Lögberg


Lögberg - 10.06.1948, Qupperneq 7

Lögberg - 10.06.1948, Qupperneq 7
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 10. JÚNÍ, 1948 7 Frá Kvöldvökufélaginu Nemo á Gimli: Grímudansinn Eftir Alexander Dumas. From The Worlds one hundred best short stories. Erlendur Guðmundsson þýddi. 95 flugvélar lentu á Keflavíkurflugvélli í marz í marzmánuði 1948 komu 95 millilandaflugvélar frá 14 flug- félögum við á Keflavíkurflug- velli. Innanlandsflugferðir voru 31. Þar með talin 14 æfingaflug og tvö leitarflug björgunarflug- véla Iceland Airport Corpora- tion, og 15 flugferðir íslenzkra flugvéla. Með þessum flugvélum voru 1570 farþegar, 28.067 kg. af flutn ingi og 35.300 kg. af pósti. Héðan fóru til Evrópu og Ameríku 374 farþegar, 988 kg. af flutningi og 983 kg. af pósti, en hingað komu 213 farþegar, 22.818 kg. af flutn- ingi og 1.108 kg. af pósti Vegna óhagstæðs veðurs í þessum mánuði voru viðkomur millilandaflugvéla nokkuð færri en undanfarna mánuði, en gert er ráð fyrir að þær aukist mikið með vorinu. Um það bil 3000 íslendingar skoðuðu Keflavíkurflugvöllinn í marzmánuði og komu flestir um bænadagana og páskahelgina eða um það bil 2500 manns. Vísir, 12. apríl. Jón fór fram á það við fram- kvæmdastjórann að hann fengi frí til þess að fara í brúðkaups- ferð. — — Hvað þurfið þér langt frí? spurði framkvæmdastjórinn. — — Ja, ég veit það ekki, sagði Jón, — hvað er yðar álit? — Hvernig á ég að geta sagt nokkuð þar um, þar sem ég hefi alls ekki séð brúðurina. Eg segi aðeins það, að mig lang aði ekki eftir heimsókn, þegar einn vina minna krafðist inn- göngu. Þjónninn minn kom og sagði: “Mr. Anthony R-”. Á bak við einkennisbúning Jósefs sá ég bregða fyrir horni af svartri yf- irhöfn. Að líkum hefir sá, sem í henni var, jafnframt komið augum að einkennisbúningnum mínum og að ég mundi vera þar nálægur. “Jæja þá, leyfið honum að koma”, sagði ég upphátt, en — fari hann norður og niður, hugs- aði ég. Þegar menn eru við vinnu sína, er það aðeins kona sem maður hefir ást á, er leyfist að gera mönnum ónæði, því þegar öllu er á botninn hvolft, hefir hún ávalt áhuga fyrir því, sem þú hefst að. Eg stóð því upp með hálfgerð- um ólundarsvip rithöfunda, þeg- ar gripið er fram í fyrir þeim í dýpsta vantrausti á sjálfum sér. Þegar ég mætti honum og sá hve fölur og tryllingslegur hann var, varpaði ég á hann svofeldum orðum: “Hvað er um að vera? — Hvað hefir komið fyrir?” “Ó, leyfið mér að ná andan- um”, svaraði hann. “Eg er kom- inn til þess að segja yður frá því, að annað hvort hefir mig dreymt, eða ég er brjálaður”. Hann kastaði sér ofan í stól og grúfði höfuðið í höndum sér. Eg starði á hann undrandi; rigningarvatnið draup úr hárinu, buxnaskálmarnar og skórnir voru huldir af for. Eg sneri mér að glugganum, og sá þjón hans úti og vagninn, en áttaði mig á engu, en hann tók eftir undrun minni. “Eg hefi verið í Pére-Lachaise- grafreitnum”, sagði hann. “Klukkan 10 í morgun?” spurði ég. — “Eg var kominn þangað kl. 7. Bölvaður grímudanzinn”, sagði hann. Eg gat ekki áttað mig á, í hvaða sambandi grímudanzinn stæði við grafreitinn; sneri mér að arinhyllunni og tók að vefja vindling milli fingranna með spönsku fjörleysi og þolinmæði. Svo gaf ég honum bendingu