Lögberg - 16.09.1943, Blaðsíða 1

56 ÁRGANGUR LÖGBERG, FIMTUDAGINN 16. SEPTEMBER, 1943. NÚMER 37
Stórorustur á Italíu; Róm
og Milan í höndum Þjóð-
verja.
Mussolini genginn aftur.
Síðastliðinn föstudag náðu Þjóðverjar haldi á Róm og litlu
síðar Mílan; hafa borgir þessar verið settar í herkví. og er
svo látið í veðri vaka sem alt sé þar með kyrrum kjörum;
þó róstusamt muni vera innan vébanda þeirra annað veifið.
Svo þokukendar eru fréttirnar frá ítalíu um þessar mandií'
að örðugt er að lesa á milli línanna; einn daginn er til dæmis
fvá því skýrt, að ítalska konungsfjölskyldan sé flúin til Sikil-
evjar, en næsta dag er þetta borið til baka; þó mun nokkurn
veginn mega víst telja, að konungur, ásamt hirð sinni, hafi
hypjað sig á brott. Badoglio forsætisráðherra, sá, er við tók
af Mussolini, heyrist nú naumast nefndur á nafn.
Um Mussolini hafa gengið margskonar kviksögur undan-
farna daga; hann hefir átt að vera lokaður í svartholi hjá
hernaðarvöldum sameinuðu þjóðanna, og hann hefir líka ált að
vera gestur Hitlers; en hvað sem er um það, þá gorta Þjóð-
verjar af því, að hafa með furðulegum hætti, fyrir atbeina
tallhlífarhermanna sinna, bjargað Mussolini úr heljarklóm; og
svo er smiðshöggið rekið á með því, að á miðvikudaginn lýsir
Mussolini afturgenginn því persónulega yfir, að hann á ný hafi
1ekið að sér frelsun hinnar ítölsku þjóðar.
Afar harðar og mannskæðar orustur standa yfir umhverfis
Neapel og Salerno, þar sem Bretar, Bandaríkjamenn og Canada-
menn að sögn líka, takast á fangbrögðum við fylkingar þýzkra
Nazista, sem eiga að ýmsu leyti betri aðstöðu vegna ramm-
byggilegra hernaðaraðgerða í fjöllum uppi og langvarandi und-
rbúnings; en á hinn bóginn er það víst, að bandamenn auka
daglega liðsafla sinn á þessum vettvangi stríðssóknarinnar,
einkum í loftinu, og er þess því ekki ólíklega til getið, að
slíkt ríði baggamuninn, auk þess sem meginið af ítalska flot-
anum er komið í hendur sameinuðu þjóðanna.
HELZTU FRÉTTIR
ÞINGKOSNINGAR Á PHINCE
EDWARD ISLAND.
Fylkisþingið á Prince Edward
Island hefir verið rofið, og nýjar
kosningar fyrirskipaðar þann 15.
þ. m. Þingmenn eru þrjátíu að
tölu. Flokkaskiftingin var þann-
ig áður en þing var leyst upp:
Liberalar 22, Conservativar 4 og
utanflokka 4.
♦ ♦ ♦
KOSIN í FRAMKVÆMDA-
NEFND CANADISKA
RITHÖFUNDAFÉLAGSINS.
íslenzki rithöfundurinn, I^aura
Goodman Salverson, var á ný-
afstöðnum ársfundi rithöfunda-
félagsins canadiska, kosin í fram
kvæmdanefnd þessara fjölmennu
samtaka. Frú Salverson er rit-
stjóri ársfjórðungsritsins ‘‘The
Icelandic Canadian”.
-f 4- -f
FJöRUTÍU OG NÍU ÍToLSK
HERSKIP SLEPPA ÚR KLÓM
nasista.
Að því er nýjustu fregnir
herma, hafa fjörutíu og níu
ítölsk herskip af ýmissum stærð-
um, sloppið úr klóm ’ninna
þýzku Nazista, og eru komin í
öruggar hafnir við Malta og
Gíbraltar. Þrjú eða fjögur af
herskipum Itala, eru sögð að
hafa komist til spænskra hafna
og verið tekin þar í gæzlu vegna
þess að Spánn er enn að nafni
til hlutlaus í styrjoldinni. Það
var eitt af skilyrðum Eisen-
hovers yfirherforingja fvrir
vopnahléinu við ítali, að þeir
gerðu alt, sem í þeirra valdi
stæði til þess að fyrirbyggja að
ítölsk skip, jafnt herskip sem
verzlunarskip, kæmust í hendur
Ljóðverja.
