Lögberg - 14.10.1943, Blaðsíða 6

6
L.ÖGBERG, FIMTUDAGINN 14. OKTÓBER 1943.
Vitringarnir frá Austurlöndum
Helgisaga um hin íyráiu jól, sem Arabar segja
enn í dag.
Efiir Francis Dwyer.
Vitringarnir áðu ulföldum smum í hallargarði
Heródesar, söðlarnir á þeim voru úr lituðu leðri,
aktygin úr snúnu silki og á höfuðklæðum voru
smá klukkur úr gulli.
Tveir úlfaldarnir sváfu eða jórtruðu háif-
sofandi. Þriðji úlfaldinn, Mreena, var vakandi
og hafði augun á folaldinu sínu, sem var á
sveimi í kring um hann og starði annað veifið
undrun slegið á það sem fyrir augun bar, eða
lét varðmennina klappa sér.
Folald Mreena var hvítt, sólhvítt. Faldurinn
loðinn og hárið hrokkið eins og á lambi. Þáð
var ekki nema missirisgamalt, og þar eð úlfalda
móðirin lætur æolaldið sjúga sig tvö missiri þá
fékk það að fylgja móðurinni á þessari merkis-
för frá landi vitringanna til Jerúsalem.
Allir, sem um garðinn fóru, litu forvitms-
augum á unga úlfaldann, og við og við námu
þeir staðar og spurðu verðina hver ætti hann
og frá hvaða landi hann væri kominn.
Og verðirnir svöruðu hvíslandi, hljóðlega, að
hvíti úlfaldinn væri folald eins hinna þriggja
úlfalda, sem lagst hefðu í garðinum, en eigend-
ur úlfaldanna væru inni hjá Heródes, þeir væru
útlendingar, vitringar, dökkir á hörund, skarp-
leitir og töluðu útlenda tungu. Þeir væru komn-
ir frá Austurlöndum og hefði stórtíðindi að
flytja Heródesi. Enginn vissi hver þau tíðindi
væru, en nýjungar væru það.
Miðdegis hvíldarstundirnar liðu. Sagan ba-rst
eins og sinueldur um borgina. Fölleitir fræði-
menn töluðu í hljóði við varðforingja hallar-
innar. Aðkomnu mennirnir væru harla vitrir
pienn; þeir kynnu að lesa út úr stjörnunum,
hvað verða mundi, framtíðin lægi fyrir þeim
eins og opin bók, þeir hefðu séð tákn á himnin-
um að því er sagt væri. Og nú væri Heródes
tð spyrja þá spjörunum úr.
Og sagan barst. Prestur, sem skundaði fram-
hjá kvað vitringana hafa séð stjörnu, stjörnu
sem vísaði þeim leið alt til þessarar borgar.
— En stjörnurnar eru óteljandi, sagði vaið-
mannaforinginn.
— Já, en þessi stjarna er alveg einstök í
sinni röð, svöruðu fræðimennirnir; hún boðax
fæðingu — konungsfæðingu. Heródes er hug-
sjúkur og hræddur. Hann er náfölur og spyr
-’tringana lævíslega. Vitringana fýsti að hevra
orð spámannana og í staðinn hefir hann beðið
þá að veita sér hollustu. Ef þeir finni staðinn
þar serii þessi konungur hafi fæðst, þá ríði þeir
til- baka og skýri honum frá því. Jú, Heródes
er bragðvís konungur.
Það var síðla dags, er vitringarnir komu frá
ráðum. Þeir gengu hægt milli varðmannarað-
anna og á þá var starað. Það voru dularfullir
menn — skeggjaðir menn, dökkeygðir menn
og störðu á sjóndeildarhringinn.
Þeir stigu þögulir á bak úlföldum sínum. Sá,
er sat á Mreena snéri höfðinu að hliðinu og
Mreena kumraði til að láta son sinn vita að
hann væri á förum. Vatnsberi nokkur var í þeim
svifum að stynga rauðu blómi á bak við eyrað
á folaldinu hvíta, og er hann var búinn að því,
stökk folaldið til móður sinnar, hlógu þá aliir
sem í garðinum voru.
