Lögberg - 09.07.1943, Blaðsíða 5

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 8. JÚLl 1943.
5
anir til verndar móðurmáli sínu
og bókmenta. Undir eins, í fá-
tækt frumbýlis lífsins taka þeir
svo að stofna lestrarfélög til að
útvega sér bækur að heiman og
málfunda- og menningarfélög
voru stofnsett í ýmsum bygðum.
Það er vert að athuga að þær
bygðir sem lengst gengu í
þessarri félagsmyndun; Dakota
°8 Nýja íslands, ásamt Winni-
peg hafa framleitt flest af okk-
ar glæsilegustu gæfumönnnm
Sé hugurinn snemma vakinn til
starfs og þjálfunar er undirstað-
an lögð til andlegs þroska.
Sumum finnst nú óþarff að
minnast nokkuð á þetta og nefna
það gort eitt og þjóðrembing.
Jæja eg vil nú heldur vera
nefndur gortari og þjóðrembing-
ur en um mig megi segja að eg
hafi aldrei kunnað að ifieta starf
og hetjudáðir feðranna.
Ef til vill finnst sumum lítið
til um þessar dáðir af því þær
voru ekki framdar á vígvöJlum
með vopnataki. Það er .ekki
nema mannlegt og sjálfsagt að
snúast til varnar fyrir frelsi
fósturlandsins og ekki hafa ís-
lendingar og þeirra afkomendur
legið á liði sínu þegar landið
þurfti varnar við. Þeir hafa
keypt sér erfðarétt í Ameríku
með blóði og erfiði. En lífið er
stöðugt stríð ýmist til að vernda
fengin verðmæti eða afla sér
nýrra. Þegar vér dáumst að
hetjuskap drengjanna er ekki
úr vegi að minnast þess að
feður þeirra höfðu líka við
marga mæðu að stríða.
Sumarhitinn kvaldi þá, flug-
urnar stungu þá, veggjalúsin
bannaði þeim svefnværðir,
faeðan var þeim óholl svo óvan-
ir sem þeir voru henni og vatn-
ið reyndist þeim illdrekkandi,
svo erviðismaðurinn fékk ekki
slökt þorstann í sumár hitar.um.
Já margar voru pláurnar sem
þeir urðu að þola og lögðust
þungt á þá er öllu þessu voru
óvanir frá heimahögum. Það
þurfti þrek til að standast það.
t'að þurfti þrek til að ryðja
skóginn. Það þurfti karlmensku
fil að stunda veiðar á vötnunum
í nístandi vetrarkuldum með lé-
fogan klæð.nað og lítinn útbún-
að. Það þurfti áræði til að etja
iii kapps við aðra fyrir hina
örsnauðu og fákunnandi land-
námsmenn. En þeir höfðu þetta
þrek, þessa karlmennsku, þetta
áræði og það leið ekki.á löngu
áður en þeir höfðu orpið sér
minnismerki er seint munu
fyrnast. Sumar af bezt ræktuðu
bújörðunum á vinjum Vestur-
landsins eru í eign og ábúð
íslendinga. Mörg stórhýsi í borg-
unum eru reist fyrir íslenzkt
hugvit og framtakssemi.
Þeir hafa varið svo tugum
þúsunda skiftir til kirkjubygg-
inga og kriistnihalds. Margt í
þeirri starfsemi hefir farið mið
ur en skildi, en ef við berum
okkur saman við framferði ann-
arra þjóðflokka höfum við samt
sem áður minna að bera kyn-
roða fyrir en ýmsir aðrir. ís-
lendingar hafa haft manndóm,
upp til hins síðasta, til að vera
sjálfstæðir | trúarefnum. Þótt
sumum þeirra hafi verið brugð-
ið um þröngsýni þá er það sem
ekkert í samanburði við það
er átt hefir sér stað hjá mörg-
um öðrum þjóðflokkum í Vest-
urheimi.
Engum íslenzkum presti hefði
I iðist að halda fram slíkum
rétttrúnaðar öfgum, sem aðrir
þjóðflokkar hafa orðið við að
búa
Norskur guðfræðikennari held
ur því fram í rétti að sín kirkja
hafni öllum vísindum séu þau
ekki í samræmi við ritninguna
eða játningarnar. Flestar norsk-
ar kirkjudeildir eru afar þröng-
sýnar og það má vera að sökum
þess beri svo tiltölulega lítið á
andlegum framförum hjá þess-
um frændum vorum í Vestur-
heimi.
