Lögberg - 25.02.1943, Síða 1

58 ÁRGANGUR LÖGBERG. FIMTUDAGINN 25. FEBRÚAR 1943. NÚMER 8
Símskeyti og bréflegar kveðjur til Þjóðræknis-
þingsins
Reykjavík 20. febr.
Ihe Icelandic National League,
c-o Rev. Eylands,
<~(i Victor Street, Winnipeg.
Árnaðaróskir ársþinginu og ölluni
Vestur-íslendingum með innilegu
handtaki yfir hafið.
Sveinn Björnsson,
ríkisstjóri.
Reykjavík 20. febr.
Icelandic National League,
1 ~0 Victor Street, Winnipeg.
Hearty greetings to your congress
and best wishes in all future endea-
vours oii behalf of the league.
—Icelandic League,
Arni Eylands, President.
10. febrúar 1943.
Hr. Richard Beck,
horseti Þjóðræknisfél. íslendinga,
h’jóðræknisþing íslendinga,
W innipeg.
Það er mér ánægja og heiður að
senda yður, herra forseti, og þjóð-
nefenisþingi íslendinga í Winnipeg
hærar kveðjur og mínar beztu óskir
u,n góða framtið og öflugt starf á
okoninum árum, sem hingað til.
Þetta þjóðræknisþing er mér enn
c,n sönnun fyrir því hverju barnaláni
'slenzka þjóðin og íslenzk nienning á
a® fagna hér vestan hafs og vona eg
;ið blessun fylgi íslenzkri menningu og
íslendingum hvar seni |>eir eru á vegi
staddir.
ð ðar með vinsemd og virðingu,
Hclgi P. Briem.
Bayside, N.V., 21. febr.
Richard Beck,
Presdent Icelandc Nat. League,
776 Victor St., Winnipeg.
íslendingafélagið í New York send-
ir þingi Þjóðræknisfélagsins kveðju
sína og óskar félaginu heillaríks fram-
tíðarstarfs.
Grettir Eggertson, forseti.
•
New York, 21. febr.
Prof. Richard Beck,
975 Ingersolt St., Wpg.
Regret unable attend meeting Ice-
landic National League. Send greet-
ings, best wishes.
Jakob Gíslason,
(raffræðingur frá Reykjavík).
•
Hinn 10. febrúar, 1943.
Hr. forseti Þjóræknisfél.
íslendinga í Vesturheimi,
Prófessor Richard Beck.
I tilefni af því, að þjóðræknisþing
Vestur-íslendinga fer nú í hönd, vil
eg biðja vður, hr. forseti, að færa
þinginu mínar alúðarfylstu kveðjur
og bezu árnaðaróskir. Vona eg að
þetta þing megi marka ný spor í sam-
vinnu Islendinga beggja megin hafs-
ins.
íslendingar hafa orðið að færa
fórnir vegna ófriðarins, þó með nokk-
uð misjöfnu móti. Mér þvkir hlýða
við þetta tækifæri, að minnast þeirra
Islendinga héðan vestan hafs og að
heiman, sem látið hafa lífið af völdum
ófriðarins, um leið og við samein-
umst í voninni um algeran sigur og
langvarandi frið. Að ófriðnum lokn-
um verður leiðin milli tslendinga vest-
an hafs og austan styttri en nokkru
sinni fyr.
Gifta fylgi störfum ykkar.
Thor Thors.
Námsfólkið endurnýjar kynnin við ættjörðina
I gær kl. 3 e. h. var blaðamönnum
hoðið á Hótel Borg til að hitta Valdi-
n'ar Björnsson. Foringi öryggismála-
'•eildar kynti Valdimar fyrir blaða-
'nónnum og skýrði frá, hvernig starfi
hans yrði hagað hér.
Kvaðst hann vonast eftir því, að
það kynningarstarf, sem hann tæki að
ser, sem milligöngumaður herstjórn-
arinnar, og Reykjavíkurblaðanna,
k.emi að góðum notum.
