Lögberg - 28.10.1943, Síða 1

PHONES 86 311
Seven Lines
W&'
. „lll
t 4
L\\^0Í1 "r“ f,«Qloíi
' ,ndcrerS " d
1‘a\xOl&‘ atV For Beííer
Cot’ Dry Cleaning
and Laundry
56 ÁRGANGUR
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 28. OKTÓBER 1943.
NÚMER 43
rr.
HELZTU FRETTIR
Rússarjrjúfa varnarlínu
Þjóðverja í suðurhluta
Rússlands
Svo hafa Rússar hert á sókn
í suðurhluta Úkraníu, undan-
farna daga, að haldi þeir áfram
með hliðstæðum feiknakrafti,
er engan veginn ólíklegt, að
þeir verði búnir að hrekja her-
sveitir Nazista vestur að landa-
mærum Póllands fyrir næstkom
andi áramót. Á sumum stöðum
eru Þjóðverjar á slíkum flótta,
að þeir hafa hlaupið frá öllum
vistum og vopnabirgðum, og það
í slíkri óreiðu, að helzt er svo
að sjá, að þeir hafi ekki minstu
hugmynd hvert þeir séu að fara,
eða hvað taki við, og þá eru
horfur þeirra á Krímskaga litlu
bjartari; þar hafa þeir um miljón
manns undir vopnum, sem litla
von hafa um undankomu; á þess-
um vígstöðvum eru það aðallega
Kósakkar, sem sækja að hinum
þýzku innrásarhersveitum, en
þeir eru heimsfrægir orustugarp
ar, sem ganga fram fyrir fylk-
ingar og bíta í skjaldarrendur
eins og víkingarnir forðum.
♦ ♦ ♦
TUNDURSNEKKJUM SÖKT.
Nýverið veittust 30 þýzkar
tundursnekkjur að brezkri skipa
lest undan austurströnd Eng-
lands; var 7 af þeim þegar sökt.
Ekki eitt einasta hinna brezku
skipa varð fyrir skemdum; hinar
snekkjurnar hröðuðu sér á brott.
-f ♦ ♦
STÓRKOSTLEGT
FLUGVÉLATAP.
Á síðastliðnum þremur dögum
mistu Japanir 132 orustuflugvél-
ar yfir norðurhluta Solomonseyja
til móts við fjórar, sem banda-
þjóðirnar töpuðu. Er nú mælt,
að forsætisráðherra Japana sé
farið að verða næsta órótt inn-
anbrjósts, vegna látlausra hrak-
fara hersins á sjónum, og engu
síður í lofti.
-f -f -f
ÞJÓÐMINNINGARDAGUR
BANDARÍKJANNA.
Key, yfirhershöfðingi Banaa-
ríkjahersins á Islandi, efndi til
boðs á sunnudaginn var, 4. júlí,
en þá var þjóðminningardagur
Bandaríkjamanna. Þann dag
árið 1776 samþykkti Banda-
ríkjaþing sjálfstæðisyfirlýsing-
una, sem síðan hefir verið
grundvöllurinn að framgangi
og veldi Bandaríkjanna. Var í
boði hershöfðingjans sýnd kvik-
mynd úr sögu Bandaríkjanna og
bandaríska fánans.
1 boði þessu ávarpaði hers-
höfðinginn blaðamenn og lýsti í
fáum orðum skoðunum sínum á
þjóðinni, eftir þau kynni, er
hann hefði þegar haft af henni.
Var hann hispurslaus í tali og
kvaðst eigi hafa gert sér fáar
hugmyndir um íslenzka menn-
ingu, er hann lagði af stað hing-
að. En þetta hefði breytzt þann
stutta tíma, sem hann væri bú-
inn að dvelja hér. Sérstaklega
rómaði hanh frjálslega fram-
göngu fólks, og sagðist hafa orð-
ið þess var, að frelsisþrá væri
rík í íslendingum eigi síður en
Bandaríkj amönnum.