um að ég væri viðbúinn að hlíða á erindi hans og öllu er að því Jyti, með mikilli eftirtekt. Hann lét í ljós þakklæti sitt, en ýtti frá sér hendi minni. Loksins laut ég áfram til að kveikja í vindlingnum. Anthony kom-í veg fyrir það. “Alexander!” mælti hann. “Eg mælist til þess að þér hlíðið á sögu mína”. ‘En þú hefir verið hér í 15 mín útur og ekkert sagt mér”. — Eg hætti við að kveikja í vindlingn- Um. lagði hann á arinhylluna, krosslagði handleggina í undir- gefni, með því var ég farinn að fallast á álit hans sjálfs, að hann v*ri að brjálast. “Munið þér eftir danzinum á söngleiknum, þar sem fundum °kkar bar saman?” sagði hann eftir dálitla þögn. “Þeim seinasta, þar sem voru 200 gestir?” spurði ég. “Sá hinn sami. Eg skildi við Þrg með þeirri ætlun að gefa mig a vald þessarar margbreytni, er naér var sagt að þar færi fram °g væri svo margbrotin og svo fágæt að hún jafnvel skaraði fram úr á okkar fjölbreyttu tím- um. Þú reyndir að hamla mér frá að fara, en ógæfa mín bar sigur úr býtum. Ó, því komst þú ekki til að sjá það alt saman, þú hefir svo góð tök á eftirtektinni. Lví voru ekki þeir Hoffmann og Callot þar staddir, til þess að mala þessar hugmyndaríku og skringilegu atburði, er breiddir voru út fyrir augum mér? Eg var í þungu skapi og óánægður, og ætlaði að yfirgefa söngleik- inn. Eg kom í sal nokkurn, var hann troðfullur af fólki. Það var gagntekið af kæti. Þar voru gang ar, stúkur og blómreitir og allstað ar sömu þrengslin. Eg gekk í gegnum salinn. Tuttugu grímu- klæddir menn kölluðu á nafn mitt, og lét hver svo sem hann ætti á mér full ráð. Þetta fólk var úr fjölskyldum menntaðra og gáfaðra manna og vel ættað- ir, en höfðu gleymt uppeldinu, gáfunum, fjölskyldunum, þeim hafði skotið upp á meðal okkar á tíma hóglætisins og hófseminn ar, svo sem kveldfglög höfðingj- anna; þeir höfðu sagt mér frá því, en ég gat ekki trúað þeim. Eg stikaði upp fáein þrep og hall aði mér upp að súlu, og var að nokkru hulinn af henni. — Eg horfði yfir mannhafið, sem barst í öldum fram hjá mér. Grímubún ingarnir, sem voru hinir fárán- legustu, breyttu fólkinu svo, að það líktist engum mannlegum verum. Svo hófst hljóðfæraslátt urinn og jafnframt fóru þessar Gargoyle skepnur — en það eru dýrahausar ófreskju sem spúa vatni t. d. í görðum — af stað eftir hljóðfallinu, en samræmi þeirra heyrði ég innan um hróp, óhljóð og hlátra. Þar hékk hver á öðrum á handleggjunum, á höndunum, á hálsunum. — Löng keðja myndaðist af sjálfu sér og rakti sig út í hringdans, karlar og konur stöppuðu með miklum ’hávaða, en rykið, sem þyrlaðist upp af gólfinu, varð að mekki á milli dansendanna, en þeir sjálfir snerusf með sí-auknum hraða með hjákátlegum hreyf- ingum og ósæmilegu látbragði og frekju-ópum, það sveigði sig og reigði sem drukknir menn eð- ur konur í mestu kvölum, meira af æði en gleði, meira af ástríðu en lipurð, líkast ofraun eftir kvalir helvískrar hnútasvipu, er margir djöflar höfðu reitt að mannlegu holdi sem refsingar fyrir syndirnar. Þetta allt fór fram fyrir augum mér og fyrir neðan mig. Eg fann gustinn af dansfólkinu, er það þyrlaðist framhjá og hver geistist fram hjá öðrum og yrtu þá á mig þeim orðum, er ég hlaut að roðna við. Allur þessi hávaði og