Lögberg - 03.08.1939, Blaðsíða 6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 3. ÁGÚST, 1939
fi
I Leyndarmálið í turninum
Eftir ANTHONY HOPE
iv. kapituli
Embættislegt viðhorf.
Dr. Irechester átti yfir að ráða allmiklum
hæfileikum og skýrum skilningi á hverju því, sem
um var að ræða, en lítt þolinmóður við gagnrýn-
ing nokkurs máls. Hann var víðlesinn, bæði í
því, er að stöðu hans laut og í almennum bók-
mentum, en hafði forðast hina hörðu raun er á
götu sérfræðingsins liggur. Og hliðraði sér með
jafnvel ennþá meiri óbeit við því, sem mikla á-
reynslu útheimti í hans eigin starfi. Hann var
vel efnaður, hafði á miðskeiði æfinnar hlotið
vænan arf, og kona hans hafði einnig yfir sér-
stökum efnum að táða; kringumstæður hans
lögðu þvi engin höft á smekk hans og eftirlang-
anir. Hann hafði bráðlega fengið opin augu
fyrir því, að Dr. Evans heitinh gæti orðið sér
fremur til léttis, en sem keppinautur í starfinu;
og jafnvel ennþá fremur komst hann á slíka skoð-
un um Mary Arkroyd, sem studd var ákveðinni
vissu um það, að þegar öllu væri á botninn hvolft
og þrátt fyrir alt gæti kvenlæknir ekki, er um
verulega alvarlegt sjúkdómstilfelli væri að ræða,
orðið nema eins og til aðstoðar. Því var það, að
hann, svo sem áður var sagt, tók Mary eins og
undir verndarvæng sinn og hvatti hana til að
halda áfram starfinu með sér; hann taldi sjálf-
um sér trú um, að þegar hann hefði fullkomlega
prófað hæfileika hennar — innan þeirra takmarka
er geta hennar að hans dómi næði til — gæti
hann tekið hana í félag með sér, sem væri alls
ekkert óálitlegt. Auðvitað gæti hann eins og
stæði valið úr sína eigin sjúklinga, en eins og
eldri eða aðal-meðlimur félagsins, hefði hann þar
sjálfsagðan forgangsrétt. Það var til dæmis ó-
hugsanlegt, að Naylorsfólkið — gamlir og góðir
vinir — yfirgæfu hann; en hann vildi þó vera
viss um valið úr nýjum sjúklingum, sem sumir
kanske, vegna heimsku sinnar eða kenja, leituðu
til Dr. Mary. Og þarna var Mr. Saffrop, til dæmis.
Hann var í huga Irechesters, eða grunsemd rétt-
ara sagt, einkennilegur sjúklingur; en einmitt
þessvegna, óáreiðanlegur og fljótur til móðgunar.
Það var einmitt vegna slíkra skjólstæðinga, sem
hann hugðist að bjóða Mary félagsskap við sig;
þá gæti hann bæði haldið þeim og haft tíma til
að stunda þá sjálfur.
En konan hans hló að Mary, eða fremur að
þeirri framþróun kvenréttindanna, sem leitt hefði
hana og mörg önnur ennþá broslegri kvenundur
fram á sjónarsviðið. Læknirinn hélt mikið af
konu sinni, sem var einkar fjörug og falleg kona,
er tízkunni vildi fylgja í öllu. En hlátur hennar
og það, er í honum fólst, var fyrir honum eins og
ofurlitlir brestir í logandi þyrninálum undir pott-
inum.
Það var einn heiðskíran eftirmiðdag, nokkr-
um dögum fyrir jól, að þeir læknirinn og Mr.
