Lögberg - 26.10.1939, Blaðsíða 1

PHONE 86 Sll
Seven TJnes
é

kX 4*
<et<Cke *'or
^jS® <fP Better
Dry Cleanlng
and Liaundry
52. ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 2(i. OKTÓBER, 1939
NÚMER 42
Lögberg í vanda statt
Það getur engum skynsömum manni dulist það, að það
hvílir afarsterk siðferðisleg skylda á Vestur-íslendingum að
varðveita sem lengst og að ávaxta þann þjóðernislega arf,
sem þeim hefir verið trúað fyrir hér í álfu. Sú skylda
verður ekki rækt eins og vera ber nema menn alment hafi
nægilega glöggan skilning á verðmæti þess arfs og nægilega
sterkan áhuga fyrir varðveizlu hans til þess að vera fúsir
til að leggja það á sig, sem þarf til þess að sá arfur ekki
glatist.
Hingað til hafa mörg öfl hjálpast að til þess að halda
lifandi meðvitundinni um þjóðernislegan uppruna okkar og
til að efla þau bönd, sem tengja okkur saman. En öll þjóð-
ernisleg samtök mundu að mestu leyti hafa reynst afllaus
og árangurslítil, ef það væri ekki fyrir íslenzku blöðin. Um
það getur naumast verið nokkur réttmætur ágreiningur, að
í öll þau ár, sem íslendingar hafa verið búsettir hér í álfu,
má telja íslenzku blöðin fremst af öllum þeim öflum, sem
unnið hafa að viðhaldi íslenzkrar tungu og íslenzkrar menn-
ingar. Þau eru liðurinn, sem tengt hefir saman hinar
mörgu og dreifðu íslenzku bygðir hér í álfu, og þau eru
taugin, sem haldið hefir lifandi sambandinu á milli Vestur-
fslendinga og heimaþjóðarinnar. Þegar þau eru dottin úr
sögunni á það ekki langt í land að við hverfum einnig úr
sögunni þjóðernislega, og það verður þá ekki lengur um
nein lifandi félagsleg samtök meðal Vestur-íslendinga að
ræða.
Árið 1888 hóf Lögberg göngu sína. I meira en hálfa
öld hefir það verið vikulegur gestur á íslenzkum heimilum
i öllum íslenzku bygðúnum hér í álfu. Það hefir einnig haft
talsverða útbreiðslu heima á íslandi. Það hefir frá byrjun
starfað afdráttarlaust að þvi að efla alt það, sem gæti orðið
fslendingum til gagns og sóma. Það hefir reynt eftir megni
að vekja og glæða þjóðernislega meðvitund Vestur-fslend-
inga og að vekja hjá þeim metnað fyrir þjóðerni sínu og
menning. Það hefir reynt að verða öllu því að liði, sem
miðað hefir að því að vernda og varðveita okkar þjóðernis-
lega arf. Það hefir alstaðar og æfinlega reynt að auka
skilning og samúð milli íslendinga austan hafs og vestan.
f viðbót við alt þetta hefir það reynt að færa lesendum
sínum almennar fréttir og fróðleik, ásamt fréttum frá hinum
ýmsu íslenzku bygðum og fréttum frá íslandi.
Lögberg hefir aldrei verið gróðafyrirtæki. Það hefir
að þessu lifað fyrir þjóðrækni og fórnfýsi einstakra manna.
Sú byrði er orðin stærri en svo að hún sé bærileg. Það
verður af eðlilegum ástæðum erfiðara með ári hverju að
gefa út íslenzkt blað í þessari álfu. Kreppan hefir marg-
faldað þá erfiðleika. Nú er svo komið, að Lögberg er í svo
alvarlegum fjárhagslegum vanda statt, að það lifir nú aðeins
af náð lánardrotna sinna. Þó þeir hafi sýnt útgáfufélaginu
einstaka velvild, þá er engum blöðum um það að fletta, að
Lögberg verður að hætta að koma út, ef bót verður ekki
tafarlaust ráðin á þeim fjárhagslegu vandræðum, sem það
er nú statt í.
Stjórnarnefnd útgáfufélagsins telur það skvldu sína að
segja Vestur-íslendingum hreinskilnislega frá því, hvernig
sakir standa og hvað þörfin er stór og hrýn, áður en blaðið
verður lagt niður, svo þeim gefist kostur á að hlaupa undir
bagga, ef þeim svo sýnist. Hér er ekki um neitt gróða-
fyrirtæki að ræða. Hér er aðeins um mikilvægt þjóðernis-
legt velferðarmál að ræða. Hér er um það að ræða, hvort
menn telja Lögberg svo mikils virði fyrir1 Vestur-íslendinga,
að þeir séu reiðubúnir til þess að leggja á sig það, sem
þarf til þess að Lögberg þurfi ekki að deyja.
Stjórnarnefnd The Columbia Press, Limited, hefir í
hyggju að gefa út $10,000.00 virði af svonefndum forgangs-
hlutum (“preference shares”) og gefa Vestur-íslendingum
kost á að kaupa lilutabréfin. Hver hlutur kostar $100.00.
