en alt hitt fólkiS komst út á
nærfötunum viS illan leik.
Sýslumannshjónin voru orSin
gömul og ellihrum og aB mestu
karlæg, en hjá þeim var Pál} sonur
þeirra, fullorSinn maSur, útskrifaS-
ur úr skóla og hinn mannvænlegasti.
Hann þreif gömlu hjónin, foreldra
sina, upp úr rúmunum og kom þeim
út um glerglugga, sem var á svefn-
húsi þeirra. Svo fór hann inn í eld-
inn aftur og ætlaSi aS sækja fleiri,
sem lágu í rúmunum, en kom ekki
aftur lifandi. Hann fanst svo ör-
endur í rústunum og lá hann á grúfu
á baSstofugólfinu meS sitt barniS
undir hvorri hendi. Þar hafSi hann
falliS fram yfir sig og kafnaS í
reykjarsvælunni. Þarna fórust, eins
og áSur er sagt, 6 manns í eldinum,
auk Páls, en þaS voru börnin tvö,
fátæk stúlka og sveitardrengur, og
svo tvær gamlar konur. — Eftir
brunann stóSu svo gömlu sýslu-
mannshjónin klæSlaus, eignum svift
og sorgmædd eftir þennan rauna-
lega atburS, en þaS var þeim hugg-
un í raunum, aS margir urSu til þess
aS gefa þeim gjafir og liSsinna, t. d.
Magnús lögmaSur Gíslason á Levía,
sem bauS þeim til sín og þar voru
þau þaS sem eftir var vetrarins, en
þessi vetur var einn allra mesti
frostavetur eftir jólin, því aS þá var
riSiS á is milli eyja um allan BreiSa-
fjörS, jafnvel yfir röstina milli
Purkeyjar og RifgirSinga.—
-f
VoriS eftir voru bæjarhúsin bygS
upp á Hvítárvöllum og svo bjó
sýslumaSur þar þangaS til aS hann
og kona hans voru orSin svo elli-
hrum aS þau treystust ekki til þess
aS standa í búskap lengur. Þá
fluttu þau, háöldruS og lasburSa,
vestur aS Setbergi í Eyrarsveit til
Þóru dóttur sinnar, sem var gift
séra Vigfúsi, presti þar og þar dó
SigurSur sýslumaSur áriS 1761, 83
ára gamall. — ÞaS er sagt, aS hann
hafi aldrei náS sér eSa haldiS sálar-
styrk sínum eftir brennuna, enda
hnignaSi þá fjárhag hans fram af
því, sem ekkert var aS undra éftir
svo mikiS áfall og f jártjón. — Me$t
sáu þó gömlu hjónin eftir Páli syni
sínum, sem lét lífiS viS björgun
þeirra sem inni brunnu. Ólöf sýslu-
mannsfrú lifSi til 1778 og var þó
orSin 92 ára, en hjónin voru bæSi
jörSuS norSan til viB altariS í Set-
bergskirkju og var látin marmara-
hella á gröf þeirra. SiguSur sýslu-
maSu var stór maSur, höfSinglegur,
kraftamikill og mesta valmenni.
Hjátrúarfullir menn sögSu Skottu
hafa valdiS þessum sorglegu atburS-
um á Hvítárvöllum og svo var henni
líka kent um þaS, aS sumir afkom-
endur isigurSar sýslumanns hafa
þjáSst af niSurgallssýki, en aSrir
sem betur þóttust vera heima í fræS-
unum, sáu þær orsakir til brunans,
sem nú skal sagt frá.
-f
ÁSur en SigurSur sýslumaSur
eignaSist Hvítárvelli, áttu tveir
bræSur jörSina, en þaS voru þeir
Ólafur og SigurSur synir Henriks
Magnússonar, sem veriS hafSi
sýslumaSur í Kjósarsýslu. BræSur
þessir höfSu hvorugir gifst og voru
báSir barnlausir. Þeir réSust vinnu-
menn til sýslumanns og bygSu hon-
um Hvítárvelli, og gekk svo um
nokkur ár, en svo druknuSu bræS-
urnir í mannskaSaveSri og kom þá
í ljós, aS þeir höfSu selt eSa afhent
sýslumanni jörSina til eignar. Þá
reis upp systir þeirra bræSra, GuS-
ríSur aS nafni, og heimtaSi Hvitár-
velli í arf eftir bræSur sína, en í því
máli fekk hún engu áorkaS, en af
hverjum ástæSum veit nú enginn.
