Lögberg - 24.08.1939, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 24. ÁGÚST, 1939.
-----------Högöerg----------------------
GefiS út hvern fimtudag af
THE COIiUMBIA PRESS, L.IMITRD
6»5 Sárgent Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 69 5 Sargent Ave.,
Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by
The Columbia Press, Limited, 69 5 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Litið um öxl
i.
Þó ekki sé ýkja langt um liðið síðan Adolf Hitler i
bága við guðs og manna lög innlimaði í Þriðja Ríkið leyf-
arnar af Czechoslovakíu, þá sýnist honum þó hafa unnist
tími til að ganga á bak orða sinna einu sinni enn; að nýlok-
inni þeirri eftirminnilegu sláturtíð, verður Slóvakía að nafni
til sjálfstætt ríki, þó vitað væri að Hitlér Jiegar segði þar
að nokkru fyrir verkum. Og til þess að alt liti sem sak-
leysislegast út á yfirborðinu, hét hann þessari fámennu og
umkomulitlu þjóð því, að ábyrgjast sjálfstæði hennar að
minsta kosti um tuttugu og fimm ára skeið; einstöku
stjórnmálamenn utan Þýzkalands, tóku yfirlýsingu Hitlers
sem góða ojj gilda vöru, og fögnuðu henni sem einu afreki
hans enn í þarfir heiinsfriðarins; þó munu þeir ekki hafa
verið margir, er þannig litu á málin, því megin þoira
manna stóð vitanlega í fersku minni hernám Austurríkis
að næturlagi þvert ofan í skýlaus loforð um stjórnarfarslegt
öryggi þess. Og nú verður ekki annað séð, en Hitler hafi
í raun og veru tekið Slovakíu hernáini; hefir hann sent
þangað óvígan her, þó látið sé í veðri vaka, að slíkt sé
einungis gert með hliðsjón af þeirri hættu, er Þriðja Ríkinu
stafi af Póllandi. Hitler sýnist óvenju nýtinn.maður þegar
um yfirskyns ástæður er að ræða, og þá á vitaskuld tilgang-
urinn jafnan að helga meðalið.
Á þeim degi urðu þeir Pílatus og Heródes vinir, segir
hið fornkveðna. Og nú, svo að segja í síðustu andránni,
sýnast þeir Stalin og Hitler hafa fallist í faðma; a|5 minsta
kosti hafa þeir gert það í viðskiftalegu tilliti, því þjóðir
þeirra hafa alveg nýverið komið sér saman um verziunar-
samninga, sem mælt er að í rauninni knýti þær órofa,
hagsmunalegum tengslum. En þar með er heldur ekki alt
búið, því í kjölfar þessara nýju verzlunarsamninga er stað-
hæft að sigli pólitískt varnarsamhand líka. Að sjálfsögðu
vekja þessi tíðindi nokkura furðu, þar sem vitað er að
Hitler hafði jafnan haldið því fram, að megin hlutverk sitt
í lífinu væri það, að hnekkja framgangi Kommúnismans;
þó er veðrahreyting þessi engan veginn jafn furðuleg og
ætla mætti, þar sem vitað er um það hatur, er Hitler elur
til Bretlands; þá verða öll meðöl réttlætanleg; jafnvel faðm-
lagið við rússneska Kommúnista.
II.
Adolf Hitler fetar í fótspor Tyrkja. Þegar Tyrkir á
fimtándu öld lögðu undir sig Konstantinopel létu þeir það
verða sitt fyrsta verk, að flæma úr landi þá fræðimenn, er
mest kvað að; menn þessir flýðu til ítalíu og ýmissa Vestur-
Evrópu þjóða; það voru þessir menn, ér grundvöll lögðu að
viðreisnartímabilinu, er nútímamenningin hvílir á. Ekki
hafði Hitler fyr hreiðrað sig á Þýzkalandi en hann tekur
sér til fyrirmyndar forn-Tyrkjann, og lætur landræka gerða
helztu vísinda- og vitsmunamenn þjóðarinnar, svo sem þá
Einstein, Freud, Thomas Mann og marga fleiri; þessir menn
auðga nú hver á sinn hátt líf þeirra þjóða, er þeir dvelja
með, en Þýzkaland verður að sama skapi íátækara. Mexico
hefir tekið flóttamönnum frá Þýzkalandi opnum örmum, og
telur sér slíkt hinn bezta feng; í þeim hópi eru sagðir að
vera prófessorar, verkfræðingar, vélfræðingar og margt ann-
að liðtækra manna. Álitlegur hópur hefir hlotið landvist á
Bretlandi, og hafa ýmsir komið þegar á fót verksmiðjum;
eitt fyrirtæki frá Czechoslóvakíu hefir fengið starfrækslu-
leyíi í Canada, ásamt landsvistarleyfi fyrir hönd nokkurra
sérfræðinga sinna; er hér átt við skóverksmiðjurnar frægu;
þetta miðar í rétta átt.
