Lögberg - 22.02.1951, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 22. FEBRÚAR, 1951
GUÐMUNDUR GÍSLASON HAGALÍN:
Mannhelgin er æðst allra þjóðfélagshugtaka
Erindi það, sem hér birtist, flutti Ouömundur Oíslason Hapalín
i rikisútvarpinu d nýársdag, er fimm rithöfwndar komu þar fram
til þess aö dvarpa þjóöina um áramótin. Erindi Ouömundar vakti
mikla athygli og hafa margir óskaö þess viö Alþýöublaðið, aö þaö
aflaöi sér þess til birtingar. Vildi blaöiö veröa viö þeim óskum
og hefir nú fengið góöfúslegt leyfi höfundarins til þess aö birta það.
Um ármót líta menn gjarna
yfir farinn veg, yfir liðna árið,
yfir liðna tíð, árin, sem þeir hafa
lifað, aldirnar, sem þjóðin hefir
lifað — og renna huganum til
framtíðarinnar, — en
„Lítið sjáum aftur,
en ekki fram,
skyggir Skuld fyrir sjón“.
Þegar litið er yfir líf þessarar
þjóðar,. verður það mörgum að
virða einkum fyrir sér gullöld-
ina, þegar vaskir menn og ævin-
týrafúsir, góðir fardrengir — og
framtakssamir og frelsisunnandi
höfðingjar sigldu skipum sínum
yfir Islandshaf, námu land og
skipuðu þannig málum, að
frægt er orðið.
Þá minnumst vér og með
gleði, aðdáun og stolti afreka
feðra vorra á sviði skáldskapar
og sagnritunar, og með hrolli
blöndnum áhuga og uggkenndri
eftirvæntingu fylgjumst vér
með þeim atburðum, sem til
þess leiddu, að vér gerðum
gamla sáttmála við Noregskon-
ung. Vér hugsum með hlýju og
ræktarsemi til þeirra, sem
á öldunum fram til siða-
skipta stóðu á verði um menn-
ingu vora og réttindi gegn er-
lendum ásælnisanda og margvís-
legu ofbeldi af hendi kónga og
klerka og erlendra kaupmang-
ara, og maður og maður frá
myrkustu nauðöldum þjóðar-
innar stendur oss fyrir hug-
skotssjónum vafinn ljóma við-
leitni sinnar og vitsmuna eða
andagiftar og snilli. Auk nötur-
legs hafísbjarma ægibliks af eld-
gosum og ógnarskins frá galdra-
brennum virðist oss þessi ljómi
hið eina, sem lýsir í húmi 17. og
18. aldar, hinna einustu alda ó-
skoraðs einræðis og blindrar
kúgunar í allri sögu þessarar
þjóðar, aldanna, þá er erlendir
einvaldar og þeir fjárplógs-
menn, sem skyldu gjalda sem
allra hæsta skatta af þessum
skækli hins danska veldis —
krepptu miskunnarlausast að
öllu og öllum hér á landi og létu
dynja á landslýðnum þríþætta
hnútasvipu verzlunareinokunar
vinnukvaða og hina ómannúð-
legustu refsinga, svo sem hýð-
inga, Brimarhólmsvistar og líf-
láts í Drekkingarhyl, í snöru
böðulsins eða fyrir öxi hans. En
THE PROF ESSIONAL TOUCH MAKES ALL THE DIFFERENCE
The Brigden art service is based on a
thorough understanding of your
problem. You will find our Winnipeg
studio equipped to respond quickly
with creative ideas that will be helpful
to you.
A representative is ready for
consultation at your convenience.
Just call 24 394.
ALÚÐARKVEÐJUR
til íslenzka mannfélagsins í tilefni
af þrítugasta og öðru órsþingi
þjóðræknisfélagsins. Megi félagið
*
blómgast í framtíð til gagns og
sæmdar íslenzka kynstofninum
vestan hafs og austan.
Velkomnir á þjóðræknisþing!
KEYSTONE FISHERIES LTD.