Sumar þýzkar kirkjudeildir
eru ákaflega þröngsýnar og fyr
ir fáum árum var það kent við
Missouri synodunnar að sólin
snérist um jörðina og að hún
flyti sem flötur í himindjúpinu.
Lítil furða þótt galdratrú og
vmiskonar hégiljur þrifust í sum
um þýzkum bygðum í Pensyl-
vaniu, en morðmál hryllilegt,
sem stóð fyrir rétti, fyrir eitt-
hvað tíu árum síðan, leiddu
þann ægilega sannleika í ljós að
galdratrú er þar býsna útbreidd.
Quebeck fylkið stendur, sem
kunnugt er menningarlega iangt
að baki annarra fylkja í Canada
fvrir aðhald kaþólsku kirkjunn-
ar.
STUflLID
að því að ráða bót á
Eldsneytis Vandræðunum
Vegna stríðskringumstæðna, er nú víst, að alvar-
legur eldsneytisskortur, getur átt sér stað ö Mani-
toba næsta vetur. Á þessum alvörutímum hjálpið
þér landinu og tryggið eigin hag með því —
Byrgja yður upp með eldsneyti
NÚ ÞEGAR!
Kolanotendur—
Dragið ekki fram á haust
að byrgja yður upp að
kolum til vetrrains ... ekki
víst að byrgðir vérði þá
nægar. Komist að hvers þér
þarfnist, pantið kolin nú
þegar og fáið þau / send
heim, eða eins fljótt og
verða má. Með því tryggið
þér byrgðir til vetrarins.
Viðarnotendur—
Þar, sem viður er á landi
yðar, skulið þér höggva nóg
til heimilis þarfa strax, og
eins mikið og auðið má
verða til markaðs. Þar, sem
viður á stjórnarlöndum, eða
skógvörzlusvæðum, er bezt
fvrir yður að leita til næsta
Forest Ranger eða Provinc-
ial Forester í sambandi við
levfi til viðartekju o. s. frv.
Upplýsingar um brenni á
hinum vmsu stiórnarlönd-
um verða góðfúslega látn-
ar í té.
Þessi aðvörun er birt að tilhlulun Manitoba-
stjórnar með það fyrir augum. að brýna fyrir
notendum eldsneytis þörfina á að byrgja sig þegar
upp vegna yfirvofandi skorts í þessu efni.
Department of Mines and Natural Resources
HON. J. S. McDIARMID, D. M. STEPHENS,
Minister. Deputy Miniater.
Ukraníumönnum gengur frem
ur ervitt að samlaga sig öðrum
mönnum og tileinka sér vest-
ræna menningu enda er sagi
að prestarnir velji þeim bæk-
ur til lestrar. Mér er sem eg
sjái framan í landann ef við
ætluðum að velja honum bækur
til lestrar.
Við höfum frumherjunum
mikið að þakka en ekki hvað
síst að þeir höfðu þrek til að
vernda sitt andlega sjálfstæði.
Feðurnir hafa okkur eftir lát-
ið dýran arf en sá glatar ekki
góðum arfi sem ávaxtar hann
með nytsömu starfi. Mikið hef-
ir áunnist en það verður aldrei
þrot á verkefnum fyrir þá ein-
staklinga, sem vilja áfram, og
framsóknin ein getur aftrað
afturför.
Framtíðarlandið, sem fólkið í
dölum og fjörðum Islands hugð-
ist að eignast með landnámi
Atlandis hins nýja er aðeins að
hálfu unnið. Sjálfsagt hafa ótal
íslendingar hrept meiri þroska
í Ameríku en þeim mundi hafa
orðið auðið á ættlandinu. Mik-
ið hefir álit Islendinga vaxið
um víða veröld við framgang
vorn hér vestra. Fyrir það alt
ber okkur að vera þakklátum
en við megum ekki nema staðar
á miðri leið. Við verðum að
gefa okkur alla við því að hjálpa
til að byggja það framtíðar-
land í Vesturálfu sem kann að
nota vísindin sér til andlegs
þroska, auðinn sér til farsæld-
ar, vélarnar sér til gagns. Þann-
ig ávaxtast framtak feðranna í
starfi niðjanna. Við verðurn að
gæta þess að þótt það sé hrapa-
legt að glata tungunni og ætt-
menningunni er það þó ennþá
voðalegra að glata ættarkostum
síns kyns, manndómi, atorku,
áræði, frelsisást og ráðvendni
feðranha.
