Lögberg - 28.10.1943, Blaðsíða 7
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 28. OKTÓBER 1943.
7
Úr æskuminningum:
Á grasafjalli
Sjálfsagður liður í vorönnum
á flestum heimilum fyrir alda-
mótin var að fara á grasafjall.
Hjá okkur þarna í firðinum og
sveitinni yfirleitt voru það hin-
ar svokölluðu skottuferðir, sem
um var að ræða. þ. e. þegar ekki
var legið við tjald. En þarna
þótti það ekki ómaksins vert, því
tiltölulega stutt var á sæmilegt
grasland.
Þessar ferðir voru farnar
venjulega fyrir sláttarbyrjun, er
leit út fyrir hæglætis vætu, eða
vott væri á grasi og ekki útlit
fyrir þurviðri. í vætu er vanda-
laust að sjá grösin, en í þurviðri
dyljast þau mjög, að eg ekki
tali um í sólskini, því þá faila
þau vel saman við gulgráar
mosaþúfurnar og fela sig með
öllu, nema vendilega sé leitað.
Stundum var farið á túna-
slætti til grasa, ef vætutíð var
og hikað var við að slá niður
töðuna. Bezt þótti til grasatekju
hæglátt og hlýtt veður, en sól-
skinslaust, og nú lá fyrir okkur
að fara í eina slíka skottuferð.
Veðri var þannig farið, að
vætumolla var á, og hlýtt í veðri.
Sá til sólar af og til og hafði
svo verið nokkra daga, að ekki
þornaði af strái, og þótti' því
gott grasaveður. Við vorum
fjögur, sem áttum nú að fara,
tvær stúlkur og við tveir strák-
arnir.
Grasapokarnir voru teknir
fram og bundinn lindafetill í
opið og brugðið um öxl sér, og
nestisbiti í horni pokans, og sið-
an lagt af stað um dagmála-
leitið. Silfurskær döggin glitr-
aði á hverju blaði og blómi, þeg-
ar blessuð sólin sendi gullinn
geislavönd sinn af og til inn á
milli skýjanna. Og döggin
hrundi um fætur manns af
puntinum í hlíðinni, og þegar
við stöldruðum við á Brúninni
til að kasta mæðinni og litum til
baka, mátti greina slóðina alla
leið heim til bæjar. Fyrir neð-
an lá fjörðurinn spegilsléttur,
og æðurinn úaði værðarlega
með fjöld unga um allan sjó.
Hann var nú kominn í sumar-
leyfi inn í fjarðarbotna, úr
verinu fyrir utan fjarðarmynnið
og var nú hinn ánægðasti yfir
lífinu, bústinn og þriflegur að
vanda. En nú skall þokan yíir
okkur og byrgði útsýn alla; grá
og köld vafði hún okkur örm-
um.
Við gengum nú upp í Kross-
táar og fórum að svipast um
eftir grösum, en fundum lítið,
því að auðvitað hafði búsmal-
inn étið þau öll svona í heima-
högum. Héldum við því áfra.m
upp að Lómatjörnum. Lómn-
um brá í brún, er hann leit
þessi þokkatröll nálgast heim-
kynni sín. Synti frá landi á m:k-
illi ferð og spáði þerri, og fékk
hann ekki nema skammir hjá
okkur fyrir svona vitlausa spá,
að okkur fannst, í þokusúld og
fýlu. Öndín var þögulli og lét
sér nægja að gæta unga sinna
sem bezt, og treysti foræðinu í
kring til að halda okkur í hæfi-
legri fjarlægð.
