Lögberg - 11.02.1943, Blaðsíða 5

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 11. FEBRÚAR 1943.
5
Útfarar- og kveðjuathöfn fór
fram í Seattle, 17. dag nóv-
embermánaðar. Henni stýrðu
tveir lúterskir prestar í borg-
inni. Síðan var lík hinnar látnu
flutt til heimasveitar hennar að
Mountain N. D., þar sem for-
eldrar hennar og önnur ást-
menni hvíla í vígðri mold. X
kirkjunni á Mountain, sem var
hinni látnu kærkominn og hjart-
fólginn staður, var kveðjuat-
hÖfn haldin laugardaginn 21.
nóvember. Sótti athöfn þessa
mikill fjöldi bygðarfólks, og
hka komu margir að, frá ýms-
um öðrum bygðum. og borgum.
Séra Haraldur Sigmar, sóknar-
presturinn á Mountain, stýrði
útfararathöfninni og flutti er-
indi á íslenzku. Séra Valdimar
J- Eylands, prestur Fyrsta Lút-
erska safnaðar í Winnipeg flutti
erindi á ensku. Og þeir séra
Egill H. Fáfnis frá Glenboro,
Man., og séra Sigurður Ólafsson
frá Selkirk, Man., tóku einnig
þátt í athöfninni. Líkkistan og
kirkjan voru prýdd möTgum
fögrum blómum, er vinir og
vandamenn höfðu gefið í minn-
ingu um hina látnu. Einnig voru
minningargjafir frambornar af
félögum í bygðinni og annars-
staðar.
Hin látna merkiskona var
lögð til hvíldar í reit fjölskyld-
unnar, í hinum friðsæla graf-
reit Víkursafnaðar að Mountain.
Blessuð sé minning hennar.
—Sameiningin.
Áfengi hefir mismunandi áhrif
á menn ýmisa þjóða. Hér fara
á eftir nokkur dæmi. Þegar
Prakki er “undir áhrifum” lang-
ar hann til að dansa. Þjóðverja
í sama ásigkomulagi langar til
að syngja. Spánverjinn spilar
fjárhættuspil. Englendingurinn
borðar. Rússinn verður ástúð-
legur. írinn kemst í bardaga-
hug. Ameríkumaðurinn heldur
ræðu. — En Islendingurinn
syngur, berst og heldur ræðu.
í herþjónustu
Franklin G. Gillis, frá Brown,
Man., innritaðist í herinn þann
28. janúar síðastl., samkvæmt
tilkynningu hernaðaryfirvald-
anna. Mr. Gillis er 20 ára að
aldri, og vann á búgarði þangað
til hann gekk í herþjónustu.
Móðir hans, Mrs. Salome Gillis,
er búsett í grend við Brown.
♦ ♦ ♦
Jóhannes Ólafson, frá Brown,
Man., skrásettist til herþjónustu
þann 20. janúar, s. 1. Hann er
rétt tvítugur, og vann að búnaði
hjá foreldrum sínum unz hann
gekk í herinn. Móðir hans, Mrs.
Anna Ólafson, býr skamt frá
Brown.
Martin O. Isberg, frá Baldur,
gekk í. herinn þann 27. janúar,
s. 1. Hann er 22 ára gamall, og
var fæddur að Dunrea hér í
fylkinu. Mr. Isberg er kvæntur,
og er kona hans, Unnur, búseti
í Baldur. x
-♦• -♦• -f
Matthías J. Erickson, frá Nor-
wood, skrásettist til herþjónustu
þann 27. janúar, s. 1. Hann er
28. ára að aldri, og fæddur að
Lundar. Áður en hann gekk i
herinn, vann Mr. Erickson við
sláturhús hér í borginni; hann
er kvæntur maður; kona hans er
Mrs. Eileen M. E. Erickson, og
á fjölskyldan heima að 208
Marion Sareet, Norwood.
Stríðið hefir leitt í Ijós
broðurhug og hugprýði
Norðmanna
Samtal við norska skáldið
Nordahl Grieg.
Nordahl Grieg, skáld og höf-
uðsmaður í norska hernum
á fertugs afmæli í dag. Það er
ekki hár aldur, þegar þess er
gætt, að hann er fyrri löngu
orðinn frægur fyrir ritstörf sín,
ljóð og leikrit, og það er ekki
ofmælt, að hann sé meðal allra
kunnustu núlifandi Norðmanna.
Leikrit hans vöktu fyrir löngu
feiknamikla athygli, einkum
“Vor ære og vor makt”, sem
fjallar um styrjaldaráhrif í hlut-
lausu landi, hið stórbrotna og
áhrifamikla leikrit “Nererlaget”
en í það hefir hann sótt yrkis-
efni í febrúarbyltinguna í París,
og einnig “Men imorgen”, á-
deila á vígbúnað og hergagna-
framleiðslu.
