Lögberg - 10.06.1943, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 10. JÚNÍ 1943.
Þú skalt ekki...
Efiir Pálma.
Eg er ánægður með sjálfan
mig. Eg fann til þess, að eg
hafði leyst verk mitt vel af
hendi, og með þessari þægileegu
tilfinningu í meðvitund minni,
hóf eg göngu mína heimleiðis.
Mér hafði verið boðinn leigu-
vagn sem eg hafði afþakkað;
eg hafði fremur kosið að ganga
tvær mílur í ágúst hitamoll-
unni í Louisville í Kentucky.
Það sannar það, að eg vildi
hafa nægan tíma til þess að
líta yfir alt sem eg hafði gert
og sannfæra sjálfan mig um
það, að það sem eg hefði sagt
hefði verið gott.
En það sem eg hafði í raun
og veru gert, var í því fólgið,
að eg hafði gefið fyrirlestur fyr-
ir eitt kvenfélag, sem saman-
stóð af, hér um bil, hundrað
meðlimum. Eg hafði kvnst for-
manni þessarar stofnunar á
myndastofu sem eg hafði þar í
borginni og gáleysislega lofast
til að gefa þennan fyrirlestur,
því þá í svipinn hafði eg álit-
ið, að aldrei mundi til þess
koma, að á mig yrði kallað til
þess að efna loforð mín. Seinna
þegar eg komst að því, að
ekkert undanfæri var mögulegt,
varð þetta atriði mér til mikils
umhugsunarefnis.
En nú, þegar eg gekk heim-
leiðis, fanst mér sem þungum
steini væri af mér létt, og eg
var að velta því fyrir mér,
hvernig eg hefði getað talað
fullan klukkutíma um sólar-
lagið á íslandi, björtu næturnar
og miðnætursólskinið. Að vísu
hafði eg ritað fáeinar vegavörð-
ur upp, áður en eg kom til sam-
komunnar, sjálfum mér til leið-
beiningar, en nú var mér það
fullkomlega ljóst, að flest það,
sem eg hafði ásett mér að segja,
hafði eg ekki sagt. Eg hafði
byrjað talsvert hikandi, en svo
með auknum hraða og full-
vissu um það, að eg hafði náð at
hygli áheyrendanna hafði eg
haldið áfram án þessara vega-
verða.
Beint fyrir framan mig hafði
Mrs. Gill setið. Hún hafði á
hendi forystu þessa kvenfélags
og var mjög fögur kona, vel
vaxin af meðal hæð; reyndar
virtist mér hún vera fáeinum
pundum of þung, til þess að
svara til öllum fullkomleikans
feglum í orðsins fylsta skilningi.
Allur þessi kvennafjöldi sem var
þarna fyrir framan, virtist
renna í óljósar þokumyndir um-
hverfis Mrs. Gill sem mér virt-
ist ein halda formi og fegurð.
Eg sá greinilega, að brúnu fögru
augun hennar hvíldu á mér, og
í þeim sá eg við og við, glampa
skilnings og viðhvæmnis sem
vanalega eiga heima í djúpi
ríkis hugmynda-afls á ólgusjó
æstra tilfinninga. Þessi augu
voru stundum spyrjandi en altaf
uppörfandi og í þeim fanst mér
að eg gæti lesið öll orð sem
best áttu við mínar eigin hugs-
anir. Því lengur sem eg starði
í þessi augu, því stærri virt-
ust mér þau verða og ^ð lokum
hafði mér fundist þau fylla sal-
inn og í þessum skínandi spegl-
um hafði eg svo að lokum séð
iþokumyndir af öllum hinum
stúlkunum sem voru þarna fyr-
ir framan mig.
