Lögberg - 11.11.1943, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. NÓVEMBER 1943.
7
Siðferðislegar skyldur
Eílir Orson Welles.
Að fæðast frjáls er að fæðast
skuldugur. Að lifa frjáls, án þess
að berjast gegn þrælkun, er arð-
rán af vissri tegund.
Síðastliðna nótt ferðaðist eg í
flugvél yfir vissa hluta Banda-
ríkjanna, þar sem borgararéttindi
eru fyrir utan og ofan möguleika
íbúanna. Eg ferðaðist þægilega í
flugvélinni minni yfir eitt eða
tvö helstu fylkin þar sem sam-
borgarar okkar hafa ekki kosn-
ingarétt, nema þeir séu svo lán-
samir að eiga ofurlítið af pen-
ingum. í dag keypti eg máltíð,
þar sem svartir menn mega ekki
koma, nema sem þjónar sinna
hvítu bræðra, og þar var eg
heyrnarvottur að samtali nokk-
urra útvaldra um, að eitthvað
þyrfti nauðsynlega að gjöra, til
þess að koma Gyðingunum á
kné.
Eg hefi talað við Suðurríkja-
menn, sem búast við og óttast
uppreisn af hálfu svertingjanna,
eg sá enga ástæðu til að leyna
því fyrir almenningi. Meðal þess-
ara olnbogabarna þjóðarinnar,
geta leynst 10% af íbúum
Bandaríkjanna, er einhvern góð-
ann veðurdag rísa öndverðir
gegn kvölurum sínum.
Múgurinn rís, þegar reynt er
að halda honum í fjötrum, og
hver getur þá smíðað hlekki sem
halda.
Við tölum um frið. Svartir,
brúnir og gulir menn verða að
hafa atkvæðisrétt þegar sá friður
kemur. Við tölum um stórveldi
heimsins, en við gleymum oftast
nær í því sambandi hugdjörfum
og hraustum bandamanni, og það
eru skæruherimir og leynifélög-
in í Evrópu; ef þeim verður varn-
að máls við friðarsamningana,
getur friðurinn orðið einfaldur og
óbrotinn, — en skammlífur.
Ef hinir steinrunnu og upp-
döguðu fulltrúum afturhalds og
kyrstöðu, veita þessum orðum
mínum athygli, munu þeir full-
yrða í blöðum sínum, að eg sé
kommúnisti; en kommúnistarnir
sjálfir segja nú annað, því þeir
vita betur. Eg er hálaunaður
kvikmynda framleiðandi, með
fullum líkum fyrir að vera hæst-
ánægður með heilnæma mögu-
^eika til fjáröflunar, með núver-
andi skipulagi. Mér líkar að safna
fé, fyrst eg er hæfur til að vinna
fyrir því; enginn skyldi ætla mér
svo hræsnisfulla hæversku að
neita slíku. En eg álít að hver
maður eigi rétt til hinnar sönnu
'gæða lífsins, og eg get veitt
sjálfum mér með mínum eigin
peningum. Réttur minn til meira
fjár en mér er nauðsynlegt, er
í raun og veru ógildur, ef eg
nota ekki það sem umfram er,
til hjálpar þeim sem minna hafa.
Slíkur skilningur á samhjálp
mannanna, minnir á Karl Marx.
Maðurinn viðurkendi ábyrgð-
arhluta sinn gagnvart meðbróð-
ur sínum, þegar fyrsti morðing-
inn hrópaði til Drottins: “Ber
mér að gæta bróður míns.”
Þeir menn sem standa að
samsærinu gegn fullu frelsi fjöld
ans, freista að reka allar þjóð-
félagslegar dygðir í felur, með
því að nefna hvern minsta vott
þeirra kommúnisma.
