Lögberg - 23.02.1939, Blaðsíða 3

LÖGBEBG, FIMTUDAGINN 23. FEBRÚAR 1939
3
Minni guðanna
(Flutt á Þorrablóti)
Bflir Benjainín Kristjánsson
I.
Efalausit mun þaÖ vera til
hneykslunar s t r a n g trúuftum
niönnum, aÖ kristinn prestur rísi
úr sæti sínu, til aÖ blóta heiðin
goð. En það hefir lengi þótt
‘OÖa við okkur Eyfirðingana,
sem einkendi forföðurinn, Helga
hinn magra, að við værum
blendnir í trúnni, og tel eg þetta
reyndar ekki að ollu leyti ljóð
a voru ráÖi. Sízt af öllu væri
hægt að telja það til trúleysis,
að blóta marga guði. Fremur
niætti það kallast hið gagnstæða.
Virðist mér því svo, að forfaÖir
vor, Helgi hinn magri, hafi með
rví að heita á Þór eða Krist til
skiftis, eftir því sem honum þótti
betur við eiga, sýnt sig að vera
tnúniann n\ikinn og ástvin guða,
en hinsvegar færi fjarri því, að
hann væri þröngsýnn eða of-
stækisfullur i trúnni. Og vildi
eg gjarna, að þetta einkenni
hefðum vér einnig erft af hon-
uni,
Skrifað stendur það að vísit i
Ibgmáli Gyðinga og þeirra boð-
0rðuim, að eigi skulir þú aðra
guði hafa og gerðu þeir mikið
veður út af þvi Gyðingarnir, sem
altaf voru að berjast móti fleir-
gyðistrúnni, að þeirra guð væri
nijög vandlátur eða afbrýðis-
samur guð, sem ekki þyldi neina
hjáguðadýrkun og reiddist henni
ákaflega. En eg ætla, að inn i
Þessa miklu afbrýði, sem þeir
etgnuðu guði sínum, hafi ofist
snar þáttur af þeirra eigin lund-
areinkennum. Nær sanni fari sú
hugniynd, sem nýja testamentið
gefur oss ufn guðdóminn, að
hann láti sína sól upp renna yfir
v°nda og góða og rigna yfir
rettláta og rangláta. Með þess-
ar* lýsingu er horfin öll afbrýði
Ur, lundarfari guðdómsins. Hann
stendur þar ekki framar með
refsivöndinn á lofti, eins og
niórgum er svo gjarnt á að
hugsa sér, yfir öllum þeini, sent
ehki tilbiðja hinn eina sanna
Jahve Gyðinganna. Hezt gæti
niaður trúað því, að slikur guð-
oóntur spyrði hreint ekki að því,
iieð hvaða nafni mennirnir á-
hblluðu guði sína, heldur spyrðtt
hann liverskonar guðir það væru,
Sem þeir tilbæðu, hverstt fagrir
°g góðir, hversu vitrir og mildir.
Pví að i guðshugmyndunum,
seni auðvitað grípa aldrei með
^ullum skilningi yfir verttleik-
ar*n sjálfan, speglast þó að
’uinsta kosti mikið af eðli mann-
anna. Þær eru ntælikvarðinn á
hæðir og dýptir vitundarlífsins,
bfauma vora og þrár og ímynd-
unarafl, og eru að því leyti
sannar, sem hið æðsta og bezta
1 oss reynist sannara og lífinu
samkvæmara og heilladrýgra, en
h’tt, sein vér köllurn ilt eða ó-
^ubleg.t, Það er í þessum skiln-
'Ugi, sent eg vil mæla nokkur
0rð fyrir rninni hinna fornu
guöa feðra vorra.
n.
hyrst væri gott að gera sér
J°st á hverjtt fleirgyðishttg-
'"yndirnar byggjast.
Allar kynslóðir hafa skilið
Pað, ^.ð þær eru fæddar tiltölu-
*ega vanmáttugar og fávitandi
þessi veröld hefir ntikla víðáttu,
og er hiÖ mesta völundarsmíð.