Eg hafði talað um litfegurð
kvöldroðans, um sólina niður
við brún hafsins, þennan gló-
andi rauða eldhnött, sem menn
gátu þá starað á án þess að
saka augun. Eg hafði talað um
þennan mikla eldhnött í öllum
þeim myndum sem hann kem-
ur fyrir augum um lágnættið,
þegar hann var hálfur, meira
eða minna en hálfur bak við
hina eldrauðu hafsbrún og sendi
glóandi geislastafi alla leið til
fjörunnar; eg hafði talað um
kyrð næturinn og friðar og ró-
semistilfinninguna sem hún ber
undir vængjum sínum til þeirra
sem njóta hennar í vökudraum-
um sínum, og eg hafði talað um
skyldleika svefna og vöku og
lífs og dauða. Einhversstaðar
þarna, þar sem morgun og kvöld
mætast, þóttist eg hafa séð
fullvissuna um sigur lífsins og
að dauðinn væri í raun og veru
ekkert annað en hvíld í kyrð-
inni eða draumur lífsins. Eg
hafði verið langorður um kyrð-
ina, kyrðina sem átti þó þúsund
raddir, sem í samræmi sínu
hvísluðu vökudraumum í eyru
þeirra sem vaka og hlusta, um
undralönd þau sem hugsjöna-
afl æskunnar skapar sér, kyrð-
ina sem er þó full af báruniði,
lækjarniði og fossaniði sem
berst til eyrna manna á öldum
golunnar sem líður frá fjör-
unni yfir landið, yfir lækina og
gljúfrin um leið og hún stillir
sína eigin strengi í samræmi
við raddir vornætunnar í kvrð-
inni. Eg hafði talað um álfana
í blómunum, um dvergana í
steinunum, um huldufólkið í
hólunum og tröllin í fjöllunum,
þessar undarlegu verur sem all-
ar eiga raddir í djúpi björtu vor-
næturnar. Eg hafði talað um
það, þegar fuglarnir hætta að
mnniTDBB teiiEphoiie sasTEm
syngja um lánættið, og svo um
það þegar þeeir byrja aftur að
syngja, þegar sólin hækkar á
lofti yfir hafsbrúninni. Eg hafði
talað um fjöllin í litskrúði næt-
urgeislanna, um dalina í blá-
móðu skugganna og um vötnin
sem endurspegluðu næturhim-
ininn. Og svo hafði eg sagt sög-
ur, sem stóðu í einhverju sam-
bandi við þessar náttúrulýsing-
ar. Að endingu hafði eg svo tal-
að um tvo unglinga, sem gengu
upp í fjallshlíðina og nutu næt-
urinnar undir draumvængjum
ásta og æsku, og vöknuðu. þó
þeir hefðu ekki sofið, við það,
að þeir voru tilbúnir að mæta
næsta degi, sem maður og kona
í hug og hjarta. Og svo hafði
eg spurt: “Hafið þið nokkurn-
tíma lifað undir slíkum vor-
himni bjartrar nætur í sólskini
ásta og æsku? Ef ekki, þá hafið
sannarlega ekki lifað að fulln-
ustu —”
Og — svo kom lófaklappið og
þar á eftir hringiða af sundur-
lausum spurningum. Allar þess-
ar stúlkur töluðu nú á sama
tíma svo að orð þeirra runnu
saman í endalausa suðu, með
þeirri einu tilbreytingu, að ein
röddin yfirgnæfði aðrar með sér
hverri nýrri hugmynd.
Eg var mjög glaður þegar eg
hafði komist út úr salnum eftir
te-drykkjuna sem fór fram á
eftir fyrirlestrinum. Þó hafði
það í svipinn vakið óróa í huga
mínum, að eg gat ekki hvatt
Mrs. Gill. Hún hafði skyndilega
horfið frá samkomunni og eng-
inn gat gefið mér upplýsingar
um það, hvar hún væri niður
komin. Það var myrkur er eg
hafði farið niður tröppurnar út
á götuna, og hrökk eg því við,
er eg fann að hönd var lögð á
öxl mína. Eg áttaði mig þó
fljótlega og við skímuna sem
kom frá salnum sá eg ógreini-
lega skuggamynd af kvenmanni.
Svo hafði eg heyrt léttann hljóm
fagran hlátur og strax á eftir
heyrði eg hvíslað að mér í lág-
um rómi:
“Þekkir þú mig ekki — það
er eg — Alice?”
Eg kannaðist fljótt við mál-
róm Mrs. Gill. Eg hafði oft
tekið eftir því, að rödd hennar
hafði einkennilega þægilegan
hreim sem eg gat ekki gert
mér grein fyrir. Eg var fremur
ráðalaus en hafði þó byrjað
á því, að afsaka það, að eg
hefði ekki fundið hana uppi í
salnum. Það hefði ekki verið
geðfelt fyrir mig að fara án
þess að kveðja hana.
