Lögberg - 24.06.1943, Blaðsíða 5
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 24. JÚNÍ 1943.
5
um, fara með kvæði eftir Jónas
eða Bjarna, minnast atorku-
mannsins, Skúla fógetra, eða
frelsishetju þjóðarinnar, Jóns
Sigurðssonar forseta. Þannig
töluðu þeir í sjálfa sig kjark
og kapp, og þannig urðu þeir
sigursælir í landnámsbaráttu
sinni.
Þessir menn og þessar konur,
ruddu brautina fyrir okkur, af-
komendur þeirra. Gerum upp
reikningana! — Stöndum við
þeim jafnfætis að þraut-
seigju, sigurvissu «og . andlegum
þroska? Væri okkur ekki holt
að bergja oftar af hinum sama
andlega afls og þroska brunni,
sem afar okkar og ömmur, feð-
ur okkar og mæður bergðu af?
Getum við í nútíð eða framtíð
slitið tengslin við fortíð okkar,
án þess að bíða tjón á sálu
okkar? Við segjum nei við
þessari síðustu spurningu; há-
tíðarhaldið í dag segir nei, því
þessi hátíð er helguð minning-
unum um okkar íslenzka upp-
runa, en þó einkum minningu
Jóns Sigurðssonar, bardaga-
hetjunnar miklu, sem var ljós
á vegum íslenzku þjóðarinnar
og lampi hennar fóta. Svo
lengi sem íslendingar muna
Jón Sigurðsson og taka hug-
sjónir, ósénplægni og ættjarð-
arást hans sér til fyrirmyndar
mun þeim vegna vel.
Lengi lifi ísland!
Ný jörð og nýr himinn
Efíir Wendell Willkie.
Lauslega þýti úr "One World".
Jónbjörn Gíslason.
(Framhald)
Eftir heimkomu mína síðast-
liðið haust, skýrði eg þjóð minni
frá því að á mörgum sviðum
störfuðum við fremur laklega,
við værum að vísu á áttinni til
sigurs, en ættum á hættu að
fórna fleiri mannslífum og
meira verðmæti en nauðsyn
bæri til. Sú skýrsla mín var
bygð á staðreyndum sem ekki
verður haldið leyndum; þeim
eiga allir rétt á að kynnast. Án
þess við játum yfirsjónir okkar
og mistök og lögum og endur-
bætum alt slíkt, eigum við á
hættu að missa vináttu og traust
bandamanna okkar, áður en
stríðinu lýkur, og þá er friður-
inn tapaður.
Það er deginum ljósara að við
verðum allir að gjöra stríðsmál-
in að okkar áhugamálum til þess
að sigur vinnist. Til þess að
slíkt sé mögulegt, mega engir
leyndardómar eiga sér stað, að
iindanteknum þeim, er gætu
stofnað hernaðarlegu öryggi í
hættu.
Frakkland átti eitt sinn her-
fræðing að nafni Maginot. Þeg-
ar framsýnn franskur borgari
vakti athygli á því, að nýtísku
hernaðartæki, svo sem flugvélar
og skriðdrekar mundu verða
ofjarlar neðanjarða víggirðinga,
var hann aðeins mintur á að
brjóta ekki heilann um slík mál,
sérfræðingarnir mundu annast
um það.
Saga þessa ófriðar fram á
þenna dag, er ekki slík, að við
verðum innblásnir af trúnaðar-
trausti á óskeikulleika sérfræð-
inganna, hvorki í stjórnmálum
eða hermálum. Þeir eiga því
stöðugt að vera berskjaldaðir
fyrir svipu lýðræðisfyrirkomu-
lagsins, sem felst í áliti al-
mennings, framkvæmdu með
frjálsum og hreinskilnislegum
umræðum.
Það er til dæmis hin almenna
þjóðaróánægja í Bretlandi yfir
hinum síféldu ósigrum í Norður
Afríku, sem átti mestan þátt-
inn í breytingu á yfirstiórn
hersins þar og sem síðan hefir
hrakið Rommell til baka um
þrjá fjórðu vegalengdar yfir
þvera Afríku. Mín skoðun er, að
heiðurinn af þeim sigurvinning-
um beri að færa í tekjudálk al-
mennings álitsins heima á Eng-
lándi.
Bandaríkjamenn virðast hafa
hneigð til að álykta, að það hug-
tak sem kallað er almennings-
álit með valdi að baki sér, eigi
sér alls ekki stað í ríkjum
með ótakmörku stjórnarvaldi.