Vitringarnir riðu áfrám í djúpri þögn. Þeir
mundu eftir viðtalinu við Heródes. Þeir höfðu
frætt konung á því, að þeir hefðu séð stjörnnu,
sem boðaði stórtíðindi og að þeir hefðu ásett
sér að fylgja henni.
— Það var svo að sjá, að hann yrði skelfdur,
sagði sá er sat á Mreena, er þeir komu út fyrir
Beb el Khalli eða Jaffa-hliðið.
— Hann var fölur, sagði annar.
— Hendurnar á honum skulfu og varir hans
voru þurrar, sagði hinn þriðji.
Þegar þeir riðu inn í Hinnams-dal þá skall
á þá nóttin. Og með næturhúminu kom stjarnan
í ljós á himni, stjarnan, sem sagði þeim frá
konungs fæðingu.
Vitringarnir höfðu augun á stjörnunni. Þeir
fylgdu henni örugglega. Úlfaldarnir þrömmuðu
dimmu götuna, sem lá suður eftir milli olífu-
garða og víngarða.
Sonur Mreena, hinn hvíti, skemti sér hið
besta. Hann fann á sér hið dularfulla við þessa
för. Hann stökk frá einum götubakkanum til
annars. Við og við fældist hann, er einhver
bóndinn gekk framhjá á heimleið. Svo hljóp
hann aftur langbeinn sem skjótast til móður
sinnar, til að nasa af henni og segja henni frá
hræðslu sinni.
Og Mreena kumraði hljóðlega og sagði honum,
að hann þyrfti ekki að vera hræddur. Og hann
spurði hana, hví þau lægi ekki í stallinum nú,
þar sem nótt væri komin. Mreena svaraði óþolin
móðlega, að hún gæti ekki gert grein fyrir því,
og minti hann á að halda sér fast að henni.
Maður gæti aldrei vitað nema þjófur væri fram
með götunni, stigamenn. Mreena var ókunnug
þessu landi en ef hanri hlypi á undan, þá gæti
hún haft augun á honum í myrkrinu.
Hvíti úlfaldinn litli hlýddi og hljóp á undan
.hinum. Rauða blómið toldi altaf bak við eyrað.
Mreena humraði til hans og var hin ánægðasta.
Stjarnan skein og vitringarnir höfðu ekki aug-
un af henni.
Þeir voru altaf að hugsa um Heródes, mintust
föla andlitsins og hinna titrandi vara, er hann
bað þá snúa til baka og segja sér, hvað þeir
hefðu fundið, þeir höfðu sagt honum frá gullinu,
reykelsinu og myrrunni, sem þeir höfðu með
sér, og voru það gjafir handa nýfædda barn-
inu og hann hafði í snatri sagt að hann viidi
líka færa barninu gjafir og tilbiðja það er það
væri fætt.
— Hann var lymskulegur á svipinn, sagði sá,
sem §at á Mreen§, þegar úlfaldarnir komu út á
E1 Buæeias-hásléttuna.
— Hann var eins og krókódíll á svipinn, sagði
sa er reið til vinstri.
— Augun í honum voru græn eins og glugga-
grindur, sgaði sá þriðji Hann hefir — en sjáið,
stjarnan stendur kyr! Hún bíður! — Þeir héldu
áfram hræddir og undrandi. Stjarnan stóð kyr
á himninum. Og fram undan þeim lá Betlehem
eins og smáar silfurstjörnur í næturmyrkrinu.
Þeir höfðu. nú upp fyrir sér orð spámannsins
Mika, sem þeir heyrðu æðstu prestana og fræði-
mennina hafa yfir hjá Heródesi.
— Og þú Betlehem Efrata, þótt þú sért einna
minst af héraðsborgunum í Júda þá skal þó
frá þér koma sá er verða skal drottnari í ísrael
og ætterni hans vera frá umliðinni öld, frá
fortíðardögum. (Míka. 5, 1.)
Stjarnan stóð kyr, lágt á himni, og geislar
hennar féllu á fjárhúsið. Þeir nálguðust fæð-
ingarstað konungsins. Úlfaldarnir kru'pu á kné,
og lögðust, og vitringarnir stukku af baki.
