Lögberg - 16.02.1939, Side 5

Lögberg - 16.02.1939, Side 5
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 16. FEBRUAR 1938 5 Tvœr bœkur eftir H. K. Laxness HÖli SUMARLANDSINS Halldór Kiljan Laxness lætur nu skamt imilli stórra högga, bann hefir snarað f.rá sér tveim- nr allstórum bókum á síðastliðnu ari. . Hin fyrri er Höll sumar- Hndsins, framhald ^jós heimsins. Söguhetjunni Ólafi Ljósvík- lnS> er skolað úr hárómantísku mðurlagi hinnar fyrri sögu, þar sogunnar ^ni gullroðnir turnar Sviðinsvík- Ur gnæfa yfir elskandi þokur nnðsumarnæturinnar. Og hann vaknar upp í Laxneskum raun- Veruleik hins íslenzka þjóðlífs, HhryllJiegum og ófrýnum, þar sönt hreppsnefndin hefir komið bonum fyrir hjá góðri, guðelsk- andi konu, sem lifir á því að ala ðtil.sulausa hreppsómaga á volgu vatni. Egf ætla ekki að tala langt mál um þessa sögu. Eg las hana í fIýti og fanst hún ekki mundi auka miklu við stærð höfundar- ms. Þess mætti þó geta að 'Uannilska er ekki eins áberandi; ekki eins runnin i blóð þessa sogufólks, eins og fólksins i Ljós neimsins. Það bregður á stöku stað fyrir mannlegum tilfinning- Um. Sagan er, þegar fyrsta kaflan- nni sleppir, skamitilega skrifuð og jíetur komið lesandanum til að r°sa, eða jafnvel til að skella upp úr, enda er hún lítið annað en skop skrípamynd af andatrú- ar hreyfingunni og samvinnufé- ngsskapnum. Má vera hvoru- tVeggja hafi gott af að líta í spé- sPegil áður en líkaminn bjargar Sahinni inn á kirkjugarðsdansinn. II. GERSKA ASFINTÝRIÐ ^íeðan H. K. Laxness hafði í snúðnm Höll sumarlandsins, leit- ? ’ hann víða að rólegum stað hnr sem hann mætti hafa næði v,ð skriftir. Fyrst til Siglufjarð- r. Grímseyjar, þaðan austur uin ?,af til Svíþjóðar, þá norður til ’nnlands, svo suður um Garða- nh' alt til höfuðborgar Grúsín ? a Georgiu, en það er eitt af -Vðveldum hins rússneska ríkja- sa'nhands, Ráðstjórnarrikjanna. , !,an norðvesttir aftur til Sví- Pjoðar 0g setti sntiðshöggið á óllina í hinu fornfræga menta- Setri Svíanna, Uppsölum. Þar Varð hann þess vísari að hann laf.ði skrifað aðra bók á ferða- aginu, án þess að “hafa vitað a Kí sjálfur.” Væri betur að Sv° færi oftar, því þessi bók er storum merkilegri en hin, er ann ritaði viljandi. Bókin fjall- ar aðallega um rússnesku bylt- ’nguna og er skrifuð af gleggri, nnitaksmeiri skilningi heldur en annað, sem eg hefi séð uirrr það 111 af á íslenzku. , x ynr 20 árum var þess getið ! °ðru islenzka vikublaðinu hér í , nunt að eg ntundi vera fyrsti ls enzkur Bolseviki. Og þarf eg VarH að taka það fram, að ekki ar >e«a sagt mér til hróss eða ^e>ðurs. Samt hefi eg aldrei til- eyrt félagsskap kommúnista, en eg rendi grun í það, að ef ekki æhist að bæla þá hreyfingu nið- llr> gseti hún orðið þýðingar nnkið framfara spor í heims- nienningunni. Og að einhverju evti friðþægt fyrir blóðbaðið, Eru þau örugg? Eignarbréf vðar, iífsábyrgðar skírteini, o. s. frv.— Verndið verðmæt skjöl yðar! Látið þau í vðar eigið öryggishólf í Roval bank- airam. Þér getið fengið ]>au fvrir minna en lc á dag. Spyrjist fvrir hjá næsta útibúinu. THE ROYAL BANK OFCANADA ________ Eignir yfir $800,000,000 _______ sem þá var ný-afstaðið. Eg reyndi þvi að kynna mér eðli hennar og áhrif eftir því, sem kostur var á, keypti þá það sem eg gat náð í af því, sem skrifað var um málið af sanngirni og skynsamlegu viti. Lýgina og misskilninginn þurfti aldrei að kaupa, hvorttveggja var þá út- býtt gefins á hverju götuhorni. Nú hin síðari ár hefi eg ekki getað lagt fé í bókakaup og ekki getað fylgst eins vel með þessum máluim. Eg beið því með ó- þreyju eftir þessari bók Laxness eftir að eg heyrði