Þeir frumkraftar, semi i tilver-
unni búa, eru svo fjölkunnugir
og margvísir í sköpun sinni, að
viö þeim sjáum vér ekkert. Þetta
er hin fyrsta ályktun trúarinnar,
sem birtist í öllum trúarbrögö-
um.
Næsta atriði verður það, að
gera sér grein fyrir eðli þessara
vitsmunaafla, sem skapað hafa
alla hina sýnilegu tilveru og oss
eru snjállari, og fer sú greinar-
gerð eða þær hugmyndir auÖ-
vitaÖ mjög eftir andlegum og
vitsmunalegum þroska þeirra
þjóða, soiiii um er að ræða,
Hugsum okkur t. d. grisku
guðina, í sólskini Hómerskvæð-
anna, fagra og íturvaxna og ást
hneigða. í þeim birtist fegurÖ-
arþrá og listaþroski þessarar
suðrænu þjóðar. Vorir guðir
hinir norrænu eru hinsvegar
kraftajotnar, vitrir og ástríðu-
ríkir, eri fremur stríðlyndir. í
þvi birtist skapseinkenni víking-
anna. Upprunalega hugsa menn-
irnir sér að hverju einstöku fyr-
irbrigði náttúrunnar stjórni sér-
stakur guðdómur. Það eru guð-
ir láðs og lagar, guðir skógar
0g jarðargróða, og guðir sólar
og himintungla. Svo koma guð-
ir kraftarins, guðir vitsins og
skáldskaparins, guðir stríðsins og
guðir ástanna og endurfæðingar-
tnnar. Grikkir og Rómverjar
höfðu gttÖi fyrir alt þetta og t
vorri fornu goöafræði samsvör-
uðu þessunt ýmsu náttúrufyrir-
brigðum guðir eins og: Ægir og
Freyr, lialdur og Þór, Óðinn og
Týf, gyðjurnar Freyja og lðunn
og svo frv.
Það sem gerist með eingyðis-
trúnni er reyndar aðeins það, aÖ
starfsvið og eðlisþættir þessara
tnörgu guÖa er dregið saman i
eitt. Menn fara að gera sér i
hugarlund, að hér sé reyndar
ekki um starfsemi margra guða
að ræða, heldur að í einunt sönn-
um guði lifi og hrærist allar
þessar starfsemdir, Sá gttð sé
almáttugur, frá honutn sé kraft-
urinn — en það er starfssvið
Þórs. Hann sé alvitur. Það er
starfssvið Óðins, sem úr Hlið-
skjál sá yfir heima alla og vissi
hverskonar speki. Frá ltonum
katni sól og regn, gróðttr og upp-
skera. Þáð er starfssvið Freys.
Hann heyri stormsins hörpuslátt
og gerþekki alt sjáunrdjúpið.
ÞaÖ er starfssvið Ægis. Hann
búi i þvi ljósi, sem enginn fær
til komist. Það eru Ereiðablik
Haldurs. Hann sé guð lífsins
og endurfæðingarinnar. Það er
verksvið þeirra Freyju og Ið-
unnár.
Þannig má lengi halda áfrarn
að telja og mun það þá koma í
ljós, að hin heiffnu goff, sem svo
eru nefnd, eiga reyndar flest
heima við hirð guðs almáttugs,
jafnvel Loki, sem er fulltrúi
hins fallna engils. Og á þennan
hátt verðtir það þvi mjög rétt-
lætanlegrt, að vér blótum hin
fornu goð, þegar vér sjáum að
þau standa reyndar aðeins sem
fulltrúar eða nafngiftir sérstakra
eðlisþátta guðs allsherjar. Hinir
glæsilegu guðir fornaldrainnar
voru því ekki aðeins óskalxirn
ímyndunaraflsins og trúarinnar
á þeim tímum, þeir standa ennþá
sem fulltrúar ákveðinna lifs-
sanninda og ákveðinna hugsjóna,
ur vorir, eins og aðrar þjóðir,
aðeins þau skapandi öfl, er þeir
skynjuðu hvarvetna að baki til-
verunnar, þá er það í sjáliu sér
ekkert atinaÖ en hið santa sent
vér gerum í vorri guÖshugmynd.
