Lögberg - 19.10.1939, Page 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. OKTÓBER, 1939
Frá Lenin til
Gandhi
Eftir Thorsten Eklund
Ofbeldið, eða hótun um
ofbeldi, verður æ meira ráð-
andi í samlifi stétta og þjóða.
Hinn siðlausi kraftur, sem
kæfir all^ sanngirni, og svífst
einskis í baráttu sinhi, fer sí-
felt ineiri sigurför.
Nokkur dæmi:
Milli 1880 og ’90 geisaði
gífurleg hungursneyð í Rúss-
landi. f hópi róttækra og
byltinga sinnaðra manna var
tim það rætt, hvað hægt væri
að gera til þess að draga úr
neyðinni. Þá var beðið um
orðið af ungum stúdent, síðar
þektum undir nafninu Lenin.
Hinum til undrunar og ótta
hélt hann því fram, að hjálp-
arviðleitni ætti aðeins að vera
verk yfirvaldanna; já, hjálpar-
starf frá þeirra eigin hálfu
þýddi fylgi við zarveldið, væri
einskisvert, skaðlegt — af-
brot. Hungrið myndi stuðla
að því að steypa stjórnarfyrir-
komulaginu.
Lenin. hafði þegar sein ung-
ur námsmaður orðið hrifinn
af hugsjón þjóðfélagsbylting-
arinnar. Eldri bróðir hans,
Alexander, hafði verið tekinn
af lífi árið 1887 sem þátttak-
andi í samsæri gegn zarnum.
Systir þeirra hefir sagt frá því,
hvernig hinum þá 17 ára
gamla Lenin hafi orðið við
tilkynninguna um þetta; hún
segir sig aldrei geta gleyint and
litssvip hans, hörðum, saman-
bitnum og orðum hans: “Nei,
nei, þessa leið skulum við ekki
ganga, hún er ekki sú rétta.”
B/ENDUR!
Pað borgar sig, að þér hreinsið
yðar eigin korn, ef þér eigið
FHE VIKING GRAIN CLEANER
tyrir
Bygg - Hveiti - Hafra - Hör
Samstœðu - Komhreinsunarvél,
VUUhafra aðgreinari og Flokkari
PRJÁR VÉLAR 1 EINNI
pér sparið peninga með VIKING
kornhreinsunarvél, og borgið
hana innan árs með sparnaðl við
kornhreinsun. 1 viðbðt getið
þér notað yðar eigin kornúr-
gang til fððurs alifuglum, naut-
gripum o. s. frv.
VIKING vélin aðskilur það, sem
aðrar vélar ekki geta.
VIKING vélin ^r af ýmsum
stærðum, á allsstaðar við og er
sniðin eftir gjaldþoli yðar.
Skoðið þessa undursamlegu
VIKING vél hjá umboðsmanni
yðar, eða skrlfið oss eftir upp-
lýsingum á Islenzku ef vill, og
vér skýrum fyrir yður hvernig
þér getið fengið þessa dásam-
legu vél á býli yðar.
THE HART EMERSON
CO. LIMITED
Dept. K
WINNIPEG - MANITOBA
Hina einstöku ofbeldisglæpi
skoðaði hann meiningarlausa,
heimskulega, lubbamensku-
lega — hann fyrirleit þá. Það
þýddi þó ekki að hann aíneit-
aði ofbeldinu sem slíku. En
aðeins hið sameinaða ofbeldi,
hin skipulagða kollvörpun,
gæti leitt til frelsunar.
