Lögberg - 07.10.1943, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 7. OKTÓBER 1943.
7
Otdráttur úr fréttaskýrslu upplýsinga-
ráðuneytisins á islandi
Útvegsbanki íslands.
Aðalfundur hans var haldinn
11. júní.
Fer hér á eftir útdráttur úr
reikningi bankans fyrir alt árið
1942 (tölurnar miðast við ára-
mótin 1942—1943) ásamt skýring
um er formaður Bankaráðsins
gaf honum viðvíkjandi:
Útlán bankans sem eru aðal-
lega í reiknislánum, hlaupareikn
ingi og víxlum, hafa aukist um
ca. 30 miljónir. Nema þessir lið-
ir samtals rúml. 76 miljónum.
Fasteignir bankans og útbúanna
eru- bókfærðar kr. 589,000. Inn-
eignir í erlendum bönkum eru
rúmlega 21 miljón og hafa hækk
að um tæpar 11 miljónir á árinu.
Handbært fé innanlands (sjóð-
ur og innstæða í Landsbanka Is-
lands) er 6 miljónir.
Á eignahlið reikninga bank-
ans undanfarin ár hefir verið
• liður, sem nefndur hefir verið
afskriftareikningur. Um áramót-
in 1941—1942 var þessi liður 2
miljónir. Voru það raunverulega
töp, sem urðu til á kreppuárum
Islandsbanka og fyrstu árum Út-
vegsbankans, en sem bankann
skorti fé á móti. Nú er þessi
reikningur úr sögunni.
Helstu breytingar á skulda-
hlið efnahagsreikningsins eru
þessar: Áhættuféð, (þ. e. skuld
bankans við ríkissjóð Dana), sem
í árslok 1941 nam rúml. 2,5 milj.
kr. er horfið af reikningnum.
Bankinn hefir greitt það að
fullu. Hlaupareikningur er 42M:
milj. og hefur hækkað um rúm-
ar 22 milj. á árinu. Sparisjóðsfé
43 milj. og hefur aukist um 11%
milj. Þessir innstæðuliðir hafa
því aukist um 33% milj. Skuldir
í erlendum bönkum eru nú á
fasteignum bankans. Ábyrgðir
vegna viðskiptamanna, en þær
eru aðallega bankatrygging fyrir
vörukaupum erlendis eru 26,4
milj. og hafa aukist um 16 milj.
á árinu. Ber þetta vott um mikil
viðskipti. »
Gengisreikningur (sem á að
mæta gengistöpum sem kynnu
að verða á erlendum viðskipt-
um) er 1,5 milj. og hafði aukist
um V2 milj.
Loks eru tveir nýjir liðir á
reikningnum: Afskriftarreikning
ur: — sem á að mæta töpum á
útlánum sem kunna að koma
fyrir 1 milj. og varasjóður kr.
’ 292.616.
Samkvæmt reksturreikningi
hafa tekjur bankans numið ca.
kr. 5.773,000, þar af hagnaður af
erlendum verðbréfaviðskiptum
kr. 1.090.000. Er sá hagnaður svo
til kominn að bankinn hefir 2
síðastliðin ár keypt dönsk dollara
ríkisskuldabréf, og notað þau til
að ljúka skuld við ríkissjóð
Dana. Vegna lágs gengis á þess-
um bréfum í Ameríku hefir orð-
ið mikill hagnaður á kaupunum.
Kostnaður af bankarekstrinum
hefir numið kr. 1.342.000 og er
því ágóði bankans rúml. kr.
4.431.000 auk yfirfærslu frá fyrra
ári, rúml. 43.000. Þessu fé sem
er 'samtals kr. 4.475.000.51, hefir
verið lagt til að yrði ráðstafað
á þessa leið:
Til eftir^aunasjóðs starfsmanna
kr. 200.000, til afskriftarreiknings
kr. 3.000.000, þar af fara 2. milj.
til lúkningar hinum gamla af-
skriftarreikningi.
Til gengisreiknings kr. 500
þús. Til afskriftar af húseign
bankans í Reykjavík ca. kr. 322.
488.84. Til varasjóðs 4% af hluta-
íéinu kr. 292.616.00. Til næsta
árs yfirfært kr. 159.955.67.
Tillaga frá einum hluthafa um
að greiddur yrði 4% arður var
feld af fjármálaráðherra.
