Lögberg - 15.09.1938, Blaðsíða 1

PIIONE 86 311
Seven Lines

tcd
*&*&***
vc>";vo^f'
* C»f-
a.\ C'ív«>
>v> For
Better
Dry Cleaning
and Laundry
51. ÁRGrANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 15. SEPTEMBER 1938
NUMER 37
Guðrún Olöf Bergmann
ekkja Séra: Friðriks J. Bergmann,
andaÖist a8 morgni io. september
1938 á heimili dóttur sinnar, Mrs
M. Anderson, 230 Simcoe stræti i
Winnipeg. Hún var fædd á Botni
í Eyjafirði 29. september 1855 og
skorti j>ví aÖeins fáa daga á að vera
83. ára gömul. Foreldrar he.nnar
Mrs, Guðrún Ólöf Bergnmnn
voru þau séra Magnús Thorlacius,
sóknarprestur til ReynistaÖarklaust-
urs og kona hans, Guðrún Jónas-
dóttir Bergmann. Hún var elzt af
fimm börnum þeirra hjóna. Eitt
þeirra dó í æsku, en þrjú eru enn
á lifi. Þau eru frú Anna Maria
Grönvold, búsett i Oslo í Noregi,
Miss Elín Valgerður Thorlacius, bú-
sett í Winnipeg og séra Hallgrímur
Eggert Magnús Thorlacius, um 40
ára skeið prestur í Glaumbæ í
Skagafirði.
Árið 1887 flutti hún til Vestur-
heims og kom beina leið til Garðar
í Norður Dakota. Þar dvaldi hún
hjá frændum sinum, þeim Biríki
H. Bergman og Ingibjörgu konu
hans til næsta vors, en þá giftist hún
séra Friðriki J. Bergmann, sem þá
þjónaði einn öllu prestakallinu í ís-
lenzku bygðinni í Norður Dakota.
Fór hjónavígslan fram 15. apríl
1888, sem var 30. afmælisdagur séra
Friðriks. Eignuðust þau sjö börn.
Þrjú þeirra dóu í æsku, en fjögur
lifa móður sína. Þau eru Magnea
Guðrún (Mrs. Gordon A. Paulson),
Jón Halldór Bergmann, Ragnar
Steingrímur Bergmann og Elízabet
Valgerður (Mrs. Matthías Ander-
son). Einnig lifa hana fimm barna-
börn og eitt barnabarnabam.
Var heimili þeirra hjóna í Garðar-
bygð fram yfir aldamótin. Skömmu
eftir aldamótin fluttu þau til Win-
nipeg, og þar hefir hún átt heimili
síðan. Séra Friðrik andaðist 11.
apríl 1918, og var frú Guðrún síðan
til heimilis hjá dætrum sínum, sem
báðar eru búsettar í Winnipeg; naut
hún þar þeirrar ástúðar, er varpaði
helgibjarma á æfikveldið.
Það er vandasöm staða að vera
íslenzkur prestur hér í Vesturheimi,
en það er engu síður vandasöm staða
að vera islenzk prestskona. Það er
ósjaldan að miklu leyti undir prests-
konunni komið, hvort árangurinn af
starfi prestsins verður mikill eða
HtiH. Guðún sáluga var manni sín-
um sönn meðhjálp. Mikið af mik-
ilvægasta starfi séra Friðriks hefði
að líkindum aldrei verið unnið, ef
>að hefði ekki verið fyrir hana.
Séra Friðrik misti heilsuna á fer-
tugsaldri, og það var að mestu leyti
umhyggju hennar að þakka að hann
hélt lífi og starfskröftum síðustu
tuttugu ár æfi sinnar.
Þau séra Friðrik J. Bergmann og
frú Guðrún voru bæði höfðingjar
seim að sækja. I silfurbrúðkaupi
þeirra hjóna, sem haldið var í Tjald-
búðarkirkju árið 1913, sagði eg að á
heimili þeirra ihefði íslenzk gestrisni
náð hámarki sínu hér í Vesturheimi.
Eg vil endurtaka þá staðhæfingu hér,
því eg er fyllilega sannfærður um,
að þetta er ekki ofsagt.
Guðrún sáluga var fríð sýnum og
hafði vingjarnlegt og aðlaðandi við-
mót. Hún var þannig gerð að hún
gat ekki borið kala til neins. Hún
fann sárt til með öllum sem áttu
bágt, og hún gladdist innilega yfir
velgengni annara. Öfund átti hún
aldrei til í fari sínu. Hún kom al-
staðar fram til góðs. Það er þvi
ekki að undra að hún var svo vinsæl
að fágætt er. Vinahópurinn, sem
syrgir hana, er því stór og nær út
um allar íslenzkar bygðir í þessari
álfu.