G. F. JÓNASSON, forstjóri
Scott Block, Winnipeg Sími 925 227
þegar vér svipumst um í húmi
þessara alda og gjöldum þeim,
sem af ber ljómann, þakkir vor-
ar, gleymum vér oftast að þakka
þeim óséðu. Margir voru þeir
íslendingar, sem féllu eins og bú
peningurinn á þessum öldum,
því að mannfjöldinn varð minni
en á söguöld, varð nærfelt fjór-
um sinnum færra fólk á íslandi
en það er nú. En margir háðu
hér baráttu af ódrepandi seiglu,
háðu hana úti á annesjum og
inn til dala, kváðu Andrarímur
í brimgný og bylstrokum og við
öskur frostveðra á heiðum uppi,
en Hallgrímsrímur á palli í
vökulok. Þetta fólk, þessi ó-
nefndi og óséði fjöldi, varð-
veitti eld kjarks og frelsisástar,
gagnmálm minninganna og gull
tungunnar, og á herðum hans
stóðu einstakir forsvarsmenn
vorir á hinum myrku nauðöld-
um og hið glæsilega foringja-
lið 19. aldarinnar, sem fágaði
hin fornu vopn vor og smíðaði
á ný úr málmi íslenzkra menn-
ingarerfða við eld hugsjóna og
í ljósi nýrrar þekkingar — og
kallaði hvern mann, í sveit og
við sjó, til aukins starfs og til
markvissrar baráttu.
Vér vitum, að starfi þessa for-
ingjaliðs fylgdi mikil gifta, vit-
um, að smátt og smátt tókst að
draga úr höndum óviðkomandi,
erlendra manna frelsi vort til
athafna, frelsi vort til að ráða
öllum vorum málum sjálfir, ráð-
stafa arðinum af framleiðslu
sjómannsins og bóndans svo að
vér fengjum reist oss mannsæm-
andi híbýli, aflað oss stærri og
fullkomnari fafkosta, gert greið
ara um samgnögur, svo að sam-
tök, samvinna og samhjálp
mætti eflast, fengjum aukin og
bætt skilyrði til fræðslu og
hvers konar möguleika til menn
ingar, gætum tryggt sjúkum
hjúkrun og lækningu og öryrkj-
um og ellihrumum viðunandi af
komu, greitt bætur fyrir þá, er
féllu á vettvangi stríðsins við
náttúruöflin og aukið reisn og
fjölbreytni íslenzkrar menning-
ar. Og þrátt fyrir víxlspor og
mistök, sérdrægni og flokka-
drætti hefir allt þetta lánazt
svo um fram það, sem fram-
hleypnustu fluguvonir stóðu til
og ófyrirleitnustu lýðskrumarar
þorðu að lofa fyrir nokkrum ára-
tugum.
Með öllu þessu höfum vér
kappkostað að bæta aðstöðu
hvers eins til lífsins, allt frá
hinu vaskasta karlmenni til ör-
yrkjans á hækjunni og hins
sjúka á hans þrautabeði, gera
einn og sérhvern sem frjálsast-
an og sem hæfastan til að velja
sér lífsstarf, til að mynda sér
skoðun á þjóðfélaginu, á leiðum
til úrbóta og framvindu, og
skapa sér viðhorf við lífinu og
máttarvöldum þess og tilver-
unnar.
En hví höfum vér að þessu
keppt? Hví höfum vér talið
þetta æskilegt? Hví hafa ekki
þeir, sem sterkastir voru eða
gáfaðastir og bezta höfðu að-
stöðuna gert hina sem afskipt-
asta af frelsinu, réttindunum og
lífsgæðunum? Hvað liggur á
bak við alla keppnina að því að
veita eða að minnsta kosti segja
sig vilja veita öllum sem mesta
og bezta og jafnasta aðstöðu til
lífsins? Viðurkenning þess, að
maðurinn, ekki mannkynið, en
Compliments of . . .
Jubilee
Coal C°-
Limited
CORYDON ond OSBORNE
WINNÍPEG
. \
H. B* IRVING, Manager
ÞARFT HENNAR MEÐ !
Það segja 83 af hundraði af heimilisfeðrum,
verzlunar og iðnaðarstofnana í Winnipeg, sem
nota hina ódýru og öruggu raforku, sem Winnipeg
raforkuverið veitir.
Síðan árið 1911 hefir Winnipeg orkuverið
verið sjálfstæð stofnun og framleitt orku til
notkunar fyrir Winnipegbúa, og selt þeim hana
fyrir óvenjulega lágt verð. Þar að auki hefir
Winnipeg raforkuverið lagt fram fé á undanförn-
um árum til að jafna bæjarreikningana og á þann
hátt hjálpað til að létta skattabyrði Winnipeg'búa.
Þegar að þú þarft á ódýrri, ábyggilegri raf-
orku að halda, hvort heldur að það er til heim-
ilis, skrifstofu, verksmiðju eða sölubúðar nota,
þá hringdu til Winnipeg raforkuvers skrifstof-
unnar í síma, númer 968 231.
Mundu eftir, að Winnipeg orkuverið er þitt
eigið orkuver. — Notaðu það!