Lögberg - 01.04.1943, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 1. APRÍL 1943.
Tómató baukurinn
Gamansaga.
Eftir Jódísi Sigurðsson.
Sesselja og Nikulás Knútsson,
höfðu brugðið búi og ílutt til
Winnipeg, þar sem dóttir þeirra,
Lára og einkabarn, hafði fengið
fasta stöðu hjá Eaton.
Þau voru svo heppin, þegar
til Winnipeg kom, að fá leigt
gott hús á Beverley stræti af
ungum fasteignasala, Vilhiálmi
Hjálmarssyni að nafni, er var í
góðu áliti á meðal íslendinga
fyrir prúðmensku, dugnað og
reglusemi.
Þannig atvikaðist það, að Vil-
hjálmur fór í fæði til þeirra,
Sesselju og Nikulásar, og fékk
til íbúðar stærsta herbergið uppi
á loptinu.
Síðan voru liðin þrjú ár —
Sesselja sat á frampalli hússins
og ruggaði sér í gamla ruggu-
stólnum sínum.
Hún var að hugsa um þau
Vilhjálm og Láru. Það var svo
sem auðséð hvert hugur Vil-
hjábns stefndi. Hún gat ekki
betur séð, en að hann beinlínis
elskaði Láru sína með þessari
góðu gömlu ást, sem hún og
Nikulás þöfðu þekt, og þektu
enn.
Vilhjálmur, sem aldrei leit á
aðrar stúlkur og aldrei kvartaði,
þó stelpu fiðrildið færi með þess
um þennan daginn og hinum
hinn daginn. Vilhjálmur, sem
hafði reynst henni og Nikulási
eins og bezti sonur, og var altaí
að reynast þeim betur og betur.
Það hafði þó byrjað svo mæta
vel á milli þeirra. Lára hafði
sýnst eins unaðslega hrifin af
Vilhjálmi, sem hann var af
henni.
En þá hafði þessi enski sláni
frá Eaton komið og spilt á milli
þeirra.
• Það var ekki svo að skilja,
að það stæði lengi yfir með
enska slánanum og henni. En
hann var orsökin að losæði Láru.
Síðan hafa þeir komið, hver
um annan þveran, slánar,
dvergar og miðlungsmenn, og
allir vildu þeir fara með Láru.
Það var líkast því, að. hún væri
eina stúlkan í öllum bænum.
Sesselja hristi höfuðið. Það
eru hættulegir tímar á sviði
ástamálanna, eins og á öðrum
sviðum, hugsaði hún.
Þetta skal gert
IÞETTA SKAL GERT
Þér farið með flot, fitu-
mola og bein til kjötsalans;
hann greiðir ákvæðisverð
fyrir alían fituúrgang; þér
getið gefið andvirðið til
Salvage-nefndar, eða skrá-
settrar líknarstofnunar í
grendinni, eða —
Þér getið gefið Voluntary
Salvage-nefndinni fituna og
beinin ef hún safnar slíku í
umhverfi yðar, eða —
3Þér látið fitu og bein út
fyrir hús yðar. og látið
strætis hreinsara deildina
safna þeim saman.
SP ««
DEMRTMENT OE NATIONAL WAR 5ERVICES
THEYmURGWLY
NEEOEQFOREXPLOSIVES
Það er líkast því, að hrein
ást sé að kulna út á meðal ungu
kynslóðarinnar, en einhverskon-
ar daðurs-æði að festa rætur í
hennar stað, sem kallað er “að
fara með.”
Sesselja hrökk upp af hugar-
móki sínu við það, að nágranna
kona stansaði við hliðið og heils-
aði henni.
“Komdu sæl, Mrs. Grímsson,”
sagði Sesselja. “Viltu ekki koma
upp á pallinn og rabba við mig
svo litla stund.”
“Það er nú síður en svo, að
eg megi vera að því,” ansaði
Mrs. Grímsson og blés mæði-
lega öndinni. “Eg er á hraðri
ferð ofan til Pegglie; það er verið
að selja þar í dag stóra tómato
bauka á fimm cent, alveg sömu
baukana, sem hann Samsson á
Sargent selur á fimmtán cent.
Þeir eru svíðingar íslenzku kaup
mennirnir. Hugsaðu þér bara,
að græða tíu cent á einum
bauk.”
“Það hljóta að vera gamlir og
skemdir baukar, þessir fimm
centa baukar,” sagði Sesselja.
“Síður en svo,” sagjji Mrs.