Út um opnar dyr kom silfurbjart ljós á móti
þeim, og er þeir komu inn fyrir dyrnar féllu
þeir á kné og tilbáðu. Þeir færðu sig nær og
nær geislabaugnum um barnið.
Þeir hófu upp höfuð sín og sáu — son guðs
og hann brosti til þeirra, og þeir urðu eins og
börn, einfaldir og hrekklausir.
Þeir leystu í sundur silkisjölin, sem þeir
geymdu í gjafir sínar, og fengu þær móðurinni.
Þeir ætluðu eitthvað.að segja en þeim vafðist
tunga um tönn.
'Þeir hófu aftur höfuð sín og litu á barnið
síðasta sinni. En nú varð þeim flemt við. Mreena
og hvíta folaldið hennar voru komin inn í stall-
inn og gengu þangað sem barnið var og störðu
á ljómann yfir því. Eigandinm ætlaði að reka
þau út sem skjótast en móðir barnsins lyfti
hendi og bað hann vera kyrran. Hvíti litli úlf-
aldinn gekk að barninu og hristi höfuðið lítið
eitt, og rauða blómið sem vatnsberinn í garði
Heródesar festi bak við eyrað á honum, féll
þá niður á barnið.
Eigandinn rak nú litla úlfaldann út með hægð
en hann vildi ekki fara, heldur slapp úr hönd-
um vitringsins inn aftur til að horfa á barnið,
þá' urðu hinir vitringarnir óþolinmóðir og lögð-
ust allir á eitt til að koma honum út.
Vitringarnir voru glaðir af því að hafa náð
sínu marki og gengu nú til úlfalda sinna. Þeir
| * voru fullir lotningar af því, sem þeir höfðu séð,
og hróðugir af því, sem þeir höfðu lesið í stjörn-
unum. Nú var ekki annað fyrir hendi en að
hverfa heim aftur, en áður urðu þeir þó að efna
orð sín við Heródes.
Mreena vildi með engu móti hverfa til Jerú-
salem aftur. En samt lögðu þeir af stað er
móðirin var búin að heimta til sín litla af-
kvæmið sitt hvíta. Hann hafði aftur hlaupið inn
í stallinn. En er þeir höfðu riðið hálftíma á leið
tii Jerúsalem, þá hafði hvíti úlfaldinn litli tvisv-
ar snúið sér í áttina til Betlehem. Það var auð-
sætt að hann þráði enn að sjá barn’ð í jötunni,
í dyrástallinum lága. Sá, er átti litla hvíta úlf-
aldann og móður hans sagði:
— Það eru smælingjarnir, sem skilja. Hviti
litli úlfaldinn skilur að barnið er konungur.
En nú komu þeir á vegamó.t, þar sem annar
vegurinn lá til Jerúsalem en hinn austur til
landa. Þá tók hvíti úlfaldinn af skarið og var - ,
ófáanlegur til að fylgja þeim áleiðis til Jerú-
salem. Hann hljóp út á veginn, sem lá til austurs
og þeir á eftir, en náðu honum ekki. Móðir hans
kallaði til hans en alt kom fyrir ekki.
Þá héldu vitringarnir ráðstefnu. Hafði einn
þeirra fengið vitrun um það í draumi að þeir
skýldu fara heim til síns lands, en ekki til
Heródesar, eða þá leiðina, sem lá austur um
Jerúsalem. Var nú atferli litla hvíta úlfaldans
staðfesting á þessum draumi? Ekki ólíklegt!
En þá kom sá töfraljómi í augu litla úlfaid-
ans, sem heillaði þá svo að þeir urðu lostnir
undrun og stóðu lengi hreyfingaxlausir.
Eigandi litla úlfaldans varð fyrstur til að
ranka við sér og vakti hina af leiðsludraumin-
um, og sagði að þeir yrðu að snúa við sem
skjótast, svo að Heródes næði þeim ekki, því
að þeir væru komnir svo nálægt Jerúsalem.
Þeir stigu svo á bak úlföldum sínum hið
bráðasta. Hvíti litli úlfaldinn hljóp á undan og
stýrði förinni. Þeir gátu ekki gleymt þessu
undri, sem þeir sáu og reyndu, því að þeir
höfðu svo greinilega séð mynd af barninu í
jötunni í augum úlfaldans.
