Lögberg - 07.01.1943, Blaðsíða 3

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 7. JANÚAR 1943.
3
um iðnaðar- og verzlunarmanna
samtök úr rómverskum bók
mentum, sem varðveist hafa,
sem aðallega voru skrifaðar af
yfirstéttarmönnum fyrir yfir-
stéttirnar, og ganga því fram
hjá verkamanna málefnum, sem
séu lítt viðkomandi. En þó þess
sé ekki mikið getið, þá er það
víst að mikil kynblöndun átti
sér stað milli frjálsra Rómverja
og þræla. Þrátt fyrir alla galla
rómverska fyrirkomulagsins, má
óhætt fullyrða, að meiri mann-
úð og upplýsing átti sér þar
stað, en vér vanalega ímyndum
oss; og hvar sem veldi róm-
verja náði til komu þeir á fót
menningar og umbóta stofnun-
um, svo sem: skólum, vatns-
leiðslum, vegum og brúargerð-
um, bókasöfnum, leikhúsum,
böðum ’og réttarfarsstofnunum
— dómstólum. — alla leið norð-
an af Bretlandi til hinna sól-
ríku slétta á Sýrlandi og Afríku.
Róm á þann heiður að hafa sið-
mannað meira af heiminum, en
nokkurt annað ríki hefir gert.
Líf rómverskra verkamanna
var óheilbrigt, frá hagfræðilegu
sjónarmiði séð; þeir voru að
vissu leyti snýkjudýr á ríkinu,
það voru þrælar frá Afríku,
Spáni og Gallíu, sem framleiddu
þessar ókeypis matgjafir, sem
var útbýtt til verkalýðsins í
Róm. Það voru peningar hinna
auðugu þrælaeigenda, sem borg-
uðu fyrir hinar mörgu ókeypis
skemtanir, sem verkalýðurinn
naut. Alt þetta fyrirkomulag var
í fylsta máta óheilbrigt og á-
samt öðru gróf grundvöllinn
undan einingu ríkisins. En þess
ber að gæta, að menning þeirra
var ung, og í þá daga var ekki
um neina vísindalega hagfræð’
að ræða. Þrátt fyrir alla galla
sem voru á rómverska fyrir-
komulaginu, naut frjáls róm-
verskur verkalýður, betri lífs-
kjara, en nokkur annar verka-
lýður í heiminum, hefir notið
fyr eða síðar. Og það lýðræðis-
fyrirkomulag, sem þeir fyrst
komu á stofn, en töpuðu í hend-
ur einvaldanna, varð þó síðar
á tímum sá grundvöllur, sem
nútíma, lýðræðishugsjónir vor-
ar eru að mörgu leyti byggðar á.
G. E. Eyford
þýddi.
H. G. Wells
Fyrir sextíu árum var drengja
hópur að leikjum á stræti í ein-
hverri undirborga Lundúna, er
slys skeði skyndilega. Stærsti
strákurinn þreif til lítils hnokka
er nefndist Bertie Wells, og
kastaði honum hátt í laft upp.
En í stað þess að grípa Bertie,
er hann kom niður aftur, misti
stóri strákurinn hann, enda fór
þannig, að Bertie fótbrotnaði.
Mánuðum saman lá Bertie litli
rúmfastur með reifaðan fótlegg.
En beinið greri ekki eins og til
var ætlazt. Það varð að brjóta
það upp að nýju. Það var þung-
bær raun. Bertie litli bar sig
mjög aumlega.
Þetta virðist vera hin mesta
raunasaga, en Bertie er á annari
skoðun. Hann er nú einhver
frægasti rithöfundur veraldar.
Þú kannast þó eigi við hann
sem Bertie heldur sem Herbert
George Wells. Þú hefir efalaust
lesið einhverjar bóka hans.
Hann hefir fært sjötíu og fimm
bindi í letur, og hann kveðui
það hafa reynzt sér til heilla
að hafa fótbrotnað. Hvernig má
það vera? Fótbrotið olli því, að
hann varð að dvelja innan dyra
árlangt. Hann las allar þær bæk-
ur, er hann til náði, sökum
þess að hann gat ekki haft ann-
að fyrir stafni. Það fór þannig,-
að hann fékk áhuga fyrir og
festi ást á bókmentum. Hann
varð altekinn aldmóði. Hann
ákvað að geta sér orðstír, sem
lengi yrði í minnum hafður. —
Fótbrotið olli straumhvörfum í
lífi hans.