Grímsson. “Eg keypti tvo í gær,
þeir voru báðir glænýir og ilm-
andi. Nú er eg að sækja meira.
Á eg ekki að koma með einn
eða tvo handa þér? Eða hefurðu
náð þér í bauka?”
“Nei,” sagði Sesselja. “Eg vissi
ekki einu sinni af sölunni.”
“Einmitt það,” sagði Mrs.
Grímsson dræmt. “Þú þarft ekki
að spara, eins og við vesaling-
arnir, en eg segi bara það, Mrs.
Knutsson, að þær yrðu fáar
læknisskuldirnar mínar, sem eg
borgaði, ef eg hefði ekki þá út-
sjón, mér af guði gefna, — að
færa mér í nyt allar niðursettar
matarvörur, sem eg sé auglýst-
ar. Drengirnir mínir hafa báðir
verið veikir af og til í allan
vetur, og . einhver veila er í
okkur Magnúsi báðum. Eg gat
ekki sofið fyr en klukkan íimm
í morgun fyrir óhljóðum í
Magnúsi mínum upp úr svefn-
inum, og stunum drengjanna*" í
næsta herbergi.”
“Líður þeim ekki vel,” spyr
Sesselja.
“Stður en svo,” sagði Mrs.
Grímsson og \hristi höfuðið
raunalega. “Það er eins og mat-
urinn geti ekki stöðvast innan í
þeim, hann er altaf á rásinm,
annað hvort upp eða niður. Og
alt það sem læknarnir vita, og
alt það sem þeir segja, er bara
þetta, að þeir eigi að borða
góðann mat og vera varasamir
með fæðuna, rétt éins og eg
kunni ekki að búa til góðan mat,
eða gefi þeim eitthvað óæti.”
Mrs. Grímsson kastaði þóttalega
til höfðinu og bjó sig til að
halda áfram ferðinni.
“Kannske eg ætti að biðja þig
að kaupa einn bauk fyrir mig,
Mrs. Grímsson mín, sagði Sess-
elja. Mig vantar einmitt eitt-
hvað í kvöldmatinn.”
“Það er marg velkomið,”
sagði Mrs. Grímsson, snérf við
og tók við fimm centum, sem
Sesselja rétti henni, og hraðaði
sér svo suður strætið.
Þetta má enginn vita, hugs-
aði Sesselja. í huga þeirra Vil-
hjálms og Mrs. Grant er enginn
matur ætur, nema hann sé frá
Samsyni á Sargent.
Mrs. Grant var lifandi manns
ekkja, sem verið hafði í fæði
hjá Sesselju í 6 mánuði. Sumir
íslendingar kölluðu hana “gras-
ekkju.” Hún var ætíð samþykk
Vilhjálmi í öllu.
Vilhjálmur hafði ráðlagt Sess-
elju að hyggilegast væri fyrir
hana að halda sér að Samson á
Sargent í öllum matarkaupum,
hann væri ábyggilegur>'Og hefði
góðar og óeitraðar vörur. En
mátti hún ekki spara, eins og
hinar konurnar? Vilhjálmur var
ágætur m%2jur, en hann var lík-
ur flestum karlmönnum í því,
að hafa lítið vit á matartilbún-
ingi eða matarkaupum. Hér eft-
ir ætlaði hún að fafa eftir sinni
eigin dómgreind í því efni.
Það var glatt á hjalla við
kvöldborðið hjá þeim Sesselju
og Nikulási, eins og ætíð hafði
verið síðan Mrs. Grant kom til
þeirra. Hún var kát og spilandi,
blómleg og vel vaxin, en dálítið
uggsýnt um aldur sinn.
“Hvernig fellur ykkur súpan?”
sþyr Sesselja.
“Ágætlega, eg gæti borðað
fullan pott af svona ilmandi
súpu,” sagði Vilhjálmur.
“Það sama segi eg,” sagði
Mrs. Grant.
“Ó, eg hefi ekki lyst á súp-
unni,” sagði Lára, og rétti disk-
inn sinn yfir til þeirra Vilhjálms
og Mrs. Grant, og sagði.
“Hérna grautarpottar, þið
megið borða mína súpu líka.”
Vilhjálmur tók við disknum
og rétti hann til Sesselju, og
sagði.
“Eg treysti mér ekki til að
borða meiri súpu, ef eg á að
gera ketinu góð skil líka, en
þú kant ekki gott að þiggja,
Lára, að vilja ekki súpuna.”