GuSriSur þessi var skapstór og tók
því til sinna ráSa. Hún gekk nú
nokkrum sinnum kringum Hvítár-*
vallabæinn meS hinum mestu óbæn-
um og formælingum og baS þar alt
tortímast og eySileggjast. Því var
trúaS aS þetta hefSi orSiS aS áhríns-
orSum og bruninn væri þessu aS
kenna.—
-f
StaSarfell á Fellsströnd var eitt
af prýSilegustu stórbýlunum viS
BreiSafjörS og hafa þar höfSingjar
setiS um aldaraSir. — Um aldamót-
in 1800 bjó þar Benedikt sonur Boga
gamla í Hrappsey, en faSir Boga
verzlunarstjóra í Stykkishólmi, sem
samdi sýslumannaæfirnar. Benedikt
var ríkur maSur, eins og þeir frænd-
ur fleiri, en þann 24. febrúar 1800
varS hann fyrir miklu fjárhagstjóni
þegar bærinn á StaSarfelli brann
meS öllu sem í honum var og skal
hér sagt frá þeim eldsvoSa.
ÞaS var hörkufrost og stórfjúk.
í bænum var “Kakalofn” og kom
eldurinn úr pípu hans, sem stóS upp
úr þekjunni. Neistarnir fóru i þurt
tröS, sem var á milli þaks og viSa
í öllum húsunum. Bærinn brann
allur á svipstundu áSur en hægt var
aS höggva gat á þekjuna, sem var
freSin, en kirkjan og útihús urSu
varin. Menn björguSust allir út úr
þessum bruna, en þar brunnu allir
dauSir munir inni, nema ein kanna
og eitthvaS fleira úr postulini, sem
séra Eggert á Ballará hafSi gefiS
Benedikt. — Eina lifandi veran sem
þarna fórst var köttur, en þaS var
uppálhaldsköttur húsbóndans og lá
hann altaf í rúmi hans. — Benedikt
sagSi aS verst hefSi sér þótt aS
missa köttinn, þvi aS hitt væri hægt
aS veita sér aftur.
Heldur var ríkmannlegt i búi á
StaSarfelli, því aS þarna brunnu
inni 60 fjórSungar af smjöri (300
kg.), 32 sauSaföll og 12 tunnur af
skyri, en auk þess fórust öll búsá-
höld og fatnaSur, mikiS af smíSuSu
silfri, skeiSum, bor'ÓbúnaSi og kven-
silfri, og svo miklar bækur og góSar.
ÞaS var því ekki lítill skaSi sém
Benedikt varS fyrir, en bót í máli
var þaS, aS harSfiskur, mjölmatur
og peningar voru geymdir í kirkj-
unni. — Nóttina eftir brunann lá
Benedikt í fjósbásnum og varS vel
viS skaSa sínum, þó aS hann misti
öll íveruföt sín og væri klæSlítill og
vantaSi margt. Eftir þetta lét svo
Benedikt hýsa StaSarfell ágætlega
og bjó þar til dauSadags. Hann lét
byggja hinn stóra bæ, sem mun hafa
staSiS aS mestu óbreyttur, þangaS til
fyrir rúmum 20 árum, þegar Magn-
ús á StaSarfelli reif hann og bygSi
vandaS steinhús, sem þar er nú.
♦
Þó aS alt væri eSlilegt um elds-
upptökin á StaSarfelli var þaS nú
samt svo, aS sagnir mynduSust um
þaS vestra, aS eldsvoSi þessi væri
bein og eSlileg afleiSing þess, hversu
húsbóndinn á StaSarfelli þótti harS-
ur og óvæginn í viSskiftum viS ná-
granna sína. Benedikt var enginn
bónbjargarmaSur, en þaS urSu
heldur ekki margir til þess aS
hjálpa honum eSa liSsinna í vand-
ræSum hans og þar tóku frændur
hans ekki öSrum fram, en um þaS
skulu engar sögur sagSar hér.
