Lögberg - 30.11.1939, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 30. NÓVEMBER, 1939
KAUPIÐ AVALT
LUMBER
hjft
THE EMPIRE SASH & DQOR CO. LTD.
HENRY AVENUE and ARGYLE STREET
Winnipeg, Man. - Phone 95 551
Frá Jórsalaför
Eftir
séra Ásmund Guðmundsson
Allmörg ár cru síðan við
Magnús Jónsson prófessor
höfðum fyrst orð á því okkar
í milli, að við þyrftum að
komast til Gyðingalands til
þess að fá fyllri og gleggri
skilning á mörgu, er varðaði
kenslu okkar. Okkur nægðu
ekki bækurnar, við yrðum að
sjá landið sjálft eins og það
er. Við vissum það líka. að
guðfræðikennarar við aðra há-
skóla höfðu sömu skoðun og
lögðu kapp á að komast til
landsins helga. En fyrir okk-
ur væri öll aðstaða í örðugasta
lagi. Við gætum ekki ferðast
nema í sumarleyfinu, þegar
hitinn væri mestur í Gyðinga-
landi og okkur mjög erfiður,
nyrztu Norðurlandabúum, og
ferðin löng og kostnaðarsöm.
Fyrir tveimur árum fékk svo
Magnús styrk úr Sáttmála.
sjóði til Palestínuferðar. En
hann gat ekki farið þá né
næsta suinar vegna ófriðarins
í landinu. í vor var mér veitt-
ur samskonar Sáttmálasjóðs-
styrkur og við ákváðum að
fara saman sem fyrst. Að
visu var enn ófriðlegt í landi
og stríðsblika yfir veröldinni,
en við vissum, að við mynd-
um sjá eftir því alla ad'i, ef
við létum tækifærið ganga
okkur úr greipum. Embættis-
prófi var hraðað við guðfræði-
deildina, og við gátum lagt í
haf 19. maí.
VTið afréðum |iað að haga
svo ferð okkar, að við kæmum
til Egiptalands á undan Pale-
stínu. Fyrst og fremst þótti
okkur sjálfsagt að sjá Egipta-
land, er við legðum á annað
borð til Austurlanda, svo töld-
um við betra, að Austurlanda-
áhrifin kæmu ekki öll yfir
okkur í einu í Palestínu, og
loks kusum við helzt að fara
leið Móse og ísraelsmanna
forðum frá Egiptalandi um
Sínaíeyðimörkina. Reynslan
sýndi okkur seinna, að þetta
var rétt ráðið. Við vorum
miklu fljótari til að átta okk-
ur á mörgu, sem við sáum og
heyrðum í Palestínu fyrir
dvölina áður í Egiptalandi, og
kunnum hlátt áfram betri tök
á að ferðast þar. En leið Móse
gátum við þó ekki farið. Hún
var algerlega bönnuð ferða-
inönnum sökum lífshættu, er
stafaði af óeirðunum i Pale-
stínu. Skothríð kynni að
dynja á bilum, er færu þessa
leið.
Eina leiðin, sem um var að
ræða til Gyðingalands, var þvi
járnbrautin norður og austur
frá Kaíró um El-Kantara við
Suezskurðinn og svo með sjón-
um alt til Lýddu í Júdeu.
Þaðan yrðum við svo að taka
híl til Jerúsalem, því að járn-
brautin þangað frá borgunum
Jaffa og Tel-Aviv um Lýddu
hafði verið sprengd i loft upp.
Við sættum okkur vel við það,
þótt við yrðum að víkja nokk-
uð frá áætlun okkar, því að
satt að segja höfðum við bor-
ið kvíðboga fyrir því, að enska
stjórnin kynni að banna
mönnum algerlega að ferðast
inn í landið og um það, hefði
verið þungt að hverfa aftur
við svo búið.