Jarðarför, frú Guðrúnar fór fram
á þiðjudaginn þann 13. þ. m. að
viðstöddu miklu fjölmenni. Athöfn-
in hófst i Fystu lútersku kirkju
klukkan 2 e. h. Fyrst var sunginn
sálmurinn: “Eg lifi og eg veit” og
því næst las séra Valdimar J. Ey-
lands ritningarkafla. Þá söng Mrs.
Pearl Johnson sálminn: “Eg horfi
yfir ihafið.” Næst bar séra Harald-
ur Sigmar fram samúðarkveðju frá
söfnuðum sínum, sem eru í fyrsta
prestakalli séra Friðriks, og flutti
svo bæn. Á undan líkræðunni var
sunginn sálmurinn: “Hin langa
þraut er liðin” og svo flutti séra N.
Steingrímur Thorláksson líkræð- i
una. Að síðustu voru sungin 1., 2.
og 4. versið af sálminum: “Kallið
er komið.”
Eíkmenn voru: Dr. B. J. Brand-
son, Dr. M. B;. Halldórson, Dr. A.
Blöndal, Dr. Sveinn E. Björnson,
próf. Skúli Johnson og Sigfús
Anderson.
Jarðsetningin fór fram í Brook-
side grafreitnum, og tóku þátt í
athöfninni þeir séra Haraldur Sig-
mar og séra N. Steingrímur Thor-
láksson; las hinn fyrnefndi bibliu-
kafla, en hinn síðarnefndi jós líkið
moldu. Hin látna merkiskona var
lögð til hinztu hvíldar við hlið
manns síns.
Vestur-íslendiingar hafa ástæðu
til að vera þakklátir fyrir líf og
starf þessarar góðu og göfugu konu.
Guð blessi minningu hennar og
huggi og styrki ástmenni hennar í
söknuði þeirra og sorg.
Hjálnutr A. Bergman.
Guðlaug Anderson látin
Aðfaranótt síðastliðins sunnudags
lézt á heimili sonar síns, Peters
Anderson, 808 Wolseley Ave., hér í
borginni, Guðlaug Anderson 86 ára
að aldri; hún lætur eftir sig auk
háíaldraðs eiginmanns síns, Egils
Anderson við Eeslie, Sask., þrjár
dætur, Mrs. P. S. Pálsson og Mrs
C. O. Einarsson, báðar í Winnipeg,
og Mrs. Hallson í Eeslie; einnig
þrjá sonu, Peter í Winnipeg og
Stefán og Egil í Leslie.
Guðlaug heitin var stórmerk
kona og hin mesta hetja; hún var
fædd á Jökulsá i Borgarfirði eystra
25. apríl 1852; voru foreldrar henn-
ar þau Stefán Pálsson og Sólrún
Jónsdóttir. Guðlaug giftist 1. des-
ember 1872 Agli Árnasyni (Ander-
son) frá Ketilsstöðum í Hjaltastaða-
þinghá; bjuggu þau á Bakka í Borg-
arfirði þar til þau fluttu til Mani-
toba árið 1904. Settust þau fyrst
að í Árdalsbygð í Nýja íslandi, en
fluttust þaðan til Lesliebygðar í
Saskatchewan 1908; búnaðist þeim
þar vel, enda einkendi framsýni og
atorka starfsháttu þeirra; öll eru
börn þeirra mætt fólk og mannvæn-
legt.
Útför Guðlaugar fór fram frá
Sambandskirkjunni í gær. Dr.
Rögnvaldur Pétursson jarðsöng.
Fyrsta lúterska kirkja í Winnipeg
1878—Fyráti lúterski söfnuður—1 938
Á þessu ári minnist Fyrsti lút-
erski söfnuður i Winnipeg sextíu
ára afmælis sins. Þeim viðburði
vill söfnuðurinn reisa veglegan
minnisvarða, svo síður fyrnist dá-
samleg handleiðsla Drottins, og ötul
og óeigingjörn starfsemi prestanna
tveggja, sem söfnuðinum hafa þjpn-
að á þessu tímabili, þeirra séra Jóns
Bjarnasonar, D.D., og séra Björns
B. Jónssonar, D.D.
í tilefni af þessu hefir SEXTIU
ÁRA MINNINGARSJÓÐUR
FYRSTA lúterska SAFN-
AÐAR verið stofnaður. Verður sá
sjóður notaður til þess að greiða
að nokkru eða öllu leyti skuld þá
er hvílir á eign safnaðarins, eða á
hvern annan hátt, sem hátíðamefnd-
in ákveður.