suða, öll þessi ringulreið og hljóðfæraslátt ur, fyllti svo huga minn sem danssaiinn, að áhrif þess kom- ust svo langt, að ég vissi ekki, hvort það, er ég hafði fyrir aug- um mér, bar fyrir mig í vöku eð- ur svefni. Eg var að því kominn að spyrja sjálfan mig hvort ég ekki væri orðinn brjálaður og þeir fullvita. Eg var gagntekinn af töfrum löngunarinnar til að kasta mér út í þessa djöfla yðu eins og Faust- inn í töfra helgidagsins og mér fannst ég mundi æpa og hlægja eins og þeir. Það veit hamingjan að frá þessu ástandi er aðeins eitt stig til brjálsemi. Eg var hrædd- ur, hljóp út úr danssalnum, sem eltur væri af villidýrum, en öskr ið og óhljóðin fylgdu mér út að stræti. Eg nam snöggvast staðar í súlnagöngunum til að jafna mig, því mig langaði ekki til að leggja út á strætið í því uppnámi sem ég var í, það var einnig óvíst, hvort ég gæti ratað. Eg hefði get að orðið undir vagnhjólum, þó ég sæi þau ekki. Eg var sem dauðadrukkinn maður sem er að rakna úr rotinu og farinn að skilja ástandið, þó hann vanti máttinn; hann hallar sér upp að einhverjum ljóskerastaurnum og starir skilnings-sljógum augum út í loftið. í sama leyti nam keyrsluvagn staðar fyrir framan dyrnar og kona stökk eða réttara sagt skaust út. Hún gekk inn í súlnagöngin, leit í kringum sig, eins og hún hefði tapað áttinni. Hún var klædd dökkum dulbúningi með áfestri hettu með grímu úr flauili fyrir andlitinu, hún gerði sjálf vart við sig við dyrnar. “Aðgöngumiðann”, sagði dyra- gætir. — “Aðgöngumiðann minn”, svar- aði konan; “ég hefi engann”. “Jæja, farið þangað, sem þeir eru seldir”. Dökkklædda konan kom nú út aftur í súlnaganginn og þreifaði með miklum tauga-óstyrk í öll- um vösum. “Engir peningar!” æpti hún. — “Seljið mér aðgöngumiða fyrir hring þenna”, sagði hún. “Ekki hægt”, svaraði stúlkan, sem tók við aðgöngumiðunum. “Við leitum ekki hagsvonar með þeim hætti”. Svo ýtti hún hring settan gim steinum frá sér, en við það hraut hann á gólfið og valt þangað sem ég stóð. Sú dökk klædda stóð hreyfing arlaus í sömu sporum, hugsandi og hafði gleymt hringnum. Eg tók hringinn upp og rétti henni. Mér varð á að líta framan í hana og sá að tvö augu störðu í augu mér gegnum grímuna “Þér verðið, af brjóstgæðum, að hjálpa mér til að komast inn”, sagði hún. “En ég var einmitt að fara út, frú”, sagði ég. “Látið mig þá fá 6 franka fyr- ir hringinn, og þér gerið mér þann greiða, að ég blessa yður fyrir það alla æfi”, svaraði hún. Eg rendi hringnum upp á fingur hennar, sneri svo þangað sem aðgöngumiðarnir voru seld- ir og keypti tvo, að því búnu gengum við bæði inn. Þegar við komum inn í gang- inn, fann ég að hún riðaði, og að hún hringvafði bandlegg sinn ut- an um minn handlegg. “Eruð þér veikar?” spurði ég. “Nei, nei. Þetta er aðeins svimi, ekkert annað”, svaraði hún. Hún kvatti sporin inn í salinn, og þessa vitfyrrings-hringiðu. Við gerðum þrjár atrennur til að troðast gegnum bylgjur af ið- andi, dulbúningum, sem köstuðu sér hver á aðra. Það fór um hana titringur, í hvert skifti og hún heyrði ósæmi legt orð. — Eg roðnaði af því að láta sjá að ég hefði gefið konunni hönd mína, sem hafði þó verið orsök þess. Að lokum komumst við inn að enda salsins. Þar hneig konan ofan í legu- bekk. Eg