Á vorum dögum er H. G.
Wells einhver tekjuhæsti rit-
höfundur í heimi. Hann hefir
ef til vill aflað sér miljóna
dollara. Þó ólst hann upp í
sárri fátækt. Faðir hans var
atvinnumaður í hornaboltaleik
og rak dálitla leirvöruverzlun.
Eldhúsið var niðri í kjallara.
Það var skuggalega og óvistleg
kompa. Wells minnist þess gerla,
er hann sat inni í hálfrökkri
eldhússins og horfði á fætur
vegfarendanna gegnum járn-
grindagluggann, sem var fyrir
komið í gangstéttinni. Mörgun;
árum síðar ritaði hann um þessa
fætur og lýsti því, hvernig hon-
um hefði lærzt að skilgreina
fólk á skóm þeim, er það bar.
Það fór þannig að lokum, að
leirvöruverzlun föður hans varð
gjaldþrota, enda hafði það lengi
legið við. Fjölskyldan átti eigi
annars úrkostar en skilja sam-
vistum. Móðir H. G. Wells réðist
því sem ráðskona að stóru búi í
Sussex. Hún bjó með vinnu-
fólkinu, sem gefur að skilja, og
H. G. Wells kom oft í heimsókn
til hennar. Þar komst hann
fyrsta sinn að raun um það,
hvað þjóðfélagið raunverulega
væri. Þá vitneskju átti hann
þjónunum að þakka.
Hinn verðandi höfundur bók-
arinnar The Outline of History
— Mannkynssögunnar — réðist
sem starfsmaður í vefnaðar-
vöruverzlun þrettán ára gamall
Hann varð að rísa úr rekkju
klukkan fimm á hverjum
morgni, sópa gervalla verzlun-
ina, kveikja upp eld og vinna
baki brotnu um fjórtán klukku-
stunda skeið. Þetta var þræl-
dómur, sem H. G. Wells hafði
hina mestu vanþóknun á. Ein-
hverju sinni um mónaðarmót
fékk hann ávítun hjá yfirboðara
sínum fyrir það að vera tötru-
legur, óþrifinn og hvimleiður.
Þessu næst gerðist hann starfs
maður í lyfjabúð nokkurri.
Öðru sinn var honum sagt
upp starfinu að fyrsta mánuðin-
um liðnum.
Loksins fékk hann atvinnu í
annari verfnaðarvöruverzlun.
Hann varð að afla sér nauð-
þurfta og hélzt því dálítið leng-
ur í vistinni. En þegar yfir-
maðurinn vék sér frá, laumað-
istt H. G. Wells afsíðis til þess
að lesa í ritum Herberts Spenc-
ers.
WOMEN-Serve witli the C.W.A.C.
You are wanled — Age limits 18 io 45
Full information can be obtained from your
recruiting representative
Canadian Women's Army Corps
Needs You
Get Into the Active Army
Canada's Army Is On The March
Get in Line — Every Fit Man Needed
Age limits 18 to 45
War Veterans up to 55 needed for
VETERAN’S GUARD (Active)
Local Recruiting Representalive
En að tveim árum liðnum var
þolinmæði hans brotin. Hann
reis þá úr rekkju einhverju
sinni árla á sunnudagsmorgni.
Hann beið eftir morgunverðin-
um en lagði fimmtán míiur und-
ir fót til þess að ná fundi móð-
ur sinnar. Hann var óður og
uppvægur. Hann flutti mál sitt
af ofurkappi. Hann gat ekki tára
bundizt. Hann kvaðst mundi
fremja sjálfsmorð, ef hann ætti
að halda áfram í vefnaðarvöru-
verzluninni.
Wells settist niður og skrifaði
gamla skólastjóranum sínum
langt og viðkvæmt bréf. Hann
kvaðst vera vesæll og vonsvik-
inn maður — og þreyttur á
lífinu.