Ennfremur hefir hátíðarnefndin
látið undirbúa minningarskirteini
eitt undurfagurt. Þar getur að líta
myndir af þremur kirkjum, er sýna
framþróun starfsins, prestunum
tveimur er þjónað hafa, ásamt
málsgrein sem gerir grein fyrir
sjóðmyndun safnaðarins. Á skír-
teinið verða skrautrituð nöfn þeirra
er leggja til í sjóðinn, en upphæð-
arinnar ekki getið. Skirteinið er
svo undirskrifað pærsónulega af
presti safnaðarins og forseta. Skjal
þetta er hið vandaðasta að öllum
frágangi og hefir bæði listrænt og
sögulegt gildi. Er þess vænst að
allir meðlimir og velunnarar Fyrsta
lúterska safnaðar, nær og fjær finni
hvöt hjá sér til að eignast skírteini
þetta, að þeir sýni því verðskuld-
aðan sóma með því að setja það i
ramma og hafa það að híbýlaprýði,
að það verði þeim órækur vottur um
glæsilega sögu safnaðar síns, og
viðurkenning þess þakkar-offurs,
sem þeir hafa lagt í minningarsjóð
safnaðarins á þessu afmælisári
hans.
Tillög má senda beint til féhirðis
hátíðarnefndar, Mr Th. E. Thor-
steinsson, 140 Garfield St. eða til
einhverra af nefndarfólki því, er
hér greinir:
Dr. B J. Brandson
Rev. V. J. Eylands
Albert Wathne
Dr. A..Blondal
Dr. B. H. Olson
Th. Stone
J. J. Swanson
■ S. O. Bjerring
Norrrnn Bergman
Mrs. O. Stephensen
Mrs. E. S. Fcldsted
Mrs. B. S. Benson
Mrs. R. Marteinsson
Miss Ruth Bardal
Miss Norniia Benson.
Tvísýnt um pólitískt
veðurfar í Mið-Evrópu
Adolf Hitler slítur Nazistaþinginu í Nuremberg á
mánudagskveldið, og flytur þar liarðorða ræðu. Úrlausn
Sudetandeilunnar litlu nær.
I niðurlagi Nuremberg ræðunnar
á mánudagskveldið, komst Hitler
meðal annars þannig að orði:
“Eg strengdi þess heit í ræðu
þann 28. maí síðastliðinn, að vemda
til fullnustu þá þjóðbræður mína,
3,500,000 að tölu, er stjórn Czeaho-
slovakíu heldur í stjórnarfarslegri
og borgaralegri ánauð; frá þessu á-
formi hvika eg aldei um fet. Eg
fer ekki fram á neinar gjafir fyrir
hönd Sudetan-Þjóðverja, heldur
krefst þess eins, að rétt-ur þeirra til
sjálfsákvörðunar vetði formlega
viðurkendur af réttum hlutaðeig-
endum. Eg læt það ekki viðgang-
ast, að ný Palestína verð grundvöll-
uð i hjartastað Þýzkalands. Arabar i
Palestínu standa uppi ráðþrota og
varnarlausir, en S.udetan-Þjóðverj-
ar eru hvorki varnarlausir né yfir-
gefnir á eyðimörkinni.” —
Skærur nokkurar áttu sér stað í
Sudetan-béruðum Czedhoslovakíu
á þriðjudaginn, þar sem um tveir
tugir manna létu lif sitt. Stjórn
landsins lét setja landshluta þessa í
herkví; þessu mótmæltu Sudetenar
stranglega, og gáfu stjórninni sex
klukkustunda frest til þess að kveðja
á brott her sinn allan af þessum
svæðum; að því vildi Stjórnin ekki
ganga.—
Stjórnir Breta og Frakka hafa um
elleftu stundu, samkvæmt útvarps-
fregnum á miðvikudagsmorguninn,
mælt með því kröftuglega við Benes
forseta Czedhoslovakíu lýðveldisins,
að hann gangi að kröfum Sldetan-
Þjóðverja um lýðatkvæði um það,
hvort þeir sé einsettir i þvi, að sam-
einast Þýzkalandi eða ekki. Þessu
Mótmæla Rússar, og telja Eng-
lendinga og Frakka með því hafa
hvorki meira né minna en selt Hitler
sjálfsdæmi í hendur og brugðist þar
með skýlausum loforðum um stjórn-
arfarslegt öryggi Czchecoslovakíu
þjóðarinnar.

FRÉTTIR
Skipaður
rannsóknardómari
SÉRA VALDIMAR J. EYLANDS
sem settur verður inn i prestsem-
bætti í Fyrsta lúterska söfnuði við
morgunguðsþjónustu á sunnudag-
inn kemur.
Símað er frá Ottawa þann 8. þ-
m., að Hon. H. H. Davis, dómari í
hæztarétti Canada, hafi verið skip-
aður rannsóknardómari í sambandi
við byssukaup þau hjá John Inglis
hergagnaverksmiðjunni, er her-
málaráðuneytið gerði í fyrra vetur.
