Lögberg - 02.08.1951, Blaðsíða 16

32
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 2. ÁGÚST, 1951
Frægasti
þjóðardrykkur
íslendinga
Framhald af bls. 25