Lögberg - 02.01.1939, Blaðsíða 4

4
LÖG-BER/Gr, FIMTUDAGINN 5. JANtíAB 1939
-------------- Högberg ----------------------------
GefiB út hvern fimtudag af
THE COIAJMBIA PRESS, IJMITEI)
(>95 Sargent Ave., Winnipeg, Manitotoa
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR DOGBERG, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram \
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press,
Limited, 695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Oft var þörf en nú er nauðsyn
Títt var það í fornum sið, að memi við mikilvæg
tímamót stigi á stokk og strengdi heit til nokkurra af-
reksverka; þótti slíkt jafnan drengilegt og vitna um
djarfmannlega skapgerð þess, er í lilut átti.
Sérhvað það, sem maður unm og ann, er óhjákvæmi-
lega vert hinna mestu fórna. Sá er ósannur við líf sitt
og uppruna, er telur eftir sér nokkur þau spor, er auka
mega á veg hvorstveggja. islenzk mannfélagssamtök
vestra, krefjast skilyrðislausrar hollustu af sérhverjum
manni og sérhverri konu með íslenzkan blóðdropa í æð-
um; hálfmenska má þar hvergi komast að. Og þó enn
sé að vísu óráðið um margt á sviði hinna þjóðernislegu
samtaka vor á meðal í þessari álfu, þá er þó að ýmsu
bjartara umhorfs í dag en það var í gær; bjarmi nýrrar,
andlegrar aftureldingar í aðsigi og aukinn skilningur k
sameiginlegum verðmætum. þótt eitt og annað beri á
milli. í baráttunni fyrir viðhaldi tungu vorrar og þjóð'-
ernis verðum vér að vera allir eitt, og skipa oss þar í
órjúfandi breiðfylking. Slík skyldi vera lieitstrenging
hvers einasta mannsbarns af íslenzkum stofni, er
stundaglas hins liðna tæmist og nýtt ár ór hringt inn.
Saga hinnar íslenzku þjóðar er traustasti leiðarvísir-
inn; þangað skulu fyrirmvndirnar sóttar.
“Og það er sem holtin sjálf hleypi í mann þrótt,
þar sem hreystiraun einhver var drýgð;
og svo er sem mold sú sé manni þó skyld,
sem mæðnim og feðrum er vígð.”
Þannig mælti Stephan G.í meistaraljóði sínu “Á
ferðl og flugi”; og eitthvað meira en lítið skuldum vér,
niðjar hins íslenzka stofns, tungunni máttku og megin-
djúpu, sem svo er víðfeðm, að hún á orð “yfir alt, sem
er liugsað á jörðu,” eins og skáldspekingurinn Einar
Benediktsson svo glæsilega nefnir það.
Mál, sem alla varðar
Svo að segja alveg nýverið, birtist í blaðinu Toronto
Saturday Night, ritgerð eftir Norman Mackenzie, pró-
fessor við háskólann í Toronto; efni hennar lýtur að
afstöðu canadisku þjóðarinnar til utanríkismálanna; af-
stöðu hennar til stríðs og friðar. Mr. Mackenzie kemst
meðal annars þannig að orði:
“Hefði Bretland farið í stríð við Þýzkaland, myndi
sú ábyrgð, sem því var samfara, alveg eins og ábyrgðin á
því að leyfa Þýzkalandi að sölsa undir sig nokkum
hluta Czechoslóvakíu, óhjákvæmilega hafa hvílt á herðum
Mr. Chamberlains og félaga hans í ráðuneytinu; eg
legg engan dóm á þá stefnu, sem Mr. Chamberlain tók,
þó mér sé það hins vegar Ijóst, að mikill mannfjöldi líti
öðrum augum á málið en hann; mestrar áhyggju veldur
mér )>að, og sú staðreynd verður ekki með nokkrum
liætti hrakin, að ekki einn einasti canadiskur borgari gat
né getur greitt atkvæði með eða móti Mr. Chamberlain
eða stefnu hans, og það getur heldur ekki nokkur lög-
lega kjörinn þingfulltrúi hins canadiska fólks; það var
fólkið í Birmingham, sem kaus Mr. Chamberlain og
hann er þessvegna ábyrgur gagnvart því; hann ber enga
sérstaka ábyrgð gagnvart kjósendum í Toronto og
Montreal, og þeir í raun og veru heldur ekki gagnvart
honum; þó myndi svo hafa farið, eins og eg á öðrum
stað hefi bent á, að ef Mr. Chamberlain hefði lagt út
í stríð, myndi canadiska þjóðin hafa dregist inn í það
líka.”
