Lögberg - 19.04.1951, Blaðsíða 7
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 19. APRIL, 1951
7
FRÁ BÓKAMARKAÐINUM
Richard Beck: ÆTTLAND OG ERFÐIR. Úrval úr ræðum
og ritgerðum. — Bókaútgáfan Norðri. Reykjavík 1950.
Um langt árabil hef ég fylgzt
oieð flestu því, sem dr. Richard
Beck hefir skrifað um bók-
menntir í innlend og erlend
tímarit og lesið ræður hans og
ritgerðir um íslenzkar menning-
arerfðir í blöðum vestan hafs,
°g er þetta orðið geysimikið rit-
safn að vöxtum, ef öll kurl
kæmu til grafar.
Hann gisnar ekki, penninn, í
höndum þessa atorkusama fræði
manns og fingurnir kólna ekki,
meðan hann fær unnið þjóð
sinni gagn með því að kynna
bókmenntir hennar út á við og
inn á við, efla metnað hennar
°g skilning á sínum dýrustu
gersemum, þeim auði, sem möl-
Ur °g ryð ekki grandar, því
„metfé, sem engan kann lögtak
að svipta", eins og Stephan G.
komst að orði:
Eitt hljóðfæri var það. Með
hugina fleygu
og hljómanna alla feðranna eigu,
sem grétu þar, léku þar, loguðu
og sungu,
sem lögðu þar öldunum raddir
á tungu.
Þetta er arfleifðin, sem dr.
Beck hefir reynt að vernda og
halda til haga meðal landa vorra
í dreifingunni vestan hafs, þar
sem brimöldur annarlegrar
menningar soga til sín mestan
hluta æskunnar, meðan aðrar
haerri öldur draga hini eldri kyn-
slóð niður í djúpið. Þessa bar-
átta verður alltaf erfið, en samt
er hún ekki þýðingarlaus. Með-
an nokkur maður af íslenzku
bergi brotinn man til uppruna
síns, er hann betur á vegi stadd-
ur og líf hans auðugra og fyllra,
ef hann kann frekar tvær tung-
ur en eina, og ef hann hefir
einhverja fjallasýn af íslandi,
Þó að sléttan verði byggð hans
og gröf. Þetta hefir dr. Beck al-
drei þreytzt á að brýna fyrir
V e s t u r - íslendingum: „Van-
ræksla við ætt og erfðir hefir
aldrei til langframa reynzt ein-
staklingum eða þjóðum ham-
mgjuspor. Það hefir alltaf hefnt
sín grimmilega að afneita hinu
bezta í sjálfum sér, í ætt sinni
°g arfleifð og gerast hermi-
kráka annarra. Slíkt er einhver
greiðasta leiðin niður á jafn-
sléttu meðalmennskunnar og
allar götur niður í djúp gleymsk-
unnar“.
Hugsun allra hinna beztu
P j óðræknismanna vestan hafs
efir verið sú, að sá maður verði
einnig betri þegn í annarri álfu,
sem fleygir ekki fyrir glingur
yuossum þeim, sem hann hlaut
i vöggugjöf, heldur eykur með
Peim dáð sína og manngildi:
Það er sál þjóðarinnar, reynsla
hennar og lífsvizka, sem bók-
menntir vorar geyma, fornar og
nýjar. Þegar þessi heimur lokast
og þjóðarbrotið gleymir uppruna
sínum, er hætt við að þdð týni
sjálfu sér og hverfi eins og
dropi í sjóinn.
í þessari bók: Ættland og
erfðir. er fyrri hlutinn úrval úr
erindum um þjóðræknismál
Vestur-lslendinga og menning-
artengsl við heimaþjóðina, sem
höfundurinn hefir haldið á þing-
um Þjóðræknisfélagsins í Win-
nipeg, þar sem hann var um
langt skeið forseti, og ræðum,
er hann hefir flutt víðs vegar á
samkomum íslendinga í Vestur-
heimi. í öllum þessum ræðum
logar hin fölskvalausa ættjarð-
arást og eldlegur áhugi fyrir við
haldi íslenzks þjóðernis eins
lengi og auðið verður. Og þetta
eru ekki orð innantóm, svo hand
genginn sem höfundurinn er því
efni, sem hann talax um. í því
andar hann, hrærist og lifir.