Eigi þótti okkur grasalegt hér
og héldum því vestur um Enni
allt í Mjóvadal og vorum þar um
stund og hittum fyrir okkur
grös og dbeifðum okkur um mó-
ana og svo hjá Miklavatni. Létti
þá til meðan við snudduðum
meðfram vatninu, svo að sá til
sólar af og til. Tveir hólmar eru
í vatninu og hafði fjallasvanur
setzt þar að í minni hólmanum,
og var hann hvanngrænn í
kringum dyngjuna, og sat frúin
uppi, en bóndi var á verði með
landi fram. Seppinn Kátur hafði
slegizt í förina með okkur, og
þeim hjónum mun hafa þótt
hann í mesta máta grunsamleg-
ur, enda var pilturinn, sem með
mér var, að etja honum fram á
sundið, þrátt fyrir bann okkar,
og tókst það um síðir. En þeg-
ar frúin sér það, stígur hún fram
úr dyngjunni og leggur á sund-
ið með bónda sínum, og vilja
þau nú reka fjanda þann af
höndum sér. Synda þau nú tígu-
lega fram á ládautt sundið og
báru höfuð hátt, og þangað sem
seppi var og börðu vatnsflöt-
inn með hinum voldugu vængj-
um. Leizt þá Kát ekki á blikuna
og snéri til lands, en svanahjón-
in hertu þá eftirförina og slógu
hann með væng sínum, svo
seppi hélt skrækjandi til lands
og var æði lúpulegur, er hann
skreið upp úr vatninu, en svan-
irnir syntu yfirlætislega kring-
um hólmann, og það leyndi sér
eigi, að þeir voru sér þess með-
vitandi, að það voru þeir, sem
áttu sigri að hrósa.
Ekkert varp var að sjá í hin-
um stærri hólmanum, nema ef
vera skyldi krían, en þarna sveif
hún yfir vatnsfletinum og gæddi
sér á flugu óg sýli, þegar hún sá
sér færi. f fjörunni skauzt um
víkur og voga seftdlingurirn,
snar og lágfleygur, og meðfram
vatninu var fjallaféð á beit og
gæddi sér á safamiklum gróðri
hálendisins og naut sumarleyíis
í kyrrð og næði, nema þegar
þessar tvífættu tröllaverur þok-
unnar nálguðust. Þá reisti það
hálsinn, stappaði niður framfót-
unum á víxl og blés hvellu’blístri
og hvarf svo eins og elding eitt-
hvað út í buskann á svipstundu.
Þegar leið að nóni birti þok-
una og gerði sólskin og bjart
veður og þurt til kvölds, svo
okkur gekk illa að sjá grösm.
Kom nú grasafólkið saman og
■ mældi grasafenginn, sem var
eftir öllum vonum. Nevttum /ið
nú matar í fagurri grasbrekku
austan vatnsins og létum sólina
ylja okkur. Bjart og tært vatnið
lá spegilslétt framundan, og
grænir rindar teygðu sig upp
í holtin umhverfis og krían og
svanurinn settu sinn svip á það
og ómur svansins barst að eyr-
um okkar, þar sem við sátum
og nutum vermandi ylms mið-
degissólarinnar.
Eftir að við höfðum matast og
ærslast um stund, kom okkur
saman um að fá okkur dúr, og
nota heldur kvöldið og nóttina
til að afla þess, sem á vantaði til
að fylla grasapokana.
Sofnaðist okkur vel um stund
í góðviðrinu og er við brugðum
blundi sól orðin lágt á lofti
á bak við gullkögruð skýjadrög
í vestrinu. í norðvestri- stóðu
Reibólsfjöll hvít fyrir hærum
hið efra, en smáfannir héldu
sig enn í lautum og dældum hið
neðra á bak við brúnir Djúpa-
dals. En í norðri ómælisvídd
heiðanna inn af Þorskafirði og
Djúpafirði, allt til Laugadals í
ísafjarðarsýslu og Staðardals í
Strandasýslu. Nær lá Rauðafell á
brún Þorgeirsdals og Bjórfell til
landsuðurs austan Vaðlafjalla.
í fellum þessum bjuggu skessur
tvær til forna. Kom þeim fatt
á óvart, sem gerðist í byggðinni,
segir þjóðsagan, sem eg heyrði
í æsku. Töluðust þær við yfir
fjörðinn, Hvannahlíðarfjallið og
Þorgeirsdal og sögðu hvor ann-
ari af því sem við bar, og eink-
um ef þær vissu gott til fanga
með einhverjum hætti.