Um mál þetta farast blaðinu Ottawa Journal þannig
orð:
“Þó einkennilegt sé, þá virðist hafa verið lítið um
það hugsað eða sagt hér í landi meðan á Czechoslóvaíku
deilunni stóð, að ekki einungis var Mr. Chamberlain
utanríkisráðherra Canada að því er viðkom stríði og
friði, heldur forsætisráðherra Canada líka; undir því
livað hann hugsaði, sagði og ákvað, var afstaða hinnar
canadisku þjóðar komin; hugsanir, orð eða ákvarðanir
liins canadiska ráðuneytis eða Mr. Kings, áttu þar ekkert
áhrifavald. ”
Þó fUrðulegt sé, er því þráfaldlega haldið fram, að
oss, canadiskum borgurum sé það í rauninni óviðkom-
andi hverjar meginstefnur ríki í brezkum utanríkismál-
um í þann og þann svipinn; það er meira að segja
Þegar þér sendið
peninga í burtu
Gerum vér allar ráðstafanir til aS senda peninga
yðar heim hvar sem þér eruð staddir, eða til hvaða
staðar sem er i Canada og Bandaríkjum. Þetta
kostar lítið og þér getið reitt yður á að pening-
arnir komast til hins rétta hlutaðeiganda.
THE ROYAL BANK
OFCANADA
_______ Eignir yfir $800,000,000 _______
prédikað inn í oss að fljóta
sofandi að feigðarósi, eða láta
kylfu ráða kasti um það, hvað
morgundagurinn kann að geyma
í skauti sínu.
Suður-Afríku sambandið hefir
lýst yfir hlutleysi í stríði og
byggir þá ákvörðun á þeim lög-
um, sem ganga undir nafninu
Statutes of Westminster. Væri
það úr vegi að Canada glöggv-
aði að nokkru afstöðu sína í
þessu efni, í stað þess að láta
sér nægja yfirlýsingu Mr. Kings
um það, að “þingið skuli ráða,’’
jafnvel þó svo stæði á að um-
boð þess frá þjóðinni væri í
þann veginn að syngja sitt sein-
asta vers?
The Hiálory of the
Scandinavian
Literatures
Dial Press, Inc.,
New York, 1938.
Hér ræðir um afar fyrir-
ferðarmikla bók og á margan
hátt fjölskrúðuga að efni; til
grundvallar liggur að nokkru rit-
verk Dr. Giovannis Bach um
bókmentir Norðurálfuþjóða með
viðbótar köflum eftir Dr. Rich-
ard Beck, prófessor Adolph B.
Benson við Yale háskólann og
Axel Johan Uppvall, prófessor
við ríkisháskólann í Pennsyl-
vaníu.
Dr. Beck skrifar kaflann um
bókmentir Islendinga; mun þetta
vera i fyrsta skiftið, sem ná-
kvæmt heildaryfirlit yfir bók-
mentir íslenzku þjóðarinnar kem-
ur fyrir almenningssjónir á
enskri tungu; hefir Dr. Beck
meÖ þessu leyst af hendi hið
mesta nytjaverk, er metið skyldi
að makleikum. Þetta yfirlit Dr.
Becks nær einungis fram að ára-
mótunum 1933 og 1934; þar
slitnar þráðurinn; þá átti bókin
auðsjáanlega að koma út á prent
þó eigi yrði af, vegna ófyrirsjá-
anlegra fjárhagsörðugleika. Af
þessu leiðir það, að viðbætir er
í raun og veru óhjákvæmilegur,
með því að vitað er, að síðan í
árslok 1933 hafa ýmsir kynja-
svipir gert vart við sig á bók-
menta vettvangi hinnar íslenzku
þjóðar.
Dálítinn kafla um bókmenta-
iðju íslendinga vestan hafs á Dr.
Beck í bók þessari, auk þess sem
hann skrifar þar allítarlega um
finskar bókmentir. Það gengur
kraftaverki næst hvérju Dr.
