Lögberg - 11.10.1945, Síða 6
6
t —--- ■ '
Dulin fortíð
84. KAFLI.
Hvað lafði Damer áhrærði, varð hún að líða
mikið fyrir æsku óvarkárni sína. Eins lengi og
hún lifði, lá á henni ýmislegur orðrómur og um-
tal.
Það urðu stór vonbrigði fyrir þær slúður-
systurnar, hertogafrúna af Redfern og Mrs.
Isabel Damer, að Daners hjónin komu til baka
til Avonwold; það gat þá ekki hafa verið eins
mikið sem lafði Damer hafði gert fyrir sér, eins
og orðrómurinn gerði úr því. Mrs. Isabel Damer
huggaði sig þó við það, að lafði Damer hefði ver-
ið kærð fyrir að hafa myrt Robert Elster.
Maðurinn hennar unni henni af alhug, eftir
sem áður, en yfir líf hans var fallinn skuggi, sem
hún, hve einlæglega sem hún reyndi, gat aldrei
afmáð.
Hann sagði aldrei eitt einasta óþolinmæðis
né stygðaryrði til hennar; álasaði henni aldrei
fyrir það sem skeð hefði, og hann leyfði ekki
að neinn mintist á þessi mál í hennar nærveru.
Hann sýndi henni alla mögulega virðingu og
umönnun, en skugginn var óafmáanlegur. Þetta
var í fyrsta sinn sem blettur hafði fallið á nafn-
ið Damer, og afleiðingin varð, að milli hjónanna
var eitthvað, sem gat aldrei með öllu útrýmst.
Það var ekki aðeins meðal hjónanna, heldur og
milli barnanna og móðurinnar. Þau elskuðu
hana og báru mesta traust til hennar; þau sýndu
henni alla virðingu, og dáðust að fegurð henn-
ar og yndisleik; já, meir en það, þau voru stolt
af henni, en eitthvað, sem eins og særði tilfinn-
ingu þeirra, án þeirra vitundar, það var: “Það
hafði verið talað svo mikið um mömmu.”
Að síðustu varð leyndarmálið að vera opin-
berað fyrir yfirvöldunum, því Damer lávarður
vildi, að sannleikurinn yrði opinberaður.
Eftir nokkura mánuði fóru dagblöðin að segja
frá því, á mjög virðulegan hátt, að það hefði
ekki verið almenningi kunnugt, að hinn dáni og
svo nafnkendi stjórnmálamaður Thornton
Marckmount, hefði látið eftir sig ekkju og einn
son. Ekkjan eftir hann hefði svo síðar gifst
Damer lávarði á Avonwold, og að sonurinn tæki
nú þegar við Marckmount óðalinu.
Við þessa frétt fékk hin máluga Mrs. Isabel
Damer vatn á mylluna sína.
“Já, hefi eg ekki altaf sagt það, Andrey,”
sagði hún við manninn sinn, “að það væri eitt-
hvað skrítið við þessa lafði Damer, nú sérðu
hvort eg hefi ekki haft rétt fyrir mér. Við fáum
víst aldrei að vita allan sannleikann, en það er
ekki að ástæðulausu, að Karl er orðinn grá-
hærður og hrukkóttur í andliti.”
Lafði Damer var farin að venjast, að verða
fyrir forvitnislegu augnatilliti þar sem hún
kom, en versti hreinsunareldurinn sem hún
varð að fara í gegnum var, að hún, til að tryggja
hamingju Rose, varð að auðmýkja sig fyrir lá-
varði og lafði Dysart, og segja þeim alla söguna.
Þegar fréttist um óhamingjuna, sem féll yfir
Avonwold, hafði lafði Dysart sagt við manninn
sinn, að ef það væri nokkur sannleikur í því,
sem sagt væri um lafði Damer, þá yrði hann 'að
tala við Archie, og leiða honum fyrir sjónir, að
hann yrði að slíta trúlofuninni við Rose, því
það væri með öllu ómögulegt, að hann giftist
dóttur þeirrar konu, sem ætti sér slíka sögu
að baki. Dysart fjölskyldan varð að vera frí
frá öllu Qmtali og hafin yfir alt slúður.