Ekkert af leikritum hans heí-
ir enn verið sýnt hér á landi,
þau eru ofviða okkar litla leik-
húsi, en ljóð hans eru kunn að
nokkru í hinum ágætu þýðing-
um Magnúsar Ásgeirssonar.
Þó annað hefði ekki komið til,
var hann á tímum friðarins bú-
inn að afla sér ævarandi frægð-
ar fyrir skáldskap sinn, en síðan
stríðið um Noreg hófst, hefii
hann skráð nafn sitt óafmáan-
legu letri í sögu þjóðar sinnar.
Þegar Þjóðverjar brutust inn
í Noreg, var hann við herþjón-
ustu’ í Norður-Noregi, og tók
þátt í orustunum í Noregi, þar
til þær féllu niður í það sinn.
Meðal annars fékk hann það
hlutverk, sem frægt er orðið, að
koma gullforða þjóðarinnar und-
an innrásarmönnunum ög úr
landi.
Og meðan ægilegar orustur
geysuðu alt í kring, orti hann
hið ódauðlega kvæði sitt “17.
mai 1940”. Kvæðið var sent frá
vígstöðvunum til London og les-
ið í útvarp til Noregs á þjóðhá-
tíðardaginn. Út úr óvissu og öng-
þveiti undanhaldsins ómaði þessi
sterka rödd, sem flutti þjóðinni
í senn hvatningu til nýrra dáða
og fyrirheit um endurheimt
landsins í hendur Norðmanna
sjálfra.
En framundan var hin langa
og harða barátta, sem enn
stendur yfir. Nordahl Grieg
fylgdi konungi sínum og ríkis-
stjórn úr landi, til þess að berj-
ast áfram. Og nú hófst nýr
þáttur í herþjónustu hans. Hon-
um var fengið einstætt verk-
efni í hernum: Það að vera
skáld. Okkur kemur þetta káske
kunnuglega fyrir sjónir. af því
að við þekkjum hliðstæð dæmi
úr fornsögunum, vitum, að þær
eru einmitt til orðnar, að miklu
leyti, upp úr sögnum þeim, sem
varðveittust í kvæðum forn-
skáldanna, er kváðu um orustur
og áfreksverk víkinga og þjóð-
höfðingja, sem þau ffylgdu.
En nú á tímum er þetta ein-
stætt starf Og í nútímahernaði
verður það ærið miklu umsvifa-
meira en áður fyrr. Skáldið get-
ur ekki látið sér nægja annað
en að taka sjálfur þátt í þeim
atburðum, sem hann segir frá,
eftir því sem við verður komið.
Hann verður að eigin reynslu að
kynnast því lífi, og þeim mönn-
um, sem hann svo lýsir, í bund-
nu og óbundnu máli. Og því
verður hann að koma víða við.
Hann siglir um höfin á her-
skipurp og flutningaskipum, fer
í leiðangra með kafbátum eða
flugvélum, er í förum með vík-
ingasveitum og tekur þess á
milli þátt í störfum landhers-
ins.
Snorri Sturluson segir á ein-
um stað um fornskáldin: “En þat
er háttr skálda at lofa þann
mest, er þá eru þeir fyrir, en
eigi myndi þat þora að segja
sjálfum honum þau verk hans,
er allir þeir, er heyrði, vissi, at
hégómi væri ok skrök, ok svá
sjálfr hann. Þat væri þá háð, en
eigi lof”.
Nordahl Grieg yrkir ekki lof-
kvæði um vopnfimi og vígaferli.
Kvæði hans eru þrungin djúp-
um skilningi og innilegri samúð,
einföld lýsing á mannlegum ör-
lögum, baráttu og þrá. Með fá-
um, einföldum dráttum dregur
hann upp hinar stórbrotnustu
myndir úr lífi þjóðar sinnar,
heima og heiman. Myndir, sem
verða oss ógleymanlegar, vegna
þess, að vér finnum, hve sannar
þær eru. Og snild skáldsins ger-
ir þetta að lifandi veruleika fyr-
ir oss, sem horfum á úr fjar-
lægð.
Nordahl Grieg hefir dvalið
hér á landi síðan í júní í sum-
ar. Nokkrar vikur fekk hann að
njóta hvíldar frá herþjónustunni
og dvaldi þá á Þingvöllum. í við-
tali nýlega fórust honum m. a.
orð á þessa leið:
“Mínar bestu stundir, síðan eg
fór að heiman, hefi eg átt á
Þingvöllum. Eg fékk að dvelja
þar nokkrar vikur í sumar, við
mín eigin störf. Það var indælt,
þar í hinni stórbrotnu náttúru og
innan um hinar merku sögu-
minjar. Eg er íslenzku þjóðinni
mjög þakklátur fyrir það.
