Lögberg - 22.02.1951, Blaðsíða 10

10
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 22. FEBRÚAR, 1951
SÁMTAL VIÐ ELLINA
Kceri vinur, Einar P. Jónsson: — Ef þessar línur, scm ég sendi þér
núna, skoOast þess viröi af þinni dómgreind, aö s)dst ásprenti i
Lögtergi, þá treysti ég þér manna þezt aö ganga svo frá þeim,
aö blaöið tapi ekki neinu viö aö flytja þœr.— Viröingarfylst,
þinn vinur FINNBOGI HJÁLMARSSON
Þetta samtal okkar hófst núna
rétt fyrir örfáum dögum, þá
sátum við á rúmskákinni rérum
þar og nudduðum hnjákollana
að gamalla manna sið. Hún
hóf þá tal sitt á því að spyrja
mig að því, hvort ég hefði þekt
nokkra málsmetandi menn á
uppvaxtarárum mínum heima
á feðrafold minni, íslandi. Ég
svaraði þessari spurningu henn-
ar ekki strax með jái, en spurði
hana að því, hvaða mannkost-
um þeir menn þyrftu að vera
búnir, sem hún kallaði málsmet-
andi. Þessu er fljótsvarað, sagði
hún. Þeir þurfa að vera kristnir
menn og ríkir af náungas kær-
leika. Þessum mannkostum
þurfa þeir að vera klæddir, sem
ég kalla málsmetandi, því þeir
lifa sælastir undir sólu sann-
auðugra manna.
Þetta er fremur vel sagt af
þér, fylgikona mín, eins gömul
og þú ert orðin, sagði ég. Þá
man ég eftir því að þú varst
kölluð æska og sögð jafngömul
mér, enda lékum við okkur þá
oft saman. Þá vorum við dag-
lega kölluð börn og unglingar.
En nú hafa þau tíminn og árin
tekið þær nafnbætur frá okkur,
svo að nú göngum við alment
undir nöfnunum karl og kerling.
Undir þessum örnefnum verð-
um við að staulast þar til hún
húsfrú Torfa í Garði ljær okkur
hinzta húsaskjólið.
Og nú skal ég segja þér frá
þeim málsmetandi mönnum,
sem ég kyntist þessi 26 ár, er ég
dvaldi á Islandi. Þetta voru sjö
prestar og ég held mjög líkir
því, sem þú lýstir þeim hér að
framan, kristnir og vel efnaðir
að öðrum góðum mannkostum.
og af því að Hugi og Muni
hafa vakað yfir þessum presta-
endurminningum nú í full átta-
tju og sex ár og bjóðast til að
herma mér þær orðrétt núna í
vertíðarlokin, þá byrja ég þær
svona:
Þrítugasta og annað
ársþing
Þjóðræknisfélags íslendinga í Vesturheimi er fyrir dyr-
um. Vér bjóðum erindreka þess og alla Islendinga
sem það sækja velkomna til starfs og dáða. Við
bjóðum þá og velkomna á skrifstofu okkar til viðtals
og erum ávalt fúsir til að veita allar upplýsingar um
fasteignir ef þess er æskt, og öll fjármál.
Jón hét maður, hann varð
séra að nafnbót. Ingjaldur hér
faðir hans Þorkelsson í Þerney
Sigurðssonar á Búðarhóli í
Landeyjum í Rangárvallasýslu.
Það ég veit, er hans fyrst getið
sem prests að kirkjustaðnum
Nesi í Aðaldal í Suður-Þingeyj-
arsýslu. En kunnugur varð ég
honum fyrst nokkur ár meðan
hann var sóknarprestur að
Húsavík á Tjörnesi. Að vallar-
sýn var hann hár á vöxt og mjög
EITT ER NAUÐSYNLEGT
Tryggið eignir, líf og limi yðar. Flýtirinn á fólkinu
fer sívaxandi og slysin aukast. Það er ekki tími eða
rúm hér, til að gjöra sér grein fyrir ástæðunum sem
þessu valda. En það er tími til að tala og hugsa um
trygging eigna, lífs og lima fyrir þessum ófögnuði.
Lítið inn til okkar og látum okkur tala nákvæmar
um hættuna, sem yfir öllum og öllu vofir.