Er hann hafði þetta mælt, tók Valdi-
ttlar til rnáls. Kvaðst hann vera
snóggsoðinn hermaður, þó hann væri
1 hermannabúningi, enda kæmi hann
h'ngað sem blaðamaður.
Síðan vék hann máli sínu til Vestur-
Klendinga og sagði eitt og annað um
hagi þeirra.
Eg var í Washington um tíma, áður
en eg kom hingað, sagði Valdimar.
Þar kyntist eg sendilierra ykkar, Thor
1 hors. Eg þykist ekki blanda mér í
nein stjórnmál ykkar, þótt eg segi, að
Þar hafið þið íslendingar ágætan
fulltrúa og ágætt starfslið lians, þar
Seni m. a. er Hinrik Sveinsson ríkis-
stjóra, Þórliallur Ásgeirsson bankastj.
°- fl. En húsakynni sendiherraskrif-
stofunnar eru enn þröng og ófull-
nsegjandi. Úr því þvrfti að bæta,
áður en langt líður.
A ustfirðingabygS.
Síðan vék Valdimar máli sínu að
Islendingabygðum í Bandaríkjunum
°g hafði yfir vísu eftir “Káinn,” þar
Seni hann komst þannig að orði:
I Minneota
í Minnesota,
margur ljótur var.
En eg er þaðan, sagði hann. Þang-
ah fluttu margir Austfirðingar fyrir
hO 70 árum. Þar voru íslendingar
11,11 eitt þúsund þegar flest var.
f>ar eru þrjár íslenzkar kirkjur og
Pjestur Guttormur Guttomsson frá
Kossavík í Vopnafirði. En fyrstur
'r,ar Þar prestur sr. Steingrímur Þor-
aksson, en síðar Björn Jónsson bróð-
Urs°nur Kristjáns Fjallaskálds.
Þar var faðir minn blaðaútgefandi
eigandi blaðs, er við bræðurnir sá-
Urn um eftir að hann flutti til Minne-
apolis.
Eg hefi stundum farið með íslenzku
stndentana, sem komið hafa til okkar
Utn þessa bygð. En nú eru flest nöfn
andnemanna á legsteinum í kirkju-
gorðunum. Þó lifa þar nokkrir enn.
Fram að aldamótum var þorpið
°kkar svo íslenzkt, að enginn þurfti
!
að læra íslenzku. Og ef menn vildu
tala annað mál, var ekki annað en af-
baka íslenzkuna ofurlítið og kalla það
norsku, því þeir, sem þar voru ekki
íslenzkir voru Norðmenn.
Eg þekki einn íslending, er verið
hefir vestra í 63 ár og hefir ekki enn
lært annað í ensku en að blóta, þegar
mikið liggur við.
Gamla fólkið
Nú er isienzkan mjög að hverfa á
þessum slóðum. Nú eru liðin ein 16
ár síðan nokkurt barn var fermt á ís-
lenzku. 1 Norður Dakota stendur is-
lenzkan fastari fótum. Þar er mesta
íslendingabygðin í Bandaríkjunum.
Þar þekki eg gamlan mann, sem kom
snemma vestur, en lærði ekki ensku
fyrri en í heimsstyrjöldinni fyrri —*
af forvitni til þess að geta lesið blöð-
in. Þar er nýlega dáinn elzti íslend-
ingurinn sem uppi var. Einar Guð-
mundsson. Hann varð 103 ára. Nokkryi
áður en hann dó misti liann son sinn.
Strákurinn var 81 árs. Við fráfall
hans, varð gamla manninum að orði:
“Honum varð ekki aldurinn að meini.”
Stúdentarnir.
