Lögberg - 18.05.1939, Blaðsíða 4

12
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 18. MAl 1939
Þar sem
hugsjónir deyja
(Framh. frá io. bls.)
samtaka með brennandi áhuga,
þá mun oss hlotnast það.
Þetta sannar saga þjóðar
vorrar. Frelsisþráin var rík
með kyni voru í öndverðu.
Fremur en að lúta einvaldanum,
yfirgáfu ættfeður vorir höfuðból
sín og erfðafestu í Noregi og
fóru út hingað til ókunnugs
lands. Upp af þessu hugarfari
spratt ein hin gagnmerkilegasta
þjóðmenning miðaldanna. Hvað
varð svo til að glata frelsinu?
Einungis það, að menn hættu að
J>rá það og trúa á það. Ein-
ungis það, að ofsi skapsmun-
anna, valdagræðgi og eigingirni
höfðingjanna óx yfir öll tak-
mörk, svo að frelsið glataðist.
Menn þráðu eigi framar að vera
frjáls þjóð, þar sem hverjuim
einstaklingi var trygð hlutdeild i
frelsinu. Menn létu fylkja sér í
flokka, hóa sér í hjarðir, af
valdagráðugum og síngjörnum
foringjum, er sín á milli bárust
á banaspjótum. Og þegar ekki
voru önnur ráð fyrir hendi, var
frelsið að fullu og öllu svikið og
málunum stefnt undir erlent
vald. Þá er það undir eins, sem
niðurlægingin fer að höndum.
Fall þjóðarinnar ofan í eymd
og ómenningu voru syndagjöldin
fyrir svikin við hugsjónina sðm;
lýðríkið forna var grundvallað á
— syndagjöldin fyrir flokka-
drættina, óeirðimar, fjandskap-
inn og bróðurvígin. Ekkerí af
þessu er samræmanlegt við hug-
sjón frelsisins.
IV.
Verum því minnugir um þetta;
Það er ekki minni vandi að gæta
frelsisins en að ávinna það. Vér
höfum áður verið frjáls þjóð og
glatað frelsinu. Vér höfum glat-
að því fyrir léttúð, vegna þess
að vér vorum ekki því vaxin að
varðveita það. Vér vorum frjáls
að nafninu til, en ekki í raun og
sannleika. Svo mjög sem þjóð
vor unni drengskapnum sem
hugsjón, hafði hún ekki eignast
hann í reynd. Hana skorti góð-
girnd, sáttfýsi, einhug og bróð-
erni til þess að geta varðveitt hið
ytra frelsi. Andinn var ekki að
sama skapi frjáls úr böndum
hatursins, valdafýstarinnar og á-
girndarinnar, sem menn léku
lausum hala í athafnalífinu hið
ytra. Af því spratt ógæfan.
Kringum þetta verður aldrei
komist, að andinn verður að
vera frjáls, til þess að til sé
til sé nokkurt frelsi í eiginlegri
merkingu þess orðs og til þess
atj varðveizt geti hið ytra frelsi.
Þetta er því í senn vort mesta
úhyggjuefni og nauðsynlegasta
umhugsunarefni í hvert sinn og
vér minnumst fullveldis vors:
Erumi vér nú betur vaxin því, að
varðveita frelsið, en vér vorum
í fornöld? Kunnum vór betur
að sigla fyrir skerin? Erum
vér orðin andlega frjáls?
Hvað virðist yður, er þér lít-
ið yfir svið þjóðmálanna og
horfið á hugsjónabaráttuna eins
og hún hefir verið háð þar á
undanfarandi árum?
Ber þar mest á sáttfýsi, góð-
girnd, einhug og bróðerni, sem
eru eins og vér höfum séð frum-
skilyrði fyrir öllu- sannarlegu
frelsi? Horfir þjóðin einhuga
og samtaka að þvi menningar-
takmarki, sem henni sæmir að
setja sér, og ræðir hún prúð-
mannlega og í bróðerni ágrein-
ingsefni sín og skiftar skoðanir,
sem ávalt hljóta að verða, þar
sem mál eru ihuguð frá mörgum
hliðum! Eða ber mest á sundr-
unginni, valdagræðginni, ofstæk-
isfullum fjandskap og bróður-
vigum ? Hver af oss getur lokað
augunum) fyrir því, að þjóð vor,
sem stóð mikið til einhuga í
frelsisbaráttunni og vann hana,
hagar sér nú, að frelsinu fengnu,
miklu ver en ræningjarnir, sem
vörpuðu hlutkesti umi kyrtil
frelsarans. - Óðara en fullveldið
er að nafninu til viðurkent, er
stofnað til endalausra flokka-
drátta og sundurlyndis. Valda-
gráðugir stjórnmálabroddar æsa
mann á móti manni og stétt á
móti stétt. Og þegar ekki kom-
ast nógu margir að völdunurp,
eru búnir til nýir flokkar til að
berjast við þá, sem fyrir eru.