Það, hvort guðinn telzt einn eða
fleiri, skiftir þá ef til vill ekki
svo ntjög .íniklu máli, meðan vér
erum ennþá komin skamt á veg
og lítt handgengin guðum. í
þrenningarlærdómi og dýrlinga-
trú kaþólsku kirkjunnar bryddir
reyndar aftur á tilhneigingunni
til fleirgyðis, ser.1 oss hefir á öll-
um öldtttn gengiö svo erfiðlega
að losa oss við. Aðalatriðið er
lika það, að skynja hið guðdótn-
lega, trúa því, að guðirnir sétt
miklir og góðir—og fagrir, bættu
Grikkirnir við. Því að þeir eru
höfundar þeirrar hugsunar, sem
Emerson setur fra:n, að fegurð-
in sé það stimpilmerki, sem guÖ
setji á hið góða. Yfir öllum
drattmum trúarbragðanna hefir
siðan logað ljós fegurðarinnar.
\ illan og heiðnin byrjar jtar
fyrst sem guðirnir eru grimmir
og ljótir, fylking þeirra er fá-
skrúðug eða þar sem þeir eru
þröngsýnir og ofstækisfullir.
Og það sem unnið var við að
setja jæssa guði sarnan í eitt,
var reyndar fyrst og fremst það,
að þá skapaðist réttari afstaða
þeirra á milli, einn eðlisþáttur-
inn kom siðttr til að yfirgnæfa
annan. Guðshugtakið stækkaði
að fegurð og göfgi, og mennirnir
stækkuðu með því að andlegu
víðsýni og menningu.
(Framh.)
Þórður Pálsson
Dáinn 15. des. 1938
(Kveðja frá gömlum sveitunga)
A mannfélög
markað hefttr
alvís stjórn,
það orð: “að skilja.”
Aldir fram
það einnig hefur
skráð verið
með skýrutn stöfuim.
Hraustar hendur
hafa lokið
dagsverkum, — sem
dugnaÖ sýndu.
Aldrei æðrast,
þó öðrum jtætti
ofurefli,
ttm að ræða.
Sem víkingur
valdi orðin:
"g(nni eg ei,
eg verð að falla!"
Ánægjan var
iill að sigra,
verkalaun þó
væru lítil.
* * *
Sem húsfaðir verk sin vann,
vilja, með—og hlúa að sínttm,
ánægjan þar yndi fann,
alt þá gekk að vilja þínum.
Einnig konan ætíð bar
ókvíðin sinn hluta þar.—
Barnalán er betra en fé,
birt er það í spökunt málum.
Áttir þú þar örugt vé,
eining nneð í þeirra sálum.
Ellidagur æfinnar
aftanskin var kveldsólar.
Auðlegð mæta átti hann
í mannhylli, — sina daga,
trúnað nteð sér traust það vann,
tíðum fögttr lifs er saga.
Gulli betri gjöf sú er,
gröf' út yfir fylgir þér.
\ öggugjiif þér gefin var,
gleðin jafnan æ þér fylgdi
á vegferðum æfinnar,
eftir glaða minning skildi.
Oft þinn liugur Island sá,
æsku liðnum dögum frá.
Landnáms æfin önturleg
er nú brátt til viðar gengin.
Hetjur ganga grafar veg,
góð er lausn—að hvíld sé fengin.
Gamli vinur! Góða nótt —
góð er hvílan; sof þú rótt!
B. /. Hornfjörð.
Hann : Má eg róa þér gegnum
tilveruna ?
Hún: S jálfsagt, ef eg fæ að
stýra bátnum.
DR. B. H.OLSON
Phones: 35 076
906 047
Consultation by AppointmfMr
Oniy
Heimili: 5 ST. JAMES PI.ACi
Winnipeg:, Manitoba
Eiginkonan :—Nú fer eg frá
þér fyrir fult og alt!