Eg segi það ekki til að miklast af,
að nýlega var eg útnefndur heiðurs-
vararæðismaður íslendinga í Minne-
apolis. — Starf mitt hefir síðan ver-
ið m. a. að greiða götu íslenzkra
námSmanna, er vestur hafa komið.
iíslenzkir stúdentar í Minneapolis eru
nú einir 10. — Þeim fjölgar. En
fleiri eru þeir í Berkeley i Kaliforníu,
einir 14. Eg giska á, að alls séu um
100 íslendingar við nám í Bandaríkj-
unum.
Það eru fleiri en hinir útnefndu
vararæðismenn, er hafa ánægju af því,
að greiða götu íslendinga vestra. Það
getið þið werið vissir um. Allir
Vestur-íslendingar hafa á því fullan
luig.
Hin nýju kvnni, sein stúdpntarnir
flytja frá ættjörðinni, verða til þess,
að endurlífga og auka áhugann fyrir
íslenzkunx efnum meðal landa. Fólk-
ið, er eg kyntist á uppvaxtarárum
mínum, lifði alveg í gamla tímanum.
Nú heyra menn nýjar fregnir að
heiman, kynnast íslandi, eins og það
er. Vopnfirðingarnir, sem mest sögðu
mér að heiman, rniðuðu flest við
samtið sr. Halldórs á Hofi, en hann
var sem kunnugt er afi Guðrúnar heit.
Lárusdóttur. Það sem hér hefir gerst
eftir hans daga, þektu þeir lítt. En
oft fóru þeir í huganum um fornar
slóðir, svo oft að mér áheyrandi, að
alveg kunni eg utan að alla bæjaröðina
i Vopnafirði áður en eg kom þangað
1934.
Fjórir bræður af fimm í Canadiska hernum
Sveinbjörn Johnson
Lárus Th. Johnson
Þessir gerfilegu bræður, eru synir Snorra bónda
Johnson af Akureyri, og konu hans Sigríðar S. Nordal-
Johnson, ættaðri úr Geysisbygð í Nýja tslandi. Þau
Sig. N. Johnson John G .Johnson
Snorri og Sigríður reka landbúnað í grend við bæinn
Virden hér i fvlkinu
HELZTU FRÉTTIR
Sýningin.
Þátttaka íslendinga í heimssýning-
unni í New York varð til þess að örfa
sambandið milli Vestur-íslendinga og
heimaþjóðarinnar og auka kynni
manna vestra á íslandi, eins og það
er nú. Það vakti sérstaka eftirtekt,
að íslendingar skyldu leggja meira
fram til þátttöku sinnar, en nokkur
önnur þjóð, að tiltölu við fólksfjölda.
En nú er lítið hægt að gera til þess
að örfa markað fvrir íslenzkar afurðir
vestra, því máli má þó ekki gleyma,
þótl það tilheyri framtíðinni.
* *
Er hér þá drepið á nokkuð af því,
sem Valdimar mintist á í ræðu sinni.
S,ðan spjallaði hann og þeir félagar
hans góða stund við blaðamenn, sem
þarna voru saman komnir, og allir
hugsa gott til samstarfsins við Valdi-
mar. — (Mbl. 30. des.).
Þjóðræknisþingið
Ársþing Þjóðræknisfélags ilslend-
inga í Vesturheimi, hið tuttugasta og
fjórða í röð, var sett í Goodtemplara-
húsinu á þriðjudagsmorguninn við
góða aðsókn. Forseti félagsins, dr.
Richard Beck, setti þing og flutti þar
hina mergjuðu og íturhugsuðu ræðu,
sem birt er á öðrum stað hér í blað-
inu. Séra Philip M. Pétursson flutti
Ixen. tiunnar Erlendsson hafði for-
ustu um söng, er allur þingheimur tók
þátt í; var því næst gengið til venju-
legra þingstarfa, kjörbréf athuguð og
viðtekin, skýrslur embættismanna lesn-
ar og samþyktar, uk þess sem ýmissar
nefndir voru skipaðar til íhugunar
nauðsynlegustu starfsmálum.