Þá var ein sú um Grettir Ás-
mundsson, að hann átti að hafa
verið fjölþreyfinn um eigur
manna þarna í byggðinni og
haft aðsetur á Vaðlafjöllum og
bændur orðið þess varir, safnað
liði, gert umsát um hann og
ætlað að svelta hann þar unz
hann gengi þeim á vald. Svo er
þarna háttað, að ekki er að leita
uppgöngu á fjöllin, sem eigin-
lega eru tveir tindar, nema á
milli þeirra, en þar er snarbrött
skriða á báða vegu og eigi fýsi-
legt að sækja þar upp, þó ekki
væri nema meðalmaður að
verja, og grjót nóg við hendina.
Það mátti því heita ófært að
sækja þar uppi rpóti grjóti og
vopnum Grettis, enda tóku
bændur hinn kostinn, sem var
hættu minni að svelta hann sem
melrakka í greni. Svo kom þó
að lokum, að Gretti tók að þrjóta
matvæli, og átti loks ekki ann-
að matar en eitt blóðmörsiður,
og enn héldu bændur umsátinni.
Sýndisl, nú Gretti óvænlega
horfa um sitt ráð. Verður hon-
um þá nærtækast að storka
bændum, og kveður þá lengi
mega bíða þess, að hann þryti
mat og kastar niður til þei’ra
blóðmörsiðrinu og biður þá éta.
því nóg sé af björg hjá sér. Fell-
ur bændum þá allur ketill í eid,
og töldu örvænt um að Grettir
yrði unninn með þessum hætti,
og dreifðu liðinu, en Gretti var
borgið að þessu sinni. —
Nú tókum við grasafólkið
göngu um Katlavötn og fannst
heldur fátt um grösin og lögð-
um því leið fram í Djúpadal.
Leið nú nær óttu og sól af lofti
fyrir löngu, en með döggfall-
inu fengu grösin aftur sinn
græna lit og blöðin breiddu úr
sér á ný og mjúk skæðagrös,
og þótti okkur gott hér að vera,
meðan júlínóttin hjúpaði fjöll
og dali dimmbláum feldi draum-
Ijvifrar kyrðar hið yndislega
umhverfi Gilsfjarðar, Beru-
fjarðar og Króksfjarðar í suðri,
og hinar sögulegu minningar,
rem tengdar voru við héraðið í
heild.
Nú var keppzt við að fylla
grasapokana, því þarna var vel
um grös, og undir miðjan morg-
un var búið að fylla þá alla, og
oevsur og jakka í tilbót, og sett-
ust nú stúlkurnar okkar við að
sauma fyrir háls og bol. Var'svo
lagt af stað heimleiðis með stór-
eflis poka í bak og fyrir. Sól reis
í austri og varð okkur því heitt
undir byrðunum á heimleiðinni.
Og það var dálítið skrítin sjón
að sjá þessa graslest smá fær-
ast ofan hlíðina. Og feginn varð
maður, löðrandi af svita, að
varpa af sér byrðunum á bæjar-
hólnum. En vel þóttum við hafa
grasað, og var np veitt hið bezta
sem búið hafði að bjóða, harður
steinbítur, brauð og smjör, þetta
dísæta heimabakaða brauð, úr
heimamöluðu korni, sem nú
þekkist ekki lengur, og skyr,
sem hafði verið stráð yfir og
rjómabland út á, og kallaður
herramannsmatur.
En nú leit út fyrir þerri í dag,
og hver hönd á bænum var nú
á lofti að flekkja töðuna og
rifja. Sólin ýtti góðviðriskýjun-
um til hliðar er á daginn leið
og allir voru í góðu skapi og við
grasafólkið bættum okkur upp
sumarnæturvökuna með dúr á
milli rifjinga, og þótti gott, er nú
rættist um töðuþurkinn um sinn.
G. J Vísir.
DÁNARFREGNIR
Föstudaginn 1. okt. dó Jón K.
Johnson, bóndi í grend við
Mountain, á sjúkrahúsi í Edin-
burg N. D. Hafði hann verið
mikið bilaður á heilsu og mest
af rúmfastur síðustu fimm ánn.
Jón Kristjánsson Johnson fædd-
ist á Breiðumýri í Þingeyjar-
sýslu á íslandi 4. okt. 1868, og
var því hartnær 75 ára að aldri
er hann lézt. Foreldrar hans voru
Kristján Jónsson og Sessilia Sig-
urðardóttir bæði Þingeysk að
ætt. Komu þau hjón til Ameríku
1883, og börn þeirra með þeim.