“Ó, góði,” hafði hún sagt,
“hvernig gaztu látið þér detta í
hug, að eg mundi láta mér
n®gja, að kveðja þig þarna í
þessum kvenna-glaumi. Mig
langaði til þess að vera ein með
þér og þakka þér fyrir öll fall-
egu orðin sem þú sagðir. Getur
þú ekki skilið það?”
Eg hafði sagt eitthvað í þá
átt, að ef eg hefði sagt eitthvað
fallega þá hefði það alt verið
henni að þakka. Eg hefði alger-
lega verið undir hennar áhrif-
um.
“En eg hefi aldrei séð slíkt
sólarlag — slíkar nætur. Hvern-
ig gat eg haft áhrif á lýsingar
þínar?”
Nú hafði eg byrjað á því, að
segja henni þann leyndardóm,
að eg hefði séð alt sem eg
hefði sagt í fögru aug^inum
hennar — sólarlagið og lágnætt-
ið í öllum sínum myndum. Gaml
ir dagar — gamlar minningar
hefðu endurspeglast þar. Það
hefði alt verið svo auðvelt; hún
hefði verið sálin í öllu því sem
mér hafði tekist að segja. Þá
hafði hún rétt mér hendina sína,
heita og mjúka um leið og hún
hafði sagt:
“ó, segðu mér meira! Enginn
maður hefir sagt svona falleg
orð um mig. Að hugsa sér það
— um augun í mér.”
Svo hafði eg leitt hana fram
og aftur um völlinn fyrir fram-
an salinn og með auknu hug-
rekki sagt henni meira og meira
Hvað? Það mundi eg nú ekki,
en mér hlaut að hafa tekist vel.
Svo höfðu raddir borist til
eyrna okkar frá salnum; það
var einhver að kalla á hana.
Við numum staðar.
“Þær eru að leita að mér.
Eg verð að yfirgefa þig,” sagði
hún.
Hún losaði hendina á sér sem
hún hafði haft á handleggnum
á mér, og svo hafði hún snúið
sér beint að mér. Við hina
daufu birtu sem kom frá glugg-
, unum í salnum, sá eg gftur
' glampana í brúnu augunum
| hennar. Eg hafði séð votu var-
irnar hennar og\ á milli þeirra
| hvítu vellöguðu tennurnar henn
ar sem glóðu þar eins og perl-
ur. Eg hafði séð brjóst hennar
j lyftast og falla við andardrátt
( hennar og eg hafði fundið hita-
öldurnar frá anda hennar leika
um Varir mínar. Svo hafði hún
rétt mér hendipa í kveðju skvni
sem var heit og mjúk og svo,
áður en eg gat gert mér grein
fyrir því hvað eg gerði, hafði
eg tekið hana í faðm mér og
kyst hana. Hún hafði ekki veitt
neina mótspyrnu en eg fann að
handleggir hennar ýoru um
hálsinn á mér. Svona höfðum
við staðið um stund.
“Alice, Alice!” höfðum við
heyrt einhvern kalla frá saln-
um, og eins ogy skuggi hafði
hún horfið mér inn í salinn
bakdyramegin og þarna á gras-
flötinni hafði eg svo staðið utan
við mig langa stund.
Og þegar eg var nú að ganga
heimleiðis, þessar löngu tvær
mílur, velti eg þannig öllu því
sem skeð hafði fyrir í huga
mínum, og þó að eg væri ánægð-
ur við sjálfan mig, og findi til
þess, að mér hefði tekist vel,
leyndist mér það ekki, að hug-
ur minn var fullur af einkenni-
legum óróa eða jafnvel kvíða.
Mér fanst kvöldgolan ekki vera
nægilega köld og svo virtist
mér að eg gæti ekki dregið
andann nægilega djúpt.
“Alice, Alice!” fanst mér ein-
hver vera að hrópa langt inni
í sálu minni.
Eg fór beint til klúbbsins þar
sem eg var vanur að dveJja í
tómstundum mínum. Þessi
klúbbur var í raun og veru
ólöglegur leynifélagsskapur, þar
sem menn gátu skemt sér við
skák, spil og knattborðsleiki, og
á sama tíma notið alskonar á-
fengra drykkja sem auðvitað
voru seldir ólöglega vegna á-
fengisbannsins. Samt samanstóð
þessi klúbbur af mönnum sem
flestir voru talsvert áhrifamikl-
ir menn í félagslífi borgarinnar.