Hershöfðinginn bað blaða-
mennina að færa íslenzkri al-
þýðu kveðju sína og þakklæti
fyrir góða sambúð hennar við
herinn.
Tíminn 6. júlí.
•>
MIÐAR AFRAM
PÓ HÆGT FARI.
Sóknin á Italíu gengur
tieglega þó smáþokist hún að
vísu í rétta átt. Alexander her-
foringi hefir látið sér þau orð
um munn fara, að hernám
ítalíu geti allmjög dregist á lang-
inn, og hljóti að verða kostnað-
arsamt. Hin 5. herfylking, sem
samsett er að mestu af Banda-
ríkjamönnum, hefir nýlega náð
haldi á tveimur bæjum, sem
liggja um nítján mílur norður af
Capua og hafa mikla hernaðar-
lega þýðingu, vegna járnbrauta,
sem um þá liggja. Þjóðverjar
hafa öflugan landher á vígstöðv-
um ítalíu, en á hinn bóginn eiga
bandamenn langtum öflugri loft-
her á að skipa, og mun það á
sínum tíma ríða baggamuninn.
T ♦ -f
HEITIR BÆNDUM GULLI
OG GRÆNUM SKÓGUM.
jVIr. John Bracken, hinn ný-
dubbaði foringi Progressive Con-
servative flokksins í Canada,
hefir verið á ferð og flugi um
landið þvert og endilangt undan-
farna mánuði, með úttroðna lof-
orðatösku í fanginu. Síðastliðið
þriðjudagskvöld var Mr. Brack-
en staddur í Lethbridge, o.g heiti
þar yfir bændur umbótaskrá í 30
liðum, sem lækna átti öll þeirra
mein; veittist ræðumaður allmjög
að núverandi sambandsstjórn, og
brá henni um óafsakanlegt af-
skiftaleysi af velferðarmálum
bændastéttarinnar; alt slíkt átti
vitanlega skjótt að breytast til
hins betra, eftir að hann og
flokkur hans kæmi til valda, þó
það geti nú að vísu dregist nokk-
uð á langinn.
•f ♦ ♦
ÍSKYGGILEGAR
HORFUR.
Eins og vitað er, hefir ekki
alt verið með kyrrum kjörum
viðvíkjandi kolaframleiðslunni í
Bandaríkjunum síðan á öndverðu,
yfirstandi ári; hafa verkföll verið
svo tíð, að til vandræða hefir
horft um framleiðsluna; og nú
helzt svo að sjá, sem ein trufl-
unin enn sé í aðsigi á þessum
vettvangi athafnalífsins. Námu-
menn hafa farið fram á $1.50
kauphækkun á dag, og hótað að
öðrum kosti að leggja niður
vinnu. Nú hefir verkamálaráð
stjórnarinnar neitað að verða við
slíkri kröfu, og er því naumast
annað fyrirsjáanlegt, en að verk-
föll hefjist þá og þegar í flest-
um megin kolanámum Banda-
ríkjanna, nema því aðeins, að
Roosevelt forseti skerist sjálfur
í leik, eins og hann gerði í
vor þegar alt var að fara í græn-
an sjó viðvíkjandi kolafram-
leiðslunni.
•f -f ♦
ÞVERTEKUR FYRIR
SAMVINNU.
Á fjölmennum fundi C.C.F.
flokksins, sem haldinn var ný-
lega hér í borginni, var það svo
að segja í einu hljóði kveðið
niður, að eiga nokkur pólitisk
mök við hinn svonefnda Labor-
Progressive flokk. Mr. Stanley
Knowles, sambandsþingmaður
fyrir Mið-Winnipeg kjördæmið
hið nyðra, taldi þenna nýskírða
flokk ekkert annað en kommún-
istaflokkinn gamla, sem flaggaði
nú með nýju nafni til þess að
reyna að koma sér í mjúkinn hjá
kjósendum; samstarf við slíkan
flokk af hálfu C.C.F., kæmi þar
af leiðandi ekki til nokkurra
mála.
