Lögberg - 31.05.1951, Qupperneq 7

LÖGBERG. FIMTUDAGINN 31. MAÍ 1951
7
Þeim heiður sem heiður ber
Eftir GÍSLA EINARSSON
HORTUERIV CALIFORMA
Ríewsletter
Það hefir valdið allmiklu um-
tali og gremju fálæti það og ó-
virðing, sem Fljótsbygð og
manni þeim, sem fyrstur nam
land í þeirri bygð, var sýnd á
hinni svokölluðu sjötíu og fimm
ára afmælishátíð Nýja-Islands.
Allir sanngjarnir menn, sem
nokkuð vita irm tilveru þessarar
nýlendu, hljóta að viðurkenna
að Fljótsbygð er vagga hins nýja
islenzka landnáms, og þegar aðr-
ir flúðu, þá sátu fjörutíu land-
nemar kyrrir í Fljótsbygð, og
leiðtogi þeirra var hinn vaski
Sigtryggur Jónasson, sem var
fyrsti íslenzki landnámsmaður-
ínn í Nýja-Islandi, og sem lét
engum steini óvelt til þess að
landnám þetta mætti verða
blessunarríkur framtíðarbústað-
nr Islendinga.
Ef Fljótsbúar hefðu farið að
dæmi þeirra, sem burtu fóru,
þá hefði enginn Islendingur
þurft að kemba hærur sínar í
þessari bygð eða neinum öðrum
bygðum Nýja-Islands. Ekki á-
mæli ég þeim mönnum, sem
burtu fluttu, en vaskari er sá
hermaður talinn, sem heldur
velli, en sá, sem lætur undan
si§a, og það voru hinir þraut-
seigu landnámsmenn Fljóts-
bygðar, sem héldu velli. Og er
sá ódugnaður nefndar þeirrar,
sem átti að halda uppi heiðri
Norður-Nýja-íslands, með þeim
fádæmum að sú nefnd á víst
fáa sína líka. —
Samkomustjóri þessa hátíða-
halds gat þess í ávarpi sínu, að
Lýðveldishátíðanefndin og Is-
lendingadagsnefndin í Winnipeg
hefðu komið sér saman um að
láta hinar vanalegu hátíðir falla
niður að þessu sinni, en halda
veglega hátíð í félagi til minn-
ingar um þann merkilega at-
burð, að íslendingar stigu hér
fæti á frostna jörð fyrir sjötíu
°g fimm árum síðan.
Þetta var alt saman gott og
hlessað ef þetta hefði verið
meira en orðin ein; Winnipeg-
húar sýnast ekki hafa fengið
snert af þessari niðurfallssýki,
því þeir héldu sína vanalegu há-
fíð á sama stað og tíma og þeir
voru vanir, en höfðu þó komið
ser saman um að láta hátíðirnar
falla niður bæði á Gimli og á
Hnausum, en af Lýðveldishátíð-
arnefndinni fara engar sögur
framar meir, fremur en hún
hefði orðið uppnumin.
En engum dettur í hug að
neita því, að upphaflega var á-
form þeirra gott, en sjálfsagt
hefir þeim g'óðu mönnum ógnað
það verk, sem í því var fólgið,
að gera því máli þau skil, sem
verðug voru hinum merku land-
nemum Nvia-íslands. svo beir
í alla staði hin veglegasta, eða
landnámshátíð Lundarbúa sem
verður þeim til ævarandi sæmd-
ar. Yfirleitt hefði verið mikið
betra heima setið fyrir þá, sem
voru að fást við þessi mál.
Nú leyfi ég mér að minna
menn á að fyrstu landnáms-
menn Nýja-íslands stigu ekki á
frosna grund. Það var um mitt
sumar, sem Sigtryggur Jónasson
og félagar hans stigu á land 1
Fljótsbygð og eftir að hafa skoð-
að landið allnákvæmlega, nam
Sigtryggur landið Möðruvelli við
Islendingafljót, og er því tví-
mælalaust fyrsti landnámsmað-
ur Nýja-íslands, og ef nokkur
hugur hefði fylgt máli í þessu
hátíðagaspri, þá hefði fyrsta at-
höfn, sem fór fram þennan há-
tíðardag átt að vera að afhjúpa
virðulegan minnisvarða í minn-
ingu um Sigtrygg Jónasson,
sem því miður er enginn til.