Mannúðar vegna, og almenns velsæinis vegna, getur
canadiska þjóðin ekki undir neinuin kringumstæðum staðið
sig við, að loka með öllu dyrum fyrir landflótta fólki frá
Þýzkalandi, þó stór hópum geti hún ekki viðtökur veitt,
eins og til hagar um atvinnumálin. Þjóðin sættir sig ekki
við nein hengiláslög í þessum skilningi, og neitar að taka
sér til fyrirmyndar í þeim efnum Mr. Duplessis frá Quebec.
Um hengiláslög þeirra Quebec-manna komst hinn víð-
kunni lögfræðingur, R. L. Calder í Montreal þannig að orði'í
ræðn, sem hann flntti í Geneva Park, Ont. þann 20. yfir-
standandi mánaðar: “Þessi illræmdu lög sprengja undir-
stöðuna undan skilningi brezkra þjóða á persónufrelsi ein-
staklingsins, og bera á sér öll einkenni einræðisríkjanna,
þar sem einstaklingsrétturinn er að vettugi virtur, en dýrð
rikisins hafin til skýjanna.”
Um “fordœmi
Islendinga”
K a u p m a nnahafnarblöðin
birta ræðuna, sem Stauning,
forsætisráðherra Dana flutti í
ríkisútvarpið á sunnudaginn,
undir stórum fyrirsögnum. Er
ræðan birt í heild.
Síðdegisblaðið “Ekstrablad-
et” hefir orðið fyrst til þess
að fella dóm um ræðuna.
Blaðið segir í dag:
“Allir hugsandi Danir fall-
ast á hina fallegu og viturlegu
ræðu, sem Stauning fluttj í
Reykjavík. Þeir vilja gjalda
bætur fyrir órétt þann, sem
sýndur hefir verið fslandi fyr
á öldum.
Stauning talaði iuin for-
dæmi, sem íslendingar væru
um þessar mundir að sýna
heiminum.”
“Engin frekari grein var
gerð fyrir þessum ummælum.
Vafalaust verður að setja þau
í samband yið ummælin um
að sambandslögin hafi staðist
tuttugu ára reynslu. Fordæm-
ið virðist vera fólgið í þeirri
ósk, að halda áfram hinum
gagnkvæmu, frjálsu dansk-
islenzku tengslum.”
“Fordæmið sýnir heiminum
á tímum ofbeldisráðstafana,
gagnkvæma virðingu. Tvö
lönd leysa fram úr vandamál-
unum á friðsamlegan hátt,
finna til skyldleikans, og efla
hann, án þess að farið sé í
bág við sérkennileik eða álit
(prestige).
Með hliðsjón af sögu fyrri
tíma, verður það ljóst, að fs-
lendingar hafa orðið að sýna
eðallyndi og umburðarlyndi.
Þessa eiginleika taldi Staun-
ing með réttu, vera til fyrir-
myndar.
Þýzka fréttastofan “Deut-
sches Nachrichtenburo” vitn-
ar í ræðu Staunings í dag, og
undirstrikar ummæli hans um
hlutleysi Norðurlanda.
—Morgunbl. 2. ág.
KAUPMANNAHAFNARBORG
TEKUR Á MóTI ÍSLENZKUM
SKÓLABÖRNUM
í ráðhúsinu í Kaupmanna-
höfn var á föstudaginn tekið
á móti Mentaskólanemendun-
um frá Reykjavík og Akur-
eyri, sem staddir eru í Khöfn
um þessar mundir. Nemend-
urnir eru 20 og fararstjóri
Kristinn Ármansson kennari.
Veizluna sátu einnig 40 fiin-
leikamenn, (úr “Ármanni”)
sem eru á heimleið frá Lin-
giaden í Stokkhólmi. í veizl-
unni flutti Július Ijansen
borgarstjóri ræðu og bauð
gestina velkomna.
—Morgunbl. 1. ág.
NORRÆNT FfMLEIKAMóT
Á fSLANDI
Á fundi Norðurlanda-leik-
fimissambandsins að Ströms-
borg í Svíþjóð, var ákveðið,
að athuga hvort tiltækilegt
væri að stofna til norræns
fimleikamóts á fslandi 1941.
—Morgunbl. 1. ág.
HUNDAR DREPA 20 KINDUR
f GELDINGANESI
Fjáreigendur, sem eiga fé
sitt í Geldinganesi hafa veitl
því eftirtekt undanfarið, að
töluvert hefir drepist af fénu,
aðallega lömb. Þykir full-
sannað, að hundar hafi drepið
féð.