Um kvöldið var haldin skemtisam-
koma fyrir atbeina Icelandic Canadian
Club, og var aðsókn í bezta lagi; að
dáun mikla vakti ungmeyjasöngflokk-
ur undir forustu Miss Snjólaugar
Sigurðsson, sem og söngflokkur Laug-
ardagsskólans, er frú Hólmfríður
Daníelsson stýrði. Forsæti skipaði
Árni G. Eggertson, K.C., en G. S.
Thorvaldson, K.C., flutti pólitíska
íhaldsræðu.
Á miðvikudagsmorguninn hófust
þingstörf að nýju.
FRÁ
AUSTURVÍGSTÖÐVUNUM
Fram að þessu má svo segja,
að sókn hinna rússnesku her-
skara sé engin takmörk sett;
síðan þeir náðu haldi á Kharkoy
hafa þeir náð milli fjörutíu ög
fimmtíu bæjum á vald sitt, og
voru, er síðast fréttist, komnir
að yztu varnarvirkjum við Orel-
borg.
Or.borg og bygð
Á mánudaginn kemur, hinn 1. marg,
verður hin árlega afmælissatukotúa
Betels haldin i Fyrstu lútersku kirkju.
Sken\tiskráin er á öðrum stað í þessu
blaði og þarf ekki að mæla með hentti,
því hún ber það með sér, að þáð
hefir verið alveg sérstaklega vel til
hennar vandað. Má þó sérstaklega
benda á, að þar flytur H. A. Berg-
man, K.C. ræðu og það er vel kunn-
ugt að fólk lætur það ekki undir höjf-
uð leggjast að heyra hann tala, þegar
þess er kostur. Auk þess verður þar
skemt með upplestri, söng og hljóð-
færaslætti og er alt fólkið, sem þar
kemur fram, þekt að því að leysa
ávalt hlutverk sín vel af hendi. Dr.
B. J. Brandson stjórnar Samkomunni.
Einnig verða veitingar í samkomusal
kirkjunnar, sem safnaðarkvenfélagið
stendur fyrir. Islendingum í Winni-
peg er vel kunnugt hvernig það félag
tekur á móti gestum og þarf ekkert
að segja þeim um það.
Inngangur verður ekki seldur, en
samskot verða tekin og gengur það
sem inn kemur til þarfa Betels. Gefst
fólki þar ágætt tækifæri til að sýna
þess^ri afar nauðsynlegu og vinsælu
stofnun góðvild sina, eins og það hef-
ir svo oft áður gert.
♦ ‘ ♦ ♦
SAGT VIÐ EINAR
P. JÓNSSON
Langt er síðán sá eg þig,
sízt er vildi eg gleyma;
mér er orðið stirt urn stig.
stanza lengi heima.
F. Hjálmarsson.
♦ ♦ ♦
Miss Helen M. Jónasson, sem út-
skrifaðist hjúkrunarkona af Victoria
spítalanum hér í borginni síðastliðið
vor, hefir nú fengið stöðu við nátnu-
spítalann í Flin Flon.
RAUÐI KROSSINN.
Þann 1. marz næstkomandi,
hefst fjársöfnun í sjóð Rauða-
kross félagsins í Canada; upp-
hæðin, sem stefnt er að, nemur
10 miljónum dala; af þessari
upphæð, er íbúum Manitoba-
fylkis ta,lið skylt, að leggja
fram 600 þúsundir dollara, og
verður naumast dregið í efa, að
slíkt gangi greiðlega.
Rauði krossinn hefir jafnan
í mörg horn að líta, og þá ekki
hvað sízt á tímum stríðs og
þeirra margvíslegu þjáninga, er
í kjölfar þess sigla. Mannúðar-
starfsemi Rauða krossins þarf
að ná til yztu endimarka heims;
hún þarf að færa út landnám
sitt eins vítt og vorgeislar ná,
til allra þeirra, er þjást og
harma.