Úr bréfi
“Eg sendi þér í vor fréttir af
Dr. Karli (Jónssyni) Stefáns-
son. x Hann var fyrsti Islend-
ingurinn sem tók doktorsgráð-
una hér við skólann (í jarð-
fræði) og var strax eftir það
sendur til Alaska aÍ5 líta eftir
námu þar. Hann er nú kom-
inn heim og verður í Washing-
tön í vetur að vinna úr sumar-
vinnunni.
I haust tók Jóhannes New-
ton próf í vélfræði hér við há-
skólann (B.E.) eftir hálfs
þriðja árs nám. Hann kom hing-
I að til Johns Hopkins háskólans
haustið 1940, fyrsti (og eini) ís-
lenzki stúdentinn, sem hingað
1 hefír komið á stríðsárunum. Skól
inn hér veitti honum ókeypis
kenslu (free tuition) og kom það
sér vel fyrir hann, því kensiu-
gjald hér er hátt (450). Hygg eg
að það sé í fyrsta sinn, sem ame-
rískur háskóli hefir veitt íslend-
ingi slík fríðindi, og munu fregn-
ir þær er vestur-ísl. blöðin fluttu
eftir Tímanum um fyrstu frí-
kenslu handa Islendingum (í
Washington University) vera á
misskilningi bygt. Jóhannes fór
í gegn um skólann með prýði,
þegar þess er gætt að hann kom
bæði lítt undirbúinn og var ekki
heill heilsu fyrsta veturinn, sem
hann var hér í skólanum. Kom
hann sér hið bezta, og eignaðist
margt vina hér í Baltimore. Hann'
er nú lagður af stað vestur til
Los Angeles til þess að vinna þar
í flugvélaverksmiðju.
Jóhannes Newton er í móður-
ætt úr Sagafirði, enda fæddur
þar og uppalinn að ^iokkru. Fað-.
ir hns var frá Ástralíu.”
Slefán Einarsson.
(Johns Hopkins University)
♦ ♦ ♦
SETULIÐSBLAÐIÐ
UM "ÁSTANDIÐ".
Blað Amerískra setuliðsmanna
hér “The White Falcon” ræðir
í síðasta tölublaði um sambúð
Islendinga og setuliðsins. Greinin
er ritstjórnargrein og nefnist
“Annar sigur”. Það hefir lítið
•eða ekkert heyrst frá Banda-
ríkjamönnum hér um álit þeirra
á sambúðinni, en hins vegar hef-
ir það ekki vantað, að Islending-
ar létu sínar skoðanir í ljósi.
Það" er því fróðlegt að sjá, hvern-
ig setuliðsmenn líta á þessi mál.
Greinin hefst á því, að mint
er á, að mönnum hér gleymist,
hvað áunnist hefir í bættri sam-
búð á þeim tveimur árum, sem
liðin eru frá því Bonesteel hers-
höfðingi kom með aðalið sitt
hingað “að beiðni íslenzku rík-
isstjórnarinnar”. Vopnagnýrinn
í heiminum yfirgnæfir stundum
þann mikla árangur, sem hér
hefir náðst, og sé það þó sist
ómerkara heldur en sigrar
Bandaríkjamanna sumstaðar ann
arsstaðar.
Sigurinn hér hafi ekki verið
unninn með vopnum, heldur með
brosi. Og síðan er tekið til sam-
anburðar “fyrirmyndarhernám ’
Þjóðverja í Danmörku.
Mbl. 10. ágúst.
♦ ♦ ♦
LLOYD GEORGE KVÆNIST.
Þann 23. þ. m., voru gefin sam-
an í hjónaband í sveitakirkju á
Englandi, David Lloyd George,
fyrrum forsætisráðherra Breta,
og Miss Frances L. Stevenson.