Enn er all torvelt að sannfæra
ýmsa meðlimi okkar lýðræðis-
lega þjóðfélags um, að Soviet
Rússland sé í raun og veru höf-
undur þeirra kenninga, að allir
menn séu skapaðir jafn réttháir.,
Umræðuefni mitt er: Siðferðis-
legar skyldur. Eg vil hér með
viðurkenna þá skoðun mína, að
vissar skyldur fylgi ætíð óhjá-
kvæmilegri eignarréttinum; eg
trúiþví að tekjur mínar séu al-
gjörlega því fólki að þakka sem
þær koma frá — öllum almenn-
ingi. Þessi skoðun mín er í nánum
tengslum við núðhorf mitt til
þeirra hugsjóna sem við köRum
frelsi og jafnrétti. Sé slík skoð-
un of frjálsjynd, þá er nokkur
málsbót að hún er ósjálfráð til
flestra okkar sem stundum kvik-
myndaframleiðslu, því meðal
okkar er sá skilningur ríkjandi
að allir opinberir starfsmenn séu
í þakkarskuld við allann almenn-
ing fyrir þær stöður sem þeir
skipa, og slík skuld verði því
aðeins borguð, að skuldunautur-
inn láti einskis ófreistað að rækja
köllun sína sem best.
Hjónavígsluathöfnin út af fyr-
ir sig skapar ekki góða eigin-
konu. Sönn hollusta barsins er
ekki tryggð með getnaðinum ein-
um saman. Við- verðum hvern
dag að vinna fyrir því sem við
eigum. Hraustur og heilsugóður
maður skuldar þeim sjúku ríf-
legann bróðurhluta. Frjáls mað-
ur skuldar öllum ánauðugum
mönnum, alla mögulega hjálp og
hollustuhjálp, sem er meira virði
en ölmusur, jólabögglar launa-
bætur, smágjafir, brauð og
íþróttasýningar. Það er aðeins
eitt sem hægt er að gjöra fyrir
þrælinn, breyta honum í frjáls-
an mann.
Frá fullri uppgjöf fasistaherj-
anna, er löng leið til fullrar
gleymsku fasistahugmyndarinn-
ar. Þetta stríð er engin leik-
sýning. Vopnahlé er ekki gæfu-
samleg endalok. Þjóðunum er
ljóst, að friðinn er torveldara að
vinna en stríðið sjálft.
Við munum brátt heyra miklu
lofi lokið á svokallaða sanna
stjórnvisku. Við heyrðum glögg
rök færð fyrir hagsýni og dugn-
aði Mússolini, þegar hann réðist
inn í Ethopiu, Franco sigaði herj-
um sínum á lýðveldið Spán, en
harðjaxlar heimsins töldu djúp-
ann pólitískan vísdóm að hafast
ekki að, en þeir töpuðu allri ver-
öldinni. Kína var svívirt, en þeir
sömu þólitísku vísindamenn
drápu bara titlinga hver framan
í annann.
Hugsjónamenn hefðu tekið mál
in öðrum tökum, en slíkt kostar
ofurlitla hugprýði. Mannhatur og
hugprýði eiga sjaldan samleið.
Ofurlítil tiltrú til velsæmis er
tilvalið upphaf að gagnkvæmri
ábyrgðartilfinningu meðal ein-
staklinga og einmitt það hefði
getað frelsað heiminn frá gjald-
þroti og sparað tuttugu milljónir
mannslífa.
Það er til of mikils mælst, að
“spekúlantarnir” afhendi heim-
inn aftur hinum réttu eigendum
— íbúunum sjálfum, og ofmikil
dyrfska frá sjónarmiði hinna
hrakspáu og svartsýnu.
Byggingameistarar varanlegs
friðar, þurfa að vera auðugir af
frafntíðarvonum, þeir verða að
treysta manninum — öllum
mönnum. Þeir standa auglitis til
auglitis hinum flóknu ráðgátum
um framtíðarörlög mannkynsins.
Drottinn gefi þeim bjargfasta von
og okkur öllum óendanlega þol-
inmæði. Við getum ekki vænst
hins fyrirheitna þúsund ára ríkis,
fyrir leiðsögu nokkurs dauðlegs
manns, í okkar tíð.
Enginn okkar núlifandi manna
verður nógu gamall til að njóta
lýtalauss friðar. Við bitijum,
berjumst og deyjum fyrir hug-
sjónir sem ekki rætast fyr en
við erum allir. Barnabörn okkar
verða forfeður og formæður
frjálsra manna og kvenna. Við
sendum þeim kveðju okkar og
heillaóskir fram í ókomna tím-
ann.
Við sendum árnaðaróskir til
sögunnar sem enn er ósköpuð.