♦ ♦ ♦
VIÐSJÁR Á SAMBANDSÞINGI
«
Hon. P. J. A. Cardin, fyrverandi
ráðherra opinberra mannvirkja, sá, er
í fyrra lét af embætti vegna ágrein-
ings við King-stjórnina í tilefni af
herkvaðningarlögunum, hefir borið
fram breytingartillögu við stjórnar-
boðskapinn þess efnis, að framkvæmd
þessara löggjafarákvæða v«rði frest-
að um hríð, eða þangað til vissa sé
fengin fyrir því, að framleiðslunni
innanlands verði trygður nægilegur
vinnukraftur. Forsætisráðherra hefir
mótmælt þessari breytingartillögu á
þeim grundvelli, að stjórnin hafi á-
valt hnitmiðað herútboð sitt í réttum
hlutföllum við framleiðsluþarfirnar,
og aldrei út af því vikið; gaf forsæt-
isráðherra ótvirætt í skyn, að hann
léti hvorki Mr. Cardin né nokkurn
annan þingmann frá Quebec ógna sér
á nokkurn minsta hátt; og frá sinni
hálfu væri ekkert því til fyrirstöðu
að leita álits kjósenda í nýjum kosn-
ingum nær, ,sem vera vildi.
í herþjónustu
Baldur T. Lifman, sonur þeirra
Mr. og Mrs.' Lifman í Árborg,
innritaðist í Canadiska flugher-
inn í desember 1941, og fór til
Englands skömmu fyrir síðustu
áramót; hann er tuttugu og eins
árs að aldri, og starfaði um
hríð hjá McDonald Aircraft
félaginu.
♦ ♦ ♦
John C. T. Sigurðson, gekk
í herinn þann 2. febrúar; hann
er 38 ára að aldri, og stundaði
húsgagnabólstrun hér í borginni
móðir hans, Kristín Sigurðsson,
er búsett að 562 Sherbrook St.
♦ ♦ ♦
Carl Johnson, frá Árborg skrá-
settist til herþjónustu þann 8.
febrúar; hann er 34 ára að aldri
og gaf sig við fiskiveiðum á
Winnipeg-vatni, móðir hans,
Mrs. Margrét Hannesson, er til
heimilis í Árborg.
AFARMERKILEG RÆÐA.
Á föstudaginn í vikunni sem leið,
flutti hin víðmenta og fræga kona
forustumanns hins stríðandi Kína-
veldis, Chiangs-kai-shek. ræðu í sam-
einuðu þjóðþingi Bandaríkjanna. er
óefað vakti heimsathygli; eigi aðeins
vegna hinnar fágætu mælsku frúar-
innar, heldur og engu síður sakir þess
alvöruþunga, er ræðan bjó yfir: frúin
var næsta þungyrt i garð Chamber-
lains og þeirra annara, er fylgdu hon-
um að málum meðan hinir svonefndu
Munich-samningar stóðu yfir. “Vér
heyjum ekki stríð vegna gamalla, kín-
verskra þjóðhátta, þó margir þeirra
séu oss vitanlega kærir,” sagði frúin.
“heldur til verndunar vorri eigin þjóð-
arsál, því innan v.ébanda hennar er
vor æðstu verðmæti að finna.” Henni
þótti þeir Roosevelt og Churchill gera
of lítið úr japönsky hættunni, sem
hún taldi engu óverulegri þeirri hættu,
sem frá Hitler og fvlgifiskum hans
stafaði; menn mættu ekki missa sjón-
ar af þeirri staðreynd, að fram að
þessu hefðu Japanir svo að segja ó-
skert tangarhald á þeim lönduni og
landshlutum, er þeir þegar hefðu lagt
undir fót; að úá þeim til baka, yrði
torveldara og kostnaðarsamara en
margan grunaði, þó eigi yrði efað, að
slíkt myndi lánast að lokum.
Frúin lauk máli sínu meö lögeggjan
til lýðræðisþjóðanna um það, að linna
eigi sókn fyr en ofbeldisöflin hefði
brotin verið á bak aftur, og trygt
yrði á ný um sálræn verðmæti allra
þjóða, án tillits til litar eða linatt-
stöðu.