Eignmaðurnn;—Jæja, en viltu
ekki bíða andartak meðan eg
skrifa meðmæli handa þér?
DR. B. J. BRANDSON
216-22U .VleUi il Arl« Bldg
Cor. Graham og Kenned> St>
Phone 21 834—Office tímar 3-4.30
Heimili: 214 WAVEKLKN s
F’hone 40 3 28H
Winnipeg. Vlanitoha
1111 1 heimt sem yfirstígur jafnt
skilning þeirra og krafta. Svo
niikið hafa menn þó skilið, að
sent vér truum á.
Þegar þess er gætt, að i þess-
um guðum persónugerfðu forfeð
Dr. P. H. T. Thorlaksor
205 Medíca! Arts Bldg
C<«r. Graham og Kennedy »(►.
Phone 22 856
Kes.
114 GRENFELL BLV I
Phone 62 2p0
DR. ROBERT BLACK
Sérfrœðingur 1 eyrna, augrna. net
og hð'ssjúkdðmum.
216-2 20 Medkal Arts Bldg
Cor. Graham & Kennedý
Vlðtalsttmi — 11 til 1 og 2 til
Skrifstofustmi — 22 251
Heimili — 4 01 9»1
DRS. H. R. & H. W.
TWEED
Tannlasknar
406 TORONTO GENERAJL.
TRGSTS BUiLDING
Cor. Portage Ave. og Smith St
PHONE 26 546
WINNIPEG
Dr. S. J. Johannesson
272 HOME ST.
STE. 4 THELMA APTS.
á fyrsta gðlfi-
Talsimi 30 877
Viðtalsttmi 3—5 e. h.
DR. A. V. JOHNSON
Dentist
.506 SOMERSET BLDG.
Telephone 88 124
Home Telephone 36 888
H. A. BERGMAN, K.C.
Islenzkur löglrœöingur
Skrifstofa: Room 811 McArthur
Bullding, Portage Ave.
P.O. Box 16 56
PHONES 95 052 og 39 043
OR. K. J. AUSTMANN
310 MEDICAL ARTS BLDG.
Stundar eingöngu, Augna-,
Eyrna-, Nef- og Háls-
sjúkdóma
Viðtalstimi 9—12 fyrir hádegi;
að kveldi eftir samkomulagi
Skrifstofusími 21 169
Hcimilissimi 48 551
1
LINDAL, BUHR
& STEFÁNSSON
Barristers, Solioitors,
Notaries, etc.
W. J. Limlal, li.C., A. Bulti
Björn Stefánsson
Telephone 97 «21
Offipes:
325 MAIN STREET
J. T. THORSON, K.C
Islenzkur lögfrœOingur
800 GREAT WEST ?ERM BLl>
Phone 9 4 668
Thorvaldson & Eggertson
Islcnzkir lögfrœðingar
G. S. THORTALDSON,
B.A., LL.B.
A. O. EOGERTSON,
K.G., LL.B.
Skrifstofur:
705-706 Oonfederation Life Blg.
SlMl 97 024
J. J. SWANSON & CO.
LIMITED
308 AVENUE BLDG., WPEG.
í aateignaaalar. Leig.ia húa. Ot
vega peningalán og eldsábyrgP •’
ðllu tægi.
PHONE 26 821
A.S. BARDAL
848 SHERBROOKE ST.
Selui líkkistur og annast um út-
farir Allur útbúnaður sá bezti
Ennfremur selur hann allskonai
minnisvarða og legsteina.
Skrifstofu talsími: 86 607
Heimili8 talsími: 501 56 2
ST. REGIS HOTEL
286 SMITH ST., WINNIPEG
pægilegur og rólegur bústaður
miðbiki borgarinnar
Herbergl $2.00 og Þar yfir:
baðklefa $3.00 og þar yfir.
Agætar máltlðir 4 0c—60c
Free Parking for Ouests
Business and Professional Cards
\