Jón sál. átti fimm systkini, eru
þau nú öll dáin, nema Sigurður
bróðir hans, sem býr við Mounta-
in.
Jón var ókvæntur maður.
Bjuggu þeir Jón og Sigurður
félagsbúi og Anna systir þeirra
með þeim, meðan hún lifði.
Búnaðist þeim mjög vel. Og var
heimilið ávalt þekt og viðurkent,
sem risnu heimili, þar sem gest-
risni og góðgjörðasemi ríkti.
Enda hafa systkinin ávalt verið
mjög vinsæl og vellátin í sveit-
inni.
Jón var vel gefinn maður og
bókhneigður, og las mikið. Hann
var mjög félagslyndur, og vildi
leggja öllum góðum málefnum
sveitarinnar lið. Lengi starfaði
hann í Víkursöfnuði að Mountain
var hann féhirðir safnaðarins um
fjöldamörg ár, og studdi söfnuð-
inn, ásamt með systkinum sín-
um mjög drengilega og vel.
Jón var jarðsunginn frá heim-
ili sínu og kirkju Eyford safn-
aðar, 5. okt., og lagður til hvíldar
í reit fjölskyldunnar í grafreit
þess safnaðar. Séra H. Sigmar
jarðsöng.
•
TMánudaginn 27. sept. dó Þor-
björg Dalmann í Cavalier N. D.
á heimili Mr. og Mrs. McWilliam,
þar sem hún hafði dvalið nokkra
síðustu mánuðina.
Þorbjörg fæddist á Brattagerði
í Norður-Múlasýslu 24. des. 1869.
Foreldrar hennar voru: Páll
Vigfússon Dalmann og kona hans
Elisabet Guðmundsdóttir, sem
lengi bjuggu sunnan við Garðar,
en eru nú bæði dáin. Komu þau
hjón til Ameríku, ásamt börn-
um sínum, 1878 og settust að í
Nýja Islandi, en fluttust til
Gardar N. D. árið 1881. Bjó fjöl-
skvldan síðan í Gardar bygðinni.
Um 30 ára skeið var Þorbjörg
sál Dalmann ráðskona á hinu
stóra og myndarlega heimili Jóns
<?ál. Brandson í Garðar bygð.
Áður hafði hún lært og stundað
fatasaum.
Um 11 ára skeið hafði hin
látna verið mikill krossberi,
oftastnær rúmföst, eða því sem
næst. En þenna mikla og þunga
sjúkdómskross bar hún með frá-
bærri stilling, hugprýði Qg bjart-
sýni. Bar það vott um mikið
þrek, og trúarstyrk Enda var
það samferðafólki hennar kunn-
ugt að hún var einlæg og ákveð-
in trúkona.
Þorbjörg sál. var listræn kona,
kom það fram bæði í hæfileikum
hennar að leika í sjónleikjum og
í hannyrðum og ýmsu listfengu
verki er hún vann í höndunum,
jafnvel lengi eftir að kraftarnir
voru teknir að bila mjög mikrð,
og fram undir andlátið. Systkini
hinnar látnu, sem lifa hana eru
Oddur Dalmann í Tacoma, Wash.
og Lilja Dalmann vði Garðar,
Systir hennar, Rósa dó fyrir 7
árum. Jón Hall hálfbróðir fyrir
mörgum árum og ein systir í
æsku.
Hin látna var jarðsungin frá
kirkju Garðar safnaðar, föstu-
daginn 1. okt. Kristín Björnson
söng fagrann einsöng við jarð-
arförina. Séra H. Sigmar, járð-
söng.
Föstudaginn 1. okt. dó Árni
Thorfinnsqn á hefmili sínu í
grend við Mountain N. D. Halði
hann verið mjög heilsulaus síð-
an í vor, og þungt haldinn síð-
ustu mánuðina. Árni var fædd-
ur að Brekkukoti í Hjaltadal í
Skagafjarðarsýslu 7. nóv. 1877.