Verði um nokkurn arð að ræða hafa þessir hlutir forgangs-
rétt alt upp að fimm prócent á ári fram yfir alla útistand-
andi svonefnda algenga hluti (“common shares”) í félaginu
og einnig forgöngurétt yfir algenga hluti (“common shares”)
ef félagið verður leyst' upp.
Ef upphæðin, sem inn kemur, verður svo lítil, að stjórn-
arnefndin sér sér ekki fært að halda áfram útgáfu blaðsins,
verður peningunum skilað aftur. Verði upphæðin á hinn
bóginn nægileg til þess að hugsanlegt sé að blaðið geti
haldið áfram að koma út, hefir stjórnarnefndin í hyggju að
færa blaðið aftur upp i sína gömlu stærð.
Landar góðir, hvað viljið þið gera? Það er undir ykk-
ur komið, hvað um Lögberg verður. Stjórnarnefnd útgáfu-
lllllllllllllllli|||||||||[|||lllll!illllllll!illllllHllilllllllllllll!!lll!l!lllllllllllllllll!!lllllllll!!llllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllll!llllllllljlll>llllllllllllllllll!llllllllllllll!llllllllllllltlllllllllllll!llllll
Allra nýjuálu fregnir
!lll!!!l!l!llllllllllllllllll!lllll!llllll!l!!lllllllll!!!!!!!!l!l!!!l!llllll!!!l!lli!llll!ll!!l!lll!lllll!llll!l!lllllll!lllllll!lll!l!!lllllllllll!!llllllllllllllll!l!lll!llllllllllllllllllll!lll!lll!IIIIIIIIHIIIIIIIIII!llllll!lllllllin!
félagsins er ekki að reyna að
gylla þetta1 fyrir neinum. Hún
vill aðeins að allir, sem þetta
lesa, skilji greinilega tvent.
Það fyrsta er, að þetta mál
þolir enga hið. Það annað er,
að ef Vestur-íslendingar sjá
sér ekki fært að leggja fram
það fé, sem þarf, þá verður
engin frekari tilraun gerð af
hálfu stjórnarnefndarinnar til
þess að halda blaðinu áfram,
og það hættir að koma út.
Það verður á ykkar ábyrgð en
ekki hennar, ef Lögberg deyr.
H. A. Bcrgman
B. J. Brandson
Flora Benson,
Stjórnarnefnd T h e
Columbia Press, Ltd.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiininiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHHiir
Ur horg og bygð
HlllllllllllllllllllllllllíllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIHHIHIIIIIIHIBniHHIIIHHIIIIHIIIIIIIIIIIIH
Dr. Tweed verður staddur í
Árborg á fimtudaginn þann 2.
nóvember næstkomandi.
+
Mrs. B. G. Kjartanson frá
Amaranth, var stödd i borg-
inni á þriðjudaginn.
*
Gefin saman í hjónaband
þann 22. okt., í Árborg, Karl
Oscar Thorláksson og Jóhanna
Sigurdur.
* 4*
Eitt herbergi til leigu nú
þegar að 576 Agnes Street,
rétt við Sargent Ave. Leiga
afar sanngjörn.
+
Young Icelanders’ News
A banquet and dance will
be held in the Blue Room at
the Marlborough Hotel on
Friday, December lst. We
have been fortunate in secur-
ing as our guest speaker, one
fo our outstanding Icelandic
authors, Mrs. Laura Goodman
Salverson. Don Carlos and
his orchestra will be in at-
tendance.
The price of the dinner and
dance will be a $1.25 per
person and since the number
of guests will be limited, it is
suggested that those wishing
to attend get their tickets
early from some member of
the executive.
*
Junior Ladies’ Aid to Hold
Tea at Eaton’s
The Junior Ladies’ Aid of
the First Lutheran Church
will hold a Silver Tea and
Sale of Home Cooking, Oct. 28,
from 2.30 to 5.30 in the
Eaton’s Assembly Hall. Receiv-
ing the guests will be the
conveners: Mrs. L. S. Sum-
mers and Mrs. Wm. Fridfinn-
son, Mrs. V. J. Eylands and
the president, Mrs. G. F.
Jonasson. The tables will be
presided over by Mrs. J. B.
Johnson, Mrs. Jack Snidal,
Mrs. J. Eager and Mrs. T.
Stone. Home Cooking Counter
in charge of Mrs. S. J. Sigmar
and Mrs. A. Blondal.