stóð fyrir framan hana og studdi hendinni á bak legu- bekksins. “Ó, yður mun þykja atferli mitt kátlegt?” sagði hún, “en það er jafnt á komið fyrir báðum okkur. Eg hafði enga hugmynd um þetta”, sagði hún og leit fram í danssalinn. “Jafnvel í draumum mínum, hefði ég aldrei trúað slíku framferði. Þeir skrif- uðu mér bréf — takið þér eftir — að hann yrði hér með kvenn- mann, og hverrar tegundar var sá kvennmaður, sem vildi taka þátt í þessum söfnuði?” Eg lét undrun mína í Ijós með hreifingu *sem hún skildi. “Þér viljið spyrja, því ég sé hér, eða er ekki svo? En þar til liggur önnur ástæða. Eg. Eg er að leita að honum. Eg — ég er konan hans. Fólkið, sem sækir hingað er brjálað af svallsýki og gjálífi. En það sem dregur mig er helvisk afbrýði. Eg hefi leitað að honum alstaðar. 1 alla nótt var ég í grafreitnum. Eg var stödd í Gréve-Ferhirndur almennings- reitur í París. Þar voru áður sakamenn teknir af lífi — þegar aftaka fór fram, og — einmitt nú get ég svarað yður að ég er ung og hefi aldrei gengið út á strætið án þess að vera með móður minni, og sem gift kona hefi ég ekki stigið spor út úr húsinu, án fylgdar af þjóni, og hér er ég stödd svo sem allar aðrar konur, þeim eru allar leiðir kunnar, og hér hefi ég boðið karlmanni arm- inn, er ég ber engin kennsl á. Eg roðna undir grímunni fyrir áliti því er hann hlýtur að hafa á mér. Eg þekki þetta allt. Hafið þér aldrei verið afbrýðissamur, herra?” “Því er ver”, sagði ég. “Þá getið þér fyrirgefið mér. Þér hafið þroskaðann skilning. Þér skiljið rödd þá, sem æpir út til yðar: “Framkvæmið”, sem er sama röddin er ómar í eyrum konunnar, þér hafið fundið grip þess arms, sem hrindir einstakl- ingnum út í smán og glæpi, svo sem armur örlaganna, viðbúinn að fremja alla hluti, geti hann komið fram hefnd”. Eg var kominn að því að svara, þegar hún alt í einu stóð upp og starði augnablik á tvær grímu- klæddar persónur, er í sama bili gengu fram hjá okkur. “Þögn”, sagði hún. Svo gaf hún bendingu að við skyldum fylgja þeim eftir. Eg var orðinn flæktur í óþekkt ásta- mál án minnar vitundar. — Eg fann þræðina titra, en náði engu haldi á endunum, en vesalings konan var svo ringluð, að hún fór að vekja á sér eftirtekt. Eg hlýddi eins og barn. Þetta vald getur tilfinningin haft. Svo held- um við af stað á eftir þessum tveimur dulbúnum persónum. Önnur leit út fyrir að vera karl- maður, hin kvennmaður. Þau töluðu of lágt til þess að við gætum heyrt það. “Það er hann”, tautaði konan — “þetta er málrómurinn. Já, já, og vaxtarlagið — og nú fer hann að hlægja. Það er hlátur- inn hans. Það er hann, herra minn. Það er hann. Bréfið sagði satt. Guð minn! Guð minn! Meðan þessar dulbúnu persón- ur héldu áfram göngu sinni, fylgdum við þeim stöðugt á eft- ir. Þær fóru út úr danssalnum, og svo gerðum við einnig. Þær gengu upp stiga, sem lág að stúkunum og við stigum í spor þeirra. Þær námu ei staðar fyr en þær komu að miðstúkunni. Við líktustum tveim skuggum, lítil stúka var opnuð og persón- urnar gengu inn, hurðin féll að staf og lokaðist. Vesalings konan, sem studdi sig við arm minn, gerði mig ótta- sleginn með óstyrk sínum; ég gat ekki séð framan í hana, en með því hún hélt sér svo þétt upp að mér, fann ég að hjarta