Þó hann fengi þá ósk sína upp-
fylta að mega bera beinin hjá
samherjum sínum, landnáms-
mönnunum í Fljótsbygð, þá ætla
víst hin hogværu orð séra Sig-
urðar Ólafssonar að rætast, sem
hann mælti við jarðarför Sig-
tryggs, að fljótt fenni í spor
landnemans.
Ég efast um að hjá nokkrum
öðrum þjóðflokki en íslending-
um hefði vanþakklæti og,
gleymska verið svo römm, að
þeir hefðu forsómað að heiðra
minningu slíks afreksmanns
sem Sigtryggur Jónasson var, og
fáir munu þeir Vestur-íslend-
ingar vera, sem ævistarf hans
hefir ekki haft beinlínis eða
óbeinlínis einhver áhrif á. Hann
lagði grundvöllinn að mörgum
þeim fyrirtækjum, sem Vestur-
íslendingar hafa starfrækt síð-
an; þó sum af þeim væru í smá-
um stíl, þá samt braut hann ís-
inn. Hann setti á stofn fyrsta
íslenzka fréttablaðið í Vestur-
heimi; hann byggði stærstu og
fullkomnustu sögunarmyllu, sem
nokkurn tíma hefir verið starf-
rækt meðal Vestur-íslendinga;
hann keypti fyrsta gufuskip,
sem íslendingar hér hafa átt og
byggði annað. Hann mun hafa
verið fyrsti íslendingur, sem
fékk skipstjóra-skírteini, ásamt
fjórum öðrum, sem hann hafði
í þjónustu sinni. Hann var einn
af þeim, sem mynduðu Bræðra-
söfnuð í félagi við tengdabróð-
ur sinn, Jóhann Briem og bræð-
ur sína, og auðvitað studdi land-
námsfólkið það fyrirtæki með
ráð og dáð, en það er elzti ís-
lenzki söfnuðurinn í þessu landi
vísirinn að hinu Lúterska kirkju
greiða fyrir íslenzkum inn-
flytjendum, þó oftast fengi
hann hnútuköst og vanþakklæti
fyrir sína fyrirhöfn.
Svo ætla.ég að minnast svolít-
ið meira á hátíð þá, sem kölluð
var afmælishátíð Nýja-Islands
Sú hátíð atti auðvitað að fara
fram í landnámi Sigtryggs, því
engum blöðum þarf um það að
fletta, að það er fyrsta landnám
í Nýja-Islandi. Landblettur sá
á suðurbakka Islendingafljóts
beint á móti landnámi Sigtryggs
var skírður Gimli, og hafði ver-
ið ákveðið að þar skildu íslend-
ingar slá tjöldum þegar þeir
hefðu náð sínum áfangastað, og
var staðnum nafn gefið af hin-
um frækna landnámsmanni,
Ólafi frá Espihóli, á leiðinni frá
Moorehead til Winnipeg. En 1
stað þess að halda áfram ferð
sinni, þá tók það innflytjend-
urna fjórar vikur að rífast út af
heyleysi, sem aldrei hefði þurft
að vera. .Hefðu þeir haldið ferð
sinni áfram í staðinn fyrir að
slæpast þennan tíma í Winni-
peg, hefðu þeir getað verið
komnir til Fljótsbygðar í sept-
embermánaðarlok; hún beið
þeirra með hin fögru og grösugu,
engi, sem stóðu græn fram í
snjóa og íslendingafljót fult af
fiski. I staðinn fyrir það urðu
þeir að nauðlenda við hina
hrjóstrugu strönd Víðinesbygð-
ar, — enda engin furða þegar
það er athugað, að þeir leggja
af stað frá Winnipeg foringja-
lausir og ósammála og alt lend-
ir í rifrildi og handaskolum, því
þó John Taylor væri valmenni,
þá skorti hann þá forustuhæfi-
leika, sem þurfti til að stjórna
þessum rifrildisgjarna öreiga-
lýð.Um það farast hinum ágæta
og frækna landnámsmanni, Ste-
fáni Eyjólfssyni, orð á þessa leið:
„Nú var ekki Sigtryggur til að
drífa alt áfram; hann var úti á
íslandi“. Illu heilli hafði Can-
adastjórn ráðið hann til að
sækja fleiri innflytjendur til ís-
lands. Ef hann hefði verið með
þessum hóp, hefði engin hung-
ursneyð eða skyrbjúgur orðið
fólki að bana. Sigtryggi var
ekki tamt að raupa af sjálfum
sér, en það sagði hann mér
sjálfur, að það hefði verið sín
mesta yfirsjón að fara þá til ís-
lands, því með stjórnarlánsfénu,
og landskostum Fljótsbygðar,
hefði þeim getað liðið vel ef
þeir hefðu drifið sig þangað í
tæka tíð, og sagðist hann hefði
drifið hópinn áfram, svo þeir
hefðu getað aflað heyja, svo að
ekki hefði þurft að rifta kúa-
kaupum þeim, sem hann gerði í
landkönnunarferð sinni. —
Vissulega hefðu guðsþjónust-
ur þær, sem fram fóru í sam-
bandi við þessa svokölluðu land-
námshátíð, átt að fara fram *
kirkjum þeim, sem standa á
landnámi Sigtryggs, og auðvit-
að hefðu sóknarprestar Nýja-
íslands átt að stjórna þeim í
sínu prestakalli. Ef fram hjá
þeim hefir verið gengið við
þetta tækifæri, þá hefir nefnd-
in sýnt þeim fáheyrðan dóna-
skap.