—Lesbók.
Hjörlefishöfði
í eyði
Elzta bújörS landsins, Hjörleifs-
höfSi, er nú í eySi. SíSasti ábúand-
inn fór þaSan haustiS 1936 og flutti
aS sjó.
Telja má aS litlar líkur séu til,
aS höfSinn byggist á næstu árum, og
ef til vill verSur hann óbygSur tun
langt áraskeiS. Slík eru nú afdrif
margra jarSa, víSsvegar um landiS,
sem afskektar eru og fjarri þétt-
býli.
Þegar Hjörleifur landnámsmaSur
tók land vi ShöfSann áriS 874 var
þar ólíkt um aS litast móts viS þaS
sem nú er. Þá náSi sjór aS höfS-
anum aS framan, en land alt, fyrir
austan, norSan og vestan grasi og
skógi vaxiS. Hijörleifur bygSi skála
tvo vestanundir höfSanum og bjó
þar einn vetur, en ekki lengur, því
um voriS var hann veginn.
Þar sem Hjörleifur bygSi heitir
nú BæjarstaSur, enda stóS bærinn
þar ávalt síSan í full 840 ár, en
Katla sópaSi honum burtu áriS
1721. í undanförnum Kötlugosum
hafSi hiS mikla grasigróna land
umhverfis höfSann sífelt eySst
meira og meira, en KötluhlaupiS
1721 fullkomnaSi eySilegginguna,
sópaSi burtu engjum og túni og öll-
um högum útfrá fjallinu, en eftir lá
biksvart sandhafiS, sem lagSist fast
upp aS hlíSum og þverhnýptum
björgum höfSans. Bóndinn í Hjör-
leifshöfSa, sem þarna misti bæ sinn
og búslóS, átti 6 kýr, tvö naut og
tvo kálfa. Allir þessir gripir voru í
f jósinu, er vatnsflóSiS brunaSi fram,
og allir fórust þeir í flóSinu, svo
ekki sást urmull af þeim framar. Má
af þessum gripafjölda ráSa, hve
mikiS slægjuland höfSinn hefir átt
á fyrri öldum.
Eftir þetta stóS höfSinn í eySi í
30 ár. En áriS 1751 reisti maSur
aS nafni Þorvaldur Steinsson bæ
upp á höfSanum og hefir bærinn
staSiS þar síSan. Hefir höfSinn þá
veriS lélegt kot, sökum þess, hve
slægjuland var lítiS, og þá var
fuglatekja engin. ÞaS var ekki fyr
en um 1830, aS fýllinn sótti höfS-
ann heim og tók sér bólfestu i hin-
um tignarlegu og skjólsömu björg-
um. En eftir aS fýlnum tók aS
fjölga og eftir aS hann varS svo
margur, aS veiSa mátti ungan fugl
svo þúsundum skifti, var höfSinn
ekki lengur talinn kot, heldur ein af
beztu jörSum í Mýrdal.
Markús Loftsson, sem kunnur er
af riti sínu um jarSelda á íslandi,
byrjaSi búskap á HjörleifshöfSa
áriS 1856. Hann kom í höfSann
meS foreldrum sínum áriS 1832, þá
4 ára gamallS og var þar alla æfi
síSan. En hann andaSist áriS 1906
og er jarSsettur í grafreit þeim, er
hann lét gera á hæzta hnúk höfSans.
Markús var talinn mérkur bóndi,
vitur og fróSur. Hann bjó vel i
höfSanum og var allvel efnum bú-
inn. Var orS gert á gestrisni hans
og 'hjálpsemi viS fátækt fólk. í þá
daga var mjög gestkvæmt í Hjör-
leifshöfSa. Margir, sem leiS áttu
áSu í höfSánum, eSa gistu þar, og
á vetrum var höfSinn öruggur friSa-
staSur þeirra, er yfir sandinn fóru
í snjó og hríSum. Margir komu þar
einnig á sumrin, til aS kaupa fýl eSa
rekaviS.
Hallgrímur Bjarnason, sem nú
býr í SuSur-Hvammi, kvæntist Ás-
laugu, ekkju Markúsar og byrjaSi
búskap í HjörleifshöfSa áriS 1907.