Formaður fulltrúaráðsins lét
þess getið að nefnd sú, sem skip-
uð hefði verið til að meta hluta-
bréf bankans, út af væntanlegum
kaupum ríkissjóðs á hlutabréfum
innstæðueigenda í Islandsbanka
hafði nýlega skilað áliti til ríkis-
stjórnarinnar og hefði hún kom-
ist að þeirri niðurstöðu að hluta-
bréfin væru að minsta kosti í
nafnverði.
Samþykt var samkvæmt til-
lögu stjórnar bankans að gefa
50.00 í byggingarsjóð dvalarheim
ilis aldraðra sjómanna.
Lánsútboð Siglufjarðar-
kaupslaðar.
Siglufjarðarkaupstaður hefir
boðið út handhafaskuldabréfa-
lán að upphæð kr. 3 milj. til þess
að staniiast kostnað við virkjun
Fljótaár fyrir kaupstaðinn.
Lánið er trygt með 1. viðrétti
í Fljótaárvirkjuninni og með
ábvrgð ríVþssjóðs. Útboðsgengi
skuldjabréfanna qr nafnverð.
Lánið er afborgunarlaust fyrstu
2 árin, en endurgreiðist síðan
með jöfnum árlegum greiðslum
vaxta og afborgana á 23 árum
(1946—1968), eftir hlutkesti, sem
notarius publicus í Reykjavík
framkvæmir í júlímánuði ár
hvert. Gjalddagi útdreginna
bréfa er 2. janúar næsta ár eftir
I útdrætti í fyrsta sinn 2. janúar
1946.
Vextir af láninu eru 4% p. a.
og greiðist gegn afhendingu
vaxtamiða á sama gjalddaga og
afborganirnar, í fyrsta sinn 2.
janúar 1944. •
Fjárhæðir skuldabréfa verða
5000 kr., 1000 kr. og 500 kr.
Lánið er óuppsegjanlegt af
I hálfu lánveitenda, en lántakandi
' áskilur sér rétt til að greiða lán-
ið að fullu eða svo mikið af því,
J er honum þókpast, 2. janúar 1954
I eða á einhverjum gjalddaga úr
því, enda sé það auglýst með
6 mánaða fyrirvara í Lögbirt-
; ingablaðinu og blaði á Siglu-
firði.
| Innlausn vaxtamiða og út-
dreginna bréfa fer fram á skrif
stofu bæjargjaldkerans á Siglu-
firði og hjá Landsbanka íslands.
1 Eimskipafélag íslands.
Útdráttur úr skýrslu fyrir
starfsárið 1942.
Stjórn sú, er sat eftir aðal-
fund 6. júní 1942, skifti þannig
með sér verkum:
Formaður: Eggert Claessen.
Varaformaður: Hallgrímur
Benediktsson.
Ritari: Jón Ásbjörnsson.
Vararitari: Guðmundur Ás-
björnsson.
Gjaldkeri: Halldór Kr. Þor-
steinsson.
Aðrir í stjórninni voru þeir
Richard Thors og Jón Árnason,
sá síðarpefndi skipaður af ríkis-
stjórninni til aðalfundar 1943.
Ennfremur voru af hálfu Vestur-
íslendinga í stjórninni þeir Árni
G. Eggertsson og Ásmundur P.
Jóhannsson.
Skv. rekstrursreikningi félags-
ins hefir orðið ágóði af rekstri
þess fyrir árið 1942, sem nemur
kr. 433.857.08, og er þá búið að
færa til útgjalda kr. 260.000.00
til frádráttar á bókuðu eigna-
verði skipa og fasteigna félagsins
— Árið 1941 var rekstrarágóði
kr. 1.683.330.65 (og eru þá ekki
taldar með skaðabætur frá vá-
tryggjendum e.s. “Gullfoss” kr.
1.887.064.00), svo að afkoma fél-
agsins árið 1942 hefur orðið kr.
1.249.473.57 lakari en árið 1941.
Brútto-tekjur allra skipa, sem
félagið hafði í förum síðastliðið
ár, voru um 80% hærri en árið
áður, eins og neðangreindar töl-
ur sýna:
Brútto-tekjur 1942.
Eigin skip kr. 12.971.656.28
Leiguskip í tímaleigu kr. 7.537.
774.83.
önnur leiguskip kr. 16.225.
426.87.
Samtals kr. 36.734.857.98.