Naylor sátu hlið við hlið, báðir dúðaðir í hlýjar
yfirhafnir og loðfeldi, og voru að horfa á tennis-
leik að F'ornasetri. Dr. Maryt og Beaumaroy léku
saman, og átti hann auðsjáanlega erfitt með að
ná góðu haldi á netspaðanum með særðu hend-
inni. Móti þeim léku þau Cynthia og Alec kap-
teinn. Kapteinninn gat ekki, helti sinnar vegna,
farið eins hratt um leikvöllinn og hann áður
hafði gert, en vegna hæðar sinnar og löngu arm-
leggja var hann þó all-hættulegur andstæðingur
við netið, og Cynthia var mjög snör í hreyfingum
að leiknum. Tíu daga veran í hinu hressandi
Inkston-lofti hafði haft undursamleg áhrif á
Cynthiu. Og svo var það nokkuð annað, sem
þarna gat einnig komið til greina. Það hefði
þurft meira en algenga trygð við glataðan málstað
og eyðilagðar vonir — og það er vissulega ekkert
harðneskjulegt að benda þannig til Cranster kap-
teins — til að verjast Alec Naylor. Ef satt skal
segja, þá hafði Cynthia staðið því nær á öndinni
af aðdáun við fyrstu samfundi þeirra; henni
fanst hún aldrei áður hafa séð neinn mann
jafn veglegan, eða — hvar sem á hann var litið,
jafn rómantískan; stærð hans, líkamsfegurð, heltin,
orðstírinn, — alt varð dásamlegt í augum hennar.
Og hver gæti undrast slíkt? Auk þess var hann
einkar hógvær og blátt áfram, og enginn auli, að
því er takmörk reynslu hans náðu til.
“Hún sýnist vera einkar myndarleg, unglings-
stúlkan þarna, og laglegri en alment gerist,” sagði
Naylor.
“Já, en hann er fremur kynlegur fugl, virð-
ist mér,” svaraði læknirinn, eins og í leiðslu.
Hugir þeirra höfðu ekki stefnt að sama takmarki.
“Drengurinn minn skritinn fugl!” mælti
Naylor eins og undrandi.
Irechester brosti og kreisti saman varirnar,
svo lítið bar á brosinu. “Þér eruð að hugsa um
hjónasvip. Eg var að yfirvega líkamseinkennin,”
svaraði hann,
Naylor bað afsökunar og mælti: “Eg hefi
sterka ástríðu til að sjá öllum þessum ungu
mönnum fyrir meyjarmuna svo fljótt sein unt
er. Er það ekki sanngjarnt?”
“Jú, og einnig mjög nytsamt. En það er
nokkuð, sem hægt er að treysta þeim sjálfum til
að annast um, er það ekki?”
“Hvað Beaumaroy snertir — eg býst við að
þér hafið meint *hann en ekki Alec — þá held eg
að þér hafið hlotið að tala við Tom Punnit —
eða öllu-heldur hlustað á tal hans,” sagði Naylor.
“Skoðanir Punnits herforingja eru, að eg
hygg, alment talað á góðum rökum bygðar, að
því er lunderniseinkenni mannsins snertir; en
hann hefir ekki vegið að fullu lævísi hans.”
“Lævísi!” endurtók Naylor undrandi. “Hann
kemur mér sízt íyrir sjónir sem lævis maður i
nokkrum skilningi.”
“Má vera, má vera, segi eg — ekki að því er
takmarkið snertir, heldur í úavegum um aðstoð
til að ná því. Það er mín skoðun. Eg segi þetta
alveg eins og mér finst, Naylor. Mér geðjast aldrei
að því, að tala mikið um sjúklinga mína.”
Beaumaroy er ekki sjúklingur yðar, hélt eg,”
sagði Naylor.
“En húsbóndi hans, sem eg hygg að Saffron
sé, er einn af þeim. Nú, eg áleit það hyggilegt
að hitta Saffron einan sér, og eg gerði tilraun um
það. Saffron var tregur til þess, en maðurinn
þarna var því algerlega mótfallinn. Næst ætla
eg að heimta það. Því, hugsið yður, að sem stend-
ur finst mér eg hafi bara óljóst hugboð um, að
eitthvað sé meira bogið við Saffron, heldur en
á yfirborðinu sézt.”
Naylor gaut auga brosandi til vinar síns.
“Þið gerið altaf úlfalda úr mýflugunni,” sagði
hann.
“Leikslok og mát!” hrópaði Alec kapteinn,
og — til leiksystur sinnar — “beztu þökk fyrir
að leiða til sigurs haltrandi leikhróður!”