Brúðguminn stóð þá rétt á átt-
ræðu, en brúðurin var fimmtíu
og fimm ára að aldri; þefir hún
verið einkaritari hans síðan 1913.
Er hún talin með allra fjölhæf-
ustu konum. Fyrri konu sína
misti Lloyd George árið 1941.
Hann er enn hinn ernasti, og
tekur reglubundinn þátt í þing-
störfum.
\
FULLKOMNARI FHAM-
LEIÐSLA Á VIKURSTEINUM.
Vikurfélagið fær nýja steypuvél.
Jón Loftsson, framkvæmda-
stjóri Vikurfélagsins, bauð
blaðamönnum nýlega í verk-
smiðju félagsins til þess að skoða
nýja steypuvél, er það hefir lat-
ið setja upp. Er hún hraðvirkari
og fullkomnari en aðrar vélar,
er hér hafa verið til, og hin eina
af þðSsari gerð, sem til er í
allr'i Norðurálfu. Er hún frá
Besser Manufacturing Co. í Mic-
higan, og kom einn af vélaverk-
fræðingum félagsins, P. Paul Kle
mens, hingað með vélina og sá
um uppsetninguna.
I vél þessari er hægt að steypa
sex tegundir hleðslusteina, þar
á meðal hornsteina og glugga-
steina. Er svonefnd hristiað-
ferð viðhöfð með þessari vél, og
gefst hún mun betur en þjöpp-
unaraðferðin, sem gamlar
steypuvélar eru miðaðar við. Er
hægt að steypa um 1000 steina
í vél þessari á dag, miðað við 8
stunda vinnu. s
Þegar búið er að steypa stein-
ana, eru þeir þurrkaðir í ser-
stökum klefum. Þaðan eru þeir
fluttir í hjalla, og eftri fáa daga
eru þeir hæfir til hleðslu.
Einnig eru einangrunarplötur
steyptar í vélum Vikurfélagsins,
enda hefir vikur mest verið not-
aður í einangrunarplötur hér á
landi til þessa. Vestan hafs er
nú mjög tíðkað að byggja hús
úr steyptum hleðslusteinum,
jafnvel stórhýsi.
Tíminn, 25. júlí.
Úr borg og bygð
Látin er nýlega á Royal Alex-
andra sjúkrahúsinu í Edmonton,
Miss Laufey Jennie Einarson,
yfirumsjónarkona hjúkrunar-
kvenna við áminst sjúkrahús.
Miss Einarson stundaði fram-
haldsnám í hjúkrunarfræði við
McGill háskólann 1930 og 1931.
Hún lætur eftir sig tvo bræður,
Höskuld í Arras, B. C., og Bis-
mark í Tantallún, Sask. Einnig
lætur hún eftir sig eina systur,
Mrs. G. F. Guðmundson í Mozart
Sask. Útför Laufeyjar fór fram
síðastliðinn laugardag.
♦ ♦ ♦
Síðastliðinn sunnudag lézt á
Almenna sjúkrahúsinu hér í borg
inni Björn Johnson, ættaður úr
Húnaþingi, um eitt skeið bóndi
í grend við Leslie, Sask. Björn
var 71 árs að aldri, er dauða hans
bar að; hann tók þátt í heims-
styrjöldinni fyrri, en vann eftir
að heim kom við bílaverksmiðju
Fordfélagsins í þessari borg.
Björn var glaðvær maður og
fyndinn í tilsvörum. Útför hans
fór fram frá Bardals á rhiðviku-
dagsmorguninn. Séra Valdimar J.
Eylands jarðsöng.
♦ ♦ ♦
Mr. Benedikt Eyford, forstjóri
við Western Steel félagið í Saska-
toon, hefir dvalið í borginni
nokkra undanfarna daga í heim-
sókn hjá föður sínum. Guðmundi
Eyford, trésmíðameistara.
