Lögberg - 14.01.1943, Blaðsíða 1

PHONES 86 311
Seven Lines

, t V*vVte<
Coí-

For Beiler
Dry Cleaning
and Laundry
56 ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. JANÚAR 1943.
NÚMER 2
HELZTU
FRÁ
AUSTURVÍGSTÖÐVUNUM.
Hersveitir Rússa hafa rofið
varnarvirki Þjóðverja að vestan
verðu við Stalingrad, og mun
því svo mega segja, að umsát
þýzkra herskara um borgina
síðan 25. ágúst í fyrra, sé í
raun og veru lokið; mannfall
af beggja hálfu 'hefir verið
geysilegt, þó víst sé talið, að
innrásarfylkingar Hielers hafi
orðið fyrir margfalt meira
skakkafalli en liðssveitir Rússa.
Á hverri einustu og einu víg-
línu halda Rússar áfram óslit-
inni sigurför; í Kákasusfjöllum
að norðan, hafa þeir endurnumið
60 þorp alls, auk þess sem
kynstrin öll af þýzkum her-
gagnabirgðum féllu þeim í
hendur.
Adolf Hitler hefir að nafni til
æðstu stjórn þýzka hersins með
höndum; nú hafa yfirforingjar
hans á austurvígstöðvunum skor
að á hann að senda þeim aukinn
liðsafla tafarlaust.
-f -f -t-
LAVAL SAMUR VIÐ SIG.
Frá London er símað þann
12. þ. m., að Pierre Laval hafi
enn á ný gert hrossakaup við
Hitler, með það fyrir augum að
fá aukin völd á Frakklandi;
hefir hann nú gengið inn á það,
að láta þýzku stjórnina fá þeg-
ar í stað 400.000 franska verka-
menn til þess að vinna að þýzkri
hergagnaframleiðslu, auk nokk-
urra franskra herskipa, sem
hann lætur Hitler fá í nýársgjöf.
-f -f -f
ÁRÁS Á RUHRHÉRUÐIN.
Sjö daga í röð hafa sprengju-
flugvélar sameinuðu þjóðanna
verið á sveimi yfir verksmiðju-
borgum Ruhrhéraðanna, svo
sem Essen, þar sem Krupps
vopnaverksmiðjurnar eiga bæki-
stöð, og valdið þar gífurlegu
tjóni; í síðustu árásinni, er gerð
var á þriðjudagsmorguninn, var
vonsku veður, og ekki auðvelt
að átta sig á árangrinum; þó
segja dagblöðin í London, að
eldar af völdum árásarinnar
hafi sézt úr fimmtíu mílna fjar-
lægð.
-f -f -f
BARÁTTAN UM TUNISÍU.
Síðustu fregnir af baráttunni
um yfirráðin í Túnisíu, láta
þess getið, að í suður og mið-
hluta landsins standi yfir ákaf-
ar orustur, sem ætla megi að
hafi víðtæk áhrif á fullnaðarúr-
slit á framrás stríðssóknarinnar
á þessum vígstöðvum. Megin-
bardagarnir eru háðir um yfir-
ráð yfir fjallvegi, sem liggur
frá norðri til suðurs; nái Þjóð-
verjar haldi á þessum vegi, eiga
þeir hægra með flutning her-
gagna milli Túnisíu og Tripoli-
taníu.
-f -f -f
ALVARLEGT VERKFALL.
Síðastliðinn þriðjudag lögðu
5.000 verkamenn í stáliðnaðar-
verksmiðjunum við Sidney í
Nova Scotia niður vinnu, vegna
óánægju með gildandi kaup-
taxta; lágmarkskaup var 50 c. á
klukkutímann, og hafa leiðtog-
ar verkamanna samtakanna far-
ið fram á 5 centa hækkun á
klukkustund; að þessu vildu
verksmiðjueigendur ekki ganga,
og hefir nú verkamálaráðuneyt-
ið í Ottawa falið gerðardómi,
að ráða ágreiningi þessum til
lykta.
f ^ |
Mrs. J. Preece jan 43 .
J 807 Winnipeg Avc. _________»
FRÉTTIR
ÍBÚATALA CANADA.
Samkvæmt fullnaðarskýrslum
hagstofunnar í Ottawa, nam
íbúatala Canada 2. júní 1941,
hálfri tólftu miljón. Tala karl-
manna var 5.900.148, en kvenna
5.605.750.
-f -f -f
JAPANIR AUKA LIÐ SITT í
BURMA.
Að því er síðustu fréttir frá
London herma, hafa Japanir
safnað fyrir miklum liðsauka i
Indo-China, sem ætlaður mun
vera til varnar í Burma, en þar
í landi hafa sameinuðu þjóðirn-
ar undanfarið veitt Japönum
þungar búsifjar úr loftinu.
