Lögberg - 01.07.1943, Blaðsíða 7
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 1. JÚLÍ 1943.
Ávarp forseta Islendingadagsins í
Wynyard
Kæru íslendingar ! t'að er mér sann-
arlegt ánægjuefni. að bjófia ykkur
öll velkomin á þenrjan stað.
''Við komum bér ennþá, sem ertim
a ferg fvrst enn er ei strengur þinn
skorinn,” seglr I>orsteinn Erlingsson
í kvæðinu “Við fossinn." Við kom-
um hér sanjan, fyrst enn er ekki skor-
inn tengi-strengurinn milli móður-
þjóÖarinnar og okkar; og viö vonum
það verði aldrei. Við höldum áfram
að niinnast móðurtengslanna og minn-
mga feöra vorra. “Því þangað er
vonunum vorkunnarlaust sem vegina
minningin lagði." Hvers er þá að
minna.t? Hvað er fyrir að þakka?
Þvi tökum við á'okkur erfiði og ó-
mök, til þess að halda þjóðminningar-
öag? Við gerum það af því að við
eigum svo glæsilegar minningar fyrir
að þakka.
I’að er andlegra verðmæta afmælis-
dagur okkar, lílendingadagurinn,
hvort sem hann er baldinn sevtjánda
júní eða annan ágúst. Eitt af þeim
verðmætum sem við þökkum fyrir, er
ánægjan; sem við höfum af því áð
koma samn og njóta i félagi þeirrar
anægju að hlýða á mál ræðumanna,
söng og kvæði. Svo er þessi taug
sterk og nauðsyn hennar svo í eðli
vort gróin, að jafnvel nú á þessum
þrauta og hörmunga tímum, þegar
varla er nokkurt heimili í bygðum
vorum. þar sem ekki er autt eitt eða
flei ri sæti, til lengri eða skemri tíma,
og ótal, sem aldrei verða fylt. Þrátt
f.vrir kviða mæðranna, eiginkvenn-
»nn og unnustanna um afdrif son-
anna, eiginmannanna og unustanna,
tneð öllum þeim hljóðu hörmum, sem
þær einar þekkja sem revna, þrátt
fyrir alt þetta og ótal aðrar hindr-
anir, halda ísle^zku konurnar okkar
afram að stjórna heimilunum og fé-
lagslifinu með gestrisni og glöðu viö-
móti, þó hjartasárin blæði. Þetta er
e'tt af jslenzku andlegu aðalsmerkj-
ununt sem við eigtun að þakka fvrir.
Það er ekki satt, að við komum sam-
an til þess að hæía hver öðrunt; við
komum ekki heldur saman til þess að
r'fja upp gallana, sem við þekkjum,
og eru svo illur þröskuldur í daglegri
umgengni. \ ið komum saman til þess
að tigna og þakka fyrir það, sem við
þekkjum göfugast i islenzkri skap-
gerð, — og sent við eigum arfhluta i.
Það keniur sá tinii, að jafnvel stór-
þióð irnar tigna göfgi andans, og taka
fram yfir hnefaréttinn, og mannvit
°g bróðurhugur ræður úrslitum. Sá
dagur vonum við að renni upp sem
f.vrst. íslenzka þjóðin, sent er ein af
fániennustu þjóðuni heims, hefir ekki
einungis haldið þessu frarn um lang-
an aldur, heldur hefir hún beinlínis
lifað þessa kenningu, og hafið sjálfa
s'g upp úr efnalegri og stjórnarfars-
iegri - niðurlæging, upp í efnalegt
sjálfstæði, setn alfrjáls þjóð, alt með
atorku andans. 1 dag er afmælisdag-
ur fyrirliðans og gæfumannsins, sem
fuddi þessa braut og benti öðrum leið,
Jóns forseta Sigttrðssonar. I>etta er
t-
áreiðanlega vert að þakka með lotn-
ingu.
Það eru ótal fleiri verðmæti, sem
við höfum fyrir að þakka. Eitt það
glæsilegasta og óbrotlegasta eru ís-
ienzkar bókmentir fyr og nú. Tel eg
íslenzk ljóðskáld þar fremst. Þau
hafa verið andlegir leiðtogar þjóðær-
innar; þau kváðu kjark og dug, von
og virðing á þvi sem mannsandinn á
göfugast til, þau hafa tekið okkur
með sér inn á draumalönd alsnægt-
anna og snortið við listhneigð okkar.
Það er ómögulegt annað en vaxa and-
lega. við að kynna sér íslenzku skáld-
snillingana og við sent eigum þvi láni
að fagna að almenningur er svo vel
að sér, að honum er nautn í því aö
lesa þá og dáðst að verkum þeirra, af
því hann skilur þá.
"Mvndasmíðar andans skulu standa,”
segir Einar Ben. tslenzku skáldin liafa
smíöaö vandlega og vel. Á meðan til
eru I onur og menn af íslenzku bergi
brotin í þessu landi, sem kunna að
meta og hafa unun af að skoða og
reika um salina í þeim höllum, sem
þau reistu, slitnar ekki strengurinn
inilli Austur- og Vestur-íslendinga.
H. S. AXDAL.
Fallinn í stríðinu
F.O. Haraldur J. Davíðson.
Seinni part síðustu viku, var
aðstandendum þessa unga og
efnilega manns, tilkvnt frá Ot-
tawa-stjórninni, að vonlaust
væri nú orðið um afturkomu
hans. Hafði hún áður tilkynt
þeim, að hann hefði eigi komið
til skila úr ferð þeirri er hartn
lagði upp í þann 26. október
síðastliðinn, og sem þá var hér
lauslega getið úm í blaðinu. Má
því fullvíst telja að hann háfi
tapað lífi í áminstri ferð,' þó
eigi sé kunnugt hvernig það
hefir að borið, því eigi hefir
neitt frést er kastað gæti ljósi
á þann atburð.
Haraldur Jóhannes var fædd-
ur í Winnipeg, 1. ágúst 1912.
Hann kvæntist 11. maí 1938
konu af enskum ættum, Bertha
Bensted að nafni, og eiga þau
eina dóttur, er Diane heitir, og
er hún nærri tveggja ára. Hann
var í þjónustu T. Eaton’s fé-
lagsins hér í borginni frá því
hann útskrifaðist af Daniel Mc-
Intyre háskólanum hér í bæn-
um, en þá var hann sextán ára,
og þar til hann innritaðist í
flugher Canada, eða í full tólf
ár. Vann hann í ýmsum deild-
um félagsins en síðast var hann
á líftryggingarskrifstofunni,
því hann var góður reiknings-
maður og ágætur skrifari.
Foreldrar hans, sem bæði eru
á lífi og búa í Winnipeg, eru
Haraldur F. og kona hans,
Ragnheiður Davíðson, er búa
að 639% Langside St. Hann á
tvö systkini á lífi, Öldu, er
heima á í foreldrahúsum og
Charles Vernharð, sem vinnur
á skrifstofu Central Patricia
Mining Co., í Ontario.
I herinn gekk hann í ágúst-
mánuði 1940 og var þá þegar
settur þar til menta, fyrst í
Austur Canada og Prince Er-
ward Island en síðar og síðast
í Saskatoon, Sask., og þaðan
útskrifaður sem Sergeant-Pilot
í júlí 1941 með góðum vitnis-
burði. Skömmu síðar var hann
gerður að Pilot Officer og eftir
að til Englands kom var hann
gerður að Flying Officer. Til
Englands fór hann í okt. það ár
og Egyptalands snemma á ár-
inu 1942. Herbúðirnar er hann
tilheyrði höfðu bækistöð sína í
Cairo eða þar í grendinni, og
þaðan fór hann sína síðustu
ferð er áður var minst á.
Halli (svo nefndu vinir hans
hann) var ialsverður íþrótta-
maður. Hann gekk ungur í
Kristlegt félag ungra manna
(Y.M.C.A.) hér í bænum og
iðkaði þar um langt skeið ýmsa
leikfimi. Hann var einn af spil-
urum “Toilers”-flokksins (Bas-
ketball) er fræknastir voru í
Manitoba, Saskatchewan og Al-
berta árið 1936. Fóru þeir svo
til Victoria, B.C., að kepp? um
Canada titilinn, en sem þeir
hlutu þó ekki, því hinir urðu
hlutskarpari.
Halli var drengur góður, vin-
fastur og vinavandur, ráðsett-
ur og umgengisgóður, frómur
til orða og verka og kom sér
alstaðar vel er hann kyntist.
Er því sár harmur kveðinn að
vinum hans og vandamönnum
við þessa sorgarfregn, en “það
er gott að falla að fold fyrir
ættjörð sína”, stríð er altaf
stríð, þar tjáir ei um að tala.
Sveinn Oddscn.
Kirkjunnarmenn stofna
nýtt blað
Kirkjublaðið, nýtt blað, hóf göngu
sína í gær.
Útgefandi og ábyrgðarmaður þess
er Sigurgeir Sigurðsson biskup.
1 þessu fyrsta tbl. eru margar grein-
ar uni kirkjunnar mál.
í ávarpsorðum til Islendinga, sem
biskupinn skrifar, segir meðal ann-
ars:
Mr. Justice A. K. Dysart, chairman of the board of trustees of Brewers and Hotelkeepers of
Manitoba War fund, which is contributed to voluntarily by all of the brewers and hotelkeepers of
Manitoba, presenting cheques; $5,000 to the co-ordinating Board of War Serviees, Mr. Justice W.
J. Major, chairman; $2,500 to the Greek War Relief fund, Hon. J. S. McDiarmid, chairman; $1,500
to The Navy League of Canada, John D. Ruttan, chaii-man; $1,000 to the Kinsmen Milk for Britain
fund, P. J. O’Brien. president; $500 to H.M.C.S. Winnipeg fund, Mr.1 Justice W. J. Major, chairman;
$500 to Wartime Pilots’ and Observers’ association, W. S. Anderson, president. Left to right in pic-
ture, Mr. Justice Dysart, Frank G. Mathers (secretary of the board of trustees of Brewers and Hotel-
keepers of Manitoba War fund; R. H. G. Bonnycastle, Hon. J. S. McDiarmid, P. J. O’Brien, J. D.
Ruttan, Mr. Justice Major, W. S. Anderson.
V
"Kirkjublaðið, sem í dag hefur
göngu sína, helgar sig, eins og nafnið
bendír til, fyrst og fremst þjónustu
íslenzkrar kristni og kirkju. Það
kveður sér hljóðs í þeirri sannfær-
ingu, að þess sé nú þörf fremur en
nokkru sinni áður á Islandi, að rödd
kristinnar kirkju heyrist, og að þjóð-
in ljái þeim ðoðskap athygli, sem
mestur, beztur • og fegtírstur hefir
fluttur verið í þessum heinti, þeim
boðskap, er heilög kirkja flytur þjóö-
unum.
Öllum hugsandi mönnuni í þessu
landi kemur saman um, að islenzka
þjóðin sé í hættu stödd. Breytingar
á högum hennar, á aðstöðu liennar til
annara þjóða og í hennar eigin þjóð-
lífi, hafa á skammri stund orðið svo
stórfeldar og örar, að þess er naum-
ast að vænta, að þjóðin hafi enn átt-
að sig:
Yér eiguni ekki aöeins við ytri
hættur að stríða í þessum óðfluga
straumi breytinganna. Vér eigum
engu síður við innri hættur að etja.
Það er hætta á að þjóðinni verði
glapin sýn, er svo margt nýstárlegt
gerist og margt ber fyrir augu, sem
vér aldrei áður höfum litið. Það er
hætta á siðferðilegu, menpingarlegu
og fjárhagslegu hruni, ef vér erum
ekki á verði og gætum ekki að oss
í tíma. Það getur orðið hætta á, að
þjóðernistilfinning vor sljóvgist, og
að vér í þeint skilningi glötum ýmsu
af því, sem vér eigum dýrmætast og
helgast. Kirkjublaðið vill af öllum
mætti vinna gegn því, að svo fari.
Það vill halda merki islenzks þjóð-
ernis og íslenzkrar menningar sem
hæzt á lofti. Það vijl eiga þátt í að
vekia og glæða ást þjóðarinnar til
landsins, og minna stöðugt á, að vér
eigum eitt allra bezta og fegursta
landið i þessum heimi.”
—Alþbl. 9. maí.
Á fjórða hundruð um-
sækjendur um íbúðirnar
Bæjarbvggingarnar á Melunum
verða tilbúnar til íbúðar fyrir haust-
iö. Þetta eru 48 ibúðir, en hver ibúð
er 3 og 4 herbergi með öllum þæg-
indunt. (3. og 4. herbergið er uppi
undir súð).
Þrjú til fjögur hundruð umsóknir
hafa borist urn þessar íbúðir, svo að
þ.er eru margfalt fleiri en ibúðirnar.
Bæjarráð ræðir nú um þessar íbúð-
ir — og var meðal annars haldinn
aukafundur um inálið siðastlijiinn
miðvikudag.
Það sem fyrst og fremst kentur
til álita í sambandi við þessar ibúðir
er livort bærinn eigi að selja þær
eða leigja. hvernig skuli úthluta íbúð-
unum til umsækjenda og á hvern hátt
skuli selja ibúðirnar, ef sú ákvörðun
verður tekin, að selja þær.
Málið var nokkuð rætt á bæjar-
stjórnarfundi í gær. Við þær um-
ræður kom það fram, að bæjarfull-
trúar munu yfirleitt vera sSmmála um
að íbúðirnar verði seldar umsækjend-
um eða félagsskap þeirra, og að fé-
lagið verði rekið á líkan eða sama
liátt og félögin, sem starfa í sama
anda og Byggingarfélag verkamanna.
Þá kemur til álita hversu mikil út-
borgunin skuli verða. Um það virðast
bæjarfulltrúar ekki fyllilega sam-
mála. Eftir því, sem upplýst var á
bæjarstjórnarfundinum hefir kornið
upp í bæjarráöi sú skoðun að borga
skuli út alt að 33% af söluverðinu.
Xú . upplýstist það á fundinum, að
fvrir lægi lausleg áætlun um kostn-
aðarverð húsanna. Samkvæmt henni
munu 3 herbergja íbúðirnar kosta
50—60 þúsundir króna en 4 herbergja
ibúðirnar 60—70 þúsundir króna. Sjá
því allir hversu gífurleg útborgun'
\erður ef borga skal út 33%%. Ekkert
er um þetta ákveðið. Reynt mun verða
að ná samkomulagi um lausn þessa
máls í bæjarráði. en bæjarráð mun
taka fullnaðarákvörðun um þetta mál
nlveg á næstunni.
—Alþbl. 7. maí.
Athugasemd
Eg sé í Sameiningunni fvrir maí
þ. á., minst á prentvillu í grein eftir
J. 1. Bildfell. sent nefnist “Börn
ISnjólandanna.” Hann minnist þar á
fornan mannflokk, sem hann telur til
Eskintóa og nefni sig "Iunníta. Þetta
fullyrðir Sam. að -sé ptentvilla," og
gjörir svo þá leiðréttingu að þessir
Eskimóar heiti "Tunnitar. '
En af því eg liefi lika lesiö um
þenna bjóðflokk, eftir merkan höf-
und, þá liggur mér við að efast um
gildi þessarar leiðréttingar.
Eg hefi fyrir mér verk eftir merk-
au höfund, sem er prófessor i sögu
við The Universitv of Mississippi. er
heitir Charles Woodward Hutsou.
Ilatin gaf út rit um fornfræði, sem
prentuð var 1891 hjá Columbian Pub-
lishing Co. í New York. Tek eg
því hér upp kafla úr bók próf. Hut-
son’s til að sýrta skoðun hans á þessu
máli.-----
. . .The period to which human life
has been traced back. as the earliest
age in which any members of the
human family drew the breath of life
on European soil, is called by the
archæologists the palæolithic, that is
the Age of Early Stone. The race of
men then roaming over the half-
jfrozen continent are generally assign-
ed hy ethnlogists to the type of the
Eskimo, or, as the race calls itself the
“Innuit.” But there is no clear evi-
dence at all touching the race vvho
used these implements of rough stone
and flint; and it would be unsfientific
to designate them by a name which
would identify thern with any existing
race. . . .
Eg er ekki aö rita þetta sem að-
fijislu, heldur aðeins sem athuga-
semd.
S. B. BENEDICTSSON.
Islenzkt brúðkaup
í Seattle
Sunnudaginn 13. júní síðast-
liðinn fór fram íslenzkt brúð-
kaup í Seattle í Washington-
ríki. Gefin voru saman í hjóna-
band þau Elsa Eiríksson og Þór
Guðjónsson, bæði frá Reykjavík.
Bæði stunda þau nám við há-
skóla Washintonríkis í Seattle.
Les Elsa heimilisfræði og blaða-
mennsku en Þór fiskifræði.
Brúðkaupið var haldið á
heimili þeirra hjóna frú Jakob-
ínu og ísaks Johnson. Athöfnin
fór fram á íslenzku, og fram-
kvæmdi séra Kolbeinn Sæmunds
son vígsluna. Á undan vígsl-
unni söng frú Kristbjörg Eiríks-
son íslenzkan giftingasálm, með
aðstoð ungfrú önnu Magnússon,
sem einnig lék brúðargöngu-
lagið úr Lohengrin. Isak John-
son leiddi brúðurina, en svara-
menn varu þaju unfrú I,nga
Eiríksson, systir brúðurinnar, og
Styrmir Proppé, bæði stúdentar
að heiman.
Brúðkaupið var hið hátíðleg-
asta. Brúðurin var á íslenzkum
upphlut, húsakynni blómum
skreytt, og um 100 landar voru
viðstaddir. Að athöfninni lokinni
voru Veitingar, sem íslenzku
konurnar stóðu fyrir.
Brúðhjónunum bárust hinar
höfðinglegustu gjafir, þar á
meðal silfurborðbúnaður frá
lestrarfélaginu Vestra.
Ungu hjónin gera ráð fyrir
að stunda enn nám um tveggja
til þriggja ára skeið í Banda-
ríkjunum og hverfa síðan heim.
B. E.
Frá Blaine, Wash.
Eins og áður hefir verið getið
um þá verður Islendingadags
hátíð haldin 26. júlí n. k. í
Blaine, Wash. við Friðarbogann,
á merkjalínunni milli Canada
og Bandaríkjanna. Fyrir þessu
hátíðahaldi stendur nefnd skip-
uð mönnum frá Vancouver, B.
C., Bellingham, Pt. Roberts og
Blaine, Wash. og þar sem há-
tíðin verður haldin á línunni, þá
er mönnum frjálst að koma og
fara eftir vild, án þess að hafa
“Pass Port”, svo engirin þarf að
sitja heima þess vegna; þetta
þykir mér þess vert að láta
almenning vita í tæka tíð.
Ýmsir örðugleikar eru á vegi,
undir núverandi kringumstæð-
um, og þá helzt, vöntun á flutn-
ingstækjum, verður því hver að
sjá um sig, þó er ekki ómögu-
legt að hægt verði að mæta
fólki í Cloverdale B. C. og verð-
ur það auglýst síðar ásamt
prógraminu.
Ef svo kynni að vilja til að
•iandar þarna austurfrá hvoru-
megin línunnar sem er, ættu
leið hér um garð í kringum þann
26. júlí, þá leyfi eg mér að
bjóða þá sérstaklega velkomna
hingað þann dag.
Prógramið verður auglýst síð-
ar, og verður að vanda skipað
úrvals fólki.
Andrew Danielson,
forseti nefndarinnar.