Hallgrímur var stórhuga dugnaSar-
maSur. Reif hann hinn gamla bæ,
en bygSi stórt timiburhús á öSrum
staS, og á fáum árum bygSi hann
öll hús upp aS nýju, vel og traust-
lega. Vatni veitti hann í bæinn og
var þaS fyrsta vatnsleiSsla, sem lcgS
var i Mýrdal. TúniS stækkaSi hann
rnikiS og sléttaSi svo, aS þar sézt nú
hvergi þúfa. ÁriS 1920 flutti
Hallgrímur aS Hvammi, en leigSi
höfSann meS húsum og mannvirkj-
um. Hafa 3 bændur búiS þar síSan
nokkur ár hver, en rnjög hefir öllu
hrakaS í IhöfSanum síSan,, einkum
húsunum, sem nú gerast gömul og
fornleg.
Þannig er þá ástatt /meS eiztu
landnámsjörS vora. HöfSinn sjálf-
ur viSa ber og blásinn og umhverfi
alt svartur sandur. Mér finst aS
segja megi, aS eins og komiS er meö
HjörleifshöfSa, þá sé þaS í fullu
samræmi viS ræktarleysi þaS, er Is-
lendingar hafa sýnt minningu Hjör-
leifs landnámsmanns. Ingólfur
fóstbróSir hans hefir allan hróSur-
inn hlotiS. Skáldin hafa ort um
hann kvæSi og minnismerki hefir
honumi veriS reist. AlstaSar er veg-
ur Ingólfs gerSur gerSur mikill, en
Hjórleiks aS fáu getiS. En hvers á
Hjörleifur aS gjalda? Varla þess,
aS Ihann hlaut aS deyja ungur og
varla þess, aS blóS hans var hiS
fyrsta banablóS, sem vökvaSi isT
lenzka grund, svo sögur fari af.
Eftir líkum má þó dæma, aS Hjör-
leifur hafi veriS hinn mesti maSur
og hvergi er hægt aS draga þá álykt-
un af Landnámu, aS Hjörleifur hafi
staSiS aS baki Ingólfs. Er þaS ljós
vottur um andlegt þrek Hjörleifs og
vit, aS hann vildi ekki “blóta goSin”
eins og Ingólfur og flestir samtíSar-
menn hans gerSu. Og varla hefir
þaS veriS neitt smámenni, sem meS
fullri djörfung neitaSi slíkum á-
trúnaSi, svo mjög sem hann var al-
þjóS manna í Noregi í blóS borinn.
Þegar þeir fóstbræSur höfSu ráSiS
fslandsferS sína, féll þaS í hlut
Hjörleifs aS fara í víking og afla
fjár, meSan Ingólfur undirbjó ferS-
ina, og er varla ihægt aS segja, aS
hlutur Hjörleifs hafi veriS minni.
En vel heppnaSist sá leSangur og var
hinn frækilegasti.
Eitt snjallasta söguskáld vort
hefir skrifaS sögu um þó fóstbræS-
ur og er minningu Hjörleifs þar svo
misboSiS, aS hann er gerSur meira
aS fífli en göfugum manni.
■»
Mörgum Skaftfellingum og eink-
um þeim, er áSur voru vinir Mark-
úsar Loftssonar og eiga kærar minn-
ingar frá þeim árum, er þeir voru
tíSir gestir í HjörleifshöfSa, þykir
ilt aS vita, aS þetta forna, góSa býli
skuli nú standa i eySi. Enn hefir
höfSinn margt til síns ágætis. Fugla-
INCLUDES not merely a fine and correct mechanical equip-
ment. It means also the willing co-operation of a trained
and experienced staff, whose wide experience goes far
towards satisfying the exacting demands of those customers
who are particular about the appearance of their office
stationery and their business announcements.
Over Forty Years of Printing — Publishing — Engraving
is the record of the
COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, TELEPHONES 86 327-8
WINNIPEG
tekjan er mikil og fjaran ein hin
rekasælasta í Vestur-Skafafellssýslu.