Bók um setuliðið
Bók um ameríska setuliðið á
fslandi er nýkomin út og hafa
setuliðsmenn skrifað hana og gei-
ið út. Bókin heitir: “Armed
Gurads. One Year in Iceland.”
Bókin hefst á formála um ís-
land, sem er skrifaður með skiln.
ing iog velvilja í garð íslendinga
og er um leið fræðandi fyrir þá
erlenda menn, er hann lesa.
Þá eru greinar um hinar ýmsu
greinar setuliðsins, svo sem flug-
her, landher, flota og fylgja
myndir hverri grein.
f bókinni eru prýðisskemtileg-
ar myndir, en bókin er prentuð
á góðan myndapappír svo mynd-
irnar njóta sín vel.
Að lokum eru birtar margar
ljómandi fallegar landslagsmynd-
ir eftir Vigfús Sigurgeirsson.
Þessi bók, sem vafalaust verð-
ur útbreidd meðal hermanna,
sem hér eru mun auka skilning
þeirra á landi og þjóð og er það
vel.—*Mbl. 11. nóv.
Ný kvœðabók eftir
Jakob Thorarensen
Tíðindamaður blaðsins hitti
Jaköb Thorarensen skáld að máli
í gær og barst í tal að nokkuð
langt væri síðan út hefði komið
bók eftir hann.
—Það vill nú einmitt svo til,
segir hann, að ný ljóaðbók kem-
ur út eftir mig næstu daga. Er
það sú 6. í röðinni af ljóðabók-
um, en sögubækur hefi eg gefið
út þrjár.
Þetta verður líklega siðasta
Ijóðabókin í röðinni, bætti hann
við.
—Því þá það. Ekki eruð þér
svo gamall maður.
— Jæja, 56 ára. Og svo er
hitt, að hinar fyrri ljóðabækur
ínar eru sama sem uppseldar.
Svo næst er fyrir hendi að fara
að gefr út úrval af þessu öllu
saman.
—-Hvað nefnið þér þessa nýju
Ijóðabók?
—Hún heitir “Haustsnjór.”
Nal’nið er ef til vill dálítið frá-
fælandi. En eg ihefi nefnt allar
ljóðabækur mínar eftir veðri
nema eina.
Bókin er 7 arkir. f henni eru
yfir 40 kvæði, sem ekki hafa
komið út áður og fáein sem eg
hefi birt áður í bókum og tíma-
ritum.—Mbl. 11. nóv.
TVEIMUR TUNDURSPIELUM
SÖKT
í vikunni sem leið gerðu Jap-
anir ítrekaðar tilraunir til þess
að koma nýjum liðsafla á land
á Solomoneyjum, og mistu í
þeirri viðureign tvo tundurspilla,
auk 38 orustuflugvéla; eftir
þessar ófarir hypjuðu þeir sig á
brott með þau skip önnur, er i
leiðangrinum tóku þátt.
Seðlar í umferð
95 miljónir
Islenzkir seðlar í umferð nema
nú 95 miljónum króna, en voru
fyrir stríð 12—13 miljónir, nokk-
uð mismunandi eftir árstíðum.
Seðlaumferðin hér innanlands
mun hafa komist upp í 99 milj.
nýlega, en það er nokkuð breyti-
legt frá degi til dags hve mikið
af seðlum er í umferð.
Mbl. 11. nóv.
♦ -►
Verzlunarjöfnuðurinn
óhagstœður um rúmlega
7 milj. kr. 1 okt.
Verzlunarjöfnuðurinn í okt.
var óhagstæður um 7 milj. 40J
þús. Flutt var út fyrir 17 milj.
116 þús. kr., en inn var flutt
fyrir 24 milj. 518 þús. kr.
Frá því um síðustu áramót
til til októberloka nam inn-
flutningur til landsins kr. 194
miljónum og 53 þús., en út-
flutningur 181 milj. 488 þús.
Verzlunarjöfnuðurinn hefir því
verið óhagstæður um tæplega
10 miljónir það sem ef er árinu.
í október voru aðalútflutn-
ingsvörur okkar: síldarolía fyr-
ir 8,8 milj., ísfiskur fyrir 5,8
milj., freðfiskur fyrir 0,5 milj.
og lýsi fyrir 0,8 miljónir.
1 fyrra var flutt út í októ-
ber fyrir 14 miljónir króna en
innflutningurinn nam þá 16,4
miljónum.
Janúar—október í fyrra nam
útflutningurinn 157 miljónum
og innflutningurinn 100 miij.
Var verzlunarjöfnuðurinn í
fyrra því hagstæður um 57 milj.
króna.