Við borðið, þar sem eg var
vanur að sitja, rakst eg á þrjá
vini mína sem strax buðu mér
til sætis. Einn af þessum mönn-
um var ráðsmaður og einn af
eigendum klúbbsins. Nafn hans
var Josef, en alment var hann
þektur undir nafninu Josó, og
því bar klúbburinn það nafn.
Menn mæltu sér móts að Josó.
Nafn hinna tveggja manna sem
nú sátu við þetta borð var
Herris og Dunn. Herris var lög-
maður en Dunn veðmálafröm-
uður. Harris hafði auðsæilega
drukkið talsvert um kvöldið og
var því talsvert hávær. Hann
hafði bréf í hendi sinni og
hristi það fyrir framan nefið
á Josó.
“Við þurfum varla vitnanna
við,” var hann að segja, “í þessu
bréfi er hér um bil alt, sem
nauðsýnlegt er fyrri hagfeldan
skilnað við konu þína. Líttu nú
á, — þetta bréf var ritað til
kónunnar þinnar, og sá sem
ritaði það, býst við að heim-
sækja hana á heimili þínu ná-
kvæmlega klukkan 15 mínútur
eftir 9 að kvöldi hins 20 ágúst
næstkomandi. Andinn í bréfinu
er allur í þá átt, að hann bú-
ist við því, að hún muni glað-
lega taka á móti honum. Eg
skal glaðlega flytja málið fyrir
Þig.” _
Josó hengdi höfuðið. Það var
auðséð á svip hans, að hann var
á báðum áttum, um það hvað
gera skildi. Harris hélt því
áfram:
“Við vinir þínir höfum tekið
eftir því að þú ert ekki með
sjálfum þér upp á síðkastið. Við
vitum það, að heimilis-áhyggjur
þínar standa þér fyrir þrifum.
Það er því augljóst, að því fyr
sem þetta mál er endað, því
betra er það fyrir þig. Þú ert
ungur maður og afbrýðissamur
og því er þér ómögulegt að lifa
við svo efasöm kjör.”
Jósó kallaði nú á veitinga-
manninn og bað um Wiskey
fyrir okkur alla. Svo huldi hann
andlit sitt í höndum sér.
Dunn rauf þögnina. “Láttu
mig lesa þetta bréf,” sagði hann
um leið og hann tók það, án
þess að bíða. eftir svari frá
Herris. Svo las ,hann það hálf
hátt og kastaði því svo á borð-
ið.
“í þessu bréfi eru í raun og
veru engar sannanir,” sagði
hann. “Það er að sönnú ritað
til Mrs. José, ef menn geta tek-
ið umslagið til greina; en frá
hverjum er bréfið? Það er und-
irritað af eeinhverjum Edward.
Þekkið þið hann? Nei — ekki
fremur en manninn í tunglinu.
Hann snéri sér að José og lagði
hendina á öxl hans. “Þessir lög-
menn gera altaf úlfalda úr mý-
flugunni. Eg þekki auðviðað ekki
öll tildrög til heimilis ósam-
ræmis þíns, en eg er sannfærð-
ur um það, með sjálfum mér,
að ef að þú vilt vera sann-
gjarn og líta á alt frá heil-
brigðu sjónarmiði, mundir þú
komast að þeirri niðurstöðu, að
þú hafir enga ástæðu fyrir skiln
að við konuna þína.”
“En ef eg get sannað það,
að hún sé mér ótrú?” spurði
Jósé, og svipur hans varð ein-
kennilega barnalegur.
“Já, hvað þá,” skaut Herris
inn í og leit kímnislega á Dunn.
“Eg er sannfærður um það,
að José óskar í raun og veru
ekki eftir skilnaði,” sagði Dunn.
“Ef konan hans er honum ótrú
mundi hann finna ráð t.il þess
að hafa þessar sannanir. En það
er einmitt það sem hann hefir
ekki gert.”
“En — hvernig komst þetta
hréf j þínar |hendlur José?”
spurði eg sem var nú farinn
að ná samræmi í þessum við-
ræðum vína minna.
José leit upp. Eg sá að honum
geðjaðist ekki að þessari spurn-
ingu.