Annars var það aðdáanlegt
hvað ræðumenn dagsins forðuð-
ust að minnast á Fljótsbygð og
Sigtrygg. Séra Philip Pétursson
minntist allra staðanna nema
Lundar-þorps, sem var höfuð-
ból Fljótsbygðar. Thorbergur
Thorvaldson segir í sinni ræðu,
að 50 búendur hafi verið eftir í
Nýja-íslandi og 17 af þeim hafi
búið á 30 mílna strandlengju, en
hvar voru hinir 33? Hann segir
að hugsjónin að mynda nýtt Is-
land sé þá dauð; hann segir að
nýgræðingsskógur vaxi í flest-
um rjóðrum, og Nýja-ísland
móki í frumskógunum þar til
nýjar innflutningsöldur komi
frá íslandi.
Þetta er hinn mesti misskiln-
ingur. Aldrei var hugsjón þeirra,
sem kyrrir sátu, ákveðnari en
þá, að mynda nýtt ísland. I
Fljótsbygð einni bjuggu 40
bændur hlið við hlið, ákveðnir í
að mynda nýtt ísland, og hopa
aldrei af hólmi, þó að þá angraði
flugur og for. Þegar þeir, sem
June 16 here is June 17 in Ice-
land! Please underscore and
reserve the former date on your
calendar, for it is at 7 o’clock in
the evening of this date that we
of Northern California wish to
commemorate the meaning of
June 17.
Since our last Picnic, a Com-
mittee on Preparations and
Arrangements has been busy
planning for a Dinner-Dance
evening. They now report that
the place of meeting has been
decided upon. As they must give
a minimum guarantee of 150
persons to the proprietor of the
Kitchen and the Hall, the Com-
mittee is urging each one of you
to send in the number of your
reservations at once. We expect
an attendance of over 200!
Tickets will be sent to you as
soon as your orders come in.
Mail your check to 1152 Laurel
St., Berkeley 8, NOW, along
with your request for HOW
MANY.
The Chairman of your JUNE
17 Committee for this year is
Mr. Ingvar M. Thordarson of
Oakland. He is being ably assist-
ed by Mrs. Walter Downie, Mrs.
Edgar Knight and Thor Blondal
for the S.F. side of the Bay, and
Mrs. Sigga Bononys and Mrs.
William Herman for the East
Bay. After much inquiry on both
burtu fóru, kepptust við að taka
pjönkur sínar, þá kepptust Fljóts
búar við að ryðja skóg, hreinsa
brautir og byggja sér hús, sem
talin voru hæfilegir mannabú-
staðir, og stóðu í þeim stórræð-
um að byggja sögunarmyllu og
gufuskip; túnblettir þeirra fóru
stækkandi og gripasafn þeirra
vaxandi. Og á þeim árum urðu
þeir sæmilega sjálfbjarga. Þeir
létu ekki ágirndina hlaupa með
sig í gönur. Þeir voru ánægðir
með þann nlut, sem Drottinn
hafði úthlutað þeim, og þeir
undu glaðir við sitt.