Fólk úr Viðey sá fyrir
skömmu, að kvöldlagi, að
hundar voru við fjárrekstur
í Geldinganesi. Hélt fólkið
að verið væri að smala nesið,
én þótti þó einkennilega
þjösnalega að farið.
Síðan hefir upplýst, að
þarna hafa hundar verið að
verki, sem lagst hafa út um
nætur og gert usla i fénu.
Hafa þeir bitið lömb og rekið
ær fyrir björg vestan til í nes-
inu. Hafa alls um 20 ær og
lömb verið drepin á þenna
hátt.
Reykvíkingar og Viðeyingar
eiga fé þarna í nesinu.
—Morgunbl. 2. ág.
The Ganadian Wheat Board
5,000 MÆLA TAKMÖRKUN Á 1939 HVEITI
REGLUR
1. Engin manneskja skal, selja hveitráðinu hveiti, sem ekki
var ræktað á hennar eigin liýli eða býlum, sem hlutaðeigandi
starfrækir, eða hefir að öðru leyti tilkall til.
2. Sérhver manneskjia, sem selur hveiti til hveitiráðsins í
mótsögn/við þar að lútandi lagaákvæði, skal sæta refsingu, er eigi
fari yfir hundrað dala sekt, eða fangeísi, sem eigi nemi meira en
mánuðl.
FYRIRMÆLI í SAMBANDI VIÐ HVEITISÖLU TIL
HVEITIRÁÐSINS UNDIR CANADIAN WHEAT
BOARD ACT FYRIR UPPSKERUÁRIÐ 1939-40,
EiNKUM MEÐ HLIÐSJÓN AF 5,000 MÆLA
ÁKVÆÐINU.
REGLUR OG FYRIRSKIPANIR
Hið canadiska hveitiráð kaupir
1939 hveiti fyrir uppskeruárið
1939-40 gegn eftirgreindum skil-
yrðum:
1. Sala á 5,000 mælum gegn
ákvæðisverði, innifelur allan þ>ann
hagnað, er hveitiræktandi getur
vænst frá hinu' canadiska hveiti-
ráði. t viðbót við að kaupa
hveiti af bændum, getur hveiti-
ráð að sjálfsögðu keypt af land-
eiganda, kaupmanni eða veðláns-
stofnun, eða þeim öðrum, er lög
mæla fyrir. Ef einhver, sem
hveitiráðið kaupir af, selur því
minna en 5,000 mæla hveitis.
sem ræktaðir eru á sama býli
eða býlaeiningu, getur getur
hveitiráðið keypt af öðrum, er
rétt hafa til þess að selja því;
þó kaupir það ekki yfir 5,000
mæla af býli eða býlaeiningu.
Með tilliti til sltkra takmarkana
má hveitiráð kaupa meira af
landeiganda, kornsala, veðláns-
stofnun eða öðrum, er lög heim-
ila.
SÖNNFNARGAGN A—Hveitiráð
getur keypt af hverjum hveiti-
ræktarbónda 5,000 mæla, og ekki
meira, af uppskeru hans yfir
uppskeruárið.
SÖNNUNARGAGN B — Pegar
hveitiráð kaupir af bónda frá
einu býli eða býlaeiningu 5,000
mæla, kaupir það ekki meira af
slíkum aðilja.
SÖNNUNARGAGN C — pegar
veðlán er á býli og eigandi sel-
ur 3,000 mæla til hveitiráðs getur
veðlánshafi selt því 2,000 mæla.
SÖNNUNARGAGN I> — pegar
landeigandi eða seljandi, ásamt
veðlánshafa standa allir að mál.
um, geta þeir I sameiningu selt
hveitiráði einungis 2,000 mæla. .
SÖNNUNARGAGN E — pegar
veðlánshafi fær 2,000 mæla af 10
býlum, hvorju um sig, getur
hveitiráð keypt af honum 20,000
mæla.
SÖNNUNARGAGN F—pegar um
leiguliða og landeiganda ræðir,
gilda um þá báða sömu reglur
og áður er tekið fram í sam-
bandi við kornframleiðendur og
veðlánshafa.
SÖNNUNARGAGN G — Hjú og
áhangendur þeirra koma ekki
undir flokk framleiðenda, og
geta þessvegna ekki selt hveiti-
ráði hveiti, nema sannað sé að
það kond upp 1 kaup þeirra sem
hlutl f uppskerunni, og gilda þá
hinar sömu og um framleiðendur
og veðlánshafa.
SÖNNUNARpAGN H — Sé um
tvlbýlismenn að ræða, er báðir
eru jafn-óháðir, og hvorugur I
þjónustu hins, en hvor um sig
framleiðir sinn hluta uppsker-
unnar, gilda um þá sömu ákvæði
og aðra framleiðendur.