Kl. hálf sex laugardags.
morguninn 24. júní rann járn-
brautarlestin með okkur rétt
hjá Rapha inn á milli tveggja
grinda, sem á var letrað stór-
um stöfuin: Palestine. Þar
voru suðurlandamærin. Allir
fóru úr lestinni, og nú feng-
um við að stíga fæti landið
helga. Lestin var full af her-
mönnum, sem Englendingar
voru að senda inn í landið,
og við landamærin lágu her-
menn við í tjöldum. Sáum
við þegar, 'að alt landið mvndi
vera í hers höndum. Það væri
enn að því leyti í líku ástandi
og á dögum Krists, munurinn
aðeins sá, að þá höfðu Róm-
verjar töglin og hagldirnar, en
nú Englendingar. Þótt vega-
bréfin okkar að heiman væru
í bezta lagi og brezki konsúll-
inn í Reykjavik hefði skrifað
þau, þá urðum við nú að fá
sérstakt leyfi til þess að ferð-
ast um Palestínu. Það gilti
aðeins örfáa daga, og við yrð.
um að fá það endurnýjað í
Jerúsalem. Seinna um inorg-
uninn urðum við oft að sýna
þetta leyfi, því að enskir her-
menn stöðvuðu bílinn okkar
hvað eftir annað á leiðinni til
Jerúsalem og kröfðust skil-
ríkja.
Það er skemst að segja, að
hernaðarástandið í landinu olli
því, að við vorum ekki frjáls-
ir ferða okkar hvert sem við
vildum. Sumar leiðir voru
algerlega bannaðar, við öðrum
vorum við varaðir, enda þótt
við gætum farið með því að
eiga alt á hættu sjálfir, “at
vour own risk,“ eins og ensku
hermennirnir sögðu. Bryn-
varðir bílar með vélbyssum og
fujlir af hermönnum þutu um
Iandið fram og aftur, og í
Jerúsalem var svo strangur
hervörður, að við Jaffahliðið,
vesturhlið múranna inn í
gömlu borgina, var sett upp
gaddavírsgirðing, svo að menn
gátu aðeins gengið inn einn
og einn. Urðu karlmenn að
rétta upp hendur, meðan leit-
að var vopna í vösum þeirra,
en dauðarefsing lögð við, ef
nokkur fundust. F"yrir glugg-
um á sumum almenningsvögn-
um voru málmgrindur til
varnar þvi, að sprengikúlum
yrði varpað inn. Og alstaðar
þar, sem hættulegast þótti,
voru enskir hermenn alvopn.
aðir. Þessar varúðarráðstaf-
anir voru ekki heldur að ó-
fyrirsynju. Því að nú væri
a*gilegt stríð í Palestínu milli
Gyðinga og Araba, væri þar
ekki enskur her. Hvorir-
tveggja eru mjög óánægðir.
Gyðingar yfir “hvíta blaðinu”
svo nefnda, sem enska stjórn-
in gaf út og takmarkar stór-
um innflutning þeirra inn í
landið, kenna þeir Aröbum um
og óeirðum þeirra, er hafi
dregið úr Englendingum að
standa við loforð sín. En
Arabar sjá, sem er, að Gyð-
ingar eru þeim ofjarlar í öll-
um greinum og þeir muni ekki
standast þeim snúning í sam-
kepninni um landið, hvað sem
“hvíta blaðinu” líði. Þeir telja
sig hafa helgað sér landið me$
því að hafa átt þar heima öld.
um saman undanfarið og þjóð-
armetnaði sínum sáran inis-
boðið með því að hleypa ann-
ari þjóð inn í landið. Fleiri
hryðjuverk cru vafalaust unn-
in af hálfu Gyðinga, þótt í
samkunduhúsum þeirra sé
mjög lagt út af fimta boðorð-
inu: Þú skalt ekki mann
deyða. Munu þeir gera sér
vonir um það, að Englending-
ar verði eftirlátari við sig, er
þeir sjái, i hvert óefni sé
komið. Ægilegastar eru spreng
ingarnar og ókleifast að var-
ast þær. Þannig var t. d.