Maxim Gorki, skáldið, ávít-
aði Lenin einu sinni fyrir, að
hann skorti hugsun og skiln-
ing fyrir andlegum verðmæt-
um, að hann væri of ógætinn,
óbilgjarn í vali sínu á aðferð-
um, að hann sækti mál sín
með óþörfum og óréttvísum
blóðsúthellingum. Lenin svar-
aði: “Eg þekki ekkert feg-
urra en “Appassionata” Beet-
hovens, eg myndi geta heyrt
hana á hverjum degi, það er
aðdáanleg, himnesk músik. í
hvert skifti, er eg heyri þessa
tóna, hugsa eg um það með
stolti, og ef til vill barnslegri
einfeldni, hversu það er þó
dásamlegt, sem maðurinn
inegnar að skapa. En eg get
ekki, eg má ekki hlusta oft á
músik, hún fer í taugarnar á
mér. Eg inundi vilja segja
yndislega heimsku og strjúka
höfuð þessara manna, sein eru
fa>rir um að skapa slíka feg-
urð mitt í saurugu helvíti.
Annars er ekki slíkur tími i
dag, að maður geti í hljóðleik
strokið höfuð mannanna. f
dag falla hendurnar niður til
þess að slá inn heilana, berja
þá saman miskunnarlaust,
enda þótt baráttan gegn öllum
yfirgangi sé vor hinzta hug-
sjón, vort siðasta takmark.
Þetta er helvitlega erfitt verk.”
Lenin er fyrstur í röð
þeirra, er hafa mótað andlit
vorra tíma, andlit, er tæplega
hefir orðið fegurra síðan á
hans dögum.
f “Mein Kampf” hefir Hitler
sagt frá sínum “fornsögulegu”
árum, þeim árum, þegar hann
ráfaði um og svalt og leið illa
á götunum í Munchen og
Wien. Það hafði verið draum-
ur hans að verða listamaður.
En árangurslaust hafði hann
reynt að fá inngöngú í lista-
háskólann. Hann dregur nú
fram lífið með því að selja
litlar vatnslitamyndir og land-
lagskort, sem hann hefir mál-
að og teiknað með eigin hendi.
Þá kemur fregnin um upphaf
heiinsstyrjaldarinnar. “Stríð-
inu 1914 var ekki þrengt upp
á fjöldann. Það veit hinn rétt-
láti guð, heldur var þess kraf-
ist af allri þjóðinni. Hvað
sjálfan mig áhrærir, þá finst
mér sá tími vera sem frelsun
frá hinni erfiðu æsku minni.
Enn þann dag í dag skamm-
ast eg mín ekki fyrir að við-
urkenna, að eg — yfirbugaður
af óviðjafnanlegri aðdáun —
féll á kné og þakkaði (guði)
af heilum huga.”
Sjö árum seinna hefir Hitler
orðið pólitískur áróðursmaður.
Hann er þegar fyrirliði lítils
flokks, sem hefir á stefnuskrá
sinni stækkun fósturlandsins
og frelsun þjóðarinnar úr nið-
urlægingu auðmýlíingarinnar.
Hann hefir myndað fyrstu
stormsveitir sínar. Það er
eldskirn þeirra félaga, sem
stendur fyrir dyrum. Þann 4.
nóv. 1921 á Hitler að tala í
ölkjallara í Munchen til flokks
verkamanna. Áður en hann
gengur inn i fundarsalinn,
beinir hann nokkrum orðum
til nianna sinna. “f dag verð-
ið þið í fyrsta skiftið, hvað
sem fyrir kemur, að sýna
hreyfingunni trúnað. Enginn
okkar yfirgefur salinn, nema
þeir, er verða bornir út sem
dauðir. Frá þeim, sem hug-
deigur hopar á hæl, rif eg
persónulega armbandið og tek
af honum flokksmerkið. Mun-
ið eftir því, að árásin er bezta
vörnin.” Hann byrjar að tala.
Eftir hálfan annan klukku-
tíma, heldur hann sig vera
orðinn herra aðstöðunnar, en
þá gerir hann sig sekan um
óvarfærnislega athugasemd.
Einn verkamaðurinn stekkur
upp á stól og æpir út í salinn:
“Frelsi!” Stjórnlaust hark
hefst. Á nokkrum sekúndum
er salurinn fyltur af æpandi,
skrækjandi mannfjölda. af
brestandi stólfótum og ölflösk-
um, sem þutu eins og fall-
byssukúlur gegnum loftið.