Foreldrar hans voru Þorfinnur
Jóhannesson og kona hans Elisa-
bet Pétursdóttir. Til Ámeríku
fluttist hann með foreldrum sín-
um, og systkinum 1882. Komu
þau þá þegar til Montain. Hatði
Árni ávalt síðan átt heima í N.
D., og lengst af í grend við
Mountain.
Árni giftist eftirlifandi konu
sinni Sigríði Sigurðardóttir
Björnson 4. janúar 1907. Þeim
hjónum varð 10 barna auðið, er
öll lifa föður sinn, og eru 7 þau
elstu gift: Elmar, Clarence, Thor-
finnur, Thelma (Mrs. M. B. Hill-
man), Steinunn (Mrs. M. Becher),
Friðrik í sjóher Bandaríkjanna
og Lynn. Yngstu systkinin eru
3: Sidney, Richard og Norine.
Barnabörnin eru 9. Systkini Árna
á lífi eru Thorlákur og Kristín
hér í bygð; Guðný Jósephson og
Friðrik í Wynyard. Tvær systur
hans dóu í æsku, en Margrét
systir hans kona Sigurðar Reyk-
fjörð og Pétur bróðir hans, sem
bæði voru búsett á Mountain,
dóu á fullorðinsaldri.
Árni sál. var mjög velgefinn
maður. Sérlega myndarlegur var
hann í útliti og framkomu. Bú-
höldur var hann góður, og ákaf-
lega duglegur. Er svo mælt að
hann hafi verið foreldrum sínum
ástríkur og góður sonur, og syst-
kinum sínum góður og velvilj-
aður. Hann var og líka ástríkur
eiginmaður og faðir, og nant
mikillar ástúðar af hálfu þeirra
allra. Ásamt með fjölskyldu
sinni var.hann vinsæll í sveit-
inni, og hjá þeim er til hans
þektu. Harmdauði var hann
ástvinum sínum, og hans saknað
í sveitinni.
Jarðarförin fór fram miðviku-
daginn 6. okt. frá heimilinu og
kirkju Víkursafnaðar á Mountain
Margir fylgdu hinum látna til
grafar og auðsýndu þar með vin-
semd sína hinum látna og ást-
vinum hans. Séra H. Sigmar
jarðsöng.
INF0RMATI0N
For Western Farmers Selling
Feed Grains to Eastern Farmers
WHEAT • OATS • BARLEY
1. Wheat, up to 14 bu. per
authorized acre and one car of
oats and/or barley over the
quota may be shipped.
2. Every seller must apply to
the Canadian Wheat Board,
Winnipeg, for a permit to ship
each carload before loading
for shipment.
3. Cars shipped will be in-
spected at Winnipeg for grade
and dockage. On the basis of
sample inspection, certificates
will be issued by the Board of
Grain Cemmissioners, for cars
held “too full” for regular
inspection. The Inspection Cer-
tificate establishes the grade
and dockage.
GOVERNMENT SUBSIDIES AVAILABLE
As announced by the Dominion Government, the subsidy o!
lOc per bushel on oats and 15c per bushel on barley applies
on oats and barley sold by any western farmer to a farmer or
feed dealer east of Fort William-Port Arthur. Special appli-
cation must be made to the Canadian Wheat Board, Winnipeg
in order to secure payment. Special forms for this purpose
will be provided by the Canadian Wheat Board on request
These subsidies will also be paid on community sales between
farmer and farmer in western Canada, provided the farmer
delivers the grain over an elevator scale and meets other
requirements of the Wheat Board.
AGRICULTURAL SUPPLIES BOARD
Dominion Deparfment of Agriculture, Ottawa
Honourable JAMES G. GARDINER, Minltlor
IHW
4. Dockage up to 3% is al-
lowed. Dockage above 1%
cannot be charged for, and pay-
ment will not be made for tht
difference in weight between
1% and the actual dockage.
5. Eleva o • scale tickets or rail-
way weights must accompany
the bill of lading. Freight
charges are to be paid by the
farmer in Eastern Canada.
PRICE I N FORMATION
On oats and barley the price
per bushel to be charged the
eastern farmer is the ceiling
price (or the cash price if it is
lower), basis in store at Fort
William or Port Arthur