Brútto-tekjur allra skipa, sem
félagið hafði í förum árið 1941,
voru kr. 20.280.810.01.
Brútto-tekjur hærri árið 1942
kr. 16.454.047.97.
Ágóði félagsins í hundraðstöl-
um miðað við brútto-tekjur allra
skipanna tvö undanfarin ár var
sem hér segir:
Árið 1941 8,3% af brútto-tekj-
um.
Árið 1942 1,2% af brútto-tekj-
um.
Ef litið er á reikning félagsins
ér fljótséð í hverju þessi mjög
svo lélega niðurstaða- er fólgin,
en hún liggur í því að eigin skip
félagsins hafa á síðastliðnu ári
tapað rúmum 3,5 miljónum kr.
sbr. 1. gjaldlið í aðalreikningi
félagsins. Stafar þetta af því að
kostnaður allur hækkaði mjög
mikið á síðastliðnu ári, og svo
einnig því að afköst eigin skipa
hvað snerti flutning voru tals-
vert minni en árið 1941. Hvað
snertir einstaka útgjaldaliði má
sérstaklega nefna kaup og áhættu
þóknun skipshafna, sem hækk-
aði gífurlega á árinu samanborið
við árið 1941, svo og stríðstrygg-
ingu á skipum og skipshöfnum,
sem hækkaði í maí 1942 um 50%.
Ágóði af rekstri leiguskipa hc f-
ir orðið tæpar 3,4 milj. kr.
Reksturshagnaður félagsins á ár-
inu er því ekki af útgerð eigin
skipa né Teiguskipa heldur er
hann aðallega fólginn í tekjum,
sem félagið hefur haft af af-
greiðslu erlendra skipa, en tekj-
ur af því hafa orðið tæpar 900
þúsund krónur á ári.
Flokkunarviðgerðir á Goðafossi
og Lagarfossi áttu að fara fram
árið 1942, en framlenging fékkst
á þeim þangað til á þessu ári.
Kostnaður við flokkunarviðger-ð
ir er áætlaður kr. 1.004.000.00,
og þótti rétt að þessi upphæð
kæmi til útgjalda í rekstursreikn
ingnum fyrir árið 1942, þar sem
viðgerðirnar áttu í raun og veru
að fara fram á því ári.
Helstu útgjaldaliðir félagsins
hafa verið skipaleiga af leigu-
skipum 17,1 milj., vátrygginga-
gjöld 5,2 millj., kaupgreiðslur
4,6 millj. og kostnaður við ferm-
ing og afferming 3,5 millj.
Innflutningur, sem félagið hef-
ur haft með höndum á síðastliðnu
ári, hefur aukist um 39,7 þús.
smál., en útflutningur lækkað
um 1,8 þús. smál. Samanlagt hef-
ur hækkunin því numið tæpum
38 þús. smál. á árinu, eða um
37% meira en árið 1941.
Farmgjöld frá Ameríku til ís-
lands hækkuðu þ. 11. ágúst ’42
um 50% og aftur þ. 31. okt. ’42
um 25%, á þágildandi taxta.
Fargjöld milli Ameríku og Is-
lands hafa haldist óbreytt. Far-
gjöld innanlands hækkuðu frá
20. sept. ’42 um 50%, og eru
þannig orðin 125% hærri en fyrir
stríð.
Árið 1942 sigldu skip félagsins
aðeins milli Islands og Ameríku
og fóru þau samtals 27 ferðir á
móti 30 ferðum 1941 og 38%
ferð 1940.
Eins og útlit er nú er ekki hægt
að gera sér vonir u mað skipin
geti farið fleiri ferðir árið 1943,
nema síður sé, þar sem flokkun-
arviðgerðir eiga að fara fram á
e.s. “Goðafoss” og e.s. “Lagar-
foss” á þessu ári, sem dregur að
sjálfsögðu úr^afköstum skipanna,
og búast má við auknum töfum
vegna breyttra siglinga.
Eigendaskifti hlutabréfa frá að
alfundi 1942 og fram til þessa
hafa verið sem hér segir: Tala
hlutabréfa, söm eigendaskifti
hafa orðið að 154 fyrir kr. 27.825.
Framseljendur hafa verið alls
59, en viðtakendur 28. Hvort hér
er um að ræða sölu á hlutabréf-
um eða arftöku, er ekki hægt að
segja með neinni vissu, en þó
mun aðallega vera um sölu að
ræða.