Sérhver íslendingur ætti að
eiga þann metnað í framtíðinni
sem veitti feðrunum vígsgengi
í fortíðinni og þá munu Islend-
ingar reisa ennþá veglegri varða
á komandi árum.
Við erum stoltir af okkar
ágætu læknum. Mig fýsir að
sjá þann hamingjudag þegar ís-
lénzkir læknar í Ameríku ganga
að því ótrauðir að útrýma öllu
banvænu# í álfunni, mig fýsir að
sjá sem flesta íslendinga fylkja
sér undir fána sannleikans og
rettlætisins svo frelsið berí á-
vöxt í hamingju fólksins. Við
eigum allir að vinna að útrým-
ing þess banvænis, sem afskræm
ir mannlífið.
Ný jörð og nýr himinn
Efiir Wendell Willkie.
Lauslega þýít íir "One World".
Jónbjörn Gíslason.
(Framhald)
Winston Churcbill gjörði tvær
yfirlýsingar viðvíkjandi Atlants-
hafssamningnum, skömmu áður
en eg hóf ferð mína. Hann
sagði í fyrsta lagi: “að höfund-
ar hans hefðu fyrst og fremst
haft í huga endurreisn sjálfs-
ákvörðunarréttar og fulls frelsis
þeirra þjóða í Norðurálfu, sem
væru þrælkaðar undir járnhæl
Nasista”. í ýðru lagi: “að ákveða
sáttmálans takmörkuðu ekki
nauðsynlega þær lfnur er dregn-
ar hefðu verið á ýmsum tímum,
gagnvart sjálfstjórn Indlands,
Burma og öðrum hlutum Brezka
veldisins”.
Forsaétis- og utanríkisráðherr-
ar flestra ríkja. er eg heimsótti,
fyrir utan fjölda annara manna
af öllum stéttum, spurðu mig
hvort þessi ummæli þýddu að
fyrirmæli sáttmálans næðu að-
eins til ríkjanna i Vestur-Evrópu
Eg svaraði þeim að sjálfsögðu,
að mér væri ekki ljóst hverja
meiningu mætti draga af orð-
um Churchills, en jafnvel þó
hann hefði lagt sérstaka aherzlu
á viss ríki í þessu sambandi,
þá væri ekki endilega sjálf-
sagt að það útilokaði önnur.
Áheyrendur mínir viku þessu
svari mínu óþolinmóðlega til
hliðar sem ómerku og hvers-
dagslegu. Af þeirri ástæðu með-
al annars, brá mér svo mjög,
er Churchill síðar móðgaði heim
inn ' með þessum ummælum:
“Vér ætlum að halda öllu voru;
eg varð ekki forsætisráðherra
Bretakonungs til þess að segja
fyrir um upplausn Bretaveldis”.
Síðan hefir mér verið fagnað-
arefni að uppgötva að enskt
almenningsálit í þessum efnum
er langt á undan okkar, hér í
mínu heimalandi; sönnun þess
hefi eg gegnum samtöl mín við
Englendinga búsetta hér, úr um-
mælum enskra dagblaða og frá
bréfaviðskiptum mínum við
Englendinga víðsvegar um heim.
Bretar sjálfir draga ekki í
efa — og harma það ekki svo
mjög — að hin gamla nýlendu-
pólitík verði að líða undir lok,
og alfrjálst þjóðasamband er nái
að ystu takmörkum Brezka
heimsveldisins hljóti að koma í
þess stað.