★
J. J. SWANSON & C0. LTD.
Sími 927 538
308 AVENUE BLDG. WINNIPEG
gildvaxinn; nokkuð stórskorinn
í andliti, en þó sviphreinn og
glaðlegur í viðmóti, og manna
fróðastur þótti hann í íslenzk-
um fræðum, enda heimsóttu
margir fræðimenn hann, sem
vildu fræðast af honum um
margt, sem þeir vissu ekki. Og
víst hafa þeir álitið hann máls-
metandi mann, sem gerðu sér
langferð til þess að fræðast af
honum. Séra Jón þótti manna
sterkastur, og svo glíminn, að
fáir stóðu honum snúning; líka
stökk hann tólf fet jafnfætis á
sléttri grund og yfir söðlaða
hesta með sömu aðferð. En þó
hann væri mikill fimleikamað-
ur í glímu og stökki, var hann
ekki söngmaður, en ræðufram-
burður hans frá altari og stól
var greinilegur og virtist kirkju-
fólkið unna hlustum sínum þess
vel að heyra og læra þann
kjarna, sem í þeim fólst, enda
sótti það vel Húsavíkurkirkju árekaviðarrenglum, sem þeir hring í ferðinni kringum hólm-
þeim árum. Séra Jón var giftur
Sigríði Þorbergsdóttur bónda að
Dúki í Sæmundarhlíð í Skaga-
fjarðarsýslu; hún var þá ekkja
eftir séra Eirík Þorleifsson á
Þóroddsstað í Köldukinn í Suð-
ur-Þingeyjarsýslu; hú;n var fög-
ur kona og dagfarsprúð. Þá vil
ég geta þess, að í ungdæmi mínu
var það algengur kirkjusiður, að
þegar búið var að samhringja
kirkjuklukkunum, kveikja á
Ijósahjálminum og messufólkið
var sest í sæti sín, að með-
hjálparinn gekk fram í kórdyrn-
ar og byrjaði messuathöfnina
með því að lesa bæn, sem hljóð-
ar svo:
„Drottinn, ég er inn kominn í
þetta þitt heilaga hús o. s. frv.“
Mikið sýndist mér messufólk-
ið una því vel að meðhjálparinn
var svo góður að minna það á,
hvar það væri statt þessa stund.
Eitt það fyrsta sem mér var
sagt úr atvikum ævisögu minn-
ar, sem þá var nú ekki orðin
löng, var það, að presturinn Jón
Ingjaldsson í Húsavík hefði
skírt mig vikugamlan og guð-
feðgin mín hefðu verið foreldr-
ar mínir, Hjálmar Finnbogason
og kona hans Kristbjörg Hjalta-
dóttir, Björg Hildibrandsdóttir,
yfirsetukona og Árni bóndi á
Sandhólum. Árið 1864 brugðu
foreldrar mínir búi í Breiðuvík
á Tjörnesi og fluttu sem vinnu-
hjú að prestssetrinu Húsavík.
Ég átti fjórar systur sem allar
voru mikið eldri en ég, og komn-<
ar í dvalarskjól hér og þar um
sýsluna. Ég var einn eftir í skjóli
foreldra minna þarna á prests-
setrinu og undi þessum fyrstu
æskustundum og sporum mín-
um vel, enda var ég svo hepp-
inn að kynnast þar fóstursyni
prestshjónnanna, sem Sigurjón
hét. Hann var Þorbergsson, son-
arsonur prestskonunnar af fyrra
hjónabandi hennar. Þessi Sigur-
jón var albróðir Eiríks Þorbergs
sonar trésmiðs og myndasmiðs,
sem átti heimili hér í borginni,
Winnipeg, en er nú dáinn fyrir
fáum árum. Sigurjón var tæp-
um tveimur árum eldri en ég
og fóstursonur prestshjónanna
að nafnbót. En ekki lét hann þá
upphefð aftra því, að við yrðum
æskuvinir og leikbræður þetta
ár sem ég átti heimili þar á
kirkjustaðnum, og það telja þeir
Hugi minn og Muni eitt af
fegurstu æskuannálum sínum,
hvað gott þau áttu fimta aldurs-
árið sitt hjá prestshjónunum í
Húsavík á Tjörnesi.
Þá vil ég minnast þess, að
næsti presturinn, sem ég hlust-
aði á var séra Daníel Halldórs-
son. Þá var hann á Hrafnagili
í Eyjafirði; hann var hár á vöxt
og höfðinglegur ásýndum, og
ræðan, sem ég heyrði hann
flytja, lýsti því að hann væri
málsmetandi maður. Áhrærandi
embætti sitt ásamt prestsverk-
um við kirkju og kristindóm,
var hann sagður góður búmað-
ur ' og inndæll heimilisfaðir.
Hann var síðar prestur að Hólm-
um í Reyðarfirði í Suður-Múla-
sýslu. Mynd þessa manns er ó-
máð enn út úr hugum vina hans.