Heyskapur er raunar lítill, en beit
er þar ágæt fyrir sauÖfé og höfðan-
um fylgir fjallið Hafursey. Eyjan
stendur efst á Mýrdalssandi, rétt
upp við jökul; hún er miklu stærri
en höfðinn og er þar ágætt sauðland
og skógarkjarr nokkuð í brekkun-
um. ViÖ suðausturhorn eyjarinnar
liggur þjóðvegurinn yfir Mýrdals-
sand og þar undir fjallinu er sælu-
hús fyrir ferðamenn.
Áf Hjörleifshöfða er hið fegursta
útsýni. Þaðan sézt yfir allar sveitir
sýslunnar fyrir austan Mýrdalssand.
í austri gnæfir Öræfajökull, en frá
honumi nær óslitinn f jallabogi vestur
að Mýrdalsjökli. Gnæfir hann hátt
og mjög nærri höfðanum í norð-
vestri. Þá taka við Mýrdalsf jöllin
og enda með þvi, að Reynisfjall
gengur þverhnýpt í sjó fram. En í
suðri sézt út á hafið. Sjálfur er
höfðinn mjög fagur, þrjár hlíðar
hans eru girfar þverhnýptum hömr-
um, víða eru þeir vaxnir grasi og
stórvöxnum hvönnum, en alt i kring
er fýllinn á flugi. í góðu veðri á
sumarlegi er yndislegt að ganga um
höfðann og Ihorfa af honum yfir
umhverfið.
Getur það verið, að þessi merki
sögustaður eigi i næstu framtíð að
standa vanræktur og gleymdur, svo
mikilsverður sem hann er? Eg vil
vona, að svo verði ekki. Naumast
væri neinum skyldara en ríkinu að
sjá um, að svo merkur staður sem
Hjörleifshöfði er, ekki standi í eyði
og niðurníðs'lu. En af því er varla
mikils að vænta i því efni. Mér
kemur í hug, hvort ekki væri ómaks
vert fyrir Ferðafélag Islands að
setja upp veitingaskála á höfðanum
og jafnframt að gera ráðstafanir til
að greiða götu ferðamanna þangað,
þeirra er um Skafafellssýslu fara.
Þar væri vissulega gott að dvelja
fyrir þá borgarbúa, sem vilja draga
sig út úr skarkala og glaumi lítinn
tima úr sumrinu, og þar væri va^-
laust mikið verkefni fyrir listmíd-
ara. Ennfremur vil eg benda á, að
ef einhverjir efnaðir Reykvíkingar
hafa í huga að byggja sér sumar-
bústaði á fögrum og afskektum stað,
þá er slíkur staður tilvalinn þar sem
Hjörleifshöfði er.
Eg hefi skrifað þessar línur til að
vekja athygli manna á höfðanum.
Ef eg man rétt, þá voru það Reyk-
víkingar, sem lögðu fram fé til að
girða Bæjarstaðaskóg í Öræfum og
forðuðu honum frá vaxandi eyði-
leggingu. Ef til vill gætu þeir einn-
ig sýnt þjóðrækni sína og dengskap
með því að gera veg Hjörleifshöfða
meiri en hann nú er og um leið
minningu Hjörleifs landnámsmanns.
Skaftfellingur.
—Lesbók.
Örœfajökull
Öræfajökull, hann er hár
himni næstur stendur;
íslands fjalla ikóngur klár
klaka-brynju rendur.
Samur og jafn um alla tíð,
undra traustur gjörður,
einangraður ár og síð,
öræfanna vörður.
Geims í víðu regin ris
rammbygður og sterkur,
vanur jafnt við eld og ís,
æðsti fjalla klerkur.
Ef þínum kalda kláka-serk
kynni menn að sundra,
forn sem hylur fræði merk,
flesta er mundi undra.
Frætt þú gætir fræði-lýð
fornum í jarðar sögum,
alt frá landsins elztu tið,
eftir jökla lögum.
Þó að jafnan þögull sért,
þín eru óskeikul fræði,
yrði alt það opinbert,
er þitt geymir svæði.
Frá þér hlyti heimsins ment
hárfin bókstafsrökin,
hjá þér er ei heiglum hent
að 'hljóta yfirtökin.
Löngu fyrir landnámstið
lífs þú stóðst í blóma,
bognaðir ei við eld og hríð,
is né heljar dróma.