Athygli Irechesters beindist enn að Beaurne-
roy, og þar af leiðandi einnig að Dr. Mary, því
að leikslokum stóðu þau enn saman, og eftir að
klæðast yfirhöfnum sínum gengu þau til og frá
um leikvöllinn, auðsjáanlega í áhugaríkum sam-
ræðum, þótt Beaumaroy hefði oftast orðið. Mary
hlustaði á hann með sinni venjulegu rósemi og
alvörugefni. Eitt eða tvö orð bárust við og við
Irechester til eyrna, en Naylor gamli virtist hafa
fallið í hugleiðingar yfir vindli sínum, og hafði
auðsjáanlega enga löngun til að hlusta á samræð-
una. Einu sinni að minsta kosti heyrði læknirinn
Beaumaroy segja “Saffron”; og honum virtist
hann einnig nefna sitt nafn, að minsta kosti var
hann viss um að Dr. Mary hafði gert það.
Beaumaroy talaði með ákefð, og bandaði höndum
til áherzlu; það virtist sem hann væri að leita
álits hennar og aðstoðar í einhverju erfiðu vanda-
nfáli. Irechester kreisti fast saman varirnar og
leit tortryggnisaugum á þau, er saman ræddu.
En nú kom Gertie Naylor og kallaði þetta
seinláta fólk inn til kveldverðar, þangað sem allur
hinn hópurinn hafði þegar safnast.
Yfir horðum ræddi Punnit foringi altaf um
stríð, og hnipti óþyrmilega í “hugsjónamennina”
eins og slíkir áttu skilið og algengt var. Her-
foiinginn trúði á nauðsyn styrjalda, lagði áhrezlu
á sannanir um hressandi áhrif þeirra á líkams-
bygginguna, og lét ékki á sig fá þó Mr. Naylor
kallaði hann “hinn brezka Bernardi,” en skýr-
skotaði (með brosi að Dr. Mary) til “hinna
læknisfróðu herra,” máli sínu til stuðnings. “í
stríði prófast manngildið, sem gullið í eldinum,
það styrkir líkamsþrekið, stælir viljann; það er
náttúrunnar deigla, er bræðir burt lingerð og
kveifarskap; það er réttlæting hins styrka og
vinsar úr vesalmennin.”
“Eg geri ráð fyrir að þetta sjónannið yðar,
herra, hafi mikið til síns máls,” sagði Alec Nay-
Ior, “en ekki held eg að áhrifin í lyndiseinkunn
manna sé ávalt þau, er þér hyggið. Mér finst eg
sjálfur hafa komið úr þessari hræðilegu deiglu
allmikið lingerðari en eg áður var.” Hann hló
eins og í afsökunartón. “Viðkvæmari, ef þér
viljið nefna það svo, næmari því, eins og þér
skiljið, fyrir rétti mannlegs lífs, þjáningum þess
og öðrum kjörum. Eg hefi margoft séð menn
drepna, en það hefir enganveginn vakið löngun
mina til manndrápa, heldur hið gagnstæða.”
Alec brosti nú aftur, og hætti svo við: “Það
hefði vissulega oft ekki þurft mikla hvöt til þess
að vekja samvizku mína til mótmæla.”
Mrs. Naylor leit með kvíðasvip til herforingj-
ans: myndi hann æsast? Nei, hann tók þessu
með hægð. “Þú ert maður, Alec, sem má djarft
um tala,” mælti hann og kinkaði kolli, eins og
hálfgert hróðugur af frænda sínum. Naylor
gamli leit ástúðlega til sonar síns, og sneri sér
svo að Beaumaroy. “Og hvaða áhrif hafði stríðið
á yður?” spurði hann. Þessj spurning kom her-
foringjanum, ef ekki í æsing, þá að minsta kosti
til að brosa fremur fyrirlitlega, eins og til að láta
í-ljós að: Beaumaroy hefði ekki unnið sér inn
neinn rétt til þess að láta í ljós álit sitt um
þetta.
En álit sitt sagði hann, með sínum vanalega
einlægnis raddblæ: “Eg held að það hafi eyðilagt
hjá mér alla þá samvizkusemi, er eg áður kann
að hafa átt yfir að ráða.”