Á Þingvöllum hefi eg ort
mörg kvæði, sem eg fyrst um
sinn hefi lokað niðri í kistu, og
geymi síðari tíma.”
Talið barst að störfum hans
og norskum skáldskap á þess-
um tímum.
“Síðan ófriðurinn hófst hefir
komið í notkun sérstakt form i
ljóðagerð, sem er kunnugt frá
fornu fari í Noregi”, segir hann,
“og það er ort mikið á þessum
tímum, heima í Noregi og á höf-
unum og hvar sem er. Og skáld-
in hafa valið sér hið saman-
þjappaða ljóðræna form, með
stuttum hendingum. Því ljóðin
verða til á stolnum mínútum,
bæði á heimavígstöðvunum og
útivígstöðvunum. Ljóðagerð -hef
ir endurnýjast í þessu stríði”.
En hann hefir fleira í huga
en ljóðagerð, og þessi orð beina
huganum inn á aðrar brautir.
Hann veit, sem er, að margt er
skrafað, bæði í ræðu og riti, um
áhrif styrjaldarinnar.
“Mér er það mjög á móti
skapi, að því sé haldið fram, að
stríðið hafi skapað einhverja
góða eiginleika með Norðmönn-
um. Það er ekki rétt. Stríð er
altaf ógæfa. En það hefir leitt
í ljós, á dramatískan hátt eigin-
leika, sem ætíð hafa verið til
í norsku þjóðinni, bróðurhug og
hugprýði o. s. frv., en sem að-
eins ekki hafa verið sýnilegir
vegna þess, að hin dramatísku
tjáningarskilyrði hafa ekki verið
fyrir hendi. Þess vegna er það,
að þegar eg heyri menn segja
— og það heyrist oft, einnig hér
á íslandi — að Noregur hafi haft
eitthvað gott af þessu stríði, þá
fellur mér það miður. Stríð er
ekki gott fyrir neinn. Það er alt-
af ógæfa.”
Orðin falla með þeim alvöru-
þunga, sem sá einn getur gefið
þeim, er sjálfur þekkir af
reynslu það, sem hann talar um.
Og eftir stutta þögn heldur hann
áfram:
“En það er nokkuð, sem er
áríðandi fyrir okkur að læra aí,
og sem skeður nú í Noregi, að
menn af öllum stéttum, hvaðan-
æfa úr þjóðfélaginu — þeir
ganga saman í dauðann. Það er
tilfinning þess, hve lítið það er,
sem skilur á milli, sem við verð-
um að bjarga úr þessu stríði fyr-
ir okkur mennina, sem eigum að
lifa saman — og sem getum lif-
að saman. Það er bróðurhugur-
inn, sem hinir dauðu hafa sýnt,
andspænis hinum þýzku sigur-
vegurum, sem við eigum að
bjarga inn í friðinn”.
Norðmenn heyja stríð sitt á
tvennum vígstöðvum utan lands
síns með öllum þeim vopnum,
sem fylgja nútíma hernaði, og
heima með því að láta ekki kúg-
ast af ofbeldinu. Markmiðið er
eitt, en aðstaðan og aðferð ólík
Og Nordahl Grieg er ekki ein-
göngu skáld, hann er líka her-
maður, og kaus að berjast með
vopn í hönd.
“Annars vildi eg segja það, að
eg álít, að heimavígstöðvar og
útivígstöðvar, það sé algerlega
sitt hvað. Við hér úti getum
ekki talið okkur til góða það,
sem unnið er á heimavígstöðvun
um. Við höfum okkar verkefni
— og það er til annað en þeirra.
Okkar skylda er að heyja vopn-
aða styrjöld móti Þjóðverjum.
Og að mínu áliti er það þýð
ingarmesti — afgerandi — þátt-
ur stríðsins.
Það væri glæpur af okkur
Norðmönnum hér úti að reikna
með hinni opnu andstöðu gegn
Þjóðverjum heima í Noregi, í
skólunum, kirkjunum og í fang-
elsunum, sem þætti í okkar
styrjaldarrekstri. Við eigum ekki
nokkra minstu kröfu á hendur
þeim þar heima, og við hefðum
barist okkar baráttu, án tillits
til þess, hvernig málin hefðu
þróast í Noregi. Það var sú á-
kvörðun, sem við tókum, þegar
við í júní 1940 fórum burt frá
Noregi. Og hversu fráleitt. sem
það kann að virðast, þá er það
í raun og veru eina leiðin tii
frelsis í Noregi. Það er, að við
á útivígstöðvum og heimavíg-
stöðvum heyjum baráttuna einir
óháðir hver öðrum. Og því ó-
háðari hver öðrum, sem vér á
þessum tvennum vígstöðvum
erum, því eindregnar sem vér,
hver fyrir sig, aðeins gerum
kröfur til vor sjálfra, og ekki tii
þeirra, sem eru á hinum víg-
stöðvunum, þeim mun gleðirík-
ari og þeim mun fyrr munu
endurfundir Noregs heima og
Noregs úti verða.”