♦ ♦ ♦
ÞRJÚ BANDARÍKJASKIP
FARAST, UM ÞÚSUND
MANNS TÝNA LÍFI.
Samkvæmt nýlegum blaða og
útvarpsfregnum, hefir stærsti
kafbátur í eigu Bandaríkjanna
farist á Atlantshafi með frek-
lega hundrað manna áhöfn; auk
þess var tveimur farþegaskip-
um sökt á norðurleiðum Atlants
hafs, þar sem á níunda hundrað
manns týndu lífi.
Þeir vitru sögðu
Æskutíð mannlífsins er sáð-
tími, þá sáum vér fræjum, sem
upp af spretta ávextir komandi
manndómsára. Margur maður
gekk kalinn á hjarta inn í lífs-
starf fullorðinsáranna vegna
þess, að æskunni var eytt á
refilstigum léttúðar og stefnu-
leysis. — Frú Hulda Á. Stefáns-
dóttir forstöðukona.
Það hefir verið mikið um það
rætt — og af því raupað — að
við ættum mikla og góða alþýðu
menntun og menningu, mikið af
þessu er því miður ekki nema
öfgar og sjálfsblekking. Almenn
ingur hér á landi er að sönnu
eitthvað lesnari og fróðari í
ýmsum bóklegum greinum, er ná
til sögu vorrar og tungu, en
alþýða nágrannaþjóðanna. En
þegar kemur til hinnar hagnýtu
þekkingar, þolum vér alls ekki
samanburð við aðrar Norður-
landaþjóðir, enda er slíkt eðli-
legt. Hér hefir aldrei þróazt
sú verklega menning, er megn-
aði að skapa veruleg verðmæti,
er gengju að erfum og ykjust
ættlið eftir ættlið. — Árni G.
Eylands.
Það eru til betri störf í lífinu
en leikir. En mundi fólk sinna
þeim, ef engir leikir væru til?
Eg efast um það. Það gæti farið
svo, að þeir gerðu einungis það,
sem varr gegndi. — Robert
Lynd.
Örðugar líkamsæfingar eru
eins og kalt bað. Þér haldið, að
þær hafi góð áhrif á yður, af
því að yður líður betur en áður,
þegar þér hafið lokið þeim. —
Robert Quillan.
Prússland er ekki land, sem
á sér her, heldur her, sem á sér
land. — Mirabeau.
Vísindin geta þrifist án iðn-
aðarframkvæmda, en nútímaiðn-
aður getur ekki átt sér stað án
vísindalegra uppfindinga. Vís-
indi og uppfindingar eru það
blóð, sem öll iðnaðarstarfsemi
nærist á. — A. M. Low.
Framtíðin er ekki annað en
fortíðin, sem kemur úr annari
átt en við eigum að venjast. —
A. W. Pinero.
Enda þótt allar heimspekileg-
ar skilgreiningar séu hæpnar,
þá þori eg þó að fullyrða, að
til grundvallar fyrir flestri
hræðslu liggur ofmikil andleg
áreynsla og oflítil líkamleg
vinna. Þess vegna hef eg ráð-
lagt mörgu fólki, sem sækist
eftir andlegri vellíðan og reyna
minna á höfuðið og meira á
hendur og fætur anhað hvort
við nytsöm, líkamleg störf eða
leiki. Við aukum óttann í sál-
um okkar, ef við sitjum kyrr,
en sigrumst á honum, ef við
hreyfum okkur og störfum. Ótt-
inn er aðvörun til okkar frá
náttúrunnar hendi um, að nú
sé okkur mál til komið að láta
hendur standa fram úr ermum.
— Dr. Henry C. Link.
Það eru til tvenns konar van-
metaskepnur: maður, sem ekki
vill gera neitt af því, sem hon-
um er sagt að gera, og maður,
sem ekki vill gera neitt annað
en það, sem honum er skipað.
— X.