Lögberg - 01.06.1939, Blaðsíða 2

9
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 1. JÚNÍ, 1939
Klettafjöll og
Kyrrahaf
Eftir Sig. Júl. Jóhannesson
“Eftir dúk og disk,” var þaÖ
kallaÖ heima á íslandi, þegar
eitthvað átti aÖ gerast, en var
dregið lengur en skyldi.
Eftir dúk og disk er þaÖ þess
vegna þegar eg loksins verð við
nálega ársgömlum tilmælum
ýmsra vina minna, og klóra nú
á blað nokkur orð i sambandi
við ferð vestur á Kyrrahafs-
strönd.
Eg hefi verið fjörutíu ár hér
í landi nú i sumar. Eg hafði
ferðast og farið víða um Canada
og Bandarikin. En þar er þó
tvent, sem eg hafði aldrei séð
nema í huganum: það eru Kletta-
fjallin og Kyrrahafið. Þetta
tvent hafði :mig þó lengi langað
til að sjá og skoða. Margir
Strandarbúar höfðu skvrt mér
frá Kyrrahafsdýrðinni, þótt eng-
inn hefði gert það| eins rækilega
og vinur minn, Erlendur Gisla-
son i New Westminster, bæði í
lausu máli og ljóðbundnu. Eg
hafði því ákveðna mynd í hug-
anum af þessari vestrænu Para-
dis veiðisældar og veðurblíðu.
Af Klettaf jöllum og Stephani
G. átti eg einnig ákveðna mynd;
hvorttveggja — þau og hann —
voru æfinlega í huga mínum
nokkurs konar tákn hins stóra,]
sterka og aðdáanlega.
Já, eg hafði gert mér i hugar- (
lund hvernig Kyrrahafið og
Klettafjöllin væru, þótt eg hefði
hvorugt séð: “Og svo eru fleiri,”
sagði K.N. f sambandi við það
dettur mér í hug saga ulm tvo
drengi, sem voru að telja upp af-
reksverk feðra sinna, bæði sönn
og tilbúin:
“Hefir þú séð Kyrrahafið og
Klettafjöllin ?” spurði Bjarni. |
“Auðvitað hefi eg séð þau,”,
svaraði Jón.
“Veiztu hvernig Kyrrahafið og
Klettafjöllin urðu til?” spurði
Bjami.
“Guð skapaði þau auðvitað,”
svaraði Jón.
“Ósköp ertu vitlaus,” sagði
Bjarni. “Eg veit hvernig þau
urðu til. Pabbi minn mokaði
heljarstóra og djúpa gryfju og
henti allri molditini og öllu grjót-
inu, sem kom upp úr henni, í ^
stóra hrúgu. Svo varð gryfjan
full af vatni og það er Kyrra-
hafið, en Klettaf jöllin eru hrúg- [
an, sem pabbi mokaði upp úr
gryfjunni.”—
Mínar hugmyndir um Kletta-
fjöllin og Kyrrahafið voru býsna
langt frá veruleikanum, þótt þær ,
væru ekki eins og hugmyndin
hans Bjarna.—
Mér hafði verið boðið að |
kolma vestur á Kyrrahafsströnd,
og vera þar á íslendingadegi |
beggja megin línunnar. Eg hafði
aldrei getað komið því við þang-
að til i fyrra. Eg þekti marga
þar vestra og vissi hversu mikla
skemtun og ánægju eg hefði af
förinni; því allir, sem þangað
höfðu farið og þar höfðu ferð-
ast, höfðu sömu söguna að segja
um gestrisni og góðar viðtökur
hjá þeim Strandarbúum.
í fyrra sumar var eg þess
loksins albúinn að reyna að
prófa alla, þessa hluti. Við lögð-
um þvi af stað, konan min og eg,
26. júlí. Veðrið var svo ágætt
að það hefði ekki getað verið
betra þótt það hefði verið pant-
að frá Eaton, og við hlökkuðuim
til ferðarinnar eins og krakkar.
j. Við tókum okkur far með
i Kyrrahafsbrautinni (C.P.R.) og
I biðum stundarkorn á stöðinni.
I Þar var f jöldi manns, bæði
þeirra, sem voru að fara og
einnig hinna, sem voru að fylgja
vinum úr garði.
, Þegar inn í lestina var komið,
tók sér hver .bólfestu í sinum
vagni og valdi sér verustað, rétt
• eins og þegar valin eru heimilis-
réttarlönd.