Þyki fjandskapaefnin samt ekki
nógu mörg fyrir i landinu, eru
fyrirmyndirnar sóttar til útlanda
og fluttar inn sem tízkufaraldur,
hvaða múgheims'ka sem þar
kemst á gang, hversu ólík og ó-
skyld sem hún er vorum lifs-
skoðunum og hugsunarhætti.
Þannig hefir verið unnið að
því ósleitilega síðastliðin 20 ár,
að kljúfa þjóðina í fleiri og
fleiri andstæðar og fjandsamleg-
ar sveitir, sem síðan gangast að
eins og grimmir vargar út af
hvaða smámáli sem er engum til
gagns, nema þeim lýðæsinga-
mönnum, sem þurfa á þessu
fólki að halda til að láta það
lyfta sér upp i valdasess.
Öll er þessi harátta að - vísu
háð í nafni hugsjónanna og ætt-
jarðarástarinnar. En þeim mun
-------- FAGNAÐARKVEÐJUR ------------------•+
TIL KONUNG8IIJÓNANNA !
PARRISH & HEIMBECKER Limited |
Taka á móti korni, senda korn og flytja út
Löggilt 11. apríl, 1909 [
Borgaður að öllu höfuðstóll.$500,000.00
Aukastofn .................$750,000.00
Forseti ................W. L. Parrish
Varafors. og frkstj.Norman Heimbecker
Féhirðir ................W. J. Dowler
Umboðsmaður—Gimli, Man.—B. R. McGibbon
Aðalskrifstofa
WINNIPEG
50 sveitakornhlöður
íindastöðvar í Calgary og Port-Arthur
“Gamalt félag, sem orð hefir á
sér fyrir ábyggileg viðskifti.,>
*•
viðurstyggilegri eru vinnubrögð-
in og ógæfusamlegri sem þau
hafa á sér meira yfirskin ætt-
jarðarástar. Því víst er um það,
að öll glórulaus og ofstækisfull
múgmenska á sér ekki annað
fyrir höndum en að glata frels-
inu. í skjóli flokksæsjnganna
grær og hreinræktast í sálunum
illgresi hatursins og hlutdrægn-
innar. Siðfræði flokkadráttanna
er yfirleitt þessi: Andstæðing-
urinn er réttlaus! Það má ljúga
á hann og fremija hverskonar
ranglæti á honum. Það er
flokksdygð, að troða hann ofan
í skarnið. Bak við alla heimsk-
una og ódrengskajjinn er sam-
ábyrgð múgsins.
Þannig gera flokkadrættirnir
oss ennþá þröngsýnni, grimmari
og óbilgjarnari en vér annars
erum. Og múgmenskan er því
hættulegri sem það er nokkurn
veginn géfið mál, að vitrustu
mennirnir hafa sjaldan um sig
stóra hópa til langframa. Sækj-
ast sér u-m' líkir, og það eru
einkum litlir menn, sem eru hvað
óðfúsastir að skýla sér i stórum
flokkum, af þvi, að þeir hafa
hvorki kjark eða dug til að
standa einir, ef svo vill verkast,
og láta brjóta á sér háð og fyrir-
litningu hjarðarinnar. Þeir hafa
heldur ekki að jafnaði sjálfstæð-
ar skoðanir heldur láta leiðast
af skoðunum annara. Fyrir því
er það ekkert trygt með stórum
flokkum að menn nálgist það
frekar, að þjóna réttlætinu og
sannleikanum. Stór flokkur er
að vísu líklegri til að koma frarn
ýmsu þvi, seml hann vill. En
margt af því, sem þeir flokkar
vilja, sem annað hvort er hóað
saman af þröngsýnustu stéttar-
hagsmunum eða valdagræðgi ein-
stakra manna, er hvorki réttlátt
né viturlegt, fremur hið gagn-
stæða. I því liggur ógæfan.