Jarlinn vissi ekki hvernig sonur sinn mundi
taka slíku, en hann var alveg sammála konunni
sinni um það, að slíkt gæti ekki komið til mála,
að hann héldi áfram trúlofun sinni við Rose,
ef það væri nokkuð satt í þessari óheillasögu.
Þau höfðu bæði verið elskuleg við Rose, þessa
fáu daga, sem hún var hjá þeim, en þau sögðu
við Archie, að það væri þeirra föst og innileg
ósk, að hann segði slitið sambandi sínu við Rose,
ef það væri orðrómur um einhvern dulinn vansa
í sambandi við Damers fjölskylduna.
Hann varð afar hryggur. Honum þótti ósköp
vænt um foreldra sína; hann hafði aldrei á æfi
sinni gert neitt, sem þau vildu ekki; hann mátti
ar, en að hinu leytinu gat hann ekki skilið,
hvernig sér væri mögulegt að yfirgefa Rose.
Hann var*;érstaklega hreinlyndur og heiðar-
legur að upplagi, svo hann fór á fund Damers
lávarðar og sagði honum hvernig sakir stæðu.
Damer lávarður sagði við konuna sína:
“Eg held þú verðir að gera það, Florence. Eg
segi ekki að þú skulir eða megir til, en það er
líklega óhjákvæmilegt.”
Afleiðingin af samtali þeirra varð það, að
hún keyrði til Hatton Court og átti þar langt
samtal við jarlinn og konuna hans.
Það væri ofsagt að segja, að alt hefði strax
fallið í Ijúfa löð með þeim; þau hlustuðu á sögu
lafði Damers og yfirveguðu hvert atriði í sögu
hennar rólega og gaumgæfilega. Það var lá-
varður Dysart sjálfur, sem kvað upp úrskurð-
inn í þessu máli.
“Það var löglegt hjónaband,” sagði hann,
“vanhugsað og leynilegt, en löglegt. Sonur þinn
LÖGBERG, FIMTUDAGIMJN 11. QKTÓBER, 1945
er fæddur í löglegu hjónabandi. Eg hefi mína
skoðun á því, hvort þú varst þá að gera rétt,
með að giftast leynilegri giftingu. En það er
ekkert óheiðarlegt við það, og eg hefi engan rétt
til að neita um samþykki mitt til þess, að sonur
minn giftist dóttur þinni.”
Lafði Damer var neydd til að láta sér nægja
með slíkt samþykki. Það var auðvitað auð-
mýkjandi fyrir hana, en nú var hún beygjan-
legri en fyr á árum.
Átti hún enn eftir að líða meira fyrir æsku
ógætni sína? Já, hún sá aldrei framar þetta
elskulega bros, sem vant var að vera á andliti
Hope, fult af trausti og ánægju. Hún hélt áfram
að vera mildin og ástúðin sjálf í allri umgengni
sinni við lafði Damer, en sambandið gat aldrei
orðið það sama og áður. Lafði Damer hafði sagt
alt um fortíð sína, og með því hafði hún sært
Hopes viðkvæma hjarta ólæknandi sári.
Það tók hvorki langan tíma né mikla fyrir-
höfn að fá rétt Verners til Marchmount eign-
anna viðurkendan; Miss Marchmount gerði
ekkert til að hindra það, að arfurinn gengi til
hins unga, glæsilega manns.
Hún varð alveg hissa þegar hún heyrði um
giftingu bróðpr síns. “Nei, ekki alveg hissa,”
sagði hún við lafði Damer; “hann drap á eitt-
hvað slíkt í sínu síðasta bréfi til mín, nú skil
eg hvað hann meinti.”
Vemer Marchmount flutti sig nú á hinn
gamla herragarð, og tók upp ættarnafn föður
síns, ásamt tignarnafni hans, og öllum hinum
miklu eignum; það gekk alt svo rólega og um-
svifalaust, að það vakti lítið sem ekkert umtal.