DÝR UNDIRTYLLA.
Nýlega gerðist sá atburður,
að Þýzk undirtylla í ræningja-
flokki Hitlers í Kaupmannahöfn
var drepin, og Danir sakaðir
um tilverknaðinn. Manngjöld
þau, er þýzku hernaðaryfirvöld-
in kröfðust fyrir líf þessa légáta
síns, námu $1,000,000, og bæjar-
stjórn Kaupmannahafnar gert
að skyldu að greiða þetta lítil-
ræði refjalaust.
4 4 4
CANADISKT MANNTJÓN
Á SIKILEY.
Hernaðarvöldin í Ottawa hafa
tilkynnt, að canadiskt manntjón
í Sikileyjarleiðangrinum hafi, að
því er bezt sé vitað, numið
2,387. Slysalistinn ber með sér,
að 38 foringjar voru drepnir í
orustu eða dáið af sárum, 123
særðir og 10 ókomnir fram;
úr flokki óbreyttra liðsmanna
féllu eða dóu af sárum 438;
1,641 særðust, en 137 voru týnd-
ir, eða höfðu verið teknir til
fanga.
♦ 4 4
LENGI Á LEIÐINNI.
Mr. C. H. Harness,' bifhjóla-
kaupmaður, 715 Banning, hér í
borginni, fékk þann 10 þ.m. bréf
spjald frá bróður sínum á Eng-
landi, sem dagsett var 20. júlí,
1912. Bréfspjaldið kom frá fæð-
ingarbæ Gladstone, hins víð-
kunna stjórnmálamanns biezku
þjóðarinnar. Það þyk-r eins
dæmum sæta að bréfspjald þetta
skyldi komast til skila eftir
freklega þrjátíu og eitt ár.
4 ♦ ♦
SAMEINAST C.C.F.
Samtök verkamanna, sem
vinna við stáliðnaðarverksmiðj-
urnar í Austur-Canada, hafa í
einu hljóði fallist á það, að
ganga í pólitískt bandalag við
C.G.F.-flokkinn.
LIBERALAR BOÐA TIL
FUNDAR.
Að boði forsætisráðherra, hafa
Liberalþingmenn á sambands-
þingi verið kvaddir á fund í
Ottawa, til skrafs og ráðagerða
þann 27. þ. m., en landssamtök-
um Liberala hefir jafnframt ver-
ið stefnt til fundar í höfuðborg-
inni þremur dögum seinna;
hvort þetta hvorutveggja getur
skoðast sem fyrirboði sambands
kosninga á næstunni, er enn
eigi vitað.
4 4 4
RÚSSAR TAKA BRYANSK.
Samkvæmt tilkynningu frá
Berlín síðastliðinn þriðjudag,
hafa Rússar endurheimt Bry-
ansk, hina miklu iðnaðai- og
járnbrautarmiðstöð á mið-víg-
stöðvunum. Þjóðverjar höfðu
haldið borg þessari í því nær
tvö ár; næsta stórborgin, sem
víst má telja, að falli Rússum
í hendur, verður Smolensk, og
fer þá heldur en ekki að sax-
ast á limina hans Björns míns
austan Dnieper-fljóts.
* * *
JAPANIR í KLÍPU.
Eftir harða sókn af hálfu
Bandaríkjamanna, sem staðið
hefir yfir nokkuð á aðra viku;
hafa Japanir hröklast á ílótta
frá Salamaua á New Guineu,
og skilið þar eftir kynstrin öll
af vopnabirgðum; mannfall af
hálfu Japana á stöðvum þessum
varð gífurlegt, auk stórkostlegs
flugvélatjóns.
“Eins og í sögu,,
“Þetta gengur ^lveg eins og
í sögu”, segir fólk þegar ein-
hverju miðar sérstaklega vel
áfram.
Á það sannarlega við um
“Sögumálið” síðan nýia nefnd-
in tók það að sér.
Nýlega hefir það verið ákveð-
ið að þetta annað bindi verði
um hundrað blaðsíðum stærra
en fyrsta bindið. Auk þess verð-
ur þetta bindi enn þá eigulegra
sökum þess að í því verða sex
eða sjö fræðandi landabréf.