Hjartað er með, sem undir slær.
Hvergi unna menn ættjörð sinni
meir en í útlengðinni, og hvergi
verður þeim ljósara tjónið af
því, sem forgörðum fer, en á
hættusvæðinu, þar sem sérmót-
aðar kynslóðir sökkva í deiglu
þjóðablendingsins mikla, sem
enn er í sköpun og á sér svo litla
fortíð. En jafn hollur lestur er
þetta líka fyrir þá, sem heima
■sitja, og áminnig um að geyma
betur og meta meir sín barna-
gull.
Seinni hluti bókarinnar eru
veigamiklar ritgerðir um ýmis
höfuðskáld vor, eins og t. d. Jón
Þorláksson, Matthías Jochums-
son, Grím Thomsen, örn Arnar-
son, Huldu, Davíð Stefánsson,
Þorstein Gíslason o. fl. Hefir
sumum þessara skálda ekki ver-
ið gerð ýtarlegri skil annars
staðar, enda hefir próefssor
Richard Beck mörg hin síðustu
ár kannað manna mest stefnur
og strauma í kveðskap íslend-
inga á síðari öldum eins og sjá
má af ljóðasögu þeirri hinni
miklu, sem hann reit fyrir
skömmu á enska tungu, og ég
hef nýlega getið um hér í blað-
inu. Sjálfur er hann prýðilega
skáldmæltur og ritar því um
þessa hluti af næmum skilningi
og þekkingu.
Er því öllum þeim, sem lesa
vilja bókmenntir sér til gagns,
gott að njóta leiðsagnar hans.
Slíkar ritgerðir gefa meiri yfir-
sýn og draga athygli að mörgu,
sem annars kynni að fara fram
hjá. Bókmenntaþjóð þarf að
hað leiðir af annarra loftunga
að vera,
en lítið °S ekkert úr sínum hlut
gera.
Það lækkar. Menn hefjast við
hitt
að horfast í augu við hátignir
allar
°g hagræða um sitt. (St. G. St.)
eignast góða bókmenntagagi
rýni. Of fátt af slíkum ritui
hefir verið gefið út og hér erui
vér að auðugri. Hafi dr. Richar
Beck þökk fyrir drengilef
handtak í þessa átt.
Benjamín Kristjánsso
—DAGUR, 7. mai
Business College Education
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Business College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to’year.
Cotnmence Your Business Training ImmediatelyÍ
For Scholarships Consult
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
PHONE 21 804 69f> SARGENT AV *. WINNIPEG
BRITISH JET
BOMBER
SUCCESS
The ‘Canberra’
flies the Atlantic.
Three British Air-
men recently flew
the world’s first jet
bomber — the Can-
berra B.2. — from
Northern Ireland to
Gander, Newfound-
land, without re-
fueling, breaking all
Atlantic r e c o r d s
with a 2,100 mile
flight in four hours
forty minutes at an
average speed of
450 miles per hour.
l ■ 1 r v vH
gKU --v.. Iffl m m r M J s SM j j
S. Þ. eiga að varðveita friðinn
Ræða Thor Thors sendiherra
í sljórnmálanefnd um Kóreu.
FYRRI HLUTI
Á 92. fundi stjórnmála- og
öryggisnefndar Allsherjar-
þings Sameinuðu þjóðanna,
hinn 29. janúar 1951, flutti
Thor Thors sendiherra eftir-
farandi ræðu:
Herra formaður:
Sameinuðu þjóðirnar geta
ætíð, í hverju máli, sem þær
eiga að leysa, og hvenær sem úr
vöndu er að ráða, leitað stað-
góðra, öruggra og óskeikulla
leiðbeininga í einum stað, það er
í stofnskrá hinna Sameinuðu
þjóða, sem var rituð í anda.
þeirra hugsjóna, er ríktu í San
Francisco. Stofnskráin felur í
sér vonirnar, sem réðu þvi, að
Bandalag Sameinuðu þjóðanna
varð til og þær reglur, sem gilda
eiga um störf þess.