Skólastjórinn skrifaði Wells
aftur, honum til mikillar undr-
unar, og bauð honum stöðu sem
kennara.
Nýr þáttur í lífi H. G. Wells
var hafinn.
Eigi að síður mun H. G. Wells
skýra þér frá því með hinni
hverllu rödd sinni, að erfiðis-
árin, er hann vann í vefnaðar-
vöruverzluninni hafi reynzt
honum til heilla. Hann var auð-
viðtað latur og hæggerður, en
hann lærði að vinna í vefnaðar-
vöruverzluninni.
Nokkrum árum eftir að H. G.
Wells hóf kennslustörfin varð
hann fyrir alvarlegu slysi. Það
atvikaðist þannig: Hann var að
knattspyrnuleik. En þegar
keppnin stóð sem hæst, var
hann felldur um koll og fótum
troðinn, svo að hann var nær
dauða en lífi. Hann hafði særzt
alvarlega á nýra og hægra
lunga. Honum hafði blætt svo
mjög, að hann var fölur sem
nár. Læknarnir gáfu upp alla
von, og mánuðum saman var
Wells í hinni mestu lífshættu.
Hann var sjúkliiigur um tólf
ára skeið, en þessi ár bjó hann
sig eigi að síður undir að drýja
dáðir, sem gerðu hann frægan
um gervallan hinn mentaða
heim.
Hann fékkst við ritstörf af
miklu kappi í fimm ár. Skáld-
sögurnar, greinarnalr smásög-
urnar, sem hann færði í letur,
voru fjörlausar og viðvanings-
legar. En H. G. Wells var gædd-
ur nægilegri sjálfsgagnrýni til
þess að gera sér þetta ljóst.
Hann brendi flestu því, sem
hann ritaði.
Þar kom að lokum, að hann
hóf kennslustörf að nýju, enda
þótt því færi fjarri, að hann
væri kominn til fullrar heilsu.
Það var fríð stúlka í bekknum,
sem hann kendi líffræði. Hún
hét Katrín Robbins. H. G. Wells
komst brátt að raun um það,
aS honum þótti mun meira um
Katrínu en líffærafræðina. Hún
var óhraust og veikluleg. Það
var hann einnig. Þau þráðu ao
njóta hamingjunnar, meðan þess
væri kostur. Þau gengu því í
heilagt hjónaband.
Þetta var fyrir fjörutíu árum.
En í stað þess að deyja komst
Wells til heilsu að nýju. Hann
hefir hlotið frábært starfsþrek
og sent frá sér tvær bækur á
ári hverju, og fyrir bækur þær
hefir hann getið sér orðstír, sem
aldrei mun fyrnast.
Wells er gæddur óvenjulegri
hugmyndaauðgi. Hann fer jafn-
vel á fætur um miðjar nætur til
þess að hripa hugmyndir sínar
niður. Þessi lati piltur, sem
einu sinni var rekinn úr vist
sem starfsmaður vefnaðarvöru-
verzlunar sökum óhæfni, kveðst
nú hafa næg efni í bækur, sem
myndi taka hann hálfa aðra
öld að færa í letur.
Hann getur fengizt við rit-
störf, hvor sem er — í vinnu-
stofu sinni í Lundúnum, í járn-
brautarklefa eða undir sólhlif
á strönd hins bláfagra Miðjarð-
arhafs. Hann hefir tvö sumar-
hús á leigu í Riviera í Frakk-
landi. Annað þeirra er vinnu-
stafa, en hitt er ætlað gestum.
Hann situr við skriftir daglega
en ræðir aðeins við gesti sína
á kvöldin. Ef hann getur ekki
farið til járnbrautarstöðvarinn-
ar til þess að taka á móti þeim,
sendir hann bifreið sína eftir
þeim ásamt lykli að vínkjallara
sínum, sem hefri jafnan miklar
birgðir að geyma. Gestir Wells
eru ávalt í sólskinsskapi, er
hann kemur loksins til móts við
þá.
—Tíminn.
Wartime Prices and
Trade Board
Spurningar og svör.