'stúlka látin leggja sprengju-
kúluböggul inn í almennings-
vagn rétt við Jaffahliðið, sem
átti að fara veginn suður tii
Betlehem og Hebron. Kúlan
sprakk, þegar vagninn var að
leggja af> stað, og fórust yfir
20 Arabar. Dagana, sem við
voruni í Jerúsalem, urðu
einnig sprengingar og var
Ijótt að sjá, hvernig. húsin Iitu
ut ettir þær; einn morguninn
kl. 7 sprakk kúla við dyrnar
a barnaskóla í það ínund, sem
börnin áttu að fara inn. En
til allrar Guðs mildi hlaust
ekki lífstjón af. Mér var sagt,
að 10—15 manns myndu
drepnir á hverjum degi að
meðaltali. Þessi hætta, sem
gat vofað yfir hverjum manni
og hvenær, sem var, setti sinn
blæ á fólkið í Jcrúsalcm. Það
var eins og farg hvíldi yfir
flestum.
Við reyndum auðvitað að
fara varlega, gengum yfirleilt
ekki út eftir það að dimt var
orðið og vorum altaf báðir
saman. Stundum höfðum við
Araba með okkur fyrir fylgd-
armann, en þeir hafa sérstak-
an höfuðbúnað, hvíta þri-
hyrnu langt aftur á bak
bundna með skarbandi. Vor-
um við þá nokkurn veginn ör-
uggir fyrir skotum Araba, þvi
að við höfðum sönnunina með
okkur fyrir þvi, að við værum
ekki Gyðingar. Þegar enskir
hermenn komu til okkar og
sögðu, að lífshætta gæti verið
að fara lengra, eða þeir
myndu ekki fara þessa leið
byssulausir, þá snerum við
venjulega við. Þó kom það
fyrir, að við gleymdum öllum
hættum eða létum þær eiga
sig. Við gátum ekki annað en
haldið lengra og lengra. Og
okkur auðnaðist að sjá alt,
sem okkur langaði mest til.
Hér gefst aðeins rúm til að
drepa á fátt eitt.
*
Lengstan tíma dvöldumst
við í Jerúsalem, rúinan hálf-
an mánuð, frá 24. júní til 11.
júlí. Áttum við heima á á-
gætuin stað rétt hjá Damaskus
hliðinu, sem er á norður-
múrnum um Jerúsalem fornu.
En það var gamla borgin, sem
við vorum um fram alt komn-
ir til að heimsækja. Norð-
austurhluti hennar með £rá-
um húsum, hvolfþökum og
mínarettum blasti við svölun-
um okkar, og fyrir handan
bungurnar þrjár á Olíufjall-
inu, þar sem háir turnar rísa
og skógarlundir eru i milli.
Há furutré uxu fyrir framan
gluggana okkar, þar sungu
spörvar allan daginn. Og öðru
hvoru ómaði borgin öll af
klukknahringingum.
Einhver fyrsta gangan okk-
ar var upp á Olíufjallið. Geng-
um við fyrst austur með norð-
urmúrnum og þá niður i
Jósafatsdal, sem heitir þarna
öðru nafni Kedrondalur. en
Kedronlækur var nú alveg þur.
í dalbotninuin er að vaxa upp
ungur, silfurlitur olíuviður.
Olíufjaílið er ekki hrjóstrugt
og bert, eins og því er lýst í
sumum ferðabókum, heldur
er það svo grasi vaxið, að
grænum blæ sla*r á það á vor-
in, en nú var grasið orðið
brúnleitt. Uppi á fjallinu
komum við i “Uppstigningar-
kirkjuna.” Hún er nú ekki
annað en hringreistur garður
undir beru lofti, en inni í hon-
um miðjum er lítið byrgi með
hvolfþaki yfir. Það er snjó-
hvítt innan og sýnist þar
iniklu hærra en að utan. Á
initt gólfið er feld marmara-
hella og marmarasteinar í
kring. f helluna er markað
spor eftir h;egra fót, þar sem
Jesús á að hafa spyrnt, ei
hann steig upp til himins.