I fyrstu grein er að finna mark
mið Sameinuðu þjóðanna, og í
fyrstu málsgrein eru þau talin
sem hér fer á eftir:
„Að varðveita heimsfrið og
öryggi og gera í því skyni virk-
ar, sameiginlegar ráðstafanir til
að koma í veg fyrir og eyða
hættu á friðrofi og til að bæla
niður árásaraðgerðir eða friðrof
og til á friðsaman hátt og í sam-
ræmi við grundvallarreglur rétt
vísi og þjóðréttar koma á sætt-
um eða lausn milliríkjadeilu-
mála eða ástands, sem leiða
kann til friðrofs“.
Aðeins eitt markmið.
Allt frá þeim degi að flemtri
sló á heiminn yfir hinni hrotta-
legu og illilegu árás Norður-
Kóreuhersins inn á landsvæði
Kóreulýðveldisins, þar til nú,
hafa Sameinuðu þjóðirnar í ein-
lægni gert virkar sameiginlegar
ráðstafanir í því skyni að koma
í veg fyrir og eyða þessari hættu,
á friðrofi og til að bæla niður
þessar árásaraðgerðir. Banda-
lagið hefir af þolgæði leitaát við
að leysa þetta hættulega milli-
ríkjaástand með friðsömum
hætti.
Hinn ábyrgi meiri hluti Sam-
einuðu þjóðanna á ekki sök á
þeim mótgangi, sem bandalagið
hefir orðið fyrir í viðleitni sinni.
Fyrir þessum meiri hluta vakir
aðeins eitt — að ná friði á heið-
arlegan hátt.
Stjórnmála- og öryggisnefnd-
in hefir nú haft þetta mál til
alvarlegustu íhugunar í nær tvo
mánuði og enda þótt umræð-
urnar hafi verið mjög ýtarlegar,
vil ég leyfa mér, herra formað-
ur, að gera stuttlega grein fyrir
því, í hverju viðleitni Samein-
uðu þjóðanna hefir verið fólgin,
og hvað hefir verið aðhafst í
málinu. Þetta gæti e. t. v. orðið
okkur til leiðbeiningar fram-
vegis.
Við skulum þá fyrst og fremst
hafa það hugfast, að málið varð-
andi sjálfstæði Kóreu lá fyrir
Allsherjarþinginu 1947, 1948 og
á ný 1949 og er nú enn á ný fyrir
þessu þingi. Öll árin hefir Alls-
herjarþingið gert ályktanir um
málið og 1 hvert sinn hefir höfuð
tilgangur þeirra verið myndun
sameiginlegrar, fullvalda og lýð-
ræðislegrar stjórnar í Kóreu.
í samræmi við þessar ályktan-
ir og á vegum Sameinuðu þjóð-
anna og með vernd þeirra, var
mynduð lögmæt ríkisstjórn í
lýðveldinu Kóreu, sem hafði
fullkomna lögsögn og yfirráð
yfir suðurhluta Kóreu allt norð-
ur að 38. breiddarbaugnum.
Innrás Norðanmanna.
Þann 25. júní 1950 lýsti Ör-
yggisráðið yfir því að hermenn
frá Norður Kóreu hefðu ráðist
með vopnum inn í Kóreulýð-
veldið. Öryggisráðið krafðist
jafnframt , að bardögunum yrði
þegar hætt, og herir Norður-
Kóreumanna áttu tafarlaust að
hafa sig á brott af umráðasvæði
Kóreulýðveldisins.
Þegar þessu var ekki skeytt,
tók Öryggisráðið hiklaust þá
ákvörðun tveim dögum seinna
með yfirgnæfandi meiri hluta að
fordæma árásaraðgerðir Norður
Kóreumanna og bað alla með-
limi Sameinuðu þjóðanna að
veita Kóreulýðveldinu aðstoð
við að hrinda árásinni og koma
aftur á friði og öryggi á svæðinu.
Þessi ákvörðun Öryggisráðsins
var síðan staðfest af 53 ríkjum,
og flest þeirra veittu Kóreulýð-
veldinu aðstoð á einn eða annan
hátt.