—Mbl. 11. nóv.
♦ ♦ ♦
Setuliðið á Islandi fær
og sendir ljósmyndaðan
póst
Nýlega er tekin til starfa hjá
setuliðinu á íslandi póstþjónusta
sem er einstök í sinni grein og
sem nýlega er farið að nota til
póstsendinga milli fjarlægra
staða. Bréfin eru ljósmynduð á
þeim stað, sem þau eru sena
frá og framkölluð á móttöku-
staðnum.
Kosturinn við þetta er, að
hægt er að senda fjölda bréfa,
sem ekki-fer meira fyrir á film-
rúllu en svo, að fela má í hendi
sér. Segir sig sjálft, að þetia
sparar mjög í þunga og einkum
munar um það þegar pósturinn
er sendur með flugvélum.
Blað ameríska setuliðsins hér.
“The White Falcon”, segir frá
þessari nýju póstþjónustu og far
ast m. a. orð á þessa leið:
“Fljótvirk deild sérfræðinga
stjórnar véíum þeim, sem hing-
að eru komnar. Þetta nýja póst-
kerfi var vígt nýlega með því,
að Charles H. Bonesteel hers-
höfðingi skrifaði fyrsta bréfið.
Utanáskrift þess var til “Bea”,
sem öðru nafni þekkist undir
nafninu frú Bonesteel, Evan-
ston, 111. Hún mun hafa fengið
bréfið svo að segja áður en
prentsvertan á þessu eintaki er
orðin þur.
Póstþjónusjtan nefnist “V-
Mail”, sem þýðir “Sigur-póstur”.
Hægt er að ljósmynda 1500 bréf
á klukkustund. Ljósmyndirnar
eru teknar á 16 mm. filmur
Bretar hafa tekið upp þetta
póstþjónustukerfi til póstsend-
inga milli Bretlands og fjar-
lægra staða um allan heim, þar
sem breskir hermenn eru og nú
eru Bandaríkjamenn farnir að
nota samskonar kerfi.
—Mbl. 11. nóv.
I herþjónustu
Eggert Stefánsson, 698 Simcoe
Street, Winnipeg, innritaðist í
herinn þann 5 janúar; hann er
fæddur í þessari borg, og er
19 ára að aldri; áður en Eggert
gekk í herþjónustu vann hann
við afgreiðslu í búð. Móðir hans
er Jóhanna Stefánsson; 693
Simcoe St.
-f -f -f
Karl H. Nordman, frá Cypress
River, gekk í herþjónustu þann
30. desember síðastliðinn; hanr.
var fæddur á bændabýli í grend
við bæinn Cypress River, og
þar býr móðir hans, Mrs. Sigur-
björg Nordman. Eins og frá var
skýrt, gekk bróðir hans fyrir
skömmu í herinn.
-f -f -f
Mrs. Catherine M. Hjálmarson
Ste 6 Chelsea Court hér í borg,
kona Lieut-Col. Johns Hjálmar-
sonar, M. B. E., hefir nýlega
innritast í Canadian Women’s
Army Corps.
-f -f -f
Björnstjerne Benson, frá Mc-
Creary, gekk í herinn þann 4.
desember síðastliðinn; hann er
42 ára, og tók þátt í fyrri heims-
styrjöldinni. Mr. Benson var
fæddur í Langruth, en móðir
hans, Mrs. Ruth Benson á heima
í grend við McCreary.
-f -f -f
Peter Hallgrímsson, frá Riv-
erton, innritaðist í herinn þann
3. des. síðastliðinn; hann er
sonur þeirra Mr. og Mrs. Th.
L. Hallgrímson, sem eiga heima
í Riverton bæ. Peter er 22 ára
að aldri, og vann við verzlunar-
störf áður en hann gekk í her-
þjónustu.
-f -f -f
Barney Goodmanson, gekk í
herinn þann 5. des. síðastliðinn;
hann er 18 ára að aldri, sonur
Munda Goodmanson, smiðs, 461
Burnell St., Winnipeg.
-f -f -f
Einar Magnússon, innritaðist
í herinn þann 8. des. síðastlið-
inn; hann er 18 ára gamall, og
stundaði málaraiðn þangað til
hann gekk í herþjónustu; móðir
Einars, Mrs. Ruth Magnússon,
er búsett að 145 Evanson St.,
Winnipeg.
Þjóðrœknisfélagið hefir
góða samvinnu við
Vestur-Islendinga
Þjóðræknisfélagið hefir ekki
haft hátt um starfsemi sína, en
engu að síður hefir það fengist
við mörg viðfangsefni.