Allir voru sammála um, að hinn nýi eigandi
hefði í alla staði verðskuldað að njóta eignanna,
sem hann átti fullan erfðarétt til.
E N D I R.
Spádómur
Efiir E. BESKOW
Inga var óánægð með hlutskifti sitt í lífinu.
Hún þráði eitthvað, sem gæti breytt öllu til
batnaðar fyrir sig. Því hún var ennþá svo mik-
ið barn, að hún hélt að öll breyting hlyti að vera
til hins betra.
Hina raunverulegu foreldra hafði Inga aldrei
þekt. En hún átti fósturforeldra, sem höfðu
tekið hana að sér nýfædda. Þá voru þau sjálf
barnlaus. En síðan höfðu þau eignast börn, og
með þeim hafði það komið, sem gerði hið við-
kvæma hjarta Ingu litlu biturt: mismunurinn
á þeim og henni. 1 raun og veru var enginn
mismunur gerður á þeim. En sk^plyndi Ingu
var þannig, að hún gerði mikið úr öllu, sem
hugsast gat að væri skakt og leitaði eftir ástæðu
til óánægju. Á unglegu andliti hennar var stöð-
ugur óánægjusvipur, er bar vott um mjög slæma
skapsmuni.
Hún var þó ekki svo mjög að hugsa um hið
yfirstandandi, þar sem hún nú gekk eftir veg-
inum, er lá til húss spákonunnar. Það var fram-
tíðin með öllum sínum möguleikum, sem hún
nú hugsaði um og sá í hillingum. Hún hafði
barnslega trú á það, að framtíðin yrði bjartari
en hið yfirstandandi, og að hún mundi bera í
skauti sér alt það óákveðna, sem hún óskaði
eftir. Inn í þetta óþekta vildi hún endilega fá að
skygnast. Og þar sem hún gat ekki sjálf lyft
blæju framtíðarinnar, fór hún til spákonu.
Það var engin ástæða til að Inga viltist, því
svo greinilega hafði henni verið sagt t>il vegar.
Fyrst átti hún að fara yfir brúna, svo með fram
ánni vinstra megin, síðan milli tveggja bónda-
bæja, svo í gegn um hlið inn í kúahagann og að
endingu gegnum annað hlið og inn í skóginn, þar
sem hún átti stöðugt að halda til vinstri handar.
Stígirnir í skóginum voru margir og gátu verið
villugjamir. En héldi hún altaf til vinstri, var
henni sagt, kæmi hún að bæ við enda fjallsins.
Þar á bænum var^gömul kona, sem sagt var að
gæti spáð í spil. Nú var Inga á leiðinni til henn-
ar, til að sjá inn í framtíðina, er hún þráði svo
óstjórnlega mikið. Hún fór eftir þeim leiðbein-
íngum, sem hún hafði fengið. Inni í skóginum
hélt hún trúlega til vinstri handar. Henni fanst
vegurinn langur. Líklega hefir henni fundist
hann lengri vegna þess, að hún var hrædd um
að villast. Henni fanst hann langur og erfiður,
eins og vegurinn inn í hina heillándi framtíð. —
En að endingu náði hún takmarkinu. Það var
mjög lítið hús, ifieð ofurlitum trjágarði í kring.
Inga varð glöð yfir að sjá húsið, þó lítið væri.
Og ennþá glaðari varð hún þegar hún sá gömlu
konuna sitja á bekk fyrir utan húsið, því að sú
gamla leit einmitt út fyrir að geta spáð.
Inga opnaði rauðmálaða hliðið og gekk til
gömlu konunnar. Hún gleymdi að heilsa áður
en hún sagði til erindis síns. Líklega hefir það
verið af áhuga fyrir að vita forlög sín.
