Lögberg - 26.01.1939, Side 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 26. JANÚAR, 1939
Fáeinir drættir
ÚR HEIMILISHÁTTUM
MANNA A VIKINGA-
ÖLDINNI
Eftir cand. mag, Chr. L. Lange
(Framhald frá síðafta blaði)
VI.
HEIMSÓKNIR OG
GESTABOD
Það' hefir veriS skemtileg
hreyting á tilbreytingaleysi dags-
ins, er gest bar að garSi, á hvaSa
tíma seni' var, og hver sem var
gesturinn. Hann færSi þó frétt-
ir frá umheiminum og var þaS
ekki lítils virSi á þeim dögum, er
hvorki þektust blöS né póstar.
Því skeSutf þaS. sama allstaSar, í
höllum höfSingjanna sem í stof-
um bændanna, aS beiningamenn,
stafkarlar og göngukonur fá góS-
ar viStökur.
Þeir gátu ekki ætíS sagt frá
stórtiSindunt og oft ekki annaÖ
en þaÖ sem vér nefnum bæjar-
sögur, en þær áttu og eiga enn
sína tilheyrendur. í Njálu, 44.
kap., kemur þaÖ fyrir aS göngu-
konur heimsóttu HallgerÖi í
“dingju” (kvennastofu) hennar
á HlíSarenda.
EftirtektarverSari eru þó viS-
tökur gesta þeirra, er áttu brýnt
erindi, eÖur voru í langferSum.
Háfamál minna á þaÖ er forn-
menn vildu aS afkomendur sínir
festu í minni sér úr lifsspeki
sinni. Þau mæla svo fyrir í
þessu atriSi:
Gefendr heilir,
gestur er inn kominn,
Hvar skal sitja sjá?
Mjök es bráÖr
sás á bröndum skal
'síns og freista frama.
Elds es þörf
þeim inn es kominn,
ok á knéi kalinn,
■matar ok váSa
es manni þörf í,
þeims hefr of fjall farit.
MeSan gestinum var veittur
beini, hélt húsbóndi upp samtali.
Ekki þótti þaS kurteysi aÖ inna
gestinn eftir erindi hans; honum
var ætlaS aS bera þaS upp er
hann þættist liafa gott tóm til
þess, þaS drógst líka stundum til
þess tíma aS gesturinn var ferS-
búinn. Oft fylgdi bóndi gesti
sínum úr garSi, og var þá gott
næSi til einmælis, og kveSa upp
úr meS erindiS. Þessi siSur hefir
haldist víSa í Noregi fram á
vora daga.
Ekki mátti gesturinn um of
nota sér gestrisni bónda, og
mátti enginn nema væri boSinn,
dvelja lengur en þrjár nætur i
senn. ÆtíS skyldi gesturinn
drepa högg á dyr, og bíSa þess
aS gengiS væri til dyra og honum
boSiS aS ganga inn, og gilti hiS
satna þó dyr stæSu opnar. Hver
varpaSi kveSju á annan meS
þessum orSum : “Heill og sæll!”
Þessu mest þótt þó kveSa aÖ
er þaS kom fyrir aS von væri
á frændum eSa vinum í heim-
sókn. IJygSin var svo dreifS, aS
ekki varS komiS viS heimsóknum
á kvöldin. Færi maSur í boSs-
veizlu, var sjálfsagt aS sitja aS
henni þrjár nætur skemst, viku
eSa lengur. Veizlurnar voru
dýrar og því sjaldgæfar. ÞaS
er fært í sögur aS faÖir Ás-
bjarnar Selsbana héldi þrjár
veizlur á ári, og Ásbjörn sjálfur
þótti úr hófi rausnarlegur, er
hann hélt hinu sama fram,
hvernig sem áraSi. Þessi vina-
mót voru því talin meS merk-
ustu atburÖum. Þegar barn
fæddist var haldin veizla, og er
ættingi dó erfisdrykkja. Auk
þessa eru nefndar burtfarar-
drykkjur, og heimkomudrykkj-
ur, svo voru blótveizlurnar, um
vetrarkomu, miSjan vetur og
sumarmál. Blótveizlurnar voru
vanalega samlags-veizlur. ÞaS
þótti óvanalegt og þess vert aS
ort værj um er SigurSur HlaSa-
jarl greiddi einn kostnaSinn í
slíkri veizlu. Svo eru í sögun-
um nefndar hvirfings drykkjur,
sem ríkustu bændurnir héldu
hverir öSrum eftir röS.