Spurt. Mig langar til að fá
upplýsingar viðvíkjandi kari-
mannafatnaði. Maðurinn er 6
fet 3 þumlungar á hæð, og yfir
200 pund á þyngd. Hann lætur
vanalega sauma á sig föt, vegna
þess að tilbúin föt passa honum
ekki. Hvernig á hann að fara
að því að fá sér ný föt?
Svar. Ef hann tilkynnir næstu
skrifstofu Wartime Prices and
Trade Board, og segir þeim hvar
hann sé vanur að kaupa fatnað,
þá verða sérstakar ráðstafanir
gerðar til þess að útvega honum
mátulega stór föt.
Spurt. Er nokkuð hámark á
leigu á þvottavélum? Það er
erfitt að fá viðgerðir og kostn-
aður hefir hækkað.
Svar. leiga fyrir notkun á á-
höldum og viðgerðarkostnaður
er hvorutveggja háð hámarks-
reglugerðunum. Ef þér finst að
viðgerðarkostnaður hafi hækkaö
þá átt þú að tilkynna næstu
skrifstofu Wartime Price and
Trade Board, og láta þá rann-
saka þetta frekar.
Spurt. Eg hefi nokkrum sinn-
um fengið sérstaka tilsögn, þeg-
ar eg hefi búið mig undir próf.
Nú voru launin fyrir þessa til-
sögn hærri en í vor. Er þetta
leyfilegt?
Svar. Já. Það er ekkert há-
mark á kennslulaunum.
Spurt. Er nokkur skortur á
“corn syrup”? Ungbarnið mitt
þarfnast þess, en eg hefi ekki
getað fengið það nú upp á síð-
kastið.
Svar. Ef “corn syrup” er alveg
bráðnauðsynlegt, þá getur þú
fengið sérstakt skírteini hjá
lækninum og keypt það sem
þarf. Annars mætti benda á, að
ungbörn eiga að fá sinn eigin
sykurskamt.
Spurt. Börnin mín verða nú
bæði að fá sér gleraugu. Er
hægt að kaupa þau með afborg-
unum, eða banna lánslögin það?
Svar. Nei. Alt þess háttar er
undanþegið lánalögunum og
fæst með afborgunum.
Spurt. Eg hefi sent þvott í
sama þvottahúsið nú í nokkur
ár, en í vikunni sem leið var
mér sett 5 centum meira fyrir
þvott á hjúkrunarkonu búningi.
Hafa þvottahús leyfi til að
hækka verð?
Svar. Nei. Þú átt að tilkynna
næstu skrifstofu Wartime Prices
and Trade Board um þessa verð
hækkun.
Spurt. Bóndi, sem hefir selt
mér smjör að undanförnu, segir
mér að það sé ekki nauðsynlegt
að láta sig hafa nokkra smjör-
seðla. Eg er hrædd um að hann
sé óafvitandi að brjóta lögin,
og mig langar til að fá að vita
hvað sé rétt.
Svar. Hann á að taka við
smjörseðlunum alveg eins og
hver annar verzlunarmaður.
Leiðréttu þetta hjá honum, og
ef hann neitar að fylgja lögun-
um þá verður þú að tilkynna
Wartime Prices and Trade
Board.
Spurt. Hve mikið kaffiefni eða
“Coffee-concentrate” fæst fyrir
hvern skömtunarseðil, sam-
kvæmt nýjustu reglugerðum?
Svar. Samkvæmt reglugerð-
unum fæst, með hverjum seðli,
nóg kaffi-efni eða “Coffee-
concentrate” í 25 bolla af kaffi.
Spurningum á íslenzku svarað
á íslenzku af Mrs. Albert
Wathne, 700 Banning St. Wpg.
Business and Professional Cards
WINNIPEG CLINIC Vaughan & St. Mary’s Dr. P. H. T. Thorlakson Phone 22 866 • Res. 114 GRENFELL BLVD. Phone 62 200 Thorvaldson & Eggertson Lögfrœðingar 300 NANTON BLDG. Talslml 97 024

J. J. SWANSON & CO. DR. A. V. JOHNSON
LIMITED Devtist
308 AVENUE BLDG., WPG.
• •
Fasteignasalár. Leigja hús. Út- 50 6 SOMERSET BLDG.
vega peningalán og eldsábyrgð. Telephone 88 124
bifreiðaábyrgð, o. s. frv.
