Lögberg - 11.10.1945, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. OKTÓBER, 1945
7
LÉT LÍFIÐ í STRÍÐINU VIÐ NAZISMANN
Brezki leikarinn Lesiie Howard
Ejtirjarandi grein, sem jjallar um hinn heimsjræga
brezka leikara, Leslie Howard, er jórst í jlugslysi úti jyrir
Spánarströnd í jyrra, er þýdd úr sunnudagsblað'i danska
Socialdemokraten.
eyj- félagar — companions
að yfirgefa — to leave
áleiðis — onwards
f ESLIE HOWARD, sá kvik-
myndaleikari, sem ef til
vill hefur verið beztum hæfi-
leikum gæddur, af öllum þeim,
sem nýtízku kvikmyndastarf-
semi hefur haft á að skipa til
Jpess að leysa af hendi hin svo-
kölluðu “skapgerðarhlutverk”,
er nú dáinn. Þrjú ár eru liðin
frá dauða hans, þótt ekki hafi
mátt geta um það fyrr en nú.
Hann féll í baráttunni gegn
nazismanum vorið 1942. Flug-
vélin, sem hann var á ferð með,
var á leiðinni frá Lissabon til
Lúndúna, er hún var skotin nið-
ur af þýzkri flugvél. Öll áhöfn-
in fórst.
Þegar eg segi, að flugvélin
hafi verið skotin niður af þýzk-
um flugmönnum, er það að
vissu leyti ágizkun. Enginn veit
með vissu, hverjar orsakir lágu
til þess að hún týndist, en það
skeði yfir Biseayflóa. Þetta var
hollenzk farþegaflugvél, sem
látin var annast óhernaðarlegt
farþegaflug, á milli Lundúna
og Lissabon.
Leslie Howard var einn af
fremstu mönnum sinnar starfs-
greinar með Englendingum.
Hann va* að koma úr fyrir-
lestraferð um Portugal, þeg-
ar slysið vildi til. Eftir að hann
hafði átt hin rnikilvægasta
þátt í kvikmyndaframleiðsl-
unni á fyrstu stríðsárunum,
var hann í byrjun ársins 1942,
útnefndur sem nokkurs konar
“fljúgandi sendiherra” kvik-
myndaiðnaðarins. Hann ferðað-
ist um nokkur hinna hlutlausu
landa, til þess að koma á fót
nýjum samböndum og viðhalda
gömlum, fyrir brezku kvik-
myndaframleiðsluna. Frá Portu-
gal var ferðinni heitið um Lun-
dúnaborg til Stokkhólms. En
áður en hann komst til Stokk-
hólms, féll hann sem fórn fyr-
ir hinum þýzku byssukúlum.
Hans vopn voru tindrandi gáf-
ur, réttlætiskennd, menntun og
hæfileikar. Eg hafði tækifæri
til þess að kynnast honum, þó
skamma stund væri, er eg heim-
sótti kvikmyndavinnustofur
hans í Englandi árið 1930, og
þá komst eg að raun um,
hversu þessir eiginleigar ein-
kenndu allt hans dagfar og
töfruðu alla, sem komu í nám-
unda við hann. Um gjörvallan
heim hefur hann hrifið menn
og konur með sinni djúptæku
persónugerð, glæsileik og list-
rænni snilli.
Ekki er það neitt oflof, þótt
sagt sé, að fáir kvikmyndaleik-
arar hafi staðið honum jafnfæt-
is að gáfum og hæfileikum.
Hann var bezti skapgerðarleik-
ari brezk-amerí^ku kvikmynd-
anna. Hversu mjög hefur ekki
list hans hrifið okkur, er við
horfðum á leik hans í “The red
Pimperel” og “Pygmalion”. Við
mufnum seínt gleyma honum,
eða sjá betri leik én hans, er
hann lék hlutverk Sir Percy
Blakeney og prófessor Higgins.
Ekki munu hér öll hlutverk
hians upptalin, þó að það sé
freistandi. Við verðum samt að
minnast á hann sem Romeo í
kvikmyndinni Romeo og Júlía,
en þar lék hann á móti Norma
Shearer. Fegurra enskt mál
hefur aldrei heyrzt hljóma frá
hinu hvíta tjaldi, og aldrei hef-
ur sennilega hinn frægi ástar-
harmleikur Sheakspeare verið
betur túlkaður í leik.
Þegar stríðið hafði staðið í
nokkur ár, vildi Howard ekki
leggja lengur fram krafta sína
til þess að skapa venjulegar
skemmtikvikmyndir. Honum
fannst það lítið og þýðingar-
laust hlutverk á móts við þann
ógnþrungna harmleik, sem leik
inn var á sviði sjálfrar verald-
arinnar. Og þegar brezka upp-
lýsingaráðuneytið bað hann að
taka að sér jákvætt starf fyrir
þjóð sína, á sviði hernaðarins,
var hann þegar í stað reiðubú-
inn að fórna öllum sínum hæfi-
leikum og allri sinni miklu
starfsorku. Hann starfaði síð-
an ekki aðeins sem leikari, held-
ur og einnig sem leikstjóri og
ráðgjafi.