Það finst varla nokkur, sem
ekki er drifinn blóði. Og nú
skeður það: “Alt í einu er
hleypt af tveimur skamm-
byssuskotum, frá inngangin-
um í áttina til ræðustólsins,
og nú hófst áköf skothrið. Eg
næstum því ræði mér ekki
fyrir ka>ti við slíka uppörfun
gamalla stríðs-endurminn-
inga.”
Það er andi strætisvirkj-
anna og skotgrafanna, sem
hefir skapað Evrópu vorra
tíma. Allstaðar í einvaldsríkj-
unum mætir maður sama boð-
skapnum: hinni ruddalegu,
brýnu nauðsyn aflsins — of-
heldisins — sein ráði til þess
að ná hinum eina, heilaga til-
gangi, og á þetta jafnt við
endurreisn helsaðrar þjóðar,
senf kúgaðrar stéttar. Sam-
tímis þessu hjalar maður svo
gjarna um almennan frið og
alment réttlæti sem hugsjón,
hinzta takmark. Friður og
réttur á að nást með stríði og
rangsleitni. Tilgangurinn á
að helga meðalið.
Vorir tímar þekkja aðeins
eitt dæmi um stóran leiðtoga
lýðsins, leiðtoga, sem hefir
unnið sitt óskerta vald yfir
sálunum, án ofbeldis eða hót-
ana um ofbeldi, án ytri valds-
meðala, já, með ákveðinni af-
neitun á notkun slíkra tækja:
Indverjinn Gandhi. Fyrir orð-
um hans beygir sig í auðmýkt
meirihlutinn af hinum rúin-
lega 300 miljónum Indlands.
Hann er hinn eiginlegi ein-
ræðisherra yfir þjóð sinni —
á gjörsamlega annan hátt en
hin opinberlega enska stjórn i
Dehli.
Árið 1920 tilkynti Gandhi
hið fyrsta stóra “óhlýðnis-
strið”—mótþróabaráttu. Fylg-
ismenn hans hættu að kaupa
enskar vörur, indverskir em-
bættismenn drógu sig í hlé úr
stöðum sínum, börnin voru
tekin úr ensku skólunum,
menn hættu að borga skatta
og gjöld, neituðu að senda
nokkra fulltrúa til þingsins—
hættu yfirleitt að taka þátt í
nokkru með enskum yfirvöld-
um. Svo þegar það kom fyrir
— algjörlega gegn forboði
Gandhis — að tvö einstök of-
beldisverk voru framin af
uppæstum fólksfjölda, lagði
hann á sig sjálfnn ströng
meinlæti og föstu til að bæta
fyrir brotið.
Baráttunni var aflýst.
Stefnuskrá Gandhis er að
hafa í gegn sjálfstæði Ind-
lands án hlóðsúthellinga, án
vopnavalds. Enska stjórnin
á að verða yfirunnin með
hlutlausri andstöðu; eingöngu
með sálrænum, siðferðilegum
þrótti. “Eg er sannfærður
um það,” sagði hann einu
sinni, “að ekki-ofbeldisstefnan
hefir ósegjanlega yfirburði
fram yfir ofbeldið. Þróttur
stafar af óbeygjanlegum vilja.
Það getur vel verið, að stjórn-
um í öðrum löndum verði
steypt af stóli með dólgslegu
ofbeldi. Indland skal aldrei
ná frelsi sínu með hinuin sið-
lausa hnefa, því mikilleikur
og ákvarðanir þessa lands eru
önnur. Það skal sigra með
andlegum og siðferðilegum
vopnum. Indland mun sýna,
að það hefir ódauðlega sál,
sem sigurviss megnar að hefja
sig upp yfir alla ytri kúgun
og bjóða byrgin sameinuðum
efniskrafti heillar veraldar. Á
þessum vettvangi hefir Ind-
land köllun að gegna fyrir
allan heiminn. IndJand er
boðberi heimsíriðarins.”
Baldvin Þ. Kristjánsson
þgddi i'tr sænsku.
—Vaka.
Dánarfregn
Sunnudaginn 8. okt. andað-
ist öldungurinn Magnús Ás-
grimsson á heimili sínu í
grend við Hensel, N.D. Hafði
hann verið rúmfastur eina
viku, en fremur lasinn síðustu
árin. Magnús var fæddur 5.
júlí 1851 á Neðra Ási í Hjalta-
dal í Skagafjarðarsýslu. For-
eldrar hans voru Ásgrímur
Árnason og Þórey Þorleifs-
dóttir. Magnús eftirlætur
ekkju sina, Þorbjörgu Frið-
riksdóttur Níelson, sem fædd
var 1. marz 1851. Þau eign-
uðust 11 hörn, fimm þeirra
eru nú á lífi og öll hér í
landi. 14 barnabörn og 6
barnabarna-börn hans eru á
lifi.
Magnús og Þorbjðrg bjuggu
stóru myndarbúi i Skagafirði
frá því þau giftust 1877, þai
til 1914, að þau fluttu iil
Ameríku með börnum sínum,
og hafa þau ávalt síðan húið
i Hensel-bygðinni á vegum
barna sinna.
Magnús sál. var mesti
myndar- og sómamaður. Tók
hann mikinn og góðan þátt í
málum sveitar sinnar heima
á fslandi. Hér dró hann sig
í hlé, því hann var tekinn að
eldast er hingað koin. En
kom þó ávalt vel og sóma-
samlega fram og var virtur
af öllum er þektu hann.
Jarðarför Magnúsar fór
fram frá heimili hans og
kirkju Vídalínssafn. fimtudag-
inn 12. október. Fjölskyldan
hefir um all-langt skeið til-
heyrt Vídalínssöfnuði og tek-
ið þar góðan og mikinn þátt
í starfinu. Margir ættingjar
og nágrannar fylgdu hinum
látna til grafar. Séra H. Sig-
niar jarðsöng.
Eftirlit með
útflutningnum
Ríkisstjórnin hefir gefið út
bráðabirgðalög, sem heimila,
að allur útflutningur landsins
skuli háður eftirliti ríkis-
stjórnarinnar eða nefndar,
sem verður falið að annast
slíkt eftirlit.
Samkvæmt reglugerð, sem
gefin var út samtímis og bygg-
ist á þessum lögum, er eftir-
litið falið sérstakri nefnd og
má “engar íslenzkar afurðir
bjóða til sölu, selja til útlanda
eða flytja úr landi, nema að
fengnu leyfi nefndarinnar.”
Til þess að standast kostnað
við störf nefndarinnar verður
tekið sérstakt gjald, sem nem-
ur y20/00 — hálfum af þús-
undi —• af útflutningsverð-
mætinu. Brot gegn lögunum
og reglugerðinni varðar alt að
100 þúsund kr. og fangelsi, ef
sakir eru miklar.
f útflutningsnefndinni eru:
Jón Árnason framkvæmda-
stjóri, Skúli Guðmundsson al-
þingismaður, F"innur Jónsson
alþingismaður, Richard Thors
framkvæmdarstjóri og ólafur
Johnson stórkaupmaður.
Mikill hluti útflutningsins
hefir að undanförnu verið
háður eftirliti, ýmist ríkisins
eða opinberra stofnana. Var
það m. a. nauðsynlegt sökum
viðskiftasamninga við önnur
lönd. En til frekara öryggis
og samræmingar þótti hyggi-
legast að hafa þetta-eftirlit á
einni hendi og hefir þessi leið
því verið valin.
—Tíminn 14. sept.
—Pabbi, hvernig stendur á
því að tunglið er eins og ost-
rir? Er hægt að borða tunglið?
—Vertu ekki ineð þessar
spurningar, strákur.
—Pabbi, úr hverju dó
Dauðahafið?
QMHERST
Kœssr"
This advertisement is not published or displayed by the Liquor
' Control Board or by the Government of Manitoba.