“Mr. Beaumaroy!” hrópaði húsmóðirin, er
auðheyrt hneykslaðist á slíkri staðhæfing; en
ungu stúlkurnar tvær, Cynthia og Gertie, hlógu
að þessu.
“Eg segi þetta í alvöru. Getur maður horft
á það í þrjú ár, að mannslífið sé virt ámóta —
já, algerlega — eins og skarnið undir fótum
inanns, og sloppið úr þeirri eldruan með hugboð
um gildi þess? Getur maður barist fyrir eigin
skoðun, hvort sem hún er rétt eða röng? ó, já,
rétt eða röng fyrst og seinast, og látist ekki sjá
það? Gæti inaður gert það í þrjú ár, og hikað
svo á friðartímum við að berjast fyrir réttum eða
röngum eigin hagnaði? Og hver skeytir nú eigin-
lega um það, hvað rétt sé og hvað rangt?”
Nú hljóðnaði yfir samtalinu —. og þögnin
varð fremur óþægileg. Hin nakta einlægni í orð-
um Beaumaroys heimtaði umhugsun.
“Hreinskilnislega sagt held eg, að við hér á
Englandi höfum hugsað um hvað rétt væri og
hvað rangt,” sagði Naylor.
“Það var vissulega. svo í byrjuninni,” sagði
Irechester.
Beaumaroy greip þessi orð á lofti. “Já, í
byrjun. En hvernig fór þegar vígahugurinn greip
okkur? Hvernig hugsuðum við þá? Hefðum við
þá, í einlægni, fremur viljað fara halloka fyrir
réttlætið, heldur en að sigra, jafnvel þó að ein-
hver vafi léki á um málstaðinn?”
“Þetta er býsna viðkvæm spurning,” hugsaði
Naylor gamli með sjálfum sér.
“Slík spurning kom aldrei í huga mér,” sagði
herforinginn hranalega.
“Má eg spyrja hvers vegna, herra?” sagði
Beaumaroy kurteislega.
“Vegna þess eg trúi á guð. Eg vissi að við
stæðum á réttu, og var sannfærður um að við
hlytum að sigra.”
“Erum við nú komnir í guðfræðinga, eða
erum við enn í líffærafræðinni?” sagði Irechester
íremur ergilega.
“Þið eruð nú að verða mér óskiljanlegir,”
sagði Mrs. Naylor brosandi, “og eg er viss um að
stúlkurnar hljóta að vera orðnar ruglaðar í
þessu.”
‘Eg hefi lært líffærafræði, mamma,” greip
Gertie fram i.
“Margir halda líka, að þeir hafi lært guð-
fræði, og það til hlítar,” skríkti í Naylor gamla.
“Eg hefi kastað frain dáindis þrætuepli,”
sagði Beaumaroy brosandi. ”Mér þykir það leitt.
Eg ætlaði aðeins að svara spurningu yðra um
hvaða áhrif þetta alt hefði haft á mig sjálfan.”
“Svar yðar, Mr. Beauinaroy, var enda all-
óþægilegt. Þér vilduð láta okkur skiljast það,
að þetta hefði eyðilagt hjá yður allan greinar-
mun á réttu og röngu, var það ekki?”
“Gekk eg svo langt?” spurði Beaumaroy
hlæjandi. “Þá mætti víst segja, að hugmynd mín
um þetta hafi frá upphafi verið fremur óákveðin.”
“Eyðileggið þér nú ekki allan áhugann fyrir
staðhæfing yðar,” sagði Naylor í bænartón. “Það
er rétt líklegt, að skoðun yðar um þetta sé eins
algeng, eða jafnvel almennari en skoðun Alecs.
Er ekki setningin ‘dýrsleg og taumlaus hermanna-
stétt’ sögulega fræg? En hvað sem um það er,
þá hygg eg að Mr. Beaumaroy láti ekki sjálfan
sig njóta sannmælis. Við getum betur dæmt um
það, þégar við kynnumst honum meira,” bætti
Naylor við brosandi.