1 byrjun fékkst hann við
nokkrar styttri kvikmyndir,
Það var ekki fyr en á níundu
öld að menn frá Noregi og Sví-
þjóð fundu stóru eyjuna í Norð-
ur-Atlantshafinu. Eins og eg
sagði ykkur frá í síðasta kafla,
kom það oft fyrir að hin litlu
seglskip, sem menn ferðuðust á
í þá daga, viltust af leið og ráku
undan veðri og vindi.
í kringum árið 850 var víking-
ur einn, er Naddóður hét, á leið
frá Noregi til Færeyja. Hann
lenti víst í miklu óveðri og vilt-
ist fram hjá eyjunum og rak
langt norðvestur í haf. Þar kom
hann að landi, sem hann hafði
aldrei séð áður; ströndin var
hálend og vogskorin. Þetta var
austurströnd íslands. Naddoður
sá þar enga byggð. Hann gekk
upp á hátt fjall, til að vita hvort
ekki sæist neins staðar reykur
eða önnur merki um manna-
byggð. En það var ekki.
Naddoður og félagar hans yf-
irgáfu þá landið og sigldu áleiðis
til Færeyja. En áður en strönd-
in hvarf sjónum þeirra, féll snjór
á fjöllin. Þess vegna kallaði
Naddoður landið Snæland. Þetta
nafn festist þó aldrei við
una fremur en nafnið Thule.
Næsti maður, sem til eyjarinnar
kom, gaf henni nafnið Garðars-
hólmi, en frá því mun eg skýra
ykkur í næsta blaði.
Ef þið hefðuð fundið
stóra eyju langt norðan í At-
landshafi, hvað mynduð þið hafa
kallað hana?
Orðasajn
að ferðast—to travel
að villast—to lose the way
að reka — to be driven
veður — storm
strönd — coast
hálend — mountainous
vogskorinn — indented
byggð — settlement
fjall — mountain
reykur :— smoke
merki — sign
að hverfa sjónum—to disappear
Snæland — Snowland
að festast — to stick
Gleymið ekki að klippa þessa
kafla úr blaðinu og geyma þá;
eg mun oft vitna í það sem ég
hefi áður sagt ykkur, og þá er
gott að lesa þá frásögn aftur.
Þannig lærið þið sögu Islands
smámsaman, á auðveldan hátt.
Frúin: “Nú eigið þér að stinga
upp garðinn, vökva trén og
blómin, seja niður fjólurnar og
rósimar, hreinsa gróðurhúsið,
sjá um að setja hitann—”
Nýji garðyrkjumaðurinn —
“Frú, er þetta ðmm ára áætlun
eða eins dags berk?”
(Frh. á bls. 8)

Hve þakklát eruð ÞÉR
fyrir SIGURINN?
i
\
%
Þegar John Doe írétti um 9. canadiska sigurlánið, varð honum þella að orði, "Nú
gefsi mér kostur á að lýsa bakklæti mínu yfir sigrinum."
John Doe er hagsýnn maður og vitur. Þó stríð vinnist, er honum það ljóst, að enginn
tryggur sigur vinst, og enginn iryggur friður fæst. fyr en sár stríðsins hafa verið grædd,
og að fólk getur á ný lifað hamingjusömu lífi í landinu; hann vill sjá fyrir endann á óviss-
unni, fórnum og þjáningum; hann vill að allir líti betri daga. Og hann veit, að 9. sigurlánið
stefnir að bætfum kjörum fyrir alla.
Það veitir aðsloð hinum heimkomnu hermönnum vorum, er á» svo frækilegan hátt
sigruðu óvini vora; það veitir aðsioð hinum sjúku og særðu; það veitir þeim stuðning, er
mistu ásivini, og byggir hina upp, sem nytsama þegna í þjónustu þess Canada, sem koma á.
Þar að auki stuðlar 9. sigurlánið að því, að vér, í sameiningu við bandaþjóðir vorar.
getum rétt bágstöddum þjóðum hjálparhönd. Framleiðsla í þessum lilgangi, að viðbættu því,
er vér þörfnumst heima fyrir, eykur atvinnu í landinu.
ÞETTA VERÐUR SÍÐASTA SIGURLANIÐ YFIR ÁR. Canadamenn sjá því borgið
engu síður en hinum fyrri lánum. Og vér gerum það með þeim hætti, að kaupa nú fleiri
sigurlánsbréf en í liðinni tíð; með því að leggja í þau alt, sem vér gelum sparað, og það,
sem vér getum verið án af tekjum vorum.
Með því að dreifa afborgunum yfir iólf mánuði í stað sex, getum vér keypt STÆRRI
upphæðir sigurlánsbréfa — og haft það jafnframt á vitund, að vér séum að lána peningana
en ekki að gefa þá, og að þeir verði endurgreiddir — með vöxtum.
Bíðið þér, eins og John Doe, með óþreyju eftir öllum hinum mörgu hlunnindum eftir-
stríðstímabilsins?
1
Sé svo, látið þér ekki yðar hlut eftir liggja.
VERIÐ VIÐBÚIN KAUPUM
SIGURLÁNS VEfiBREFA
NATIONAL WAR FINANCE COMMITTEE