Þegar lestin skreið af stað
horfðu flestir út um glugga
þangað sem mannfjöldinn stóð
og veifaði hvituim klútum.
Allir sýndust klútarnir eins, ep
þeim var veifað af mismunandi
höndum og þeir voru tákn mis-
munandi tilfinninga, sem þeir
einir þektu og skildu er hlut áttu
að máli. Litli, hvíti klúturinn
táknaði sumstaðar gleði, sum-
staðar sorg, sumstaðar kvíða og
sumstaðar óttablandna von. Það
er tæplega hægt að hugsa sér
stað betur til þess fallinn að sjá
og skilja lífið í sínum breyti-
legustu og sönnustu imyndum en
einmitt á f jölsóttri járnbrautar- j
stöð — helzt þegar lestin er að
leggja af stað^og allir skiftast á
kveðjum i hljómi eða í hljóði. 1
Lestin leið áfram eftir járn-
brautarteinunum hægt og sigandi,
en náði fljótt fullri ferð.
Sá hluti Manitoba og Saskat-
chewan fylkja, sem leið okkar lá ,
yfir er mestmegnis slétta. Mílu 1
eftir imílu og tugi mílna i allar j
áttir, sást ekkert nema endalaus
slétta með grænum og gróandi
ökrum. Það er vist að öllum
þeim, sem kunnu, hefir dottið í
hug erindið hans Stephans G. í
kvæðinu : “A ferð og flugi” : |
“Sjálft landið var útlits sem
endalaust borð,
alt órifið, kvistlaust og vænt, I
sem náttúran hefði því hallað á
rönd
og heflað 0g málað svo grænt.” ^
Eftir þessu mikla borði höfðu ^
menn dregið línur langs og þvers
og markað sér ferhyrnda reiti—
helgað sér ákveðna bletti, þar,
selm: hver fyrir sig skapaði sitt
litla ríki. Þar höfðu þeir flestir
átt stóra drauma, bjartar vonir
og háar hugsjónir. Þar höfðu
þeir fórnað kröftum sínum um
lengri eða skemri tíma; þar
höfðu þeir starfað og strítt; ým-
ist unnið eða tapað.
Sumstaðar báru glæsileg húsa-
kynni og ríkmannleg áhöld vott
um ráðna drauma og rættar von-
ir — efnalega að minsta kosti, —
annarsstaðar sögðu hnignun og
hrörnun sögu um langa og erfiða
baráttu, vansigur og vonbrigði. I
Þegar kvölda tók og á daginn
leið, var eins og blá Imóða færð-
ist yfir alt landið og ljósin á
bændabýlunum brostu eins og1
ótal vitar um alt þetta mikla
reginhaf.
Augað starir út í himinblám-
ann dökkan og djúpan og finnur
til þess betur en áður hversu ó-
gagnsætt er tjaldið, sem skilur
það sem vér sjáum og hitt, sem
vér ekki sjáum.
Þegar minst varir leiftrar eitt-
hvað fyrir augianu; hugsunin
hrekkur upp eins og af svefni —
það e’r stjörnuhrap. Það er einn
þessara skínandi hnatta, sem
annar stærri og sterkari hefir
rekist á og hrundið út og niður.
Alstáðar gildir sama löglmálið;
allsstaðar hryndir hið stærra og
sterkara hinu, sem smærra er og
veikbygðara. Og ósjálfrátt
detta mannJ í hug ýmsar stjöm-
ur, sem hrapað hafa af himni
mannlífsins. Sagan færir manni
sjónauka, og þar sézt fjöldinn
allur af slíkum stjörnuhröpum.
Veðrið var unaðslegt; sólar-
lagið dýrðlegt. Ósjálfrátt hlaut
öllum íslendingum, sem á það
horfðu og um það hugsuðu, að
detta í hug vísan hans' Þorsteins
Erlingssonar:
“Nú blika við sólarlag sædjúpin
köld,
og svona’ ætti’ að vera hvert ein-
asta kvöld:
með hreinan og ljúfan og heil-
næman blæ
og himininn bláan og speglandi
sæ.”
En hér vestur í meginlandi
Ameríku getur þessi vísa ekki
liðið í gegnum huga manns án
þess að vekja þar hreyfingu og
reisa þar öldurót. Þetta himn-
eska ljóð, sem fyllir sál manns
óútímálanlegri fegurð og grípur
alla tilveru manns, hefði ekki
getað orðið til hér uppi í megin-
landi; það á þar ekki heima,
skilst þar ekki og nýtur sín ekki;
heildarmyndin, sem það bregður
upp, væri ekki sönn eða trú.