Mrs. Grant hló. Hún hló æfin-
lega, þegar hún hélt að Vil-
hjálmur hefði sagt eitthvað
spaugilegt.
“Það er þó satt,” sagði hún.
“Lára kann ekki gott að þiggja.
Hver er sá hamingjusami, sem
þú ætlar að fara með í kvöld?”
spyr hún Láru.
“Hverjum ætlar þú sjálf að
fara með?” spyr Lára og ypti
Öxlum.
Að máltíðinni lokinni flýtti
Mrs. Grant sér út, það hafði
einhver kunningi hennar verið
að ganga á eftir henni að koma
út með sér. Sesselja og Nikulás
röltu fram í eldhúsið. Vilhjálm-
ur og Lára urðu því ein eftir
við borðið.
“Þú mátt gæta þín, Vilhjálm-
ur, að láta ekki þennan “ein-
hvern” taka Mrs. Grant frá þér,”
sagði Lára.
“En hvað er með þig? Þarf
eg ekki að gæta þess, að þú
sért ekki tekin frá mér?” sagði
Vilhjálmur og laut yfír borðið
í áttina til Láru, og andlit hans
varð blítt og röddin mjúk.
“Eg! þú ert ekki að hugsa um
mig, þið Mrs. Grnat eigið svo
,vel saman. Hún er svo skemti-
lgg og hrífandi,” sagði Lára.
“Það er aðeins ein stúlka, sem
eg er hrifinn af, og hún situr
hérna á móti mér,” sagði Vil-
hjálmur, og augu hans lýstu svo
mikilli ástarblíðu, að Lára varð
nauðbeygð að horfa niður. Sam-
stundis var Vilhjálmur kominn
að hlið hennar. Hann tók utan-
um hana og þrýsti henni að sér
“Þú hlýtur að vita það, Lára,
að þú ein átt hjarta mitt,” sagði
hann.
Lára grúfði sig upp að hon-
um og sagði ekkert; og af því
að hún var kyr en hljóp ekki
í burtu að vanda, fann Vilhjálm-
ur djörfung og þrek gagntaka
sig. Hann lagði vangann að
hennar vanga og hvíslaði í eyra
hennar.
“Ástin mín, er. nú komið að
því, að þú viljir giftast mér”.
En ástin hans kiptist við, ýtti
honum í flýti frá sér, og sagði.
“Ó, hættu þessu Vilhjálmur,
það er nógur tími að íala um
giftingu.
“Nei, Lára, þú ert orðin tutt-
ugu og þriggja ára, og nú vil
eg vita það með vissu, hvort þú
vilt mig eða ekki,” sagði Vil-
hjálmur ákveðinn.
Lára snéri sér frá honum.
“Eg er ekkert farin að hugsa um
hjónaband enn,” sagði hún.
“Þykir þér þá ekki hætis hót
vænt um mig,” spurði Vilhjálm-
ur í örvæntingar róm.
Lára gekk til dyranna, snéri
sér þar við og sagði feimnis-
lega.
“Eg held mér þyki dálítið
vænt um þig; en það er nógur
tíminn að tala um giftingu.”
Og með það sama var hún
horfin burt úr herberginu; en
Vilhjálmur sat eftir með von-
brigðin við hlið sér. og óviss-
una framundan.
Kluggan tvö um nóttina, vakn-
aði Nikulás við sára verki inn-
CAMPAIGN OPENS apml26*
This space contributed by The DREWRY’S Limited
MD“W
vortis. Hann snéri sér á báðar
hliðar, lá á bakinu og á grúfu,
en hvernig sem hann velti sér,
voru verkirnir þeir sömu.
Þetta er ekki einleikið hugs-
aði Nikulás, og köldum svita
sló út um hann allan við hugs-
unina um botnlangabólgu, upp-
skurð og spítala. Sesselja! Sess-
elja! kallaði hann. Hvað ósköp
sefur konan fast. En hcað var
þetta? Einhver hafði opnað dyrn-
ar og var að læðast áfram í
myrkrinu.
“Hver er þar?” kallaði Niku-
lás.
“Það er eg, vakti pg þig Niku-
lás minn?”
Nikulás þreifaði skyndilega í
rúmið fyrir ofan sig. “Eg hefði
mátt kalla lengi hugsaði hann
“Hvað ert þú að gaufa í myrkr
inu, kona,” sagði hann upphátt.”