þess getið að hún væri á ferðinni. Það má ef til vill með nokkrum sanni segja um þessa bók, að í henni sé sitt af hverju, sem hefði'að skað- lausu mátt fella úr ; en þetta er ferðasaga og er skemtilega rituð. Einnig að eftir lesturinn sé maður litlu fróðari um þjóð- megun eða afkomu Rússanna. Höf. hefir forðast að vitna i hagskýrslur og því umi líkt. Á- litur hann að slíkar tölur gefi lítinn fróðleik og má vera að það sé rétt, þó hygg eg að þar skifti mestu hvort lesandinn kann að lesa rétt úr tölunum eða ekki, sé þær ófalsaðar. En höf. hefir farið allvíðal um Ráðstjórnarrík- in og horft glöggu gestsauga á þjóðlífið, og hann gerir sér far um að segja óvilhalt frá, og er samanburður hans á því sem fyr- ir augun bar nú og því er hann sá á sömu slóðum fyrir sex ár- um, -bæði fróðlegur og skemti- legur, engu siður en þær myndir er hann bregður upp frá forsögu byltingarinnar. Höf. var viðstaddur málaferl- in frægu þar sem Troskiistarnir voru yfirheyrðir og dæmdir fyr- ir landráð. Ber honum saman við þá, sem hafa haldið því fram að þessir menn hafi fengið sann- gjarna og réttláta málafærslu, og að sekt þeirra væri sannprófuð og viðurkend af þeim sjálfum. Eru nokkrir kaflar úr varnar- ræðum þeirra teknir upp i bók- ina. Nú ætla eg að-taka upp stutt- an kafla, eitt af þeim dæmum, sem höf. færir fram uimi frétta- burð auðvaldsblaðanna. Vil eg benda lesendum hérlendra blaða á að hafa þessa frétt í huga þeg- ar þeir lesa fróðleikinn, sem tek- inn er upp úr heimablöðunum, um Rússlands mál. “Eg skal nefna verulegt dæmi; það vill til að það hefir sérstaka persónulega snertingu við mig, vegna þess hvernig það barst upp i hendurnar á mér. Um daginn kom eg til eitiuar af stórborgum Norðurlanda beint frá Ráð- stjórnarríkjunuimi. Eg hafði verið í Leninsgarði á laugardegi, ferð- ast síðan dagfari og náttfari, kom til þessarar tilteknu borgar á mánudagsmorgni. Strax og eg er kominn í gistihús fer eg að lesa blöðin. Það fyrsta, sem eg rek augun í á fremstu síðu þess stórblaðs, sem af gildum ástæð- utn má teljast ábyrgðarmesta blaðið i landinu, eru þau tíðindi undir gríðarstórri fyrirsögn, að síðastliðinn laugardag hafi tutt- ugu þúsundir manna verið settar í tukthúsið i Leninsgarði; bif- reiðar GPU-lögreglunnar hefðu ætt um göturnar frá morgni til kvölds til að smjala föngunum saman, borgin verið í hernaðar- ástandi, alt atvinnulíf lamað, all- ar verzlanir lokaðar, skelfing og írafár ríkjandi nteðal íbúanna. Nú vildi svo til, eins og fyr segir, að eg hafði verið staddur í Leninsgarði þennan tttnrædda dag, kont þangað snemma rnorg- uns, fór þaðan seint um kvöld Allan daginn var eg á ferli í bíl fram og aftur unt borgina til að athuga þjóðlífið. Eg borðaði á matsöluhúsinu, kont í verzlanir til að kaupa mér nokkra nauðsynja- hluti-og líta á vörur og viðskifta- líf, virti fyrir mér umferðina og manngrúann á strætum og torg- utn, brá mér í klukkutíma inn í listasafnið til að skoða Repín, skoðaði gamlar og nýjar bygg- ingar, gekk í gegnutn Smolní þaðan sem Lenin stjórnaði bylt- ingunni, en nú er ráðhús, fór unt alla lxtrgarhluta báðumegin f 1 jótsins til að sjá mig um bekki. Maður skyldi ætla að jafnvel í borg á stærð við Leningsgarð mætti sjá minna grand í mat sínum en handtöku tuttugu þús- und manna á einum degi, ein- hversstaðar rnundi sjá staðina: Það þarf ekki lítið af bifreiðum til að aka tuttugu þúsund mönn- utn,.ekki lítinn lögreglumannskap til að framkvæma slíkar fjölda- fangelsanir á friðsaman hátt, ekki lítið af nýjum tukthúsum til að taka við slíkuitnj sæg fanga á einum degi, og svo framvegis. En hvernig var þá umhorfs í borginni ? Líf borgarinnar var hið gagn- stæða við hernaðarástand, æðandi lögreglubíla, lamað atvinnulíf, lokaðar búðir. Það rikti yfir borginni aðlaðandi vinarsvipur starfandi lífs önnum kafinnar þjóðar í sínum friðsæla hvers- dagsleik; úr öllum áttum andaði öryggi, friði, starfsgleði, á- hyggjuleysi, — þessi sameigin- legu einkenni allra gerskra borga 1938. Svo það var engin furða þótt eg yrði dálítið skrítinn á svipinn að lesa þessar fréttir frá Leninsgarði í hinu merka nor- ræna blaði.”