Þessi saga hefir síðar verið sögð öld af öld
alt fram á vora daga. Og Arabar fullyrða hátíð-
lega, að eg einhver horfi í augun á hvítum
úlfalda, þá sjái hann mynd af brosandi barni
í vöggu. i
• rrsr>

Við Grænavatn
Úíilegumannasaga.
Margir eru þeir staðir í óbygðum á landi
voru, sem enn eru lítt þektir, en eiga merkilega
sögu, sem þjóðsagnir vorar um huldufólk og
utilegumenn eru bundnar við.
Norðvestan við Hofsjökul er dalverpi eitt lítið
með háum, bröttum hlíðum alt í kring og vatn
í miðjunni. Lægð þessi var kölluð Grænavatn,
eða öllu heldur Við Grænavatn. Festi ekki snjó
í hlíðum kringum vatnið vegna jarðhita og vatn
ið lá heldur ekki undir ísum, vegna velgju sem
í því var. Þegar grænar hlíðarnir spegluðust
í vatninu, sýndist vatnið grænt, og mun af því
vera komið nafnið Grænavatn.
Þar var fyrrum útilegumannabygð.
Meðan þilskipaútvegurinn var ekki kominn
á hér á landi, var róið á opnum bátum trá
vissum stöðum á landinu, þar sem var hvort-
tveggja í senn: góð lending og stuttróið til fiskj-
ar. Þurftu menn því að sækja oft langt í næstu
verstöðvar. Sóttu Norðlendingar þá mikið suður
á Reykjaneshafnir til sjóróðra.
Það var um haust eitt á áliðinni 18. öld, að
tveir menn, Helgi og Sigurður, fóru úr Skaga-
firði og ætluðu suður til Hafnarfjarðar til róðra.
Frost var og stilt veður, þegar þeir lögðu af
stað að morgni dags. Gengu þeir nú eins og
leiðir lágu fram undir miðjan dag; fór þá að
þykna í lofti, en veður hélzt stilt. Byrjaði nú
að drífa. ■'Urðu þeir brátt viltir og vissu ekki
hvert halda skildi. Gengu þeir þannig til kvölds.
Voru þeir þá orðnir þreyttir, sérstaklega Helgi,
sem var tæpra 19 ára.
Þeir báru föt sín og annan nauðsynlegan
varning, sem gerði þeim erfiðari ganginn. Þeir
settust niður á heiðarbrún og ætluðu að ræða '
um, hvernig ferðinni skyldi haga. Heyra þeir
þá hó langt fyrir neðan sig. Þeir standa á fætur
og hóa á móti. En undarlegt þótti þeim, að sá
sem hóaði skyldi ekki svara þeim.
Þeir ganga nú það hraðasta sem þeir máttu
niður hlíðina og þótti þeim það undarlegt, að
þrátt fyrir kafaldið var hlíðin auð.
Nú var myrkrið svo svart, að lítt var hægt
að greina frá sér. Héldu þeir áfram, unz þeir
komu að vatni. Kom þá stór mórauður hundur
til þeirra og fór síðan aftur. Reyndu þeir þá að
elta hundinn og sáu nú brátt karlmann, er rak
fé á undan sér.
Kölluðu þeir í hann, en maðurinn svaraði
því ekki og vildi heldur ekki bíða. Náðu þeir
honum ekki fyr en hann stanzaði við fjárhús.
Var þar gamall maður og tveir unglingar um
tvítugt.
Þegar þeir höfðu hleypt fénu inn, gengur
karlinn á móti þeim og skoðar þá Sigurð og
Helga í krók og kring, spyr þá hvaðan úr sveit-
um þeir séu og muni þeir vilja fá að vera þar
um nóttina. Sigurður kvað hann rétt geta og
spurði hvað sá staður héti, sem þeir væru til
komnir. Kvað karl það litlu skifta, ef þeir fengju
húsaskjólið, og bað þá með sér ganga.
Ganga þeir nú skamma stund, unz þeir koma
að stórum torfbæ. Fer karl þar inn og bað þá
eftir ganga. Voru það löng göng, unz þeir koma
í herbergi á vinstri hönd. Bað karl þá þar bíða,
unz komið yrði með ljós.