“Mér varð óglatt,” sagði Sess-
elja, “og það var með herkju-
brögðum, að eg komst ,í bað-
herbergið, áður en alt kom upp
úr mér.”
“Nú,” sagði Nikulás, og stundi
þungan. “Eg er fárveikur, æ, æ.
Nei, blessuð vertu ekki að fara
upp í rúmið aftur, þú verður
að síma Bárðarson og biðja
hann að koma og skoða mig, eg
hefi ekki viðþol, æ, æ. Eg þori
ekki að draga það til morguns.”
“Þetta ber kynlega við,” sagði
Sesselja og hætti við að fara
upp í rúmið, að okkur báðum
skyldi verða svona ilt um sama
leyti.
“Það er kannske betra að
vekja Vilhjálm, og heyra, hvað
hann ráðleggur,” stundi Nikulás
upp.
“Hann er vakandi, sagði Sess-
elja, “við mættumst við bað-
herbergisdyrnar áðan.”
Rétt í þessu barst að eyrum
þeirra skerandi neyðaróp.
Þau Sesselja og Nikulás voru
bæði komin jafn snemma út í
ganginn. Sesselja i sneri á ljós-
unum.
Fyrir baðherbergisdyrnar
stóð Vilhjálmur á náttklæðun-
um með Gras-ekkjuna með-
vitundarlausa í fanginu.
“Hjálpið mér,” kallaði Vil-
hjálmur til þeirra.
Þau hlupu bæði til Vilhjálms.
En þá barst að eyrum þeirra
annað skelfingaróp, og er þau
litu við, sáu þau Láru dóttur
sína náföla og skjálfandi standa
í sínu herbergisdyrum, starandi
steinilostna á Vilhjálm með Mrs.
Grant í fanginu.
Þegar Vilhjálmur sér Láru
kemur mikið fát á hann. í ein-
hverju- ofboði hendir hann Mrs.
Grant á gólfið, svo hranalega,
að hún fékk þegar meðvitund-
ina aftur. En Vilhjálmur þýtur
í áttina til Láru. En hún tekur
snögt viðbragð, fer inn í her-
bergið sftt og skellir hurðinni í
lás, rétt við nefið á honum.
Þau Nikulás og Sesselja
stumra yfir Mrs. Grant og
hjálpa henni að komast á fætur
aftur. . ,
“Hvað er hún að þvælast í
myrkrinu,” sagði Vilhjálmur og
bendir fyrirlitlega á Mrs. Grant.
“Eg rakst á hana fyrir framan
baðherbergisdyrnar, og hún rak
upp þetta ámátlega hljóð og
slengir sér í fangið á mér. Eg
hélt fyrst, að það væri Lára,
og hefði orðið hrædd.”
“Það líður ekki yfir fólk af
engu,” sagði Nikulás. “Hvað
varst þú sjálfur að gera hér í
kolniða myrkri?”
“Eg vaknaði með verkjum inn
vortis og varð að fara í bað-
herbergið, eg vildi síður vekja
neitt af ykkur, og kveykti því
ekki,” sagði Vilhjálmur.
“Þannig var það einnig með
mig,” sagði Mrs. Grant, sem
komið hafði til sjálfrar sín aft-
ur. “Eg vaknaði með höfuðverk
og þorsta og ætlaði að komast
á baðrúmið að fá mér að drekka,
án þess að vekja neinn, en rakst
þá á einhvern í myrkrinu, sem
eg hélt að væri annaðhvort
draugur, innbrotsþjófur eða
morðingi, og svo vissi eg ekki
meir.”
Nikulás, sem alveg hafði
gleymt sjálfum sér, meðan á
öllu þessu stóð, fann nú, er hann
rannsakaði innýfli sín, að hann
var alveg kvalalaus.
Einnig gat Sesselja þess, að
ógleðin hefði alveg yfirgefið sig.
“Þetta er annars undarlegt,”
sagði Nikulás,” og hvesti augun-
um á Vilhjálm.
“Við Sesselja vorum bæði fár-
veik fyrir stundu síðan, en erum
nú orðin jafn góð — og þið
segist hafa verið veik líka.
Hvernig líður ykkur núna?”
“Eg finn ekki til verkja nú
sem stendur,” sagði Vilhjálmur.
En hvernig líður Láru?!’
“Ó, eg er ágæt • nána,”
sagði Mrs. Grant, og horfði
feimnislega ofan á náttfötin sín.