hennar slóg ótt, líkaminn skalf og lim- irnir titruðu, það var eitthvað ónotalegt sem barst mér gegn- um meðvitundina, um óvanaleg- an sárann harmleik er ég nú hefði fyrir augum mér, en þekti ekki fórnardýrið og vissi hreint og beint ekkert; þrátt fvrir það hefði ekkert fengið mig til að yfirgefa konuna, eins og nú var komið. Þegar hún sá á eftir þessum tveimur grímuklæddu persón- um inn í stúkuna, og hurðina lokast, stóð konan hreyfingar- laus augnablik, sem yfirbuguð; svo hljóp hún að hurðinni og tók að hlusta. Þar sem hún var þarna komin, hefði hin minnsta hreyfing hennar vakið eftirtekt. Eg þreif því til hennar og dróg hana frá dyrunum með valdi, lyfti klinkunni á næstu stúku og dróg hana inn með mér og lokaði hurðinni. “Ef þér viljið hlusta, þá hlust- ið þér héðan”, sagði ég. Hún féll á kné, þrýsti eyranu að skilrúmsveggnum, en ég stóð við vegginn þar andspænis, með krosslagða handleggi og laut höfði í þungum huga. Að svo miklu leyti og mér var auðið að sjá benti allt á að kon- an væri fríð sýnum. Neðri hluti andlitsins, sem ekki var hulið af grímunni, var með æsku blæ, flauels mjúkt og sællegt, varirn ar rauðar og blómlegar, tenn- urnar sem fílabein, sem dökka flauelsblæjan huldi að nokkru leyti, og sýndust því enn hvítari, voru fagursettar og gljáandi, hönd sem til eftirstælingar, fing urnir til að fela í lófum sér, hárið dökkt eins og úr silki, gægð ist út undan hettunni á dular- búningnum og fóturinn sem á barni, iðaði undir pilsfaldinum, eins og honum veittist örðugt að halda líkamanum í jafnvægi. — Allt var fagurt, létt og lipurt. Ó, hvílík al fullkomin vera hlýtur hún að vera. Ó, sá, sem mætti halda henni í faðmi sér og kæmi auga á þá undraverðu eiginleika hennar og teigaði ást hennar og fyndi titrandi hjartasláttinn, og gæti sagt: “Þetta allt, þetta allt stafar af ást, af ást á mér einum úr öllum miljónum manna, á mér englinum fyrirhugaða. Ó, sá maður! — Sá maður!” — Á þessa leið hugsaði ég; allt í einu sá ég hana spretta upp, snúa sér að mér og mæla í ósam- anhangandi orðum í ákafa: “Herra minn! Eg er fögur og sver yður að ég er ung, aðeins 19 ára. Til þessarar stundar hefi ég verið hrein sem engill í sköpun- unni. í, jæja, jæja”, svo greip hún báðum höndum um háls mér. — “O, jæja, jæja. Eg er yð- ar. — Takið mig”. Samstundis fann ég að hún yrýsti kossi á varir mínar, en á- hrifin voru líkari eftir bit, held- ur en eftir koss, læstu sig um mig allann, en sem logandi ský lagð- ist yfir augu mér. Tíu mínútum seinna hélt ég henni í faðmi mínum, hún var í hálfgerðu meðvitundarleysi og hafði grátekka, svo náði hún sér. Gegnum grímuna, sá ég hve aug un loguðu æðislega og á neðri hluta andlitsins brá fölva. — Eg heyrði að tönnurnar nötruðu, og heyri það jafnvel nú. Hún mundi allt sem fyrir hafði komið og féll mér til fóta: “Ef þér hafið meðaumkun með mér”, mælti hún til mín grát- andi, þá snúið augum yðar frá mér, reynið aldrei að kynnast mér; leyfið mér að fara og gleym ið mér, ég hefi minni fyrir tvo”. Að svo mæltu, stóð hún skyndilega á fætur sem hverf- andi hugsun, sem yfir gefur oss. Hún hraðaði sér áleiðis til dyr- anna, kom þó aftur og sagði: — “Fylgið mér ekki í guðs nafni, herra minn. Fylgið mér ekki”. Svo þreif hún