Gamla konan leit á Ingu og las í andlits-
drætti hennar. Hin hyggnu augu hennar höfðu
skygnst inn í misjöfn kjör mannanna og lesið
í mörg ólík andlit. Á þann hátt hafði þroskast
hjá henni meðfæddur hæfileiki til að sjá og
skilja margt, sem fer fram hjá fólki yfirleitt.
—Hvers vegna vilt þú vita forlög þín?
— Hvers vegna? Bara af því eg vil vita þau.
Það er svo margt, sem eg vil vita.
— Sestu hérna við hliðina á mér. Svo getum
við talað dálítið saman um forlögin.
Inga settist.
— En spilin? sagði hún spyrjandi.
— Eg spái ekki í spil, heldur í andlitsdrætti.
—Verður það líka rétt?
— Miklu réttara. Sittu svoleiðis, að eg sjái
framan í þig.
Inga settist þannig, að henni leið illa undir
hinu rannsakandi augnaráði gömlu konunnar;
hennar eigin augu reikuðu. Af einhverjum á-
stæðum hafði hún ekki góða samvizku frammi
fyrir þessu hyggna og sjáandi augnaráði. Hún
skildi þó ekkert í því, þar sem að hún gat ekkí
ásakað sig fyrir neitt. Því alt, sem var öðru vísi
en það átti að vera, var kringumstæðunum að
kenna, en ekki henni. Þar að auki var framtíð-
in og ekkert annað, sem spákonan átti að sjá.
— Hm, hm, sagði gamla konan, eins og hún
uppgötvaði nokkuð og Inga fyltist eftirvænt-
ingu.
— Þú ert óánægð með tilveruna, sagði sú
gamla.
Það fanst Ingu hún hafa vitað áður — ekki
hafði hún komið til að heyra það.
— En þú hefir enga ástæðu til að vera óánægð,
bætti gamla konan við.
Það var nýtt fyrir Ingu. Hver hafði ástæðu
til að vera óánægður, ef ekki hún?
Gamla konan tók hina hvítu og mjúku hönd
Ingu litlu í sína grófu hönd og horfði á hana.
—Þessi litla hönd þarf ekki að vinna mikið, sé
eg. Einhver vinnur fyrir þér og gefur þér alt,
sem þú þarft með.
— Það gerir fóstri minn, sagði Inga, óþolin-
móð eftir að fá lokið þessu tali um það, sem hún
þegar vissi. Segðu mér eitthvað um framtíðina.
— Við komum að því smám saman. — Heldur
þú að framtíðin komi fljúgandi til okkar, án
nokkurs samhengis við það yfirstandandi. Þá
hefir þú ekki ennþá lært stafróf framtíðarinnar,
enda þótt þú hafir að líkindum lifað í seytján
ár.
— Eg er seytján og hálfs árs.
Gamla konan kinkaði kolli.
— Seytján ára. Það er vorið. Það er mikið líf
í vorinu, og þú skalt ekki halda að sumarið komi
á annan hátt en úr vorinu. Blómahnappar vors-
ins verða blóm sumarsins og ávöxtur haustsins.
Eigi eg að geta sagt nokkuð um sumar framtíð-
ar þinnar, verð eg að þekkja eitthvað af því, sem
falið er í blómhnöppunum fyrir framan mig.
Inga fór nú að skilja, hvað vakti fyrir gömlu
konunni og ásetti sér að sætta sig við þessa sein-
látu og undarlegu aðferð hennar við að spá.
Spákonan hélt áfram, þar sem hún hafði hætt:
— Jæja, svo fóstri þinn vinnur fyrir þér og
gefur þér að, sem þú þarft með. En fóstra þín,
kennir hún þér ekki einhverja gagnlega hluti?
— Hún kennir mér að sauma og líta eftir
börnum og þess háttar. Það er alt svo leiðin-
legt.
— Færð þú ekki að læra fleira? Gengur þú
ekki í skóla?
1~ Til allrar hamingju var eg nú laus við hann
í vor. Mér finst leiðinlegt að læra.
— Hvað finst þér þá skemtilegt?