En sannleikurinn *er sá að öll
ríki undir slíkri stjórn hafa sín-
ar vissu aðferðir til að öðlast
vitneskju um álit og skoðanir
lýðsins. Stalin hafði ákveðið
fyrirkomulag á slíkri tilrauna-
atkvæðagreiðslu.
Þegar Napóleon var á hátindi
frægðar sinnar og gengis, beið
hann áhyggjufullur eftir slíkum
skýrslum frá París, þar sem
hann sat á stríðsfáki sínum hin-
um hvíta við brunarústirnar í
Moskva.
í öllum þeim löndum er eg
fór í gegnum á för minni um-
hverfis jörðina, fann eg hið
volduga almenningsálit á verði,
bæði í málefnum ófriðarins og
hins komandi friðar. I Bagdad
varð eg þess greinilega var í
samtölum kaffihúsgestanna og
slíkir samkomustaðir eru ó-
grynni. í Rússlandi var það
mjög áberandi á fjölmennum
verksmiðjufundum; yfirleitt töl-
uðu Rússar um þau mál alstað-
ar. Vel má vera að slíkt sé and-
stætt þeirri hugmynd sem við
höfum um Rússland, en borgar-
arnir þar tala eins frjálsmann-
lega hver við annan um öll
þessi áhugamál og við gjörum
hér.
Jafnvel þó fréttablöð í Kína
séu undir strangara eftirliti en
hér, þá birta þau þó furðuiega
skýrar rtiyndir af skoðunum
fjöldans. Það skiftir engu máli
hvort eg talaði við ieiðtoga
kommúnista, verkamann, menta
mann eða hermann, svörin voru
ætíð hiklaus og opinská og
komu jafnvel stundum í bága
við yfirlýsta stefnu stjórnarinn-
ar.
Alstaðar varð eg var við
hræðslu og efa fólksins bak við
víglínurnar; það var sífelt að
leita og þreifa fyrir sér eftir
einhverju tangarhaldi á sameig-
inlegum ásetnmgi og stefnu-
marki. Þetta kom glöggt í ljós i
spurningum þess . um afstöðu
Bandaríkjanna eftir stríð, sömu-
leiðis um Bretland; um Rúss-
land var eg spurður þegar eg
var í Kína. Mér virtist öll ver-
öldin vera í yfirspentu hugar-
ástandi, reiðubúin að færa ótrú-
legar fórnir, aðeins ef öílum
þeim þjáningum væri ekki kast-
að á glæ.
Árið 1917 var öll Norðurálf-
an í slíku hugarástandi, það
var óhjákvæmileg afleiðing og
niðurstaða ófriðarins. Á því ári
birti Lenin öllum heiminum
stefnuskrá sína. Skömmu síðar
kom önnur frá Wilson, en hvor-
ug hafði endanleg áhrif á stríð-
ið og virt að vettugi við sáttar-
gjörðir. Hvorug þessi steínuskrá
bar gæfu til að bæta neinum
upp neinar færðar fórnir, svo
stríðið varð ekkert meira né
háleitara en valdabarátta, sem
endaði með vopnahléi en ekki
sönnum og varanlegum friði.
Engin nauðsyn er að slíkt end
urtaki sig í þessu tilfelli. Nú
eru sameinaðir hugir manna úr
öllum álfum heimsins um ákveð
ið markmið, en það markmið
þarf að vera greinilegra og ná-
kvæmar sundurliðað. Þessa
verður að gjöra sér glöggva
grein nú þegar meðan stríðið
stendur yfir. Af ráðnum huga
vakti eg umræður um þessi mál
meðal alþýðunnar í hinum
ýmsu löndum; eg óttast að lýð-
urinn öðlist ekki fullan skilning
á, um hvað og fyrir hverju hann
berst og hvers hann væntir fyr
en í ófriðarlok. Eg var hermað-
ur í síðasta stríði og eftir það;
eg sá okkar dýrustu drauma
ausna moldu; eg heyrði okkar
eggjandi slagorð höfð að hláturs-
efni meðal mannhataranna, ein-
ungis af því að þjóðinni var
ekki Ijóst markmiðið, meðan
vopnaviðskifti stóðu yfir. Slíkt
má ekki henda í annað sinn.