Fóru þá Helgi og Sigurður að tala um eitt
og annað, er á daginn hafði drifið, og um það,
hvar þeir mundu vera Leið sú er þeir ætluðu
lá niður í Borgarfjörð og Hálsasveit, en þar
sem Sigurður var þar þaulkunnugur, bæði mönn
um óg staðháttum, þótti honum hér alt öðru-
vísi við bregða. Grunaði þá nú, að þeir mundu
hafa vilst mikið af leið og hefðu lent í útilegu-
mannabygðum, skildu þeir því vera varir um
sig og eigi skilja. *
Nú sáu þeir ljós frammi í göngunum og inn
kom stúlka með stórt tólgarkerti og sokka handa
þeim bygðarmönnum. Fór hún síðan út, an
þess að tala eitt orð, en kom að vörmu spori
aftur með soðið kjöt og mjólk. Það sá Sigurður,
að stúlkan vildi segja þeim eitthvað, en þorði-
það ekki, og leit hún oft til dyra, eins og hún
óttaðist einhvern.
Þegar Sigurður hafði veitt þessu eftirtekt, fór
hann að ganga um gólf, og gekk þá fram með
v.eggnum að dyrunum, og sá hann þá manns-
andliti bregða fyrir í myrkrinu. Um leið og
stúlkan gekk út, hvíslaði hún að honum: “Þegar
þú sérð ljósið í ganginum”.
Sigurður settist nú við kjötið, og ræddu þeir
félagar um það, hvað hún mundi hafa meint
með þessu. Töldu þeir réttara að hafa ^ndvara
á sér um nóttina, til skiftis.
Skoðuðu þeir nú herbergið hátt og lágt og
sáu að viðirnir voru úr íslenzkum birkiskógi,
og hvíldi þakið á traustum stofnum, sem voru
negldir saman í kross og á þá voru lagðar stórar,
limþéttar hríslur, sem héldu torfinu upp á mill-
um sperranna. Gólfið var niðurtroðin jörð. í
herberginu var eitt rúm og í því loðskinn.
Nú voru þeir vissir um, að þetta mundi úti-
legumenn vera, sem þeir höfðu lent hjá, og
vissu því, að allur mundi varinn góður.
Þegar þeir höfðu snætt, kom karlinn inn og
vísaði þeim til sængur í rúmi, er þar var. Tóku
þeir nú eftir svip karls og þótti hann nokkuð
illilegur og harður. Var hann með sítt, hært
skegg og prjónahúfu á höfði.
Þeir þóttust nú vita, að illa mundi með ganga
að komast þaðan burtu, því ekki mundi karl
vilja láta bygðamenn vita um dal þennan.
Gengu þeir nú til sængurs, en háttuðu ekki,
heldur lögðust niður í fötum og breiddu gæru-
feldinn yfir sig. Helgi sofnaði brátt, því hann
var orðinn þreyttur mjög, en Sigurður lá vak-
andi fyrir framan Helga í rúminu. Hvernig sem
liann reyndi að sofna gat hann það ekki, þvi
r.ú fór hann að hugsa um það, sem stúlkan
hafði hvíslað að honum: “Þegar þú sérð ljósið
í ganginum”.
Hann hafði nú sterkar gætur á því, hvort hann
sæi nokkurt ljós inn um rifurnar á hurðinni.
Kertið var útlogað hjá þeim Helga og Sigurði,
en svolítil skíma af tunglsljósi kom inn um
gluggagat á enda herbergisins. og var hægt að
greina afstöðuna inni.
Nú sá Sigurður alt í einu Ijósi bregða fyrir
framan við hurðina. Hann læddist fram fyrir,
og er þar þá stúlkan, er gekk þeim beina kvöldið
áður, og bendir honum að hafa hljótt. Segir hún
honum að þeir séu komnir til útilegumanna, og
heiti þessi dalur Við Grænavatn. Búi karlinn
einn með þremur sonum sínum og systur, sem
orðin sé gömul. Segist hún hafa verið að fara
í vist norðan úr Eyjafirði og suður í Biskups-
tungur fyrir þremur árum síðan, og hafi þaU
vilst, fylgdarmaður hennar og hún, og lent hér
og ekki fengið að fara aftur, því þeir feðgar
vilji ekki sleppa nokkrum manni, sem þeir verða
varir við að viti um dal þeirra. Fylgdarmaður
hennar hafi setið um að strjúka og komst karl-
inn að því, og hvarf hann þá. “Býst eg við að
hann hafi drepið hann einhversstaðar. Síðan
hefir öll von verið úti hjá mér að komast héðan.