Að innflutningur sá, sem
hófst síðar meir, hafi átt nokk-
urn þátt í aukinni velmegun, er
alls ekki rétt. Þeir, sem síðar
komu, voru jafnvanmáttugir að
berjast við þau öfl, sem hindr-
uðu hraðar framfarir, eins og
hinir, sem fyrir voru, urðu þeir
því að sætta sig við sömu kjör,
þar til járnbrautin kom inn í
bygðina. En tvímælalaust ber
Fljótsbúum og Strandlengjubú-
um heiðurinn af tilveru Nýja-
íslands, því ef þeir hefðu ekki
haft meira þrek og staðfestu en
hinir, sem burtu fóru, þá hefði
ekki neitt Nýja-ísland verið til,
og tvímælalaust má þakka Sig-
tryggi Jónassyni að Nýja-ísland
lagðist ekki í eyði, því þegar
mest reið á, neytti hann allrar
sinnar orku til að gera bygð
þessa að hæfilegum mannabú-
stað. Sömu þakkir eiga þeir
skilið, sem kyrrir sátu á Strand-
lengjunni. En einkennilegt fanst
mér það, að ég sá ekki mynd af
Jónasi Stefánssyni samhliða
Einari Jónassyni og Guðna
Thorsteinssyni, þó var Jónas sá
maður, sem lengst allra land-
námsmanna bjó á Gimli, og bar
þar beinin og var tvímælalaust
einn hinn vaskasti maður í hópi
landnámsmanna, búinn bæði
andlegri og líkamlegri atgerfi
svo af bar. En þó hinir væru
hinir mestu ágætismenn, þá var
sá ljóður á ráði Einars, sem
landnámsmanns, að hann flaut
burt með útflutningsstraumn-
um, og kom ekki til baka fyr en
laust fyrir síðustu aldamót, en
Guðni tilheyrir hinu síðara
landnámi. Og sjálfsagt hefði það
ekki verið nein goðgá, að hafa
myndir af John Taylor og Frið-
jóni Friðrikssyni, en ekki kom
eg auga á mynd af þeim; ef svo
hefir verið, að mér hafi yfir-
sést, bið eg afsökunar á því
eftirtektarleysi mínu. —
—Framhald
sides of the Bay, they have de-
cided that the best place for us
this year is to be found at
ANGELO’S, 4307 San Pablo Ave.
Emeryville. ANGELO’S is lo-
cated 2 blocks north of the 40th
Ave. Key System station and in
the same block as the Oaks
Baseball Stadium. If you come
by car it is 3 blocks from Mac-
Arthur Blvd. north on San Pablo
Avenue.
The menu is choice, the Pro-
gram brief, and the after-Dinner
music which will be provided
by an Orchestra will be positive-
ly swooning!!! All this enter-
tainment will cost only $3.50 pers
person. Come at 7 p.m. and stay
till 1 a.m. WELCOME, young
and old. This means YOU.
* * *
Our Community Cradle Roll
kéeps on growing. The last one
on the Roll in March was not
named, so with him we start!
To Fred and Anna Koeberle
on March 15, a son, George Ing-
var.
To George and Helen Good-
man on March 20 a daughter,
Marian Elizabeth to be baptized
on Sunday, May 13.
To Dr. Larry and Gwen Arn-
stein on April 6 a son, Lawrence
Douglas.
To Bud and Lilja Costello on
April 25 a son, Bruce Anthony.
To Mr. and Mrs. John A. Free-
man on January 19, a son, Lynn
Roger.
To Francis and Evelyn Young
on January 26, a daughter, Ju-
dith Ann, baptized on Sunday,
May 6.
We heartily congratulate the
parents of these precious bundles
which have come to enrich their
home-lives. Best wishes and
prayers.
* * *
On May 5, Mrs. Inger Ostlund
and her daughter, Mrs. Liv Odd-
son flew east bound. Liv is
taking her vacation of three
weeks and “Besta” expects to
make the rounds of relatives in
and around Chicago, Milwaukee
and New York, returning in Au-
gust. We hope she will make the
August Picnic on the 26!
* * *
On May 5, a No Hostess Party
was enjoyed by all at the home
of Mr. and Mrs. Sid Edwards.
We really don’t know the origin
or meaning of such a Party, but
everybody who attends is NOT
supposed to be a Guest. No Hos-
tess and No Guests, just every-
body makes the best of it and
has a good time in spite of him-
self and everybody else!
Whether this interpretation be
right or wrong really doesn’t
matter, the IDEA is good!
* * *
On May 7, Mr. and Mrs. An-
drew Danielson of Blaine, Wash.,
surprised us with a Breakfast
Visit. They were on their way to
Los Angeles on a holiday trip
combined with promoting inter-
est in the support of our Old
Folks Home, SKALHOLT at
Blaine, Wash.