— Svo margt annað, en það fæ eg ekki. En
héyrið þér, það eruð þér, sem spyrjið, en eg
sem svara. Á það ekki að vera gagnstætt?
— Nú er það mitt að spyrja en bráðum getum
við haft verkaskifti á því.
— Jæja, spyrjið þér þá! sagði Inga, sem enn þá
einu sinni lagði bönd á óþolinmæði sína.
Gamla konan leit niður eftir óþroskuðum lík-
ama Ingu litlu, og athugul augu hennar upp-
götvuðu sitt af hverju. Hún sá ljósbláa silki-
bandið um hálsinn, hnýtt í slaufu undir öðru
eyranu, sá beltið vera hert alt of mikið að mitt-
inu og hún sá mjóu, þunnu skóna klemma litlu
fæturna. í einu orði sagt, hún sá margt, sem
bar vott um barnalegan hégómaskap.
Þér þykir gaman að vera í fallegum fötum?
— Já, þykir ekki öllum það?
— Þér þykir meira varið í að fötin klæði þig
vel, heldur en að þau séu sterk og hlý?
—Já, auðvitað, það versta sem eg veit, eru
ljót föt, og ef þau endast lengi, þá fæ eg svo
sjaldan ný.
Gömlu konunni fanst nú hún hafa spurt nóg.
Hún horfði á Ingu með íhugunarsvip, en augu
hennar lýstu jafnframt meðaumkun.
— Svo þig dreymir um framtíðina. — Hvað
viltu vita um hana?
Það færist líf í Ingu. Loksins fékk hún að
sþyrja. Það var bara svo mikið, sem hún vildi
vita. Á endanum gat hún komið því saman í eina
spurningu:
— Verð eg hamingjusöm?
— Hvað kallar þú hamingju?
Inga varð aftur að íhuga, hvað hún átti að
segja. Það var nokkuð, sem hana langaði til að
spyrja um, en hún kom sér ekki að því að gera
það beinlínis, heldur fór í kringum það.
— Fæ eg það, sem eg óska mér?
— Það getur vel verið að þú fáir það, sem þú
óskar eftir. En þú verður tæplega hamingju-
söm fyrir það.
— Hvers vegna ekki?
— Vegna þess að þú kant ekki enn þá að óska.
— Kann eg ekki að óska? Jú, það kann eg
sannarlega. Ef það væri nóg að bara óska, þá
yrði eg áreiðanlega hamingjusöm.
— Þú kant ekki að óska, hélt sú gamla áfram,
vegna þess að þú veist ekki, hvers þú þarfnast.
Þú óskar ekki hins rétta.
— Hvers á eg þá að óska?
— Ekki að fá það, sem þú óskar þér, heldur
að óska eftir því, sem þú færð. Því að er það
bezta.
Með undrun í bláu augunum sínum leit Inga á
gömlu konuna. En hún svaraði þessu undarlega
ráði engu orði.
— Giftist eg bráðum?
Nú bar hún djarflega upp þá spurningu, er
hún rétt áður var of feimin til að koma fram
með.
— Viljir þú endilega gifitast fljótlega^á get-
ur það sjálfsagt orðið, því þú hefir ýmislegt til
að bera, sem karlmönnum geðjast að.
Inga roðnaði af ánægju yfir hólinu og varð
nú djarfari að spyrja.
— Verður það af mikilli ást?
— Það er mjög vafasamt, held eg, ef þú giftir
þig fljótt.
— Ekki? hrópaði Inga sneypt og ekki ánægð.
— Sú, sem álítur það vera sjálfsagt að aðrir
vinni fyrir henni og gefi henni alt, sem hún
þarfnast, og sem ekki þakkar fyrir það, hefir
vanþakklátt hjarta, og í slíku hjarta rúmast
ekki mikil ást.
— En verð eg elskuð af manninum mínum?
spurði Inga, sem ekki vildi fá áminningar, held-
ur bara heyra um forlög sín.