Samkvæmt éfnahagsreikningi
félagsins námu eignir þess um
síðustu áramót kr. 21.034.494.67,
en skuldir að meðtöldu hlutafé
kr. 9.301.739,92. Er því talið að
félagið eigi eignir umfram skuld!
ir sem nema kr. 11.732.754.75.
Hæslaréllardómur í
Hraínkötlu-málinu.
Hæstiréttur heíir nú kveðið
upp dóm í Hrafnkötlumálinu,
sem mikið hefir verið rætt að
undanförnu.
Niðurstaða Hæstaréttar varð
sú, að lögin um útgáfu fornrita
sem ákæran bygðist á, brjóti í
bág við prentfrelsisgrein stjórn-
arskrárinnar. Voru hinir ákærðu
því allir sýknaðir, en þeir voru
Halldór Kiljan Laxness rithöf.,
Ragnar Jónsson forstjóri Vík-j
ingsútgáfunnar og Stefán Ög-
mundsson prentari.
Það eru tveir af dómurum
Hæstaréttar, þeir Þórður Eyj-
ólfsson og ísleifur Árnason pró-
fessor (í stað Einars Arnórsson-
ar), sem standa að þessum dómi.
— Þriðji dómarinn, Gissur Berg-
steinsson hafði sérstöðu. Hann
taldi hina ákærðu brotlega við
fyrnefnd lög og vildi dæma þá
í 400 kr. sekt hvern. Prentfrelsis-
ákvæði stjórnarskrárinnar ætti
ekki við hér.
I forsendum dóms hinna
tveggja dómara segir svo m. a.:
“Samkv. 67. gr. stjórnarskrár-
innar skal vera prentfrelsi hér á
landi, en þó svo, að menn verða
að bera ábyrgð á prentuðu méli
fyrir dómstólum. Ritskoðun og
aðrar tálmanir fyrir prentfrelsi
má aldrei í lög leiðzT' Ákvæði
greinarinnar takmarkast að vísu
af því, að áskilja má mönnum
höfundarétt að ritum og meina
öðrum útgáfu ritanna, meðan sá
réttur helst. En rök þau, sem
að því hníga og byggjast á nán-
um, persónulegum hagsmunum
höfundar, liggja ekki til grund-
vallar fyrirmælum 2. gr. laga
nr. 127, 1941. Þau fyrirmæli eru
sett til þess fyrirfram að girða
fyrir það, að rit, sem greinin tek-
ur til, verði birt breytt að efni
eða orðfæri, eftir því sem náp-
ar getur í lögunum. Með því að
áskilja ríkinu einkarétt til birt-
ingar rita þessara og banna á
þann hátt öllum birtingu þeirra,
nema að fengnu leyfi stjórnar-
valda, hefir verið lögð fyrirfram
tálmun á útgáfu ritanna, sem
óheimil verður að teljast samkv.
67 gr. stjórnarskrárinnar. Verð-
ur refsing því ekki dsfemd fyrir
brot á ákvæðum 2. gr. laga nr.
127, 1941.
Samkvæmt framansögðu eiga
hinir kærðu að vera sýknir af
kæru valdstjórnarinnar í máli
þessu. Allan sakarkostnað, bæði
í héraði og fyrir hæstarétti, ber
að greiða úr ríkissjóði, þar með
talin málsvarnarlaun talsmanna
kærðu í héraði, kr. 300.00, og
laun skipaðs sækjanda og verj-
anda fyrir hæstarétti, kr. 500.00
til hvors.”
Second of a Series of Advertisements explaining the Reasons
for Beer Rationing ,
\
YOUR CO-OPERATION INVITED!
T HE Brewing Industry of Manitoba asks the co-
operation of beer consumers throughout the Province
in helping to observe the regulations of the Dominion
Government of December 16th, 1942, reducing the
amount of beer available to the public. These regulations
of the Dominion Government apply to the brewing
industry as a whole, and are uniform throughout Canada.
DREWRYS
LIMITED
MD 105
Our
Printing Service
cliaracter an
i8 personal ta béf-
taUmateta.contacC ^ we
ter class P pr0ducing ^aS
take Prl(^e distiuctive clien-
^ ^ GiveS us tiie opportunity
of serving you-
rnu ffioinwbia f'C6S