Verða þar sýnd öll helztu héruð
og allir merkustu staðir, sem
koma við sögu vesturflutning-
anna, og einnig sýnd lega og
afstaða flestra bygða Vestur-
íslendinga.
Meira en helmingur allrar
bókarinnar er nú stílsettur.
Verður hún fullprentuð og kom
in á markaðinn í tæka tíð fvrir
jólin. Betri eða eigulegii jóla-
gjöf verður ekki hægt að velja
í þetta skifti.
Heima á íslandi er sala bókar-
innar tryggð; Jónas Jónsson al-
þingismaður frá Hriflu, sem
á ýmsan hátt hefir sýnt frá-
bæra velvild og vináttu í garð
Vestur-íslendinga skrifaði ný-
lega Soffaníasi Thorkelsayni og
lofaði fylgi sínu við útbreiðslu
bókarinnar heima; og fyrir fá-
um dögum kom símskeyti frá
Mentamálaráði Islands til próf.
Richards Beck forseta Þjóð-
ræknisfélagsins þar sem það
lofar að gangast fyrir sölu bók-
arinnar. Er þetta trygging fvrir
sölu hennar heima og ætti að
mega vænta þess að Vestur-
Islendingar láti ekki síður til
sín taka við kaup og sölu þess-
arar bókar.
Nú líður að þeim tíma þegar
leitað verður sérstakra liðs-
manna í hverri einustu íslenzkri
bygð, sem taki að sér að koma
þessari bók inn á sem allra flest
heimili. Gleðilegt væri að sjá svo
mikinn áhuga fyrir þessu máli
að einn eða tveir í hverri bygð
gæfu sig fram sem sjáliboða
við þetta starf og gerðu það
sem allra fyrst.
Þessar línur eru ritaðar til
þess að láta fólk vita hvermg
gengur. — Meira síðar.
Sig Júl. Jóhannson.
í herþjónustu
Serg. Sigurður G. Kjartanson,
25 ára, innritaðist í herinn i
nóvember 1941, en fór til Eng-
lands í vor, sem leið.
Jón G. Kjartanson, 23 ára,
gekk í canadiska herinn í
febrúar 1941. Hann hefir dvalið
á Englandi í 18 mánuði og
starfar þar fyrir eina af flutn-
ingadeildum hersins.
Gunnar R. Kjartanson innrit-
aðist í flugherinn í ágústmán-
uði 1942; hann er 28 ára að
aldri og er enn við æfingar í
Canada.
Foreldrar þessara bræðia,
voru Björn Kjartanson, sem
látinn er fyrir nokkrum árum
við Amaranth, og Margrét
Kjartanson, sem þar býr.
♦ ♦
Kjartan Stadfeld innritaðist í
herinn' þann 31. ágúst s. 1., hann
er 36 ára að aldri og hefir stund-
að fiskiveiðar á Winnipegvatni;
hann er fæddur í Riverton; for-
eldrar hans eru: Guðrún, fyrir
nokkru látin, en faðir hans
Jóhann Stadfeld, er búsettur á
Gimli.
4 4 -f
Baldwin Sigurðson gekk í her-
þjónustu þann 6. ágúst síðastl.;
hann er fæddur í Glenboro, og
þar er faðir hans, Herbert Sig-
urðson búsettur.
ENDURKOSINN
í FORSETAEMBÆTTI.
Prófessor Walson Kirkconnell
Á nýafstöðnum ársfundi rit-
höfundafélagsins í Canada, sem
haldinn var í Toronto, var próf.
Watson Kirkconnell endurkos-
inn í forsetaembætti. Mr. Kirk-
connell er vinmargur meðal Is-
lendinga vegna margítrekaðra
vinsemda hans í þeirra garð og
þýðingastarfsemi hans a ís-
lenzkum ljóðum á enska tungu.
EIN ÁRÁSIN Á
SPITZBERGEN ENN.
I fyrri viku var frá þvi skýrt,
að Þjóðverjar hefðu náð haldi á
Spitzbergen, og rekið á brott alt
setulið sameinuðu þjóðanna, sem
þar var fyrir. En á þriðjudags-
morguninn flutti brezka útvarp-
ið þá fregn, og bar fyrir sig
Berlín, að fimm brezkir tund-
urspillar frá stöðvum Breta við
ísland, hefðu þá nýverið komið
til Spitzbergen og sett þar á
land nokkuð af stórskotabýss-
um til uppbótar fyrir þær vopna
birgðir, sem Þjóðverjar höfðu
átt að eyðileggja í áminstri á-
rás þeirra á landið.