Heiti eg nú á ykkur að hjálpa mér, en eg skal
leggja á öll ráð. Reynið ekki að fara héðan, ef
karlinn stendur á móti því”. Segir stúlkan Sig-
u-rði, að þeir feðgar sofi í herbergi fremst út við
göngin, en þær, kerlingin og hún, inni í báð-
stofu. En hvenær þetta fólk hafi komið í þennan
dal, viti hún ekki um. Skilja þau nú og fer
Sigurður til sængur og sofnar brátt.
Þegar þeir Sigurður og Helgi höfðu snætt um
morguninn, kom karlinn inn til þeirra og spyr,
hvort þeir hugsi til ferða í dag. Sigurður varð
fyrir svörum og segir, að því skuli hann ráða,
því nógu vel fari um þá- og megi þeir vel við
una slíkum viðtökum, er hann hafi veitt þeim
Glaðnar þá yfir karli og segir þeim heimil vist
svo lengi sem þeir megi una. En segja verði
þeir sér, þegar þeir hugsi til brottfarar.’
Líður nú svo fram veturinn og ber ekki neitt
nýrra við. Sigurður sagði Helga frá samtali
þeirra, stúlkunnar og hans um nóttina, og taldi
rétt að láta þá feðga ekki vita neitt um að þeir
vildu komast heim, en hugðu að strjúka þegar
tækifæri gæfist og hafa stúlkuna með sér.
Það mátti karlinn eigi vita, því þá var þeirn
eigi lengi lífdaga auðið.
Einn dag um vorið náði stúlkan tali af Sigurði
og sagði honum að nú færu þeir feðgar næsta
dag upp á heiðavötn að veiða silung. Skyldi
Helgi þykjast veikur og leggjast í rúmið, en
hann skuli fara með þeim og þegar líði undir
kvöld skuli hann þykjast detta og meiða sig í
fæti og verða á eftir þeim heim. Þegar þeir
hverfi ofan af hlíðarbrúninni skuli hann bíða og
þá komi þau Helgi í ljós og skuli hún þar eftir
ráða ferðum.
Þetta var nú ráðið. Segist Helgi vera veikur
og leggst í rúmið.
Daginn eftir snemma um morguninn kemur
karl til þeirra Sigurðar og Helga og segir þeim
að hann ætli í veiðisbap í dag og biður þá með
sér fara. Stynur nú Helgi og þykist illa haldinn
og kvað sig eigi mega hræra fyrir kvölum. Lét
karl sér það þó lynda og sagði að Sigurður skyldi
með þeim fara.
Ber nú ekkert til tíðinda um daginn. Þeir
fiska mikinn silung og búa sig svo til heimferð-
ar er áliðið var orðið dags.
Halda þeir síðan allir heimleiðis og bera allir
nokkuð. Gekk Sigurður þeirra fremstur og þótt-
ist hann detta og hljóðaði við. Karlinn gengur
til hans og sér fótinn niðri í holu„ og vill hann
kippa fætinum upp úr, en nær honum eigi. Fer
hann þá að plokka smásteina utan frá og þykist
Sigurður þá ná fætinum. Er hann nú mjög
haltur og þykist hann ekki komast nema hökta
á öðrum fætinum. Þykir þeim feðgum ferðin
ganga seint heim; fara þeir á undan og segjast
koma á móti Sigurði, þegar þeir hafi komið
veiðinni heim. Sigurður lætur sér það gott
þykja og játar því.
Þegar þeir feðgar voru horfnir niður fyrir
brúnina, sér Sigurður hvar þau Helgi og stúlkan
koma, og breyta þau nú stefnu og fara í þá att
er stúlkan sagði til um. Ganga þau nú nóttina
alla og morguninn fram undir hádegi. Koma
(Framh. á. bls. 8)