Miljónir manna hafa látið líf-
ið nú þegar og margar þúsund-
ir deyja enn áður en þessu tafli
lýkur; öllum þessum mannslíf-
um er fórnað til ónýtis, nema
því aðeins að allir okkar banda-
menn beri gæfu til að finna að-
ferðir og möguleika til fullrar
°g tryggrar samvinnu á kom-
andi tíma.
Leiðtogar okkar hafa hver
fyrir sig og allir í einingu, lát-
ið í ljósi sum af þessum sam-
eiginlegu áhugamálum, en einna
skýrust og greinilegust virtist
mér yfirlýsing Chiang Kai-shek,
er birtist í nóvember síðastliðn-
um. Niðurlagið er á þessa leið:
“Rínverjar óska ekki að endur-
reisa vesturlanda nýlendupólitík
í Asíu, með austurlanda áþján,
hvorki heimaaldri eða inn-
fluttri. Vér verðum að rísa frá
þröngsýnum hugmyndum um
einkasambönd og héraða tog-
streitu, sem leiða óhjákvæmi-
lega til bitrari og blóðugri styrj-
alda, og hverfa til öflugs al-
heimsbandalags. Ef sönn og ein-
læg samvinna útrýmir ekki
einangrun og undirokun, af
hvaða tegund sem er í hinni
nýju. komandi veröld frjáisra
manna, mun engin trygging eiga
sér stað fyrir yður né oss.”
Bætum hér við yfirlýsingu
Stalins, er eg gat um áður, gef-
inni út 6. nóv. 1942, í tilefni af
25 ára afmæli októberbyltingar-
innar. Sú yfirlýsing er frábæri-
lega skýr og nákvæm og hljóð-
ar svo:
“Algjört afnám kynflokkaof-
sókna; þjóðajafnrétti og landa-
mærahelgi; frelsi ánauðugra
þjóða og endurheimt þeirra eig-
in stjórnskipulags; fullveldi
hverrar þjóðar í eigin málum;
fjárhagsleg aðstoð til þeirra er
tjón hafa beðið og önnur hjálp
til efnalegs sjálfstæðis; viðreisn
lýðræðislegs frjálsræðis; algjör
eyðilegging stjórnarfars nasista.”
Franklin Roosevélt heí’ir aug-
lýst sína fjórþættu frelsisskrá,
og hann og Winston Churchill
hafa gefið heiminum Atlants-
hafs samninginn.
Mér virðist yfirlýsing Stalins
og Atlantshafssamningurinn inni
halda sömu villuna; hvortveggja
gjörir ráð fyrir sömu smáríkja-
skipun í Vestur-Evrópu og nú
er, hverju ríki með sín eigin
pólitísku, fjármálalegu og hern-
aðarlegu einkayfirráð. Það er
einmitt þetta útlifaða skipulag
sem ruddi veginn fyrir Hitler og
gjörði miljónir að þrælum. Jafn-
vel undir harðstjórn Nasista,
höfðu þeir von um svo ríflega
laudaukningu, að fjármál nútím
ans gætu fyllilega notið sín.
Þeir sáu af rándýrri reynslu að
tollgarðar og reipdráttur hinna
ýmsu þjóðflokka um pólitísk
völd, leiddu óhjákvæmilega til
örbyrgðar o-g styrjalda.
Er endursköpun smáríkjanna
í Norðurálfunni heppileg, sem
pólitískra eininga? Já, vissulega.
Er endurreisn þeirra sem fjár-
hagslegra og hernaðarlegra
eininga sjálfsögð? Nei, vissulega
ekki, ef við höfum von um að
gróðursetja jafnvægi og kyrð í
þeim parti Norðurálfunnar og
berum fyrir brjósti frið og fiár-
hagslega tryg^ingu heimsins í
heild.
Yfirlýsingar Chiang Kai-shek,
Stalins, Roosevelts og Churchills
eru samt sem áður leiðarmerki
á framsóknarbraut og hafa vak-
ið glæsilegar vonir um víða ver-
öld. Ef framkvæmdir aftur á
móti ná ekki loforðunum, eða
ef einstakar þjóðir gjöra efnd-
irnar ómögulegar, mun eyðandi
mannhatur í brjósti alþjóðar,
útiloka alla von um framtíðar
lög og reglur. Menn í öllum
álfum heimsins, eru vakandi á
verði, athugandi hvort höfund-
ar loforðanna — leiðtogarnir —
meina í fullri alvöru það sem
þeir hafa látið ummælt.