Hin viturlegu ráð Indlands
eru mikils metin innan Samein-
uðu þjóðanna. Þess vegna er
vert að veita því athygli, að Ind-
land studdi þessa ákvörðun ein-
dregið og af heilum hug. For-
sætisráðherra Indlands, Pandit
Nehru, ræddi við blaðamenn
skömmu eftir þetta og sagði:
„Væru árásaraðgerðir látnar af-
skiptalausar, myndu Sameinuðu
þjóðirnar áhjákvæmilega hrynja
saman með þeim afleiðingum að
allsherjarstyrjöld brytist út. Ör-
yggisráðið átti ekki annars kost
en að lýsa Norður-Kóreumenn
árásaraðila og biðja því næst
meðlimi bandalagsins að snúast
gegn þessari vígbúnu árás og,
koma á alþjóðafriði á ný“.
Þegar hér var komið fann all-
ur hinn frjálsi heimur stoð og
styrk í mætti hinna Sameinuðu
þjóða. Alþjóðastofnun hafði í
fyrsta sinni gripið til lögmætra
og sameiginlegra aðgerða í því
skyni að bæla niður árásarað-
gerðir og varðveita friðinn.
Svo öflug og vandlega undir-
búin var árás Norður-Kóreu-
manna, að um skeið vofði yfir
sú hætta, að þeir næðu öllu yfir-
ráðasvæði Kóreulýðveldisins á
sitt vald. En lið Sameinuðu þjóð
anna kom Suður-Kóreuhernum
smátt og smátt til hjálpar og
óðara og safnað var saman vopn-
um og mannafla tókst að reka
árásarliðið til baka inn á eigið
landsvæði.
Ráðstafanir til að tryggia
friðinn.
Gæfan hafði snúist í lið með
Sameinuðu þjóðunum í styrjöld-
inni í októberbyrjun, þegar Alls
herjarþingið staðfesti ályktanir
Öryggisráðsins og ákvað eins og
áður með yfirgnæfandi meiri-
hluta og Rússaveldi eitt á móti,
að allar viðeigandi ráðstafanir
yrðu gerðar til að tryggja frið
og jafnvægi um allan Kóreu-
skaga og skyldu allar nauðsyn-
legar framkvæmdir gerðar í þvi
skyni, meðal annars látnar fara
fram kosningar á vegum Sam-
einuðu þjóðanna í þeim tilgangi
að stofnsetja sameiginlega, sjálf
stæða og lýðræðislega ríkisstjórn
fullvalda ríkis i Kóreu. Allsherj-
arþingið ákvað ennfremur, að
h e r i r Sameinuðu þjóðanna
skyldu einungis dvelja í Kóreu
með það fyrir augum að ná því
marki, er að framan greinir. Þar
að auki skyldi gera allar nauð-
synlegar ráðstafanir til að koma
á efnahagslegri viðreisn um alla
Kóreu.
Kínverjar koma iil sögunnar.
Það var eftir að Allsherjar-
þingið hafði staðfest einhug hins
frjálsa heims í Kóreumálinu, að
ný viðhorf komu til sögunnar
þar eystra, er hundruð þúsunda
kínverskra hermanna réðust inn
í Kóreu í byrjun nóvembermán-
aðar síðastliðins og hófu þátt-
töku í styrjöldinni þar. Svo vel
var árásin undirbúin og fjöldi
herjanna frá kínversku stjórn-
inni mikill, að lið Sameinuðu
þjóðanna mátti hörfa inn á um-
ráðasvæði Kóreulýðveldisins alt
til þeirra stöðva, er þeir höfðu
hafið sókn sína frá mörgum
mánuðum áður.
Það var almennt talið, að frá
því augnabliki, er Kínverjar
gerðu árásina, hafi ný styrjöld
hafizt í Kóreu og Sameinuðu
þjóðirnar átt í höggi við nýjan
óvin. Þrátt fyrir þessa staðreynd
og augliti til auglitis við þessa
hróplegu árás á íbúa Kóreulýð-
veldisins og Sameinuðu þjóð-
irnar sjálfar, hefir bandalagið
tekið sáttfúsa afstöðu gegn þess
um öfluga og hættulega árásar-
aðila og sýnt honum þolinmæði.