“Eg var að spyrja hvernig
Láru liði,” sagði Vilhjálmur og
horfði kuldalega á Mrs. Grant
í herbergið sitt.
Mrs. Grant rak upp hljóð og'
flúði inn í sitt herbergi.
“Það er lag á hlutunum núna.
Eg held eg fari að hafa mig
ofan í rúmið aftur,” sagði Niku-
lás.
Sesselja snéri húninum á
herbergishurð Láru, en fann að
hurðin var læst. Hún hlustaði
við dyrnar, og heyrðí glögt
þungar grátstunur innan úr
herberginu. Var þá Lára einnig
veik? Ekki borðaði hún Tomato-
súpuna. Það sannaði þá, að sök-
in að öllu þessu uppnámi var
ekki hjá henni sjálfri. Eigin-
lega fanst henni nú Vilhjálmur
nokkuð fljótur á sér, að vera
að stökkva í burtu, jafnvel þó
hann hefði fengið skemdan mat
— það hafði aldrei komið fyrir
áður, — og það mundi aldrei
koma fyrir aftur.
“Ertu veik Lára mín?” sagði
Sesselja.
Ekkert svar; en gráturinn
hætti snögglega.
, “Eg er alein,” hvíslaði Sess-
elja, “opnaðu dyrnar. Eg verð
að fá að tala við þig.”
“Eg er ekkert veik, því látið
þið míig ekki í friði,” sagði Lára
með grátstaf í kverkunum, en
opnaði samt hurðina í hálfa
gátt.
“Hvað viltu,” sagði hún önug.
Móðir hennar ýtti hurðinni
opinni, fór ihn í herbefgið og
kveikti.
og þó var hún auminginn með
stóra bláa kúlu á enninu. sem
hún hafði fengið við fallið.
“Það er bersýnilegt að við
höfum öll samtímis étið eín-
hvern óþverra, sem* hefir eitrað
okkur,” nú hvesti Vilhjálmur
augun á Sesselju.
Sesselja fann blóðið streyma
til höfuðsins. Hún mintist tómato
bauksins og veikindanna hjá
Mrs. Grímsson. En upphátt sagði
hún, “það getur ekki verið, þessi
slæmska er alstaðar að ganga
í bænum núna, það er snertur
af magakvefi.”
“Þú heldur það,” sagði Vil-
hjálmur, og horfði enn ásökun-
araugum á Sesselju — að henni
fanst. — “Þér er betra að vitja
um dóttúr þína,” hélt Vilhjálm-
ur áfram. “Ef hún er í hættu,
þá láttu mig vita, og skilaðu
til hennar frá mér, að hún
þurfi ekki að óttast mig framar.
Eg er á förum burtu úr bæn-
um á morgun.”
“Á förum burt úr bænum?”
tók Sesselja upp eftir honum.
“Já, eitthvað út í buskann,”
sagði Vilhjálmur og hvarf inn
“Hvað er að þér, Lára mín,”
sagði hún. “Eg heyrði þig gráta,
og vissi að það amaði eitthvað
að þér.”
“Mér líður bara ekki mjög
vel,” sagði Lára snöktandi og
fleygði sér ofan í rúmið aftur.
“Hefurðu kvalir innan um
þig,” spyr móðir hennar.
“Nei, eg hefi engar kvalir og
er ekkert veik, hvað oft þarf
eg að segja þér það.”
“Hvað varstu þá að gera fram
á ganginn áðan?” spyr móðir
hennar.
“Eg vaknaði og sá ljós á
ganginum, og hélt að þið hefð-
uð gleymt að slökkva; og —
og þegar eg opnaði hurðina sá
eg —”
“Sástu hvað?” sagði Sesselja.
“Vilhjálm með Mrs. Grant í
faðminum,” sagði Lára og brast
aftur í óstöðvandi grát.
Sesselja stóð orðlaus af úndr-
un. — óskiljanlegt er unga fólk-
ið nú á dögum, hugsaði hún.
“Eg — eg skal aldrei trúa
nokkrum karlmanni eftir þetta,”
stundi Lára upp með miklum
ekka.
WOMEN-Serve with the C.W.A.C.
You are wanied — Age limits 18 io 45
Full information can be obtained from your
recruiting representative
Canadian Womens Army Corps
Needs You
Get Into the Active Army
Canada's Army Is On The March
Gei in Line — Every Fii Man Needed
Age limiis 18 io 45
War Veierans up io 55 needed for
VETERAN S GUARD (Active)
Local Recruiiing Representaiive