Við þennan veg upp á Olíu-
fjallið stendur Getsemane. Að
sönnu greinir menn á um
staðinn, t. d. heldur Natan
Söderblof erkibiskup fram
öðrum stað í bók sinni, “Kristi
pinas historia,” helli einum
djúpum, þar sem verið hafi
olíupressa, en “af olfuþrúgan
sá auknafn bar.” Þessi skoð-
un hafði mér virzt mjög
sennileg, en nú breyttist þetta.
Sennilega hefir mestöll vest-
urhlíð Olíufjallsins verið vax-
in olíuviði á Krists döguin,
eins og nafnið bendir til, og
fornar olíupressur hafa fund-
ist um hana alla. Svo var
náttból engu betra i helli en
undir oliutrjám, nema regn
væri, en þá var ekki nema
fárra minútna gangur til gist-
ingar í Betaníu. Liklegasti
staðurinn er neðarlega í fjalls-
hlíðinni, þar sem vegurinn
kemur upp úr Kedrondalnum,
því að erfikenningin forna, að
þar hafi Jesús háð sálarstríð
sitt, styðst við það, að gamlar
kirkjurústir hafa fundist á
staðnum og aðrar enn eldri
nndir þeim, eða svo sagði
okkur Aage Schmidt fornfræð.
ingur, sem lagt hefir stund á
fornmenjagrðft í Palestinu
síðustu áratugina. Nú eiga
Fransiskanar þennan blett og
hafa girt hann háum múr.
Þeir hafa reist á honum fyrir
13—14000000 króna einhverja
fegurstu kirkjuna, sem eg hefi
nokkuru sinni séð, lausa við
alt útflúr og prjál. Hvelfing
er við hvelfingu og allar lagð-
ar mósaiki. Svo er gólfið
einnig. Súlur úr rauðum
steini frá Betlehem. Gluggar
úr lituðu gleri og alabastri.
ínni er hálfrokkið, nema þeg-
ar kveikt er á raflömpunum.
Þeir sjást ekki, en birtan
verður dularfull og unaðsleg.
Yfir altari er máluð afarstór
mynd af Kristi í Getseinane,
ódauðlegt listaverk, að eg
hygg. Kristur horfir upp, og
er eins og geislaregn streymi
yfir hann. Engill réttir hon-
um bikar. og lýsir af bikarn-
um. óumræðileg kvöl er yfir
andlitssvip Krists og vekur
hugsanir Hallgrims í sálmin-
um: “Jesús gekk inn i gras-
garð þann,” og þó einkum
þessa:
“Mín synd, min synd, hún
þjáði þig.
Þetta alt leiðstu fyrir mig.”
Fyrir framan altarið er klett-
urinn, sem talið er að Jesús
hafi látið fallast fram á, og
breiddur yfir hann dúkur næst
altarinu. í kingum hann log-
ar á fáeinum lömpum, sem
mintu mig á lampana fyrir
framan háaltari Péturskirkj-
unnar í Róm. Yfir sumum
þeirra eru silfurfuglar með
drúpandi vængjum. Hjá kirkj-
unni er olíuviðarlundur og
blómabeð. Trén eru aðeins
örfá og æfagömul, 13 alda
a. m. k., fullyrða Fransiskan-
ar. Er steinmn hlaðið upp
við stofn sumra þeirra þeim
til styrktar. Reiturinn er
unaðslegur. Að skilnaði voru
okkur gefin bæði blóm og
olíuviðarlauf úr Getsemane-
garði.
Framh.
flMHERST
«^^Vt$255
qo - 25 oz.
10 oz. -

40 oz. $4.40
25 oz. $2.80
ínSiíst cRVSTflt o.v m
„ cc . 25 OZ.
40 oz. $3.5o
This advertisement is not puhlished or displayed by the Liquor
Control Board or by tlie Governmeiit of Manitoba. **
M I