Fyrir jólin í fyrra flutti bisk-
upinn ávarp til Vestur-íslend-
inga og var það sent á plötu
vestur um haf. Nú hefir dóm-
prófasturinn í Reykjavík flutt
annað jólaávarp, sem er á leið
vestur.
Félagið hefir og átt mikinn
þátt í því að útbreyða tímarit
Þjóðræknisfélags Vestur-lslend-
inga og gengist fyrir því að út-
vega og senda íslenzkar náms-
bækur vestur. Samb. ísl. sam-
vinnufélaga lét Þjóðræknisfél-
aginu eftir eitt eintak af Is-
landskvikmynd sinni til þess að
senda að gjöf til Þjóðræknis-
félagsins í Vesturheimi.
Þjóðræknisfélagið gekkst fyrir
því, að dr. B. J. Brandsson, hin-
um fræga ísl. lækni, og frú hans
var sent heimboð til íslandsferð-
ar. Þau gátu ekki þegið boðið. í
sumar var efnt til skemtiferðar,
þar sem Vestur-íslendingar, sem
dvelja hér í hernum og sem op-
inberir fujltrúar, voru gestir fé-
lagsins.
Mbl. 19. nóv.
A gamlárskvöld
Með tvískiftum huga eg kveð þig í kvöld,
er konungsins nýja eg bíð.
Því höndin þín önnur var harðdræg og köld.
en hin var svo gjafmild og þíð.
Þú færðir mér vetrarins frosthörku stál,
og fagurt og skínandi vor,
og sumarsins hjartkæra, himneska mál,
og haustandans deyðandi spor.
Nú þakka eg alt, sem þú veittir mér vel,
eins vetrarins þróttríka óð.
En sólstundir vorsins eg sælastar tel,
og sumarsins töfrandi ljóð.
En haustið var gremju og geðrauna tíð,
mér gramdist það ofbeldi að sjá,
er smáblómin háðu við hretveðrin stríð,
og hnigu að lokum í dá.
Þú raskaðir fáu, er rótgróið stóð,
á réttum og siðhelgum stað.
Þeim auðuga veittir þú allnægta sjóð,
svo ekkert er markvert um það.
Þeim allslausu réttir þú úrgang og hrat,
að algengum höfðingja sið.
Svo veltri þú mörgum sem verðugur sat,
og veittir þeim framhleypna lið.
En horfðu um öxl þér, og hikaðu, við,
þar hefir þú minningarstein.
Hvort skorti þig viljann að færa inn frið?
öll foldin er vígaslóð ein.
Að þú hefir fáu til betrunar breytt,
það ber eg en felli ei tár.
Ef tuttugu öldunum tókst ekki neitt,
hvað tjáir að fjasa um ár?
En skeið þitt er runnið, við klukknanna klið,
þú kveður, og erfingi þinn.
Með gullspangar krónu, og hjörinn við hlið,
að hásæti gengur nú inn.
Við krjúpum, sem áður að konungsins skör,
og kveðum vor hátíða ljóð.
Með bænir um hagsæld og batnandi kjör,
og blessun á landið og þjóð.
En hafir þú fullkomið framkvæmdavald,
og framför mín virðist þér létt,
þá rífðu úr hug mínum heimskunnar tjald,
til heilla svo stefni eg rétt.
Og brendu hinn ginnandi gullroðna kálf,
og gef að eg skilji það eitt,
að bæn mín er þróttlítil, hikandi og hálf,
ef hjartað er kærleika sneytt.
Kristján Pálsson.
3S$$$$í$$44444$444$$í44444$$$4$í4$44444$$S$$í44$44$444444$$$í$$$$$44$44S»$SÍ*fc
Krossfesting ritstjóranna
Aldrei leiðist Fróni gott að gera
gleðja oss, og hvetja til að þéra.
Svona eiga sýslumenn að vera,
sína krossa ritstjórarnir bera.
Ganga nú með gleði von,
glæsilega skafnir.
Einar Páll og Einarson,
algerlega jafnir.
M. Markússon.
Á nýársdag, 1943
Vor guð, þinn andi, ást og náð,
er eilíf speki, vald og ráð.
Hver stund og dagur, ár og öld,
með atvik lífsins hlý og köld,
er tákn, sem kynnir kærleik þinn
og knýtir jörð við himininn.
Vor guð, með ári nýju nú
vér nálgumst þig í bæn og trú,
að græða mannlífs mein og sár
og mýkja heimsins bol og tár,
sem tryggir frið og bræðra bönd
með blessun yfir sæ og lönd.
Vor guð, þín sól oss signi blíð
og sefi lífsins tár og stríð,
svo bróðir rétti bróður hönd
og blessun krýni sæ og lönd.
Kom guð, með kærleiks kraftinn þinn,
sem knýtir jörð við himininn.
M. Markússon.