Frammistaða og stjórnvizka
leðitoga okkar með hliðsjón af
yfirlýsingum þeirra, er undir
ströngu eftirliti og prófun,
vegna þess sorgarleiks sem mér
virðist hafa farið fram í Afríku,
með okkar tilstilli. Hapn hófst
með yfirlýsingu forsetans í til-
efni af hinni sigursælu land-
göngu Bandaríkjahersins á
strendur Afríku. í stað þess að
greina hreinskilnislega ástæðu
fyrir komu okkar þangað, til-
færði hann þetta gamla gat-
slitrra stjórnviskulega svar, sem
enginn hefir nokkurntíma tekið
mark á, — og vissulega ekki
Holland og Belgía, þegar Hitler
barði þar að dyrum og gaf
áþekka ástæðu — “til að fyrir-
byggja innrás Þjóðverja og
ítala, sem væri líkleg til — ef
heppnaðist t— að skapa beina og
ákveðna hættu fyrir Ameríku,
yfir hið tiltölulega mjóa haf sem
aðskilur þessi tvö meginlönd,
sterkUr herafli nú í dag settur
á land á ströndum frönsku ný-
lendanna í Afríku.”
I kjölfar þessa sigldu við-
skiftin við Darlan, — þessa
fyrirmynd er öllum frjálsum
mönnum hafði verið innrætt að
hata og fyrirlíta — með þeim
rökum, að þau væru aðeins 'um
stundarsakir vegna hernaðar-
legra hagsmuna. Þessi skýring
gjörði aðfinslur fremur torveld-
ar, án þess að álítast ótrúr
ágætum herstjóra, er einmitt þá
hafði framkvæmt í félagi við
brezka flotann eitthvert ágæt-
asta skipulagt herbragð. En skýr
ingin var ekki fullnægjandi;
nokkrir álitu að þessi hugmynd
mundi ekki hafa skapast í heila
hermannsins, en þóttust heldur
sjá reikula stjórnfræði einu
sinni enn selja frumburðarrétt
þeirra hugsjóna, sem auglýstar
höfðu verið öllum heiminum.
Útnefning Peyrouton staðfesti
þennan grun. Við sem erum
kvíðafullir vonum þó að eitt-
hvað betra en enn er sjáanlegt,
muni koma í ljós; en jafnvel
þó svo verði, er það full vrísa
að hefði ekki góðvildar vara-
sjóður Ameríku verið svo ríku-
legur og vináttuhugur í okkar
garð svo einlægur, mundi reikn-
ingur okkar ekki hafa þolað svo
stórar upphæðir í úttektardálki.
Rússum, Bretum og hinum
sigruðu þjóðum í Norðurálfunni
virtust þær vera sviknar og
gabbaðar, jafnvel í hinu fjar-
læga Kínaveldi var það enn ein
aflraun á traust þeirra til okkar
í viðbót við það gjörræðislega
loforð að skila Indo-Kína aftur
til Frakklands.
Hér heima hafa menn, sem í
einlægni trúðu því að við ættum
í varnarstyrjöld, endurvaknað
til þeirrar skoðunar, að við
ættum að unnum sigri. að draga
okkur til baka, inn fyrir okkar
eigin landamæri.
Winston Churchill og Franklín
Roosevelt eru ekki þeir einu
leiðtogar sem eru undir ströngu
eftirliti gagnvart samanburði á
yfirlýsingum og athöfnum. Van-
ræksla Stalins að tilkvnna hin-
um kvíðandi heimi fyrirætlanir
sínar viðkomandi Austur-Evrópu
Hér gefur að líta þorpið Luca á Malta, sem orðið hefir
fyrir fleiri sprengjuárásum í núverandi stríði, en nokkur
annar staður á hnettinum.
vegur þunglega gegn yfirlýstum
áformum.
Hvorki tilkynningar leiðtog-
anna eða álit þjóðanna, hversu
ákveðið og skýrt sem það er,
getur hrundið nelnum stórvirkj-
um í framkvæmd, án þess við
áformum samtímis því sem við
berjumst og gefum áformunum
sannann og ótvíræðann veru-
leika.
Hundruð milljóna manna víðs
vegar um heiminn álíta að þeim
birtist vitrun, þegar sáttmáli
bandamanna var opinberaður;
vitrun er sýndi undirskrift þjóð-
anna er heitstrengdu sem félag-
ar að leysa heiminn úr áþján.