------- Og 'hér fara á eftir fáeinar linur þar sem sagt er frá því að í ráðstjórnarríkjunum sé lögð stund á það að láta alla þjóð- flokka njóta jafnréttis, og engum þröngvað til að leggja niður þjóðsiði sína eða tungu. Þessar línur eru einnig gott dæmi uim þá ritsnild sem höf. á yfir að ráða, — eða sem fram kemur hjá hon- um þegar hann ritar ósjálfrátt: "Þessi nýsköpun á grundvelli þjóðmenninga sem áður voru drpenar í dróma er eins og vor- boðar meðan leifar vetrarins eru enn sýnilegar alt í kring, lóa með árhreim í röddinni meðan enn eru svell í mýruimi, vötn sem koma fram fersk og hrein við ísabrot. Það er stórfengleg sjón, kanske hið fegursta á allri jörð- inni að sjá heilar þjóðir kasta af sér tötrum áþjánar og fá- fræði, sjá þær vaxa til æskulífs 1 örygðarljósi, glóð menningar- innar byrja að lýsa af augna- ráði og andlitsdráttum.’’ Það er svipur andlegs aðals- manns yfir þessum linum, eins og fleiru í bókinni. Fyrir rúmlega 20 árum síðan sátu fulltrúar Bolsevikanna í Brest Litvosk og skoruðu á verkamenn stórveldanna að leggja niður vopnin, og semja frið á grundvelli jafnréttis og bræðralags. Gerðu friðartillög- ur, sem síðar náðu hylli fólks í ölluim' löndum eftir að þær voru teknar upp í hina frægu fjórtán friðarskilmála hins spakvitra mannvinar Wilsons forseta, sem þó ekki bar gæfu til að bera þá fram til sigurs vegna þess hann skorti slægvizku þegar til þess kom að skilmast við bragðarefi Evrópu stórveldanna. En Bolse- vikarnir liafa verið hugsjónum sínum trúir, þeir hafa boðið að leggja niður vopn og vígbúnað, þeir hafa boðið samvinnu og friðsamleg viðskifti öllum sínum nágrannalöndum. En þeir hafa verið rægðir og ofsóttir af vald- höfum og auðkýfinguimi stórveld- anna. Og það er ekki ófróðlegt að athuga livernig málin hafa skipast sitt hvoru megin við lín- una, sem dregin var í Brest Litovsk. Öðru megin hafa verið stigin stærri framfaraspor i and- legri og efnalegri menning en annarstaðar eru dæmi til, Þessar þrælkuðu þrautpíndu þjóðir hafa unnið sig upp i það, á þessum árum að verða eitt öflugasta stórveldi heimsins. En hinu megin hefir vaxið upp hinn hreinræktaðasti manndjöfulskap- ur, sem saga okkar ógæfusama mannkyns þekkir. Það má til sanns vegar færa uni’ sögur Larness að hvort sé við annars hæfi: efni sagnanna og ambögur málsins og útlendar slettur. En efni þessarar bókar hefði vissulega verðskuldað að hann hefði vandað betur málið. Það gegnir furðu að slíkur ís- lenzkur aðalsmaður skuli vera svo fastur i “leirhyttu” mensk- unni að hann fer með lesandann inn á “strætiskaffi á Parísar bólvarði,” og annað því um líkt. En þetta er nú í rauninni smá- atriði. Hitt er meira vert að hann hefir þarna skrifað góða bók, sem gæti orðiÖ góðu -miál- efni að miklu liði. Vil eg hvetja alla til að lesa hana með athygli og ekki sízt þá sem telja sig framsóknarmenn, en sem tala og skrifa um þessa stórfenglegu um- bóta hreyfing af hinum ótrúleg- asta misskilningi og andúð. Hjáhnar Gíslason. ENJOY"" RKH NllITV flAVOR 0F H0ME GR0WN (ELERY Golden Supreme The new, outstand- ing variety bred by Ferry-Morse and of- fered for the first time. A main crop variety for use wher- ever a larger Dwarf Golden Self-Blanch- in^: is wanted. Many buyers who watched it grow to maturity, harvested and packed, pronounced it prac- ticaily perfect. Postpaid: Pkt. (1/16-oz.) 15e; 2 pkts. 25c; y2-oz. $1.1% 1 oz. $2.00. 