— Það er til margs konar ást. Það er til ást,
sem líkist loga í spónum, brakandi skjótt. Það
er líka til önnur ást. Hún er líkari loganum í
viðnum, björtum og hlýjum, sem vermir og
brennur hægt út.
Inga var ekki hrifin af þessari samlíkingu.
Hún óskaði einmitt eftir slíkri ást, sem blossaði
upp, en henni geðjaðist ekki að því, að hún
skyldi slokna fljótt.
— Hvernig á eg að fara að því að verða elsk-
uð?
— Til þess að verða elskuð með þeirri ást,
sem brennur hægt út, þarft þú að líkjast viðn-
um: hafa það í þér, er nær ástinni.
Ingu fanst svarið ónákvæmt. En hún skildi
það samt betur en hún vildi láta uppi. Þess
vegna sneri hún talinu að öðru.
— Verð eg rík?
— Sú, er ekkert vill læra og sem finst öll
vinna vera leiðinleg, getur ekki aflað sér auð-
æfa.
— En getur maðurinn minn ekki verið ríkur?
— Auðæfi renna úr greipum letingja og fljúga
frá þeim, er elska óhóf og hégóma.
Ingu fanst, að svörin yrðu verri og verri.
Átti alt að ganga henni svo illa? Það kom enn-
þá stærri ólundarstútur á hana, heldur en venju-
lega, og augnaráð hennar var í senn þrjósku-
fult og biðjandi.
—Þarf eg þá alt af að sitja heima og vera
höfð út undan.
—Heimili þitt getur þú auðvitað yfirgefið.
En þér mun alt af finnast þú vera höfð út undan,
meðan þú krefst mikils af öðrum.
—Það er alt svo slæmt og leiðinlegt, senuþér
segið mér, sagði Inga grátandi.
Hún þurkaði tárin úr augunum með öðru
handarbakinu. Hina höndina krepti hún reiði-
lega í kjöltu sinni. Þessaa knýttu hönd tók nú
gamla konan milli beggja handa sinna og klapp-
aði henni hægt, meðan hún talaði.
— Það sem eg hefi sagt þér um framtíðina, er
alls ekki óafturkallanlegt. Eg hefi aðeins sagt
það, er mér finst trúlegast að verði, ef alt það,
sem eg sé í þessum blómhnapp fær að þroskast
í friði. En framtíðin getur orðið öll önnur. Þú
gleymir því, litla vina mín, að framtíðin er ekki
eitthvað, sem er laust við okkur. Framtíðin
verður að miklu leyti eins og við erum sjálf.
—Hvernig á eg þá að vera, til þess að eg geti
orðið hamingjusöm í framtíðinni? spurði Inga.
— Lifðu ekki í dreymdri framtíð, heldur í líð-
andi stund og vertu þar í sál og hjarta, sem þú
ert enn þá að árum til og skynsemi: barn.
— Barn! hrópaði Inga og snéri upp á sig. Eg
vil ekki vera barn lengur, eg vil verða stór. Eg
er líka þegar fullvaxin, sautján ára.
— Stór verður enginn í andlegum skilningi,
án þess að verða sem barn. Barnsstundin er hin
mesta auðlegð og bezta trygging fyrir hamingju,
því bamanna er himnaríkið.
Inga þagði. Hún var undrandL yfir þeirri
stefnu, sem samtalið hafði tekið. Það hefði henni
aldrei dottið í hug, að spákona talaði um himna-
ríkið.
Skyldi hún annars hafa farið á annan stað en
hún hafði ætlað sér. Hún leit í kringum sig og
sá, hvað alt var lítilfjörlegt til að geta kallast
bóndabær. Svo var þetta hús líka ekki við fjalls-
endann heldur fyrir neðan það.
— Er ekki annar bær lengra upp í fjallinu?
— Jú, tuttugu mínútna gang héðan.
— Þar býr spákona, er það ekki? spurði Inga
með vaknandi áhuga. Þegar hún las svarið í
andliti gömlu konunnar ,stóð hún strax á fætur.
Framh.