2. Talsverðum vandkvæðum
getur orðið undirorpið I vissum
tilfellum að fullnægja 5,000 mæla
ákvæðinu, svo sem þegar einn
maður á mörg býli, sem ættingj-
ar hans eða aðrir áhangendur
sitja. Verður hveitiráð, þegar
svo hagar til, að viðhafa hina
mestu varfærni I sambandi við
slík tilfelli. Eftirfarandi reglur
veita nokkrar upplýsingar I slík-
um efnum:
(a) Pegar einn maður I mörg
býli, og leigir eitt þeirra eða
fleiri ættingjum eða áhang-
endum, kauiiir hveitiráð af
þeim með sama hætti og áður
var tekið fram um eigendur
og leiguliða.
(b) pegar einn maður á mörg
býli, og synir hans búa á þeim,
verða þeir að leggja fram skil-
rfki fyrir því, að þeir hafi
jarðirnar á leigu, og að þeim
beri þar með réttur til þess að
selja uppskeruna í þeirra eigin
nafni, vegna þess að því að-
eins getur hveitiráð keypt af
þeim meira en 5,000 mæla af
löndunum til samans.
(c) Sérhver maður, sem starf-
íækir býli, og ræktar hveiti I
viðurkendu sveitarfélagi, hvort
heldur það er löggilt eða ekki,
verður skoðaður hveitiræktar-
bóndi; sllkir menn mega selja
I sameiningu, en þá verður
nafn sérhvers einstakllngs á-
samt nafni bygðarlagsins að
fylgja, ásamt öðrum nauðsyn-
legum skýringum til hveitiráðs;
skal lögieg staðfesting fylgja,
er sanni það, að um gilda
framleiðendur sé að ræða; get.
ur hveitiráð látið umboðsmenn
sfna rannsaka allar aðstæður
að vild.
/
3. pað sem við er átt með
býlaeiningu er það, að nokkur
býli eru unnin með sömu áhöld-
um, sama vinnukrafti og afurðir
seldar um sama farveg.
4. Ef árangurinn lýtur að
aukningu þess hveitimagns, er
hveitiráð kann að kaupa, verða
engin gögn, leigumálar eða veð-
lán, eða afsalsbréf, sem stofnað
var til eftir 1. mal 1939 viður-
kend, nema að skýrslur hveiti-
ráðs beri það með sér, að því
hafi verið kunnugt um allar að-
stæður, hafi fallist á þær og
leigumálar, veðlán og afsal hlot.
ið samþykki þess.
5. peyar einhvcr selur fram-
leiOslu sina hveitiráOi, pá full-
sannar hlutaöeigandi aö slikt sé
í samrœmi viö þá takmörkun
mœlafjölda, er löy mœla fyrir
(N.B.—Aö selja meira hveiti til
hveitiráös, en löy heimila, er sök,
sem þýöir þaö aö hafa út fé meö
rönyum forscndum, og er jafn-
framt glœpur gagnvart Canadian
Wheat Board Act. ..SUkum glæp
skal hcgna mcö fésekt og fang-
clsisrist).
6. Sérhver sá, er selur hveiti-
ráöi hveiti, sem ekki var rœktaö
á hýli því eöa hýlum, sem hann
starfrœkir, er sekur um glœp,
sem hegna skal fyrir mcö hárri
fésekt og fangelsisvist. (Slík sala
myndi cinnig koma undir þann
liö hegningarlayanna, er um þaö
fjallar aö komast yfir peninga
meö fölskum forsendum).
7. Allir þeir, sem á rinn röur
annan hátt hlutast til um sölu
hveitis í hendur hveitiráös meö
ólöglcgu móti, geta vœnst lög-
sóknar.
Spurningar hafa komið fram viðvfkjandi rétti framleiðanda
og landeiganda, og hinsvegar veðlánshafa undir lið (c) I fyrstu
grein um Reglur og Fyrirskipanir hér að ofan. Hér er vitanlega
einungis um útskýringar að ræða, og upphæðir þær, sem um ræðir,
eru undir enguin kringumstæðum bindandi I öllum tilfellum.
Viðvlkjandi forgangsrétti innbyrðis milli t’ramleíðanda, land-
eigandíi, seljanda og veðlánshafa, og þeirra annara, er rétt eiga til
hveitis, þá lætur hveitiráð þess getið, að það láti alla þá aðilja
eina um hituna um ráðstafanir sín á milli. Enda vafalaust, að I
rnörgum tilfellum ræður eðli og skilmálar veðláns og annara
samninga úrslitum þeirra á milli.
Freknri uppltjsingar veitir
THE CANADIAN WHEAT BOARD
423 MAIN STREET
WINNIPEG, MANITOBA
/