Það má ef til vill segja, að með
þessu hafi Sameinuðu þjóðimar
haldið heit sitt um að reyna að
koma á friðsamlegri lausn í
milliríkjadeilum. Aftur á móti
er það vafa bundið, hvort Sam-
einuðu þjóðirnar hafa gert allt,
sem í valdi þeirra stóð til að
bæla niður þessar árásaraðgerð-
ir, eins og mælt er fyrir í fyrstu
málsgrein fyrsta kaflans í stofn-
skrá vorri.
Þess vegna heyra menn nú há-
værar raddir, sem spyrja hvort
ein regla gildi um litla árásar-
seggi og önnur um þá stóru.
Svara illu einu iiL
Allt frá þvi, er Allsherjar-
þingið 14. desember gerði álykt-
un um að skipa vopnahlésnefnd
í málinu, er í sátu þrír af virð-
ingamestu a f b u r ð a-mönnum
þingsins, Entezam, sendiherra
Iran, forseti Allsherjarþingsins;
Herra L. B. Pearson, utanríkis-
ráðherra Canada og Sir Bengal
Rau, aðalíulltrúi Indlands; hafa
Sameinuðu þjóðirnar þrisvar
snúið sér til kínversku komm-
únistastjórnarinnar og verið
hundsaðar í öll skiptin. Svör
Pekingstjórnarinnar hafa verið
hrokafull og ögrandi. Fulltrúi
kommúnistastjórnarinnar, sem
vopnahlésnefndin hafði sam-
band við strax og hún tók til
starfa, fékk ekki að eiga til við
nefndina og var kvaddur heim
til Peking i skyndi.
Kínverska kommúnistastjórn-
in lýsti vopnahlésnefndina ólög-
lega og kallaði sáttaviðleitni
hennar og tillögur, gildrur og
gömul klókindabrögð.
Þriðju sáttaumleitan nefndar-
innar, sem hér var samþykkt
með fimmtíu atkvæðum gegn
Sovétatkvæðunum fimm, var
synjað. Þessi málaleitan fól í sér
fimm meginreglur um að fram-
kvæma smátt og smátt áætlun
um vopnahlé í Kóreu, myndun
frjáls og sameinaðs ríkis í land-
inu og um friðsamlega lausn ann
arra ágreiningsmála í Austur-
Asíu.
Það var farið fram á það við
Pekingstjórnina, að hún léti
hætta skothríðinni og hefja samn
ingaviðræður. Þessu neitaði hún
en bauðst til að semja, ef hún
fengi að ráða hvaða ríki tækju
þátt í viðræðunum og skyldu
þær fara farm í Kína, en á með-
an skyldi skothríðinni ekki
linna. Sumar sendinefndir hafa
samt sem áður haldið því fram,
að svar kínversku stjórnarinnar
þurfi nánari athugunar og frek-
ari skilgreiningar við, og þess
vegna eigi að ræða við hana.
Vér teljum það geysilega þýð-
ingarmikið, að frekari viðræður
geti farið fram, en einungis með
þeim hætti, sem samboðinn er
virðingu og áliti bandalangsins.
Umræður um þetta mál hafa
nú staðið í rúmar sex vikur hér
í nefndinni, og kominn sá tími,
að hver sendinefnd verður að
taka afstöðu í málinu. Okkur er
öllum ljóst, að ákvörðun okkar
í þessu máli varðar miklu um
framtíð Sameinuðu þjóðanna og
getur haft hinar örlagaþrungn-
ustu afleiðingar, eins og nú er
ástatt í heiminum.
—Mbl. 14. marz
Get an
Early Start
this year—
and you get the
Best Start
w,m VR$/
MARINB
iiOTORS
CASaUMB
O/OSOM.
The utmost in dependable, trouble-
free, economical power for your
boat—in just the size to best serve
your purpose. Get all details on the
Graymarine before you select your
engine—then you'll know that in
Graymarine you get the best. Call
/WUMFORP,
Medlanp,
Phone 37 187
576 Wall St.
IlMlTEP,
WINNIPEG