23 New Varieties of Ve*etables, rrown on our own Seed Testing Piant Breeding Farm, re- ceived the Market Gardeners’ Award of Merit 1936. McFayden’s Seed LUt also contains the All American Flower Awards. Keep your garden up to date. MÁFAY DEN StQÚvmúcPack SEEDS Cnty3‘-4‘Pkl In addition to the newest varieties, not yet ln full production and necessarily soid at higher prices McFayden’s Seed Company offer their regular stocks, tried and tested on their own Plant Breeding and Seed Testlng Farm, at 3c to 4c per packet postpald. Big ovendze packets, too. Every packet dated day packed and guaranteed to full amount of purchase price. Individual cultural direc- tions, for Canadian conditions, on every packet. BUY YOUR 8EEDS DTRECT—It ls lmpos- sible for us to give in any Commission Cabinet the wide assortment to choose from found in our Seed List, containing 281 varie- ties of vegetables and over 500 varieties of fiowers. IF—McFayden Seeds were sent out to Stores in Commlssion Boxes, we would prob- ably have a lot of seed on our hands at the end of the season. If this seed wts thrown away «♦ wouid be a total loss, and we would have to charge more for our seeds, or put less seed ln a packet to make up for it. If, on the other hand, we dld not throw It away, but kept it over and sent it out ln packages again, the tendency would be for us to accumulate a lot of old seed. We, therefore, seli direct to you only NOT through CommiS8lon Boxes — TE8TED 8EEDS, and give you the benefit of the sav- ings made in thls way. PMCFAYDENS FAM0US [).. VEGETABLE C0LLECTI0N IOpkts.25^ —mmd pmm fd yaur 2&c 7en regular, full-slze 6c and lOc packets, postpaid, and you get the 26c back on ir first order of $2.00 or more by means a refund coupon good for 26c sent with s collectlon. Money order preferred to n or stamps. Makes a nice gift. Costs so le. Grows so much. )rder NOW. You will need seeds anyway. Fayden’s Seeds have been the foundation good gardens since 1910. ’ollection contains one regular full slze :ket each of the following: Detroit Dark Red. The best all round Red Beet. Sufflclent seed for 25 ft. of row . Half Long Chantenay. The DDATC^ best all round Carrot. t|\t\v/I3 Enough seed for 40 to 50 ft. of row. Early Fortune. Plckles, riTMDCD— sweet or sour, add zest LUmDLlV ^o any meal. Sufflcient for 25 ft. of row. Grand Raplds. Loose Leaf ttttþp variety. Cool, crisp, green I I UUL** íettuce. This packet wiil sow 20 to 25 ft. of row. Yellow Globe Danvers. A splen- did winter keeper. IVhite l*ortiigal. A popular white onion for cooking or pickles. Packet wlll sow 15 to 20 ft. of drill. Half Long Guernsey. Suf- RSNIP— ficient to sow 40 to 60 ft. French Breakfast. C o o 1, crisp, quick-growing variety. This packet will sow 25 to 80 ft. of drill. White Summer Table. Early, quick-growing. Packet will sow 25 to 30 ft. of drill. Canadian Gem. I0N— 10N— DISH— RNIP— in our Wheat Estimating Contest, open to ov.r customers. 54 prizes. Full particulars in McFayden’s Seed Llst, sent with above seed collection, or on request. FREE—Clip this advertisement and get Large Packet Beautiful Flowers FREE (L.) Worth-Whlle Savings on Club Orders described in Seed List. McFAYDEN SEED CO. WINNIPEG - TORONTO

x

Lögberg

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.