Menn héldu að meðan stríðið
stæði yfir mundu fulltrúar þess-
ara þjóða sitja á sameiginleg
um rökstólum og skipuleggja þar
fjármálastyrjöld á hendur óvin
unum, og síðast en ekki síst
semja ákveðnar og heillaríkar
framtíðaráætlanir; þeir vissu að
á þann hátt muntli bindast
skjótari endir á styrjöldina. Þeir
vissu einnig að besta trygging-
in fyrir framtíðar einingu og
friði, var að læra nú þegar að
vinna í sameiningu.
Rúmt ár er liðið síðan samn-
ingurinn .var undirskrifaður. Nú
í dag eru bandaþjóðirnar tákn-
mynd samvinnu og bræðralags.
En við verðum að játa þá stað-
reynd, að þær verða — ekki á
morgun, heldur í dag — að
mynda sameiginlegt fulltrúa-
ráð, ekki einungis til þess að
vinna stríðið, heldur að vinna
framtíðina fyrir mannkynið, ef
biljónir manna eiga ekki að
verða vonsviknar.
, Samtímis því er við berjumst,
verðum við að uppgötva sam-
vinnuaðferð fyrir framtíðina.
Happasæl stjórnarstefna í inn-
anlands og alheimsmálum skap-
ast með framþróun og, ræktun.
Slíkt skapast ekki á einum degi,
enda ekki von um slíka Sköp-
un meðal endurvaktra áhrifa
■ýmsra þjóðernisflokka og fjár-
hagslegs og félagslegs ruglings,
sem er ætíð hinn venjulegi
ófriðareftirmáli.
Tryggar samvinnuaðferðir
verða að skapast nú, meðan hin
sameiginlega hætta er yfirvof-
andi; þær þurfa að vera auð-
veldar í framkvæmdum, eftir
því sem nauðsyn hinna sam-
eiginlegu úrlausnarefna krefst.
Það er óráðshjal að tala um
■>ð hrinda slíku fyrst í fram-
kvæmd þegar stríðið er endað,
án þess að slíkt hafi verið hafið
samtímis þeim bjargfasta ásetn-
ingi að yfirvinna fjandmanninn.
Það er aðeins draumur að tala
um næg verkefni, sem verða að
byggjast á alþjóða viðskiftum
og framþróun, án þess við nú
þegar lærum að vinna saman í
gagnkvæmri virðingu og skiln-1
ingi.
Getum við — eins og sumir
leiðtogar okkar hafa álitið —
hafið margvísleg viðskiftasam-
bönd við Kína og önnur austur-
lönd, án þess við nú í dag hefj-
um sameiginlega sóknarbaráttu
með þeim sömu þjóðum. Get-
um við vonast eftir að ná Rúss-
landi með sinum miklu mögu-
leikum, inn í sarfivinnuhring
okkar, ef við ekki nú þegar
lærum að vinna með þeim að
hernaðarmálum við sameigin-
legt samningaborð. Frh.

SUMMER CLASSES
THE DEMAND FOR OFFICE HELP FOR MILITARY
AND INDUSTRIAL OFFICES IS SO PRESSING THAT
WE HAVE INTRODUCED SPECIAL SUMMER
WAR EMERGENCY COURSES
You may study individual subjects or groups of
subjects from the following; Shorthand, Typewriting,
Bookkeeping, Comptometer, Correspondence, Spelling,
Arithmetic, Penmanship, Dictaphone, Elliott Fisher or
Telephone Switchboard.
IT IS PLEASANT STUDYING IN OUR
AIR-COOLED, AIR-CONDITIONED
CLASSROOMS
The “SUCCESS” is the only air-conditioned, air-
cooled private Commercial College in Winnipeg.
Educational Admittance Standard
To our day classes we admit only students of Grade
XI, Grade XII, and University standing, a policv to
which we strictly adhere. For evening classes we have
no educational admittance standard.
You may enroll at any time in Day or Evening
Classes, which will continue throughout the
summer without interruption.
' i
TELEPHONE 25 843
CALL OR WRITE FOR OUR FREE
40-PAGE PROSPECTUS.
S U C C E S S
BUSINESS COLLEGE
Porlage Ave. at Edmonlon St.
WINNIPEG.
'iWkÝi >'vv ávv >vv