♦ ♦ ♦
Prestakall Norður Nýja íslands
31. okt.—Riverton, íslenzk
messa og ársfundur kl. 2. e. h.
Árborg, ensk messa kl. 8 e. h.
7. nóv.—Hnausa, messa og árs-
fundur kl. 2 e. h. Geysir, messa
kl. 8,30 e. h.
B. A. Bjarnason.
♦ ♦ ♦
Séra E. H. Fáfnis messar í
Upham á sunnudaginn þ. 31.
þ. m., kl. 2 e. h. Við guðsþjón-
ustu þessa fer fram ferming og
altarisganga. Athöfn þessi verð-
ur á ensku og íslenzku.
3SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS3SÍS3S3$SSSSSSSSSSSSSSSSSS33$SS$
Haraldur Jóhannes Davíðsson
Fæddur 1. ágúsl 1912 — Fallinn 26. okt. 1942.
(Undir nafni móðurinnar)
Á dánarafmæli drengsins míns,
er deginum fer að halla,
eg stari hljóð upp í himininn,
mér heyrist hann vera að kalla
á vini sína, vinina sína alla.
Á erlendri storð hann bana beið
í brjóstfylking þeirra manna,
sem hatast við illvígt aldarfar,
en unna því rétta og sanna,
og elska mest hin ónumdu lönd og kanna.
Þó fjarlæg mold geymi fallinn son,
þá finn eg samt nálægð þína,
og yndisbjarmann eg ennþá lít
úr augunum þínum skína,
þá veit eg glögt í veðrinu fer að hlýna.
Einar P. Jónsson.
Kristjana Margiét Árnason
Þú hvarfst er vorið vakti fræ
af vetrardvala lífsins til.
Það leyndust boð í léttum blæ
um lausn og sigur þér 1 vil.
Þér valdi örlát vorsins mund
á vegamótum brúðarskraut.
— Hve blíð og klökk sú kveðjustund,
þér kærleikshugur fylgdi á braut.
Það varir æ með áhrif sterk.
sem ástin vekur hér á jörð,
þín gjörvöll æfi, orð og verk,
er efni í djúpa þakkargjörð.
Þó hjörtun syrgi sannan vin,
er sízt að muna dauða og gröf.
Þú birtir öllum endurskin
af alveldisins dýrstu gjöf.
Jakobína Johnson.
Seattle, Wash.
Vetur
Þú hásæti átt við hinn yzta pól,
ofið með hranna slæðum.
Úthafsins djúp er þitt aðal ból;
yfir hvolfir þeim veldisstól
himinn í hvítum klæðum.
Uppheimsins tign er þitt erfðagóz
alstirnt bláloft með norðurljós,
er hrynja sem fossandi ár í ós
við aflið frá þínum kvæðum.
Þú kveður um stormanna mikla mátt,
sem mjöllinni í skafla hleður;
eg brimhljóð þitt heyri úr hverri átt
með hafdjúpsins þunga andardrátt,
er marvaðann mjöllin treður.
Þú talar við fjöllin himinhá,
um hjarnið er svæfir blómin smá,
þegar sjálft lífið leggst í dá,
við ljóðmælin, sem þú kveður.
I þögn þinni heyri eg hörpuslátt
af himni mjöll þína falla
er nótt þín ríkir í allri átt.
Eg útrétti hönd mína í friði og sátt
við lífið; við alt og alla.
Er þrýstir mér djúpsins þagnarmál
og þýðir burt klakann úr minni kál,
raddir, sem hugði eg hljómsins tál
frá húminu til mín kalla.
Því vil eg að sért þú velkominn
er völd þú í hendur tekur.
s Svo ótalmargt gott eg í þér finn,
sem eflir og stælir huga minn
og veiklaðar taugar vekur.
Þú löngun vilt kenna mér ljóðin þín:
þó látir þá fenna í sporin mín,
lífsvonin unga með sumrin sýn
söknuðinn frá mér rekur.
S. E. Björnsson.
SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS: