Lögberg - 19.10.1939, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. OKTÓBER, 1939
-----------Iö8t)£rg----------------------
Gefið út hvern íimtudag af
THE COLiUMBlA PKESS, UiMlTKO
«95 Sargeiit Ave., Winnipeg, Manitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LUGBEKG, 695 Sargent Ave.,
Winnipeg, Man.
Editor: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið — Borgist fjTirfram
The "Lögberg" is printed and published by
The Columbia Press, Uimited, 695 Sargent Avenue,
Winnipeg, Manitoba
PHONE 86 327
Konungaátefna í Stokkhólmi og Finnland
Fyrir atbeina Gústafs Svíakonungs, sem nú er kominn
yfir áttrætt, stendur yfir fundur norrænna þjóða í Stokk-
hólmi; auk hins aldurhnigna konungs Svíanna, eru mættir
á fundi þessum Kristján hinn tíundi, konungur Danmerkur
og fslands, og Hákon Norðmanna konungur; af hálfu
Þúsund vatna landsins, eða Finnlands, situr fundinn forseti
hinnar finsku þjóðar; utanríkisráðherrar hlutaðeigandi
fjögurra þjóða, eiga og sæti á fundinum. Ekki verður finska
þjóðin réttilega talin norræn þjóð; meirihluti hennar er
slafneskur; sænski minnihlutinn hefir þó engu að síður
jafnan átt hlý ítök í hjörtum hinna norrænu þjóða; enda
svarið sig glögt í ætt; Ijóð Runebergs eru enn á hvers manns
vörum, og margt fleira fagurra óma hefir bergmálað frá
ströndum Finnlands vítt um heim; má þar meðal annars
tilnefna strengleika Sibelíusar.
Þetta er í annað sinn sem núverandi Svíakonungur
kveður til móts norrænna þjóða á styrjaldartimum, því
hann gerði það einnig í heimsstyrjöldinni miklu frá 1914.
Fundur sá, sem nú stendur yfir í Stokkhólmi, snýst
vitanlega mestmegnis um varúðarráðstafanir og sameigin-
leg hagsmunamál hinna norrænu þjóða vegna núverandi
Norðurálfustyrjaldar; grípur þetta svo að segja inn í líf allra
þjóðanna jafnt; þær eiga allar að meira og minna Ieyti
efnalega afkomu sína undir erlendum markaðssamböndum;
allar hafa þær þegar sætt þungum búsifjum af völduin
þýzkra kafbáta, er sökt hafa fyrir þeim einu vöruskipinu
af öðru; hafa Svíar og Finnar þó verið einna harðast
leiknir í þessum skilningi. Sem einungis eitt dæmi þvi til
sönnunar hversu alvarlegt ástan/iið er meðal hinna norrænu
þjóða eins og sakir standa, má geta þess, að Danir hafa
tapað sem svarar tveim miljónum króna á dag fyrir þá
sök að þeim hefir ekki orðið það kleift, að koma megin
framleiðslutegundum sinum til markaðar á Bretlandi, svo
sem reyktu svínakjöti og smjöri. Ofan á allan þann óvina-
fagnað, sem frá kafbátum og ótryggum siglingum stafar,
bætist svo hin samvizkulausa landránsstefna Kommúnism-
ans rússneska, sem á hálfum mánuði eða svo, hefir hnept
í efnahagslegan þrældóm Esthoníu, Latviu og Lithuaníu, og
nú siðast reiðir loðna villimensku loppu að hinu finska
lýðveldi; þessar aðfarir hinna siðustu og verstu tíma, hafa
af eðlilegum ástæðum vakið megnan óhug meðal norrænna
þjóða; þykir þeim, sem von er til, nærri sér höggvið sé
stofnað til fjörráða við frelsi og sjálfstæði Finnlands; hafa
Svíar og Norðmenn styrkt mjög vajnarvirki sín undanfarnar
vikur vegna atfara Stalins meðal baltisku þjóðanna; erind-
reki af hálfu finsku stjórnarinnar sat fund með þeim Stalin
og Molotoff um síðustu helgi; og þó enn sé eigi vitað að
fullu um kröfur Rússa gegn Finnum, þá staðhæfa blaða- og
útvarpsfregnir, að þær muni vera næsta strangar; fylgir
það sögu, að þeir krefjist þess af Finnum að fá Álandseyjar
til fullra yfirráða; fullyrt er að Finnar hafi ekki séð sér
fært að ganga að slikum afarkostum, en hafi á hinn bóginn
verið tilleiðanlegir til þess að selja af hendi við Rússa tvær
eða þrjár eyjar í Finska flóanum, er nota mætti til herskipa-
stöðva; finska þjóðin er öll undir vopnum, staðráðin í því
að verja frelsi sitt í lengstu lög ef i það versta slæst, þó við
ofurefli sé að eija. Vera má að eitthvað kunni að greiðast
fram úr þessari flækju áður en langt um líður þó viðhorfið
sé óneitanlega tvísýnt og óráðið um pólitiskt veðurfar.—
Svo mikinn góðhug á Finnland vitt um heim; meðal
annars í Bandaríkjunum, að Roosevelt forseti skarst í leik-
inn, og fór þess persónulega á leit við Stalin, að hann
þröngvaði á engan hátt þannig kosti hinnar finsku þjóðar,
að sjálfstæði hennar yrði hætta búin; um undirtektir við
málaleitun Mr. Roosevelts er ófrétt enn.—
Konungastefnan í Stokkhólmi fer vafalaust að fordæmi
Roosevelts forseta, og krefst þess af Stalin að hann láti
Finnland í friði, þó liklegt megi telja, að hann og hinir
marglitu fylgifiskar hans skelli við því skollaeyrum, því
við fáu góðu má búast úr þeirri átt; ekki hvað sízt eftir
faðmlagið við Hitler og djöfulæði Fasismans þýzka.