Þegar almenn gestaboÖ voru í
vændum, voru veizluboöin send
út löngu á undan. ÞaS tók lang-
an undirbúning fyrir báSa máls-
parta. Gestir áttu langan veg
aS fara, og mörgu var aS sinna
á veizlustaÖnum. í Egilssögu
hafSi Þórólfur Kveldúlfsson á
Sandnesi 500 gesti fyrir, er hann
tók á móti Haraldi hárfagra er
kom meÖ 300 rnanna, og á Is-
landi er sagt frá veizlu meS 1200
boSsmanna.
Ilelzt komu boÖsgestirnir
síSari hluta dags fyrsta dag
veizlunnar. Þá varS aS taka á
móti kveSjum manna, sjá um
hesbana, varSveita vopn og reiÖ-
klæSi o. s. frv. Stofan eSa skál-
inn var skreyttur sem kostur var
á, veggir tjaldaöir, breiddir dúk-
ar á bekkina og hálmi stráö á
gólfiS og skapkeriS fult af öli.
Næst var aS skipa mönnum
til sæta, var þaÖ sízt vandalaust,

KVEÐJUORÐ
SVEINSINA JÓSEFINA ARNGRlMSDÓTTIIi
THORGRlMSSON var fædd aÖ EinarsbúÖ í Ólafs-
vik í Snæfellsnessýslu 18. desember 1875. Foreldrar
hennar voru Arngrímur Arngrímsson og GuÖrún-Jóns-
dóttir aS Ólafsvík; móÖir hennár dó er Sveinsina var
þriggja vikna, og var hún þá tekin til fósturs aÖ
StapatúnJ í Ytraneshrepp, og ólst hún upp hjá þeim
merkishjónum Jóni og ValgerSi í Stapatúni til 21 árs
aldurs, er hún þá fór í vist til systkina sinna, í þrjú
ár, í sömu sveit, unz hún giftist Páli Thorgrímssyni
11. maí 1900, og fluttust þau vestur um haf þaS sama
ár, og settust aS i WHnnipeg og hafa þau dvaliÖ hér
síSan.
Fyrstu árin tvö vann hún viS hússtörf, þar til viÖ
komum okkur upp heimili, og höfum veriS þar síSan.
I íeimili sitt stundaSi Svefnsína' af mestu alúS og
myndarskap. ÞaS var henni meSskapaSur arfur aÖ
hlynna aS sjúklingum, bæSi á heimilinu og út á við;
stundaSi ljósmóSurstörf og hjúkraSi í allmörgum til-
fellum sængurkonum.
Á síÖustu árum átti hún viS heilsuieysi aÖ stríSa,
og hér um bil átta mánuSi alveg rúmföst, þrátt fyrir
alla hjálp og læknistilraunir.
Sveinsína lézt fimtudaginn þ. 2. desember, og var
jarSsungin frá heimili sínu aÖ Burnejl St. mánudaginn
5. s. m. Séra Valdimar J. Eyland flutti kveSjuorSin
í viSurvist mikils fjölda af vinum hinnar framliSnu
og nágrönnum.
BlessuS sé minning hennar, minnar ástkæru og
umhyggjusömu, burtkölluSu eiginkonu.
Páll Thorgrímsson.
KAUPIÐ AVAL.T
LUMBER
THE EMPIRE SASH*& DOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE and ARCYLE STREET
Winnipeg, Man. - Phone 95 551
því mönnum var raÖaS eftir
mannvirSingu, og enginn var fús
aS taka ofan fyrir sig, og spratt
af því stundum fjandskapur og
sá sem þóttist vanvirtur hvarf
úr veizlunni. Þegar tekist hafÖi
aS sneiÖa fyrir þessi skerin, lýsti
húsfaÖirinn friSum yfir veizlu-
gestunum; aS því búnu voru
handlaugar bornar milli manna,
og matur á borÖ borinn; eftir aS
menn höfðu matast hófst drykkj-
an, og hefir vafalaust verið met-
inn merkasti þáttur veizlunnar.
ÞaS þótti mesta vanvirSing eSa
Htihnenska aÖ draga sig í hlé við
drykkjuna, einkum væri þaS
húsbóndinn, sem drakk öSrum
til, meS því aÖ drekka fyrri
helminginn úr horninu, og bauS
gesti sínum leifarnar. Oft voru
drukkin “minni” guðanna, minni
ÓÖins, til sigursældar konungs
og ríki. Minni Njarðar, og árs
og friSar, og seinast minni haug-
lagðra ættingja.