opna hurðina og lét hana falla aftur á milli okkar, og hvarf sjónum mínum sem svipur. Eg hefi ekki séð hana síð- an. — Eg hefi ekki séð hana síðan, og þó leitað viðstöðulaust í sex mánuði. Eg hefi leitað á dönsum, sjónleikum, á skemtistigum. — Hvar sem ég í fjarlægð hefi kom ið auga á lítinn kvennmann, smá fættum og dökkhærðum, hefi ég óðara elt hann, náð honum, horft framan í hann, í von um að hann roðnaði og kæmi með því upp um sig, en hvergi hefi ég fundið hana, að undanteknum í draumum mínum! Ó, þar birt- ist hún, þar verð ég var við hana, þar finn ég faðmlög hennar, bit hennar og ofsaleg atlot, eins og hún væri knúð af illum öndum. Gríman hefir þá fallið frá og af- skræmt andlit blasað við mér, en stundum óglöggt sem í skýi, en í sama tíma svo fagurt sem í umgjörð morgunroðans, stund- • um náfölt með höfuðkúpuna hár- lausa og skjallhvíta og augna lausa, tönnurnar fáar og gnötr andi. I stuttu máli: Stöðugt síð- an hina umræddu nótt, hefi ég hætt að lifa, en logað í ákafri ástaþrá eftir konu sem ég þekki ekki, vonaði, vonaði, en jafn óá- nægður við vonirnar, öfundsjúk ur án ástæðu, án þekkingar á þeim sem ég vil að afbríðin komi niður á, og þora ekki að kann- ast við slíkt brjálæði, og allan þenna tíma leitað og beðið, og tímanum öllum eitt og sóað af henni. Um leið og hann mælti þetta, þreif hann bréf er hann varð- veitti á brjósti sínu. “Með því ég hefi sagt yður allt er að þessu lítur, þá lesið þér bréf þetta”. Eg tók við bréfinu og las: “Hafið þér algerlega gleymt ógæfusamri konu sem engu hefir gleymt og deyr af því hún getur engu gleymt? Þegar þér fáið bréf þetta, er hún dáin. Farið þér til grafreitsins Pére-Lachaise, biðj- ið grafreitsvörðinn að sýna yður nýjustu grafirnar á einni þeirra er steinn með almenna nafninu “Marja”. Þegar þér standið frammi fyrir honum, eigið þér að falla fram og lesa bæn”. “Svona var það”, hélt Anthon- ius áfram. “Eg fékk bréfið í gær, og í morgun lagði ég af stað. Graf reitsvörðurinn vísaði mér leið til grafarinnar. Þar dvaldi ég í tvo klukkutíma á hnjám mínum; þar baðst ég fyrir og grét. Skilj- ið þér það? Konan var þarna. Hinn log- andi andi hennar hafði svifið á braut, og sá eldur hafði beygt og brotið niður líkamann undir afbríði og sjálfs-ásökun. Hún var þarna undir fótum mér, og hún hafði lifað og hún hafði dá- ið fyrir mig ókendann, ókend- ann! og tekið sér bústað í lífi mínu svo sem í gröfinni, ókend- ann! Og grafið kaldann líkam- ann í hjarta mitt, eins og hún hefði jarðað einhvem í gröf. Ó, þekkið þér nokkurt hliðstætt dæmi? Þekkið þér nokkurn at- burð jafn hræðilegann? — Þess vegna er engin von. Eg sé hana aldrei framar. Eg ætla að grafa upp gröf hennar, vona ég með því að fá endur- mynd af andliti hennar, og ég elska hana upp frá þessu. Skilj- ið þér það, Alexander? Eg elska hana sem brjálaður maður. Eg myndi fyrirfara mér samstundis, ef ég héldi það gleddi hana, ef hún yrði mér ekki ókunnug til eilífðar, svo sem hún var mér ókunnug í þessum heimi”. Með þessum orðum þreif hann af mér bréfið, kyssti það hvað eftir annað og grét. Eg tók hann í fang mér, og með því ég vissi ekki hvað ég ætti að segja, þá grét ég líka.

x

Lögberg

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.