“Hvernig komst brófið í þín-
ar hendur?” spurði nú Herris
og Dunn á sama tíma. José tók
nú bréfið sem hafði legið á
borðinu og stakk því í vasa
sinn um leið og hann sagði
hikandi:
Þjónustustúlka okkar hjón-
anna gaf mér það!”
Við litum hvgr á annan. Dunn
var brosandi.
“Líklega hefir Mrs. José aldr-
ei séð þetta bréf? spurði hann
langt.
“Hvað þá — hver opnaði bréf-
ið?” spurði Herris sem þóttist
nú sjá nýtt ljós.
“Eg opnaði það,” sagði José.
“Og þjónustustúlkan er lík-
lega ljóshærð, bláeygð, vel vax-
in og fögur stúlka og þar að
auki innan við tvítugs aldur.”
Dunn var ertnislegur.
“Hvað áttu við?” spurði Herris
“ertu að reyna að flækja þetta
mál?”
“Nei, nei. Eg er ekki lögmað-
ur. En mér virðist að þetta atr-
iði gæti litið illa út fyrir dóm-
aranum ef til þess kemur. Þegar
lögmenn fara með mál af þessu
tagi, útleggja þeir alt á versta
veg. Þeir eru að því skapi lík-
astir svínunum sem stinga trýn-
unum í allan óhroða. Hvers
vegna reynir þú ekki til, að
koma sáttum og samkomulagi á,
á heimili þeirra José’s? Sjáið
þið nú ti'l. José er ekki góður
eiginmaður. Það mundi hann
játa sjálfur. Hann er hér um
bil aldrei heima. Hann er hérna
í klúbbnum þangað til klukkan
3 á morgnana og svo er hann
hér aftur kl. 10 f. h. Jafnvel
þó eg geri ráð fyrir því, að
konan hans lifi við alsnægtir,
er það, að mínu áliti skiljan- .
leegt, að flestar konur mundu
verða þreyttar á því, að lifa
við slík kjör. sem ekki bafa
börn til þess að sjá um.”
Hann snéri sér að José, sem
auðsæilega með mestu alvöru
hafði fylgst með þessum nýja
snúningi á viðræðunum. “Við,
vinir þínir vitum það,” hélt
Dunn áfram, “að þú ert enginn
engill José, og að þú hefir áreið-
anlega bíotið fleiri boðorð en
konan þín, en þrátt fyrir það,
ertu hræðilega afbrýðisamur og
á þann hátt, fyllir sjálfan þig
með alskonar efasemdum sem
oft eru á engum rökum bygðar.
Hvers vegna reynir þú ekki til
að vernda konuna þína frá þeim
freistingum, sem þú í raun og
veru hefir sjálfur leitt hana í?
Þú veist t. d. að einhver Edward,
hefir skrifað henni bréf, og að
hann býst við að heimsækja
hana á sérstökum tíma. Hvers
vegna situr þú ekki fyrir þess-
um gesti, og ef nauðsyn ber
til, gefur honum maklega ráðn-.
ingu? Eg mundi glaðlega hjálpa
þér til þess.að gera það.”
“Þú gamli spilagosi og hesta-
prangari,” sagði Herris, “þú ætl-
ar þá að taka lögin í þínar
hendur, ha, ha, ha. Það gæti
annars orðið hressandi fyrir
mig að vera með í þessum leið-
angri. Eg verð hvort sem er að
fara með þetta mál fyrir þig á
endanum. Það er því vel við
eigandi, að eg kynni mér alla
málavexti eins og þeir koma
fyrir í fyrstu útgáfu.”
Svo bað hann um meira
Whisky og á meðan við vorum
að drekka það, höfðum við dreg-
ið allar áætlanir upp nákvæm-
lega, viðvíkjandi þessu æfin-
týri.
Það var áliðið nætur þegar
eg kom heim til herbergja
minna. Eg var þreyttur en samt
var eg ekki syfjaður. Það sem
gerst hafði um daginn og nótt-
ina, rann í óreglulegum straum-
um í gegnum huga minn. Eg
WOMEN-Serve with the C.W.A.C.
You are wanted — Age limiis 18 io 45
Full information can be obtained from your
recruiting representative
Canadian Womens Army Corps
Needs You
Get Into the Active Army
Canada's Army Is On The March
Geí in Line — Every Fii Man Needed
. Age limiis 18 lo 45
War Veierans up io 55 needed for
VETERAN S GUARD (Active)
Local Recruiiing Represeniaiive