Samningur lútandi að þessum kaup-
um, var lagður fram á síðasta sam-
bandsþingi, og var þá ekki að neinu
leyti talinn varhugaverður. En
eins og getið var um fyrir skömmu
hér í blaðinu í blaðinu, reit Col,
Drew, í Guelph, Ont., grein í Mac-
Leans Magazine, þar sem hann gerir
tilraun til þess að gera þenna byssu-
kaupa samning tortryggilegan í aug-
um almennings og gefur í skyn að
um það er kurl komi til grafar,
muni verksmiðjan hagnast meira en
góðu hófi gegni. Hermálaráðherr-
ann lýsti jafnskjótt yfir því, að
hann hefði engu að leyna, og að
sjálfsagt væri að málið yrði tekið til
skjótrar rannsóknar. Forsætisráð-
herra tók í sama streng, og skipaði
þegar fyrirgreindan hæztaréttar-
dómara til þess að hafa rannsóknina
með höndum. t Forsætisráðherra
kvað sér verða mundu það mikið
ánægjuefni, ef Col. Drew mætti
persónulega við rannróknina, og lét
þess getið, að stjórnin væri fús á
að greiða lögmanni sanngjarna
þóknun fyrir hans hönd. Líklegt
þykir að rannsókn í málinu hefjist
þann 19. yfirstandadi mánaðar.
+++++
London Times og
Sudetan deilan
Hitlers gagnvart Austurríki og
landránum í hverri mynd sem væri.
Ethiópía ósigruð
Fyrverand keisari Ethiópiu,
Haile Selassie, gerði þá yfirlýsingu
i London þann 8. þessa mánaðar, að
enn væri langa langt í frá, að Ethi-
ópia væri yfirunnin; þjóðin væri
enn í óða önn að berjast fyrir sjálf-
stæði sinu, staðráðin í því að hrista
af sér ítalska okið.
-fff-f-f
Tilkynning frá
fterm ál aráðuneytinu
Hermálaráðuneytið í Ottawa
gerði nýlega heyrinkunnugt, að
stjórnin hefði ákveðið að láta byggja
i Quebecborg verksmiðju allmikla,
er framleiða skuli gasgrímur; lætur
hermálaráðherra þess getið, að
samningur um leigu á byggingu til
slíkrar framleiðslu hafi farið út um
þúfur og þar af leiðandi hafi stjórn-
in ekki átt annars úrkosta en að
reisa verksmiðjuna fyrir eigin reikn-
>ng.
-f-f-f-f-f
Aðvórun gegn
yfirvofandi kreppu
Á ársþingi verkamannasamtak-
anna brezku, sem ihófst í Blackpool
á Englandi þann 7. þ. m., var sam-
þykt í einu hljóði áskorun til stjórn-
arinnar um það, að taka umsvifa-
laust allar hugsanlegar ráðstafanir
gegn yfirvofandi viðskiftakreppu.
Áskorun þessi innibindur meðal
annars kröfu um útnefning skipu-
lagsnefndar, er starfi að aukinni nýt-
ing náttúrufríðida landsins ásamt
jafnari skiftingu atvinnunnar en við
hefir gengist í liðinni tíð.
-f-f-M-f
Fyrsta Lúterska Kirkja
SUNNUDAGINN 18. SMPT., KL. 11 F.H.
Við árdegisgutðsþjámustuna fer fram innsetnvng
séra Valdimars i embœtti. Forseti Kirkjufélags-
ins, séra K. K. Ólafson framkvæmir þá atfiöfn.
Sameinaður kór syngur hátíðarsöngva.
Kl. 7 að kvöldinu flytur séra K. K. Ólafson pré-
dikun á íslenzku.
StórblaðiÖ London Times mælir
með því í ritstjórnargrein þann 7.
þ. m., að Czechoslovakia láti frið-
samlega af hendi við Þjóðverja
þann hluta landsins, er Sudetanar
af þýzkum uppruna byggja; tala
þeirra er hálf fjórða miljón manna.
Uppástunga þessi hefir mætt snarpri
mótspyrnu af hálfu hinnar brezku
stjórnar, er telur hana bæði ósann-
gjarna og óframkvæmanlega. Blaðið
Manchester Guardian tekur í sama
streng, og fullyrðir jafnframt að
með slíkri innlimun væri í raun og
veru lögð blessun yfir aðfarir
Heimsækir
Winnipegborg
Hon. P. J. A. Cardin, ráðherra
opinberra verka í sambandsstjórn-
inni, kom til borgarinnar um miðja
fyrri viku í tilefni af LaVerandrye
hátíðarhöldunum, og var aðalræðu-
maður í veizlu á Fort Garry hótel-
inu á laugardagskveldið, er helguð
var 200 ára minningu hinnar sögu-
legu æfintýrahetju. Mr. Cardin lét
í ljós óblandna ánægju sína yfir því,
hve horfur vestanlands væri jafnt
og þétt að breytast til hins betra.