SIIMMER CLASSES
THE DEMAND FOR OFFICE HELP FOR MILITARY
AND INDUSTRIAL OFFICES IS SO PRESSING THAT
WE HAVE INTRODUCED SPECIAL SUMMER
WAR EMERGENCY COURSES
You may study individual subjects or groups of
subjects from the following; Shorthand, Typewriting,
Bookkeeping, Comptometer, Correspondence, Spelling,
Arithmetic, Penmanship, Dictaphone, Elliott Fisher or
Telephone Switohboard.
IT IS PLEASANT STUDYING IN OUR
AIR-COOLED, AIR-CONDITIONED
CLASSROOMS
The “SUCCESS” is the only air-conditioned, air-
cooled private Commercial College in Winnipeg.
Educational Admittance Standard
To our day classes we admit only students of Grade
XI, Grade XII, and University standing, a policy to
which we strictly adhere. For evening classes we have
no educational admittance standard.
You may enroll at any time in Day or Evening
Classes, which will continue throughout the
summer without interruption.
TELEPHONE 25 843
CALL OR WRITE FOR OUR FREE
40-PAGE PROSPECTUS.
U C C E S S
BUSINESS COLLEGE
Porlage Ave. ,at Edmonlon Si.
WINNIPEG.
Frh.
Steypi regn
Margur er háttur mannlegs kífs,
þó megi þrátt við una,
það tekur á þáttinn trúar lífs,
að treysta á náttúruna.
Björn Stefánsson.
EMERGENCY!
ewmy.fr
Munið að sími yðar er nauðsyn á stríðstíma.
GÆTIÐ HANS VEL!
Farið vel með símann. og hann mun reynast
yður vel. Látið enga parta hans skemmast,
því nýir partar fást treglega . . ef slys,
sjúkdóm eða aldsvoða ber að höndum, getur
síminn hjálpað fljótt.
Þér sparið líka gas og togleður með því að
hafa símann í lagL Aðgerðir eru dýrar. og
gas og togleður þarf að spara vegna stríðs-
TILLER COMBINE"
• “Umboðsmaðurinn kyn'ti
Cockshutt stríðs sparnaðar-
skipulagninguna nýju. Hún
er ágæt hugmynd! Hún
sýnir hvernig eg get, með
því að kaupa stríðs sparn-
aðarskírteini, trygt mér for
gangsrétt að nýjum búnað-
arverkfærum eftir strið, og
flýtt jafnframt fyrir sigri.
Petta er bezta leiðin til að
f& það, sem þér barfnist.”
Þannig komið þér ár fyrir borð samkvæmt
COCKSHUTT Sparnaðarkeríinu
• Hugsið yður þau hlunnindi, að njóta forgöngu á
nýjum verkfærum þegar stjórnarskömtun lýkur, og
ef þér þarfnist þeirra fyr, fáið þér leyfi til þess.
Þetta fæst með hlutdeild í Cockshutt stríðssparn-
aðarkerfinu. Það er einfadt .. ábatavænlegt og
þjóðræknislegt!
Þetta kerfi nýtur samstarfs Alþjóðar Stríðsfjár-
málanefndar, og er ehn ein hlunnindastarfsemi
Cockshutt við Canadáeka bændur. Með þessu eigið
þér hægra með kaup stríðssparnaðarskírteina. Byrj-
ið skipulagningu yðar strax samkvæmt Cockshutt
stríðssparnaðarkerfinu.
Finnið viðurkendan Coekshutt umboðs-
mann vegna frekari upplýsinga,
og kaupið stríðs sparnað-
ar skírtini reglu-
bundið.
FARIÐ VEL MEÐ VERKFÆRI YÐAR
Cockshutt verndun-
arskipulagning verk
færa, skilgreind í
m y n dskreytt-
um bæklingi, sýnir
hvernig vernda á
búverkfæri. Biðjið
um þenna bækling
hjá umboðsmannin-
um, sem veitir upp-
lýsingar um aðgerð-
ir og nýja parta.
COCKSHUTJ
PLOW COMPANY LIMITED
BRANTFORD, ONTARIO
SMITHS FALLS • WINNIPLG • REGINA
SASKATOON • CALGARY • EOMONTON
COCKSHUTT PLOW OUEBEC LIMITEO, MONTREAL. OUEBEC
COCKSHUTT PLOW MARITIME LIMITEO. TRURO. N S
1839 - Forusta í meir en öld - 1943