Líknarsamlag Winnipegborgar
h'rá 23. þ. m. til þess 31., að báðum meðtöldum, fer
fram hér í borg hin árlega fjársöfnun Líknarsamlags Win-
nipegborgar, The Federated Budget. Það liggur í auguin
uppi, að eins og nú hagar til með þjóð vora í stríði, þá fari
hugurinn af eðlilegum orsökum víða, því óneitanlega verður
í mörg horn að líta. Engu að síður ber oss að taka karl-
mannlega sérhverju því, er að
sendi ber, og leggja marg-
augna rækt við þá fórnar-
kend sem hverjum heillyndum
manni er í brjóst lagin; því
meir, sem á þolrifin reynir,
þess sterkari og ómótstæði-
legri verður krafan um mann-
dóm og þrek. Þær stofnanir,
sem Líknarsamlag Winnipeg-
borgar fyrir atbeina almenn-
ings styður, eru tuttugu og
sex 1 alt; þær eru allar saman
óhjákvæmilegar mannúðar-
stofnanir, sem fyrir brjósti
bera velfarnan þeirra, ungra
sem aldinna, er af óviðráðan-
legum ástæðum hafa borið
skarðan hlut frá borði, og
þarfnjast ^iðsinnis. Minnist
þess þegar að fjársöfnuninni
kemur, áð þó enn gangi ýmsir
fram hjá særðum bróður eins
og í fornri tíð, þá er þó hinn
miskunrisami Samverji enn á
ferð mitt á meðal vor, og vis-
ar oss veginn.
Frá Islandi
Næsta vika er 22. vika sum-
ars og fara þá fram smala-
menskur og réttahöld i öllum
héruðum landsins. Munu
skilaréttir alls vera nær 200 í
landinu og nær allar haldnar
16.—22. september. Langsam-
lega víðast er réttað í fyrri
hluta næstu viku, en sumstað-
ar þó þegar i lok þessarar
viku, til dæmis sumstaðar í
Þingeyjarsýslu. Hér suðvest-
an lands, f Gullbringu- og
Kjósarsýslu, Borgarfjarðar-
sýslu og Árnessýslu, eru fyrstu
skilaréttir í næstu viku frá
mánudegi til fimtudags. Fjall-
leitir eru þegar hafnar, þar
sem leita skal fjarlæg og víð-
lend afréttarlönd, svo sem er
hjú þeim, er eiga leitir inn til
öræfanna. Munu fyrstu fjall-
leitarmennirnir hafa lagt af
stað í göngurnar nú um helg-
ina, á laugardag eða sunnu-
dag. Koma þeir aftur til bygða
að viku liðinni. Á Arnarvatns-
heiði reka Borgfirðingar, Mið-
firðingar, Yatnsdælir og Víði-
dælir saman til sundurdráttar
við Réttarvatnstanga á laug-
ardaginn, áður en þeir halda
til bygða með safnið. Hófust
leitir þar um helgina.
+
Varðmenn þeir, sem verið
hafa í sumar við fjárgæzlu í
óbygðum, á Holtamannaaf-
rétti, Kili og á afréttunum
norðan aðalhálendisins, munu
hætta vörzlu innan skamms,
að afstöðnum fjallleitum.
Bygðavarzlan heldur hins veg-
ar áfram og fer það eftir tíð-
arfari, útbreiðslu mæðiveik-
innar og öðrum kringumstpeð-
um, hve lengi fram eftir haust-
inu er þörf á varðmönnum
þar.
*
Hvalveiðarnar eru enn
stundaðar af fullum krafti og
er fyrirhugað að halda þeim
áfram fram eftir þessum mán-
uði, ef afli bregst ekki og veð-
urfar ekki hamlar sjósókn.