Seint um sumarið, þjóðhátíð-
arárið 1874, þá var ég léður sem
smali til tvíbýlinganna, Jóns og
Árna, að Heiðarhúsum á Flat-
eyjardal. Ég hafði heyrt því
fleygt norður yfir Flateyjardals-
heiðina, að það yrði haldin þjóð-
hátíð í Hálsskógi í Fnjóskadal
2. ágúst í tilefni af því að Krist-
ján IX. Danmerkur-konungur
væri kominn til höfuðstaðar ís-
lands með stjórnarskrárskjal í
brjóstvasa sínum, sem lýsti því
yfir í eyru allra íbúa íslands,
að hólminn þeirra væri þá sama
sem laus úr fjötrum Danmerk-
urstjórnar og laga. Það mátti
með sanni komast svo að orði,
að hver einasta fjöður og fit,
sem Flateyingar áttu til í fór-
um sínum kæmust á kreik við
hljóðið af þessari merkilegu
sögu um konungs- og frelsis-
skrána, þegar hún skall í hlust-
um þeirra útkjálkabúanna. Og
eitt þótti í frásögur færandi, að
gamlir karlar sem höfðu búið
sér til þriðja stuðningsfótinn úr
fundu í víkurfjörunni, hoppuðu
svo hátt af gleði yfir frelsi lands
ins síns, að örninn, sem sat í
hreiðri sínu upp á hæstu þúf-
unni á hinu háa og tignarlega
Bjarnarfjalli, bjóst ekki við
neinni minni upphefð fyrir
vængi sína en þá, að þessi káti
mannahópur, sem stóð þarna á
víkurbökkunum, myndi hoppa
upp til sín og biðja sig að bera
þessa kærkomnu frétt inn í
hvern vog og vík, sem væri til
á landinu, því um frelsi lands-
ins þyrfti hvert mannsbarn að
fá að vita fyrir 2. ágúst og Maríu
messu. En samt var nú þessi
flugspölur nokkuð langur því
hann Thoroddsen sinn taldi
hann 700 mílur danskar og mikið
gæti skjallhúsunum sínum orð-
ið kalt þarna upp á Bjarnarfjall-
inu; hún yrði lengur en sólar-
ann. En þetta hugboð Arnar-
innar rættist ekki. Hún sat kyr
í hreiðri sínu þarna uppi í for-
sal vindanna og fór hvergi. En
mennirnir, sem hoppuðu í gleði
sinni þarna niður á víkurbökk-
unum, hrundu fram sex rónum
bát og ferjuðu fréttina um kon-
ungskomuna og stjórnarskjalið
út í Flatey á Skjálfanda 31. júlí
1874. Sat ég hjá Heiðarhúsa-koll-
unum inn við svonefndan Finn-
bogakamb, það er gamalt ör-
nefni, sem hægt er að finna í
Finnbogasögu ramma.
Nokkuð s n e m m a þennan
nefnda dag sá ég allstóran hóp
manna koma norðan heiðina; í
þessum hóp voru fleiri gang-
andi en ríðandi. Nokkrar konur
voru þarna á ferð, þær voru
flestar ríðandi. Þetta fólk ætl-
aði á þjóðhátíðina á Hálsskógi
Velkomnir félagar og gestir á
þrítugasta og annað ársþing
þjóðræknisfélags íslendinga í
Vesturheimi, 1951.
INDEPENDENT FISH Cfl. LTD.
VERZLA MEÐ SJÁVAR OG VATNA FISK
941 SHERBROOK STREET
Fred Shaw, forstjóri Sími 22 331
Aðvörun til bænda og fiskimanna—
UMSÓKNIR UM ENDURGREIÐSLU
SKATTS Á BENSÍNI
Þurfa að koma fram fyrir 15. marz.
í samræmi viS fyrirmæli laga um bensínskatt í Manitoba, þurfa um-
sóknir um endurgreiðslu ásamt innkaupsskírteini FYRIR ÁRIÐ 19 50,
aS vera gerðar EKKI SlÐAR EN 15. MARZ 1951. Endurgreiðsla
benslnskatts til leyfishafa, er notuðu bensín til starfrækslu búnaSar-
verkfæra, svo og I sambandi við fiski- og dýraveiðar, og eins við
málmleitun, fer fram gegn áminstri umsókn.
Alt bensín, sem hlutaðedgendur höfðu í vörslu 31. desember 1950
þarf aC vera taliC fram þegar endurgreiSelu er æskt.
Oll 1950 innkaupaskírteini, sem stjórnarvöldunum berast eftir 15.
marz 1951 verða há8 sektarákvæSum samkvæmt fyrirmælum bensín-
skattslaganna.
GASOLINE TAX BRANCH
PROVINCE OF MANITOBA
REVENUE BLDG., KENNEDY & YORK, WINNIPEG
For the Best In Bedding
GLOBE
Beds
Springs
Mattresses
Davenports and Chairs
CHESTERFIELDS
Continental Beds
Comforters
Bedspreads
Pillows and Cushions
GLOBE BEDDING
COMPANY LIMITED
WINNIPEG
CALGARY