FORSETI FJARSÖFNUNAR.
J. N. Connacher
Mr. Connacher forseti nefndar
innar, sem gengst fyrir fjár-
söfnun í sjóð Líknarsarnlags
Winnipegborgar. Ákveðið er, að
upphæð sú, sem safna skal,
nemi $325.000.
í framkvæmdarsljórn líknar-
samlagsins í Winnipeg
Frank Denne
Kveðja til Noregs
Þríburar fæddir á
Fljótsdalshéraði
Stúlkur, 8, 10 og 12 merkur.
Þann 18. júlí síðastliðinn fædd
ust þríburar að Fossvöllum á
Héraði. Voru það þrjár stulkur,
Stúlkurnar eru allar hraustar og
matlystugar og dafna vel. Þær
eru allar dökkar á brún og brá.
Fæðingin gekk ágætlega.
Móðir þríburanna heitir Anna
Björg Einarsdóttir, en faðwinn
Ragnar Gunnarsson.
Sagt er, að áður en- þrí-
burarnir fæddust, hafi tveir
menn veðjað um það hvort
móðirin gengi með einu barni
eða tveim. Veslings mennirnir
töpuðu báðir.
Næst á undan þessum ný-
fæddu þríburum munu þríburar
hafa fæðst hér á landi siðast 7.
júní 1936. Þeir fæddust að Skál-
holti á Hellissandi. Börnin voru
sveinbarn 14 merkur, meybarn
11 merkur og sveinbarn 12
merkur. Foreldrar þeirra voru
Sigurást Friðgeirsdóttir og Þor-
kell Sigurgeirsson.
Þríburafæðingar eru sjaldgæf
ar. A. Guzzom, kunnur Talna-
fræðingur og sérfræðingur í
barnsfæðingarmálum, hefir kom
ist að þeirri niðurstöðu, að af
hverjum 7,103 fæðingum, sé 1
þríburafæðing.
Tvíburafæðingar eru algengar
ein af hverjum 87 fæðingum.
Fjórburafæðingar eru mjög sjald
gæfar, 1 af hverjum 757,000
fæðingum.
17. maí 1943.
Eg man þann bjarta morgun við þín yztu, auðu sker,
í árdagsljóma, gamla land, þá heilsaðirðu mér. —
Það lýsti yfir Dofra, — með ljós á hverjum tindi
og lagði ilm af skógi með hægum morgunvindi.
Já, — þetta var þá Noregur, — hið forna feðraland.
Með fjöll af sólargulli, líkt og óendanlegt band!
— Og hrein og fögur gleði um hugann ungan streymdi,
— eg hallaðist að söxum. — Eg starði fram. — Mig dreymdi.
Mér fannst eg hefði áður siglt um þessi þröngu sund,
eg þekkti fjöll og víkur og ilm af birkilund.
— Hér var eg ekki útlendur, — átti enn hér heima:
Um Islendings hjarta fann eg Norðmanns blóðið streyma.
/
Því moldin sjálf og grjótið og fjörðurinn og fjöll
mér frið og ástúð bauð, svo að deilumálin öll
sem hýði duttu’ af fræjum: Þau frjógast gátu’ í næði. —
I framtíð vár eg ríkur, — eg átti löndin bæði.
Við þekkjum ykkar dáðir og drengilega vörn,
er dvergur varðist risa — og rjúpa flaug á örn.
— Þá svall oss stoltur harmur, er hrammur Noregs barði.
og hrammurinn var særður, — því fólkið landið varði.
Við hyllum ykkur, drengir, sem þolduð þessa raun
og þáðuð aðeins dauðann í hetjusigurlaun.
Nei, dauði sá er lífið, þótt legstaðir sé’ faldir.
— Og ljóma slær á Noreg og syni hans um aldir!
\
Þú bugast aldrei, Noregur, þótt verjist nú í vök.
Þú vannst þinn stóra sigur: Að liggja ei undir sök.
Á knjánum verstu enn, meðan svíða sér og blæða. —
I sigri munt þú rísa, sem Dofrafjöll. til hæða!
Þórir Bergsson.
Eimreiðin.
Mbl., 30. júlí.