Hjörl. Hjörleifsson.
Lesbók Mbl. 1. nóv., 1942.
LEIÐARVlSIR
til SIGURS . . .
Á næstu mánuðum verður öllum átökum af hálfu sam-
einuðu þjóðanna beitt í áttina til sigurs. í þessu augna-
miði, og eins vegna viðfangsefna friðarins, þarf Canada
á hraustum þegnum að halda. Og þessu til fulltingis
hefir Heilbrigðis- og eftirlaunaráðuneytið í Ottawa gefið
út' eftirgreinda fæðureglugerð:
•MJÓLK. Fullorðnir: Pela. Börn: Yfir mörk
og dálítið af osti.
•ALDINI. Tómötur eða sítrónur daglega,
eða tómötu eða sítrónuvökvi, ellegar önnur
ný eða niðursoðin aldini.
%
•GARÐÁVEXTIR. Auk daglegrar neyzlu
kartafla, er nauðsynlegt að neyta annara
garðávaxta tvisvar á dag.
•KORNMAUK OG BRAUÐ. Kornmauk einu
sinni á dag og fjórar til sex sneiðar af
hvítu eða brúnu brauði, sem Heilbrigðis-
ráðuneyti Canada hefir mælt með.
•KJÖT, FISKUR, EGG. Kjöt og fiskur, eða
önnur fæða með hliðstæðum næringarefn-
um, einu sinni á dag. Lifur' hjörtu eða
nýru, einu sinni á viku. Egg að minsta
kosti þrisvar eða fjórum sinnum á viku.
Að viðbæilum öðrum fæðutegundum, sem þér æskið.
í viðbót við skynsamlegt val fæðunnar er áríðandi, að
geyma mat þannig, að hann ekki skemmist, auk þess
sem sjóða verður matvæli á réttan hátt. Matur skyldi
geymdur í kæliskápum. Heilsusamlegustu máltíðirnar
eru soðnar við rafmagn. Góður rafkæliskápur, og góð
rafeldavél í eldhýsi yðar, gerir auðveldara með að
fara eftir áminstum “Leiðarvísi til sigurs”.
CITY HYDRO

17. Maí 1941
Efiir NORDAHL GRIEG
Á Eiðisvelli stöngina auða
yfir angandi limið ber.
En fyrst nú í dag vér finnum,
hvað frelsið í rauninni er:
Um landið fer sigrandi söngur,
er svellur frá ströndu til fjalls,
þó að hvísli honum hálfluktar varir
urdir heroki kúgaravalds.
Sú fullvissa er fædd í oss öllum,
að frelsið se líf hvers manns,
jafn einfalt og eðlisbundið
sem andardráttur hans.
Vér fundum, er áþjánin ægði,
hve andþrengslin sóttu oss heim
sem köfnun í sokknum kafbát...
Vér kunnum ei dauða þeim.
Því verri en bygðanna bruni
er sú bölvun, sem enginn sér,
en vefur í eitruðum eimi
hvern afdal og tind og sker:
Af njósnum og uppljóstursótta
er orðið í Noregi reimt.
Vér áttum oss aðra draumá,
— og aldrei verður þeim gleymt.
Vér erjuðum landið til eignar,
unz ávöxt gaf mold og sær,
með striti, er þann veikleika vakti,
að virða hvert líf, sem grær.
Sem storkun við tímans stefnu
var starf vort friðinum vígt.
— Og riddarar rústa og dauða
hafa rétt til að hæða slíkt.
•
Nú er fyrir andrými barizt!
Og allir vér treystum því,
að Norðmenn nái ennþá að anda
í einingu og frelsi á ný. —
Vér fjarlægðumst frændurna syðra,
fölu og úrvinda menn.
Til þeirra sé kall vort og kveðja:
Vér komum til yðar senn!
Hér blessum vér minning hvers bróður,
er blóð^ fyrir frið voru gaf,
hvers hermanns, er blæddi á hjarnið,
hvers háseta, er barst í kaf.
Vér erum svo alltof fáir,
að engum má gleyma af þeim:
Þeir fylgja oss til dáða, þeir dauðu,
þann dag, er vér komum heim!
Magnús Ásgeirsson, þýddi.
Lesbák.
yWWVtWtWvWvVM'
\erzlunarskola
NÁMSSKEIÐ
Það borgar sig fyrir yður
að leita upplýsinga á
skrifátofu Lögbergs, við-
víkjandi námsskeiðum
við beztu verzlunarskól-
ana í Winnipeg ....
Veitið þessu athygli f
nú þegar.
XAAMMAMVAAAAAAMMMMfMAWAAAMAAAAAAMMX