Notska skáldið Ibsen komst
þannig að orði um múgmensk-
una, að meiri hlutinn í hvaða
máli, sem er hafi aldrei rétt fyrir
sér! Hversvegna? spyr skáldið.
Af þeirri auðsæju ástæðu, að
þeir menn, sem eru gáfaðir, eru
æfinlega færri og því í minnf
hluta.
Þó að hér geti nú auðvitað ver-
ið um undantekningar að ræða,
þá eru þessi ummæli samt mjög
athyglisverð og sýna glögglega,
að flokkadrættirnir stefna sjald-
an til réttlætis eða þjóðarheilla,
heldur eru miklu líklegri að leiða
til ofstækis og fólskuverka og að
lokum til fullkomins ófarnaðar.
í stað þess, að láta heillast svo
mjög af málaflutningi þeirra
manna, semi ástunda það mest,
að smala mönnum saman í sund-
urleita og fjandsamlega flokka,
verður þjóðin að fara að ástunda
það, að lifa satnan í eindrægni
og fara þannig að beina augun-
um að markinu, sem franuindan
er.
En hvernig væri þetta hægt?
Með því að snúa sem mest eyr-
um sínuimi frá lýðæsingamönn-
unum, sem hæst æpa á torginu,
og sem flestir eru með einhverja
eiginhagsmuni sjálfs sín eða
sinna skjólstæðinga á prjónun-
um, en leitast við að finna í stað
þeirra víðsýna menn og sann-
gjarna, góðviljaða vitsmuna-
menn, setn minna liirða um að
ganga undir jarðarmen einhverr-
ar flokkskúgunar en að fylgja
mieð drengskap sannfæringu
sinni, réttsýni og samvizku í
hverju einu.
Ef ekki verður snúið inn á
þessa braut; ef haldið verður á-
fram að eitra sálir og samvizkur
landsins barna með ofstækisfullri
heimsku, hlutdrægni og ódreng-
skap múgmenskunnar og flokka-
dráttanna, þá þarf ekki tnikinn
spámann til að sjá, að þetta full-
veldi vort fær ekki lengi stað-
ist — það hrynur af sömu á-
stæðum og lýðríkið forna.
í þessu sé eg hættuna steðja
að oss nú á 20 ára afmæli full-
veldis vors. Það eru hvorki
skuldir vorar' við útlönd né örð-
ugleikarnir í atvirinu eða verzl-
unarmálum, senr ægilegustum
skugga varpar yfir framtíð vora.
Alt slikt er eg viss um, að þjóð-
in gæti leikandi yfirstigið, ef
hún væri einhuga og samheldin. [
En það er sundurlyndi vort og :
FAGNAÐARÓSKIR til KONUNGSHJÓNANNA !
Hamingjuóskir til íslendinga i Selkirk og grend
Oss er ánægja í að geta afgreitt yður viðvíkjandi lyfja-
forskriftum og þeim lækningavörum, sem þér þarfnist.
Baðherbergisvörur, Ritföng og aðrar lyfjabúðarvörur
GILHULY’S DRUG STORE
G. M. Gilhuly Sími 100 II. WiUiams
SELKIRK, MAN.
Það var í stjórnartíð Edwards VII er borgarar Winnipegbæjar
ákváðu að stofna sín eigin raforkusamtök og smíði orkuversins við
Point du Bois hófst.
Meðan George V ríkti færði City Hydro mesit út, kvíarnar. Þetta
leiddi til þess að óumflýjanlegt var, að reisa annað orkuver við Slave
Falls, sem starfrækti tvö orkuunits á ríkisstjórnartíma Edwards VIII.
Heimsókn núverandi konungs og drotningar ber upp á þann tíma, er
City Hydro hefir komið upp liinu fjórða. orku-unit við Slave Falls,
en lagt undir sig helming þeirrar orku, sem þar má framleiða.
City Hydro býður þeirra hátigni Georg konung og Elízabetu drotningu
velkomin til Winnipeg og treystir því að hermsókn þeírra til Canada
veiti þeim ljúfar endurminningar um mörg ókomin ár.
ciTy nyDcc
“WINNIPEG’S OWN ELECTRIC UTILITY’’