Partur af henni getur átt við
alstaðar, en ekki myndin öll:
“Svona’ ætti’ að vera hvert ein-
asta kvöld, með hreinan og ljúf-
an og heilnæman blæ og himin-
inn bláan-------” Þetta geta all-
ir skilið; það á alstaðar heima;
það getur bergmálað og endur-
skinið í hverri einustu sál, hvaða
lands og hvaða þjóðar sem er.
En hitt skilst ekki hér. Hér uppi
í meginlandi þekkir fólkið ekki
“Sædjúpin köld” eða “speglandi
sæ.” Það hefir aldrei séð sæ-
djúpin, neima þeir tiltölulega fáu,
sem búsettir eru á Kyrrahafs-
ströndinni.
Og þessar hugleiðingar vekja
aðrar, sem oss eru ennþá við-
kvæmiari. Hugleiðingar, sem vér
erum oft ófúsir að viðurkenna
sem réttmætar; en þær eru samt
á fullum rökum bygðar; þær
knýja mann til þess að viður-
kenna þann sannleika, að eins og
partur af myndinni í þessu fagra
kvæði fellur sem sæði í grýtta
jörð hér vestra og nýtur sín
ekki; þannig nýtur sin ekki líf
þeirra og sál, er hingað flytja á
fullorðins aldri. Hversu miklir
sem hæfileikarnir eru, hversu
einbeittur sem, viljinn er, hversu
einlægar sem tilraurtirnar kunna
að vera, þá er það með öllu ó-
mögulegt fyrir oss, sem hingað
flytjum fullorðin, að neyta vorra
andlegu krafta til fullnustu.
Ræturnar að lífstré voru leyn-
ast og liggja heima á fslandi
þangað til þær deyja; limið og
laufin njóta sín ekki hér sökum
þess að ræturnar vantar.
Saga hinnar ungu kynslóðar
er eða verður alt önnur; hún
nýtur sín hér til fulls, rætur
hennar standa í hérlendri mold.
(Framh.)
KAUPIÐ AVÁLT
LUMBER
hjft
THE EMPIRE SASH & DOOR CO. LTD.
HENRY AVENUE and ARGYLE STREET
Winnipeg, Man. - Phone 95 551
Þegar Jack
London var
stríðsfréttaritari
í russnesk-japanska stríðinu.
Á nýársdag árið 1904 var öll-
um það ljóst, að Rússar og Jap-
anir ætluðu í stríð. Sem sósíalisti
var Jack London á móti stríði.
En ef stríð var óhjákvæmilegt,
vildi hann gjarnan vera á sjón-
arsviðinu, til þess að kynnast þvi.
Hann hafði kynt sér hernaðar-
sérfræði og auk þess fjöldan
allan af kenningum um gulu
hættuna, sóm hann vildi gjarnan
fá tækifæri til að staðreyna. Hér
var á ferðinni eitt æfintýrið enn,
sem var þess megnugt að hjálpa
honum út úr vandræðunum.
Jack London fékk tilboð frá
fimm stórblöðum: hann tók
bezta tilboðinu, sem var frá
Hearst-blöðunum. Þann 7. janú-
ar árið 1904, fimm dögum áður
en hann varð tuttugu og átta ára
gamall, sigldi hann af stað til
Japan.
í YokohaJma fékk Jack sér
drykk i öllum þeirn krám og
knæpum, sem hann hafði heim-
sótt seytján ára gamall í fylgd
með þeim Stóra-Viktor og Axef.
Þangað voru komnir stríðsfrétta-
ritarar frá öllum löndum heims
og biðu eftir leyfi til þess að fá
að fara frairn á orustusvæðið. En
japnösku stjórnarvöldin virtust
vera á þeirri skoðun, að ekkert
lægi á, og reyndu i þess stað að
sjá um, að hinum erlendu frétta-
riturum væri skemt eftir föng-
um.
En tveggja daga kurteisishjal
og undandráttur var nóg til þess
að gera Jack London óþolin-
móðan. Hann gerði sér það
ljóst, að Japanirnir höfðu alls
ekki í hyggju að sleppa blaða-
mönnunum fram í eldlínuna.
Þess vegna fór bann frá Tokio
til Nagasaki og átti von á að fá
skipsferð til Chemulpo á Kóreu.