Við segjum til óborinna kyn-
slóða: Verið hugrökk, sigurinn
er þess virði að heyja stríð fyrir
göfugt málefni.
Lauslega þýtt úr “Free World”
Jónbjörn Gíslason.
Einar G. Thomson
Látinn 19. okt. 1943.
71 árs að aldri.
Spurðu mig ekki um hulda heima
né himnesk máttarvöld.
Sumir gleðjast með glöðum í dag;
en gráta einir í kvöld.
Spurðu mig ekki um bliknuðu blöðin,
sem brotna af lífsins eik.
Við skiljum lítið og skynjum fátt
og skrifum í vatn og reyk.
Davíð Stefánsson,
frá Fagraskógi.
Þann 9 okt. andaðist í Selkirk-
bæ, Einar Guttormsson Thomson,
varð hann bráðkvaddur þar sem
hann var við vinnu sína, hjá
Booth fiskifélaginu hér. Sá er
línur þessar ritar, brestur mjög-
upplýsingar um þennan látna
samferðamann, en vildi þó fylgja
honum úr hlaði, með nokkrum
minningarorðum. Einar var um
71 árs að aldri. Ætt hans er talin
lað verið hafi úr Dalasýslu, en
alist mun hann hafa upp sunnan
Snæfellsness. Að mér kunnugra
manna sögn er hann sagður að
hafa verið búfræðingur frá
Ólafsdal. Snemma aflaði hann sér
þekkingar á enskri tungu. Um
nokkur ár átti hann heimili í
Reykjavík, — um hríð var hann
þar í þjónustu Helga Zoega, oft
sem túlkur ferðamanna á sumr-
um, en við ýms störf — þar á
meðal túnasléttur á vetrum, létu
honum vel öll störf þar sem
hestar voru notaðir — því hann
var hestavinur mikill og kunni
góð tök á þeim.
skipum félagsins gáfu fagra
blómakransa við útförina. Sá er
þetta ritar mælti kveðjuorð.
S. Ólafsson
Wartime Prices and
Trade Board
Spurningar og svör.
Spurt. Hvað er hámarksverð á
mjólk í Winnipegosis? Hefir það
verið hækkað nýlega?
Svar. Hámarksverð á mjólk í
Winnipegosis er nú átta cent
potturinn. Þetta verð var ákveð-
ið af Man. Milk Control Board
18. okt. 1943. Þeir sem seldu fyrir
lægra verð en þetta geta hækkað
það ef þeir vilja, en verðið má
ekki fara yfir 8 cent.
Spurt. Mega bændur selja
mjólk í bæjum án leyfis, ef svo,
hvaða verð mega þeir setja fyrir
mjólk?
Svar. Bændur eru framleið-
endur og þurfa því ekki sér-
,r\r\n stakt leyfi nema þvi aðeins að
Haustið 1902, þann 24. sept. for ...
- , heilbrigðisstiorn sveitannnar
hann til Vesturheims, var hann
í för með Þorsteini J. Davíðs-
syni og frú hans, ásamt nærfelt
20 manns, flest ungt fólk. Var
eg í þeim hópi. — Einar settist
áð í Keewatin, Ont., og mun
hafa átt þar stöðugt heima, þar
til að hann fór til Islands 1915.
Dvaldi hann þar um 5—6 ár,
og mun hafa stundað ýmsa vinnu
því hann var víða heima, og lék
ilest verklegt í höndum.
Á dvalarárum sínum í Kee-
watin, kvæntist Einar Helgu
Bjarnadóttur, hálfsystur Torfa
Bjarnasonar stofnanda Ólafsdals-
búnaðarskóla. Hún var þá ekkja
eftir Guðmund Víbark, áttu þau
3 böjrn; 1 dreng og 2 stúlkur.
Dóttir þeirra dó í Winnipeg, en
hin börnin, Bogi og Ingibjörg,
eru heima á Islandi. Þau Einar
og Helga áttu engin börn. Hin
síðustu tvö æfiár átti Helga
heima hjá Mr. og Mrs. Jóni
Pálmasyni í Keewatin, en Mrs.
Pálmason var systir hennar.
Andaðist Helga á heimili þeirra,
meðan Einar var á íslandi.