Um þetta leyti í fyrra var
hvalveiðunum hins vegar lok-
ið o& virðist sæmileg afla-
brögð ætla vara lengur fram
eftir haustinu í ár. I gær
voru hvalveiðaskipin búin að
veiða 130 hvali í sumar, en í
fyrra sumar fengust 147 hval-
ir. Við þennan samanburð
er þó þess að gæta, að veiði-
farir hófust um mánuði síðar
í sumar heldur en í fyrra, svo
að sé miðað við lengd veiði-
tímans er aflafengur síður en
svo lakari nú.
+
Kvenfélagasambandið vest-
firzka hélt aðalfund sinn á
Suðureyri við Súgandafjörð
síðastliðinn föstudag og laug-
ardag. Var þetta tíundi aðal-
fundur sambandsins. Ellefu
konur sátu fundinn í umboði
sex félaga. En alls eru í sam-
bandinu tíu félög með 485 fé-
lagskonum. Rætt var um hús-
inæðrafræðslu, heilbrigðismál,
garðræktarmál, áfengismál og
tóbaksneyzlu, framleiðslu fegr-
unarefna og margt fleira.
+
Tíminn hefir fengið upp-
lýsingar um laxgöngu í Elliða-
árnar i sumar hjá Ágúst Guð-
mundssyni eftirlitsmanni raf-
magnsstöðvarinnar við Elliða-
árnar. Er laxinn, sem í ána
gengur, allur veiddur í kistu
neðan við stöðvarhúsið og
meginhluti hans fluttur upp
fyrir stífluna, svo að hann
geti óhindrað haldið þar á-
fram göngu sinni. Þetta sum-
ar reyndist annað mesta lax-
árið siðan árnar voru virkj-
aðar og varð þó laxmergðin
eigi jafn mikil og likur bentu
til um skeið. AIls gengu 2200
laxar í kistuna. Laxagangan
varð mjög endaslepp í sumar
og hætti laxinn að mestu að
ganga í árnar í lok júlímán-
aðar. Komu eigi nema 30—
40 laxar í kistuna eftir það.
Orsakir þessa eru taldar þær,
hve árnar voru vatnslitlar og
vatnið í þeim hlýtt og tært.
, —Tíminn 12. sept.
í þangmjölsverksmiðjunni í
Hveragerði er í sumar búið
að vinna um 80 smálestir af
mjöli og verða enn unnar 20—
30 smálestir áður en vinslu
verður hætt í haust. í fyrra
voru frainleiddar um 130 snlá-
lestir í verksmiðjunni og voru
þær birgðir allar uppseldar áð-
ur en vinsla hófst að nýju í
vor. Keyptu Mjólkurfélag
Reykjavikur og Samband ís-
lenzkra samvinnufélaga meðal
annarra talsvert af þangmjöl-
inu í fóðurblöndur. Ýmsir ein-
staklingar keyptu og mjöl frá
yerksmiðjunni. Bændaskólinn
á Hvanneyri keypti sjö siná-
lestir þangmjöls og var ekk-
ert eitt heimili jafn stórtækt
í mjölkaupunum. Samkvæmt
upplýsingum, sem blaðið hefir
fengið hjá Steingrími Stein-
þórssyni búnaðarmálastjóra,
mun þangmjölið vera mjög
hentugt til íblöndunar eggja-
hvíturíkum fóðurbæti eins og
síldarmjöli. — Þangið, sem
notað er til vinslunnar, hefir
verið skorið á skerjunum við
Stokkseyri. Hófst þangskurð-
urinn í sumar um miðjan
júnímánuð. En samkvæmt
rannsóknum sem Norðménn
hafa framkvæmt á sjávar-
gróðri við Noregsstrendur, er
þangið frjóast að næringarmikl
um efnuni að sumrinu og
haustinu. Áður en þangið er
flutt til verksmiðjunnar, er
það látið síga dálítið og þorna,
en er síðan fullþurkað uppi í
Hveragerði við hverahita. All-
mikið hefir þegar borist af
pöntunum í framleiðslu þessa
árs, enda aldrei meiri ástæða
en nú til að nota sem bezt þau
fóðurefni, er fást í landinu
sjálfu.
—Tíminn 14. sept.
Eaton’s for
Men’s Underwear!
Britannia
Combinations
Light all-wool. Short or long
sleeves with ankle length legs.
stto 50 $3.75
Eatonia All-Wool
Combinations
Medium weight, their all-wool
yarns givé real comfort. Full-
fashioned. Natural shades.
5„..$4.50
Turnbull’s All-Wool
Combinations
Knit from soft, botany all-wool yarns—full l'ashioned.
Long sleeves, ankle lenth legs.
Sizes 3(í tn 44 $6.95 CHld $8.50
—Men’s Furnishings Section,
The Hargrnve Shops for Men, Main Floo-r
<*T. EATON C<2«™