Meðan hann beið skips, datt
honum i hug að ljósmynda hluta
af borginni. En það veitti hon-
um þegar í stað tækifæri til þess
að gista hið fyrsta af þeiim fang-
elsum, sem honum auðnaðist að
kynnast á þessu ferðalagi. Jap-
önsku yfirvöldin tóku hann fastan
sem rússneskan njósnara. Og
þegar hann loksins var látinn
laus aftur, var skipið, sem hann
ætlaði með, farið fyrir löngu.
Löngu seinna fékk hann far
með öðru skipi, en stjórnin náði
skipinu, áður en það lagði af
stað.
Jack var nú orðinn milli vonar
og ótta um það, að hann næði
svo snemma út á vígstöðvarnar,
að hann gæti gefið lýsingu á
fyrstu orustunni. Hann lagði
því af stað í uppskipunarbát, til
þess að ná litlu gufuskipi, sem
ætlaði til Fusan. Og hann þurfti
að hraða sér svo mjög u!m borð,
að í öngþveitinu misti hann ann-1
að koffortið sitt i sjóinn. Skips-
höfnin var öll innfædd, og Jack
varð að sofa á þiljum uppi,
hvernig sem veður var.
í Fusan náði hann í annað
skip, en þegar það kom til Mok-
po náði stjórnin skipinu á sitt
vald og setti farþegana i land.
Jack var viti sínu fjær af reiði
yfir því, að geta ekki unnið það
starf, sem hann fékk borgun
fyrir að inna af hendi. — Þá
ákvað hann að taka málið í sinar
hendur og leigði opinn bát af
hinum innfæddu. I þessum bát
sigldi hann yfir “Gula hafið” og
lengra fram með strönd Kóreu,
þangað tl hann komst tl Chem-
ulpo.
“Það er það versta, sem eg
hefi lent í ulm mína daga,” skrif-
aði hann einum vina sinna. “Þú
hefðir bara átt að sjá mig sem
skipstjóra á opnum bát með þrjá
Kóreubúa, sem ekki kunnu orð
i ensku, sem háseta. Við kom-
umst til Kunsan í rökkurbyrjun,
eftir að hafa eyðilagt mastrið
og mölbrotið stýrið. Við komum
þangað í hellirigningu og kulda-
stortnl, sem næddi um okkur.
Þú hefðir átt að sjá hjúkrunina,
sem eg fékk. Fimm kornungar
japanskar meyjar drógu af mér
vosklæðin, böðuðu mig og hátt-
uðu mig.
Næstu sex daga var frostviðri
og bátinn hrakti til og frá. Eini
hitinn, sem við urðum aðnjót-
andi, kom frá trékolaglóðum i
eldstæðinu, en reykurinn frá
þessum glóðum var enn þá eitr-
aðri en hinn kaldi imatur hinna
innfæddu, sem maður varð að
gera sér að.góðu. Enskur blaða-
Ijósmyndari, sem var kominn til
Chemulpo áður en Japanir stöðv-
uðu allar samgöngur, skrifar
þannig um Jack London:
“Þegar London kom til Che-
mulpo þekti eg hann ekki. Hann
hafði skinnkal á eyrum, fingr-
um og fótum. Hann sagði, að
sér væri fjandans sa)ma um það,
ef hann bara kæmist út á víg-
stöðvarnar. Jack London er einn
af þeim mestu mönnum, sem eg
hefi orðið svo hamingjusamur að
hitta á lífsleiðinni. Hann er jafn-
tnikil lietja og merkilegustu per-
sónurnar i bókum hans.
Jack útvegaði sér fáeina hesta,
þjóna og Miapu, eða meðreiðar-
svein, og lagði af stað i norður-
átt, eða í áttina til hinna rúss-
nesku hersveita. fsing var á
vegunum og su'msstaðar holklaki,
og á hverju kvöldi urðu þeir að
keppa við japönsku hermennina
um að fá gistingu i sveitaþorp-
unum.
Þetta ferðalag stóð yfir í fleiri
vikur, og eftir hina ótrúlegustu
erfiðleika kom Jack London loks-
ins til Ping-yang, nyrsta staðar-
ins, sem nokkur fréttaritari heim-
sótti í þessu stríði. Þar var
hann' hneptur í fangelsi vegna
kæru til japönsku stjórnarinnar
frá þeim fréttariturum, sem
haldið var eftir, en blöð þeirra
1 sendu þeim hvert skeytið á fætur