Eftir að Einar kom til baka
mun hann hafa átt heima á ýms-
um stöðum, og stundað ýms
störf; en til Éselkirk mun hann
hafa fluzt fyrir 1928. Átti hann
landblett norðarvert við bæinn
og stundaði þar hænsnarækt, er
hann kunni góð tök á, mun lítið
hafa unnið út, utan hin síðari
ár, einkum að hausti til, hjá
Booth-fiskifélaginu, og ef til vill
í annara þjónustu, er mér það lítt
kunnukt.
Einar átti hlýhug og virðingu
þeirra er honum kyntust, enda
vandaður maður, og um margt
vel gefinn, og vildi hvergi vamm
sitt vita. Heldur var hann þó
einmana, sóttist yfirleitt ekki eft-
ir vináttu manna, en fór sína
eigin leið.
Mér er hann í minni frá sam-
fylgdirni frá íslandi, sem snyrti-
legur maður og mjög prúður í
allri framkomu. Eg hygg að hana
hafi aflað sér all-fjölþættrar
menntunar, einkum þó í tungu-
málum, og einnig virknar og
verklegrar þekkingar, einkum í
ýmsu því, er að búnaði laut.
Útför hans fór fram frá
útfararstofu Mr. M. Gilbarts, hér
í bæ, að viðstöddum nágrönnum
og kunningjum. Samverkamenn
hans hjá Booth-félaginu og af
heimti þaðí-Mjólkurverð yrði það
sama og hjá öðrum í bygðinni,
þ. e. a. s. verðið yrði að vera í
samræmi við hámarksreglugerð-
irnar.
Spurt. Maðurinn minn keypti
sér ný föt um daginn og varð að
borga aukagjald fyrir uppslög á
buxurnar. Er þetta rétt? Mér
fanst verðið á fötunum of hátt
líka.
Svar. Það er ekki leyfilegt að
setja aukagjald fyrir uppslög á
buxur. Verð á fatnaði á að vera
í samræmi við hámarksreglu-
gerðirnar. Ef þú vilt gera svo
vel að senda fullkomnar upplýs-
ingar, þá verður þetta' mál rann-
sakað.
Spurt. Mér hefir nýlega verið
sagt upp húsinu sem við búum
í, og það er nú auglýst til leigu.
Er hægt að skylda mig til að
flytja út?
Svar. Ef þú hefir farið vel
með húsið og borgað leiguna
skilvíslega, þá er ekki hægt að
skylda þig til að flytja út nema
fyrir sérstakar ástæður. A. að
eigandinn vilji sjálfur flytja í
húsið, og ætli sér að búa þar að
minsta kosti í eitt ár. eða vilji fá
það handa foreldrum sínum,
börnum eða tengdabörnum. B.
að hann ætli sér að breyta hús-
inu 1 fleiri íbúðir, en þá verður
að fá sérstakt leyfi áður en þér
er sagt upp. Eigandinn má ekki
leigja húsið eða nokkurn part af
húsinu, eða selja það, í heilt ár
eftir að þið flytjið út, án þess að
fá sérstakt leyfi frá húsaleigu-
nefndinni.
Spurt. Er nokkuð á móti því
að seljc notaðan fólksbíl fyrir
verð sem samið er um milli selj-
anda og kaupanda?
Svar. Já. Allir nctaðir bílar,
hvort sem þeir eru seldir af
félögum eða einstaklingum, eru
háðir hámairksreglugerðum W.
P. T. B. og Motor Vehicles Con-
troller. Sá sem selur verður að
gefa kaupanda skriflega skýrslu
yfir nöfn og utanáskriftir kaup-
anda og seljanda, söluskilmála,
söluverð og aðrar upplýsingar
svo sem gerð, model, ártal og
serial númer.
Spurt. Getur kaupmaður neitað
að selja mér appelsínum nema
með því skilyrði að eg kaupi
aðrar vörur um leið?
Svar. Nei. Það er lagabrot að
selja vörur þannig. Ef verzlun-
in hefir appelsínur til sölu, þá á
að selja þær. skilyrðislaust. En
þó kaupmaður hafi appelsínur til
sýnis í búð, þá er hann ekki
skyldugur til að Sfelja þær ef hann
vill það síður. Hann verður að
reyna að sjá um að sem flestir
af viðskiptavinum hans geti
fengið þær, og að dreyfing verði
sem jöfnust.