Beck fær afkastaði við ritstörf i
hjáverkum við umsvifamikla há-
skólakenslu, þó vitað sé að hon-
um falli sjaldan verk úr hendi
og hann vaki tíðum þegar aðrir
sofa. Ritgerðakaflarnir um bók-
mentir hinna frændþjóðanna,
Norðmanna, Svía og Dana, þó
einkum sá, er um sænsku bók-
mentirnar fjallar, hafa jafn-
framt eitt og annað harla fróð-
legt til brunns að bera, og gera
bókina aðgengilega til aflestrar.
Islendingar heima, sem gert
hafa bók þessa að umtalsefni,
svo sem þeir Alexander pró-
fessor Jóhannesson og Axel
Thorsteinsson skáld, fara um
hána einkar lofsamlegum orðum
jafnframt því sem þeir láta í ljós
undrun og aðdáun yfir látlausri
elju Dr. Becks er lýtur að auk-
inni kynningu Islendinga og ís-
lenzkra bókmenta með erlendum
þjóðum.
Góð uppáálunga
Á fundi þeim, sem Mr.
Bracken kvaddi til í Winnipeg
þann 12. desember síðastliðinn,
kom frain uppástunga um það,
að koma á fót í Sléttufylkjunum
rannsóknarstofu með það fyrir
augum að auka í ýqjsum mynd-
um neyzlu hveitis og annara
korntegunda; hefir þessi uppá-
stunga meðal annars leitt til
þess, að North-West Grain
Dealers félagið mælir með því
eindregið, að hliðstæðri stofnun
verði komið upp í London í
hinu sama augnamiði þar sem
hæfustu sérfræðingar, sem völ er
á verði að verki.—
Verð hveitis hefir verið það
lágt undanfarandi, að bændum
hefir reynst næsta örðugt að
draga fram lífiÖ. Sérhver sú
tiíraun sem gerð er í þá átt að
auka neyzlu hveitis og annara
canadiskra firatnileiðslutegunda,
jafnfraínt því að víkka út mark-
aði, er virðingarverð og hlýtur
að hafa eitthvað gott i för með
sér.
Upplýsingar
œskilegar
Á öðrum stað hér í blaðinu
getur um frétt úr Reykjavík, þar
sem maður einn, sem kallaður er
Vestur-íslendingur, féll ,i ónáð
fyrir tíundarsvik að þvi leyti
sem hennt er að hann hafi eigi
talið fram við tollgæzlumenn
höfuðborgarinnar erlendan gjald-
eyri, er hann hafði i vörzlum
sínum; ma§ur þessi er íslenzkur
þegn, þó notið hafi um hríð
gistivináttu þessa lands eins og
nokkrir fleiri, er sótt hafa oss
heim. Það fylgir sögunni, að
stofnað hafi þegar verið til máls-
sóknar gegn manni þessum, og
mun honum ekki ósennilega hafa
þótt aðkoman fremur köld. Ekki
verður það! efað, að stjórnar-
völdin hafi haft strangan laga-
stafinn á sína lilið. En mikið
gæti það létt undir með ferða-
mönnum héðan að vestan, ef
leið væri opin til þess að fá fulla
vitneskju um þær hömlur, sem
á vegi kynni að verða og frá
gjaldeyrisreglugerðum stafa.
Fyrir alllöngu kom það til tals,
og má vel vera að til fram-
kvæmdar komi, að í sambandi
við heimssýninguna í New York
næsta sumar, verði beinar sigl-
ingar milli Ameríku og Islands,
og niðursett farþégagjöld; enda
er það vitað, að margir ali í
brjósti heita þrá til þess að líta
ísland sem oftast augum; þeim,
sem slíkt hafa í huga væri með
þvi greiði ger, ef hömlur og
hlunnindi af hálfu íslenzkra
stjórnarvalda þar að lútandi,
birtust í íslenzku blöðunum
vestra, áður en það yrði um
seinan. ^ /
Námsskeið!
Námsskeið!
Námsskeið!
Á öllum tímum kemur sparnaður sér vel; þó ekki
hvað sízt þegar hart er í ári,—
Við liöfum til sölú námsskeið við lielztu verzl-
unarskóla (Business Colleges) borgarinnar. Það
borgar sig fyrir yður að leita upplýsinga hjá
okkur tafarlaust.
Tl\e Columbia Press Limited
SARGENT & TORONTO
Winnipeg, Man.