Phone 26 821 * Home Telephone 202 398
Peningar til útláns Sölusamningar keyptir. Bújarðir til sölu. INTERNATIONAL LOAN COMPANY 304 TRUST & LOAN BLDG. Winnipeg ST. REGIS HOTEL 285 SMITH ST., WINNIPEG • pœgilegur og rólegur bústaður i miðhiki borgarinnar Herbergi $2.00 og þar yfir; með baðklefa $3.00 og þar yfir Ágætar máltlðir 40c—60c Free Parking for Quests
•
DR. B. J. BRANDSON DRS. H. R. and H. W.
216-220 Medical Arts Bldg. TWEED
Cor. Graham og Kennedy Sts. Tannlæknar
Phone 21 834—Office tlmar 3-4.30 •
• 406 TORONTO GEN. TRCSTS
Heimili: 214 tVAVERLEY ST. BUILDING
Phone 403 288 Cor. Portage Ave. og Smith St.
Winnipeg, Manitoba PHONE 26 545 WINNIPEO
Legsteinar
sem skara framúr
Orvals blágrýti
og Manitoba marmari
Skrifið eftir verðskrá
GILLIS QUARRIES, LTD.
1400 SPRUCE ST.
Winnipeg, Man.
A. S. BARDAL
848 SHERBROOK ST.
Selur líkkistur og annast um flt-
farir. Allur útbúnabur sá beztl.
Ennfremur selur hann aliskonar
minnisvarBa og legsteina.
Skrifstofu talsiml 86 607
Heimilis talslmi 601 562
DR. A. BLONDAL Physician & Surgeon 602 MEDICAL ARTS BLDG. Sími 22 296 Heimili: 108 Chataway Slmi 61 023 DR. ROBERT BLACK Sírfræðingur I eyrna, augna, nef og hálssjúkdömum 216-220 Medlcal Arts Bldg. Cor. Graham & Kennedy Viðtalstlmi — 11 til 1 og 2 tll 5 Skrifstofustmi 22 261 Heimilisstmi 401 991

Arthur R. Birt, M.D. 605 MEDICAL ARTS BLDG. Winnipeg Lækningastofu-slmi 23 703 Heimilissími 46 341 Sérfræðingur i öllu, er að húðsjúkdómum litur Viðtalsttmi: 12-1 og 2.30 til 6 e. h. Dr. S. J. Johannesson 215 RUBY STREET (Beint suður af Banning) Talslmi 30 877 • Viðtalstlmi 3—5 e. h.
-
H. A. BERGMAN, K.C. Office Phone Res. Phone 87 293 72 409
islenzkur lögfræðingur • Dr. L. A. Sigurdson
Skrifstofa: Room 811 McArthur Building, Portage Ave. P.O. Box 1658 Phones 95 052 og 39 043 109 MEDICAL ARTS BLDG. Office Hours: 4 p.m.—6 p.m. and by appointment
Gilhuly’s Drug Store
THE REXALL STORE
Lyfjasérfrœðingar
SELKIRK, MAN.
Simi 100 Nætursími 25
E. G. EIRIKSSON
LiVfsali
CAVALIER, N. DAKOTA.
Slmi 24
SINCLAIR’Sx
TEA ROOMS
Staðurinn par sem allir vinir
mcetast.
SELKIRK, MAN.
VICTORY BOWLING
FIVE and TEN PINS
•
Símið 206 til þess að
tryggja aðgang
•
SELKIRK, MANITOBA
No. 1 Call 2
DR. M. C. FLATEN
Tannlœknir
EDINBURG, N. DAKOTA
Dr. K. ,1. JOHNSON
Physician and Surgeon
Slmi 37
CENTRE ST., GIMLI, MAN.
J. W. MORRISON & CO.
Qeneral II ardmare
MÁL og OLlUR
"Sé það harðvara,
höfum við hana’’
SlMI 270 — SELKIRK, MAN.
S. E. Björnson, M,D.
Lasknir og lyfsali
ARBORG, MAN.
J. A. Anderson, B A., LL.B.
Barrister and Solicitor
and Notary Public
Tryggingar af öllum tegundum.
ASHERN, MAN.