Spurt. Er matsöluhúsum sagt
fyrir um hve mikið smjör megi
skamta með hverri máltíð? Stykk
in eru mjög mismunandi að
stærð, og sumstaðar fær maður
kannske tvö eða þrjú með einni
máltíð.
Svar. Samkvæmt reglugerðun-
um eiga matsöluhús að skamta
einn þriðja part af únzu með
hverri máltíð. Ef þú vilt senda
allar nauðsynlegar upplýsingar,
þá verður þetta rannsakað.
Spurt. Hvernig er hægt að
dæma um verð á grapefruit?
Svar. Verzlanir eiga að hafa
til sýnis spjöld sem tiltaka
stærðir, og verð á hverri stærð.
Ef þetta er ekki gert, og þú ert
í efa um verðið, þá ert þú beðin
að tilkynna næstu skrifstofu W.
P. T. B.
Spurt. Eg hefi herbergi, fæði
og ýms önnur þægindi á heimil-
inu þar sem eg bý. Nú er mér
sagt að það eigi að hækka leig-
una. Er þetta leyfilegt? >
Svar. Nei. Ekki nema hús-
ráðandi hafi sótt um leyfi og
leigunefndin hafi samþykkt
leiguhækkun.
Spurt. Eg fékk sykur til niður-
suðu ávaxta í sumar eins og aðrir
má eg nota þennan sykur til
hvers sem er, eða er hann aðeins
til þess að sjóða niður ávexti og
búa til jam og jelly?
Svar. Þessi sykur er ætlaður
einungis til niðursuðu ávaxta og
á því ekki að notast á nokkum
annan hátt.
Sykurseðlar númer 19 og 20,
D seðlar númer 6 og 7, Smjör-
seðlar númer 36 og 37, Kjöt-
seðlar númer 25, ganga allir í
gildi 11. nóvember 1943.
Spurningum á íslenzku svarað
á íslenzku af Mrs. Albert
Wathne, 700 Banning St. Wpg.
SFEDTIME'
cx/ytcL
■HARVEST*
Bv
Dr. K. W. Neatby
Ihrtcior, Afncvltural Dcpartwnnt
Morth-W««t Linf El*-v»tor» Aaoori&tkiK.
Sawfly Resistant Wheats
In a recent issue, we stated:
“ it remains to combine sawfly
resistance with the many other
qualities we demand in hard red
spring whedj. Th|is is almost
certain to be a more difficult
task than was the defeat of stem
rust.” A few days later we learn-
ed, in conversation with Mr. L
B. Thomson, Superintendent,
Dominion Experimental Station,
Swift Current, that there was rea
son to expect the distribution of
sawfly resistant varieties within
a few years. So we wrote to
Mr. A. W. Platt, by whom the
breeding work has been done,
asking for a summary of his
experimental work. The follow-
ing paragraphs are derived,
chiefly, from the report kindly
prepared by Mr. *Platt.
Several years ago, Mr. H. J.
Kemp obtained some bread
wheats from New Zealand which
had solid stems. These wheats,
while resistant to sawfly, had
poor baking quality, were su-
sceptible to stem rust, leaf rust
and stinking smut, and shattered
freely. They were crossed with
Renown, Thatcher, and Apex in
the hope of securing hybrids
which would possess sawfly
resistance plus the desirable
characteristies of our rust resist-
ant variottes.
The second and third generat-
ion hybrid populations contained
every conceivable combination of
desirable and undesirable charac-
teristics. They were exposed to
stem rust, stinking smut, sawfiy
and drought at several stations
in the prairie provinces. Data
have also been assembled on
yield, strength of straw, milling
and baking, etc. The vast major-
ity of hybrid stains fell by the
wayside; but a few performed
well enough to be considered for
increase and distribution. Final
judgment must await further
tests.
Ask a line elevator agent for
a printed leafet giving a more
extensive account of this work.
Our Printing Service
is personal ^^t^The bet-
intimate mcg® wbicb we
ter class P roducing bas
take Pnde distinctive clien-
Tele. ^ Give us tHe opportumty
o6f serving y°u-
^he Colttwbta
3ttb.
695 SARGENT
AVENUE. WINNIPEG