Til aS auka á veizlugleÖina,
lögðu menn saman og voru tveir
um horniS og drukku kapp-
drykkju. ÞaS hét aS drekka
“tvímenning.” Gert var ráð
fyrir aS drykkurinn yrÖi því á-
fengari, seni lengra leið á kvöld-
ið, og lenti þá alt í uppnámi í
ölæðinu, menn börðust með
drykkjarhornunum, eða leggjum
og hnútum eftir kvöldverSinn.
Þegar svona var komið, var það
skylda húsráSanda, aS ganga
milli ófriSarseggjanna og sefa
þá, og var þaS ekki fyrirhafnar-
laust, en bót var þaS í málinu,
að þeir reiðustu voru of druknir
til að veita .alvarlega mótspyrnu,
og fágætt var aS ekki kæmist á
friður, minsta kosti morguninn
eftir, er þeir höfðu sofið úr sér
vínsáhrifin.
Þetta átti sér einkum staS
fyrsta daginn, aS honum af-
stöðnum urSu menn hyggnari af
reynslunni.
Margt var haft til skemtunar
í þessum veizlum. Títt var að
bera upp gátur, eSa skáld flyttu
kvæði, og alkunnur var mann-
jöfnuðurinn, en hann reyndist
grátt gaman, því hann dró menn
til fjandskapar. Oft skemtu
menn sér aS deginum meÖ leikj-
11111 og í'þróttum.
Að veizlunni endaðri fylgdi
húsráðandi gestum sinum úr
garði, og gaf þeim oft gjafir aS
skilnaSi; svo sem sverS, skraut-
grip eða gott klæSi, og gat þaS
orðið kostniaSarsamt. “Æ sér
gjöf tjl gjalda,” segja Háfamál.
'Gjört var ráS fyrir aS fá gjöf-
ina endurgoldna við svipað tæki-
færi.
VII.
VINATTA, HATUR, HEFND
Háfamál skýra frá aS forn-
menn hafi verið einlægir i vin-
áttu sem fjandskap.
Vin sínum
skal maSr vinur vesa,
þeim ok þess vin;
en óvinar sins
skyli engi maSr
vinar vinur vesa.
Á Víkingaöldinni tiSkaSist
“fóstbræSralag” sero merki þeirr-
ar einlægustu vináttu milli karl-
manna. ÞaS var nokkurs. konar
trúarleg athöfn, ‘og var þaS
bundiS meS því að málsaðilarnir
blönduðu saman blóði sínu.
Torfa löng var rist úr jörS,
en höfS föst á endum, en haldiS
uppi um miðjuna meS spjótum
sem stungið var á éndann, hún
var nefnd “jarðarmen” þar
gengu þeir undir er ætluðu aS
sverjast i fóstbræSralagið, vökv-
uðu sér blóS í lófanum og
blönduðu því saman undir miðri
torfunni. Svo krupu þeir á kné,
nefndu guSina aS vottum og sóru
aS þeir skoðuSu sig sem rétt-
borna bræður, og hétu að hefna
hvor annars, ef með vopnum
yrðu vegnir. Hver skyldi heim-
sækja annan, eSa láta fréttir
ganga af sér með jarteiknum.
Svo segir í Hávamálum:
Veist, ef þú vin átt,
þeims þú vel trúir
ok vill þú af honum gott géta,
geSi skalt viÖ þann
ok gjöfum skifta
fara at finna oft.
Og ennfremur:
Veizk ef vin átt,
þanns vel trúir,
far þú at finna oft
því at hrísi vex
oki háu grasi
vegr, es vætki tröð.
ZIGZAG
5
Orvals pappír í úrvais bók
1C
5
2 Tegundir
SVÖRT KÁPA
Hinn upprunalegi þunni
vindlinga papplr, sem flestir,
er reykja “Roll Your Own”
nota. BiðjiC um
• ZIG-ZAG” Black Cover
BLÁ KÁPA
“Egyptien’’ úrvals, h v I-t u r
vindlinga pappír — brennur
sjálfkrafa — og gerir vindl-
ingana eins og þeir væri
vafSir I verksmiSju. BiSjiS
um
“ZIG-ZAG” Blue Cover