ÁRÁSARLOFTFLOTI
ÞJÓÐVERJA SÆTIR
HINUM VERSTU
HRAKFÖRUM
Á laugardaginn var gerði
loftfloti Þjóðverja sina þrett-
ándu árás á niu dögum á suð-
austurströnd Skotlands; voru
hinar þýzku flugvélar hraktar
á brott af fylkingum brezkra
flugliðsins án þess að þær
kæini nokkrum spellvirkjum
við. Seinna um daginn veitt-
ust 12 þýzkar flugvélar að
gæzluskipi brezku í Norður-
sjónum, og voru fjórar þeirra
skotnar niður; þetta brezka
gæzlu eða Ifylgdarskip, var
eitt af mörgum, sem nú eru
hvarvetna á ferð til verndar
brezkum vöruflutninga skip-
u m.—
Sjófloti Breta heggur jafnt
ogi þétt stærri og stærri skörð
í kafbátafylkingar þjóðverja,
og mun nú vist, að minsta
kosti fjórtán slíkum vitisvél-
um hafi verið sökt á sjávar-
botn.
Alls er mælt að Þjóðverjar
hafi mist sextán loftskip á
hinum ýmsu vígstöðvum síð-
astliðna viku.
+
LEITAR KOSNINGAR
f SASKATCHEWAN
Simað er frá Ottawa þann
23. þ. m., að Hon. W. D. Her-
ridge, forustumaður hins svo-
kallaða nýja lýðræðisflokks,
hafi ákveðið að leita kosning-
ar til sambandsþings i Kind-
ersley kjördæminu í Saskat-
chewan. Þingmaður þess kjör-
dmis, O. B. Elliott, Soeial
Credit, hefir lagt niður þing-
mensku, með það fyrir aug-
um, að greiða Mr. Herridge
veg inn á sambandsþing; nái
Mr. Herridge kosningu, þykir
liklegt að hann taki við for-
ustu Social Credit flokksins á
þingi af Mr. Blackmoore. Áð-
ur var talið víst, að Mr. Her-
ridge bvði sig fram í Prince
Albert á móti Mr. King for-
sætisráðherra.
*
AFNÁM ÚTFLUTNINGS-
BANNS VOPNA OG
BANDARfKJA SENATIÐ
Harðar og langar hafa þær
orðið umræðurnar, er staðið
hafa yfir í Senati Bandaríkj-
anna vegna frumvarps stjórn-
arinnar um afnam bannsins
á útflutningi vopna; nú er
þess þó vænst, að til atkvæða
komi næstkomandi föstudagr
Talið er víst, að bannið verði
afnumið með miklum meiri
hluta atkvæða í senatinu.
Brezka fréttasambandið stað-
hæfði á mánudaginn, að ekki
færri en 65 senatorar mundu
greiða atkvæði með afnámi
bannsins.
BRETAR OG TYRKIR
GERA MEÐ SÉR
VARNARSÁTTMÁLA
Á fimtudaginn i vikunni
sem leið gerðust þau tiðindi
í London, að Bretar og Tyrkir
gerðu með sér varnarsamband
víðtækt og mikilvægt; er það
þar með bundið fastmælum,
að Bretar veiti Tyrkjum að
málum ef á þá yrði ráðist, en
Tyrkir á hinn bóginn haldi
siglingaleiðum opnum fyrir
Breta um Dardanella-sund.
Tvrkir hafa um tvær miljónir
manna undir vopnum nær sem
vera vill. Rússar reyndu
lengi, eins og vitað er, að kom-
ast að hliðstæðu varnarsam-
bandi við Tyrki, en slíkt fór
nýlega með öllu út um þúfur.
Þessi nýi sáttmáli milli Breta
og Tyrkja styrkir að veruleg-
um mun aðstöðu Breta og
Frakka i styrjöldinni gegn
Hitlerismanum.—
Mælt er að Bretar og Frakk-
ar hafi ákveðið að veita Tyrkj-
um lán, sem nemi um sextíu
miljónum dala.
+
\
FIMMHUNDRUÐ
PARTfSARPRESTAR
f HERÞJÓNUSTU
Simfregnir frá París á
mánudaginn láta þess getið,
að fimm hundruð af prestum
borgarinnar séu komnir til
vígstöðvanna á landamærum
Frakklands og Þýzkalands,
ýmist sem herforingjar eða
óbreyttir liðsmenn; nemur
þetta einum þriðja af presta-
stétt Parisar.
+
ÞJÓÐVERJAR LEGG.TA
HALD Á AMERÍSKT
VÖRUFLUTNINGASKIP
Samkvæmt útvarpsfregnum
á þriðjudagsmorguninn, réðst
þýzkt beitiskip að ameríska
vöruflutningaskipinu City of
Flint á leið þess til Englands,
stöðvaði það og skoðaði farm
þess allan; að þvi búnu var
með skipið farið til Murmansk
hafnar á Rússlandi og er sagt
að þar sé það í vörslum rúss-
neskra stjórnarvalda. Þjóð-
verjar halda því fram, að skip-
ið hafi haft bannvörur með-
ferðis; ekki er á þessu stigi
málsins með fullu vitað hvaða
afstöðu Bandarikjastjórn tek-
ur til málsins.
Það var City of Flint, er
til Canada flutti nokkuð af
þeim farþegum, er komust
lífs af þegar þýzkur kafbátur
sökti farþegaskipinu Athenia
í byrjun núverandi Norður-
álfu styrjaldar.