* * *
On May 11, Steinun Asdis
Eyjolfsdottir arrived from Rvik.
She is a sister of Mrs. I. M.
Thordarson (Kristin) and Lolo
Eyjolfs of Oakland . . . Welcome
to California, Dia!
* * *
On April 2, Kristinn G. Brand-
son (Chris) died at the Univer-
sity Hospital in San Francisco.
He was laid to rest at the Bel-
mont Memorial Park, Fresno, on
April 4. Blessed be his memory.
—We had come to know Chris
quite well and valued his friend-
ship very highly. He had re-
cently become chief engineer
and manager of the Kerchoff
Electric Power Station at Au-
berry. Mrs. Brandson (Olof) to-
gether with their youngest
daughter, Joan Ingrid has come
to live with their eldest daughter
and son-in-law, Maria and John
Sause in San Francisco. Their
second daughter, Ada Isabel is
married to David Eskridge at
Seattle, Wash.
* * *
Steinthor Jon Gudmunds
graduates from Berkeley Hi on
June 13. Congratulations! He is
outstanding as a Sports Announ-
cer and we expect to hear more
about him as he goes on through
University.
* * *
Please note that the June
Picnic is herewith called off be-
cause of our June 17 Affair on
tþe 16th. July being our off-
month, we hope to have our
Summer Picnic in the garden on
August 26. Don’t forget!!!!
* * *
Wreckers or Builders
I watched them tearing a build-
ing down,
A gang of men in a busy town.
With a ho-heave-ho and a lusty
yell '
They swung a beam and a side
wall fell.
I asked the forman, “Are these
men skilled,
As the men you’d hire if you
had to build?”
He gave me a laugh and said,
“No, indeed!
Just common labor is all I need.
I can easily wreck in a day or
two
What builders have taken a year
to do.”
And I thought to myself as I
went my way,
Which of these two roles hyve 1
tried to play?
Am 1 a builder who works with
care,
Measuring life by the rule and
square?
Am I shaping my deeds with a
well made plan,
Patiently doing the best I can?
Or am I a wrecker who walks
the town
Content with the labor of tearing
down?
☆
May we all be Builders to-
gether on God’s Earth.
Very sincerely,
Rev. and Mrs. S. O. Thorlaksson.
Ókunnur maður kom inn í
kirkju undir miðri messu, og
settist á aftasta bekk. Eftir dá-
litla stund fór hann að vera ó-
rólegur. Hann hallaði sér að grá
hærðum manni, sem sat við hlið
hans og spurði:
„Hvað er hann búinn að préd-
ika lengi?“
„Svona þrjátíu til fjörutíu ár,“
var svarið.
„Þá ætla ég að bíða,“ ákvað
hinn ókunni. „Hann hlýtur að
vera bráðum búinn.
Dagsetur
I guðsfriði, dagur
gullfagur,
með geislandi brá!
kveðjandi land og lá!
náttarmi bundin
er bjarta mundin
við breiðan sjá.
Breiddir þú arma
um blómstrandi grund,
fjörgandi lýða lund;
sendir hljómkliðinn
himinliðinn
á hýrri stund.
Líð þú að hafi,
Ijósgjafi,
um loftdjúpið blá!
Þú ert mér floginn frá.
Svefnarmi bundin
blíðvarma
með sqmarsins brá!
Ég mun þig aftur sjá
með æskuroðann,
ylgeislaboðann
við austur blá
er blómagrundin
og björkin há.
Vertu sæll, dagur
sólfagur.
L. Th.
tétu bara kylfu ráða kasti og
héldu bara algenga Winnipeg-
^slendinga-hátíð 7. ágúst og köll-
uðu það svo Demantshátíð Nýja-
íslands. Ef þeir rengja þessa
staðhæfingu mína, þá beri þeir
Þessa hátíð saman við fimtíu ára
Látíð Nýja-Islands, sem haldin
Var fyrir 25 árum síðan, sem var
REYNIÐ ÞAÐ-
yður mun geðjast það!
"Heimsins bezta tyggitóbak"
félagi Islendinga í Vesturheimi.
Hann var fyrsti íslenzki þing-
maðurinn í Manitoba. Hann var
fyrsti landnámsmaður Fljóts-
bygðar og einn hinn síðasti land-
námsmaður í Árdalsbygð, svo
naumast verður sagt að landnám
hans yrði endaslept. Og lengst-
an hluta ævi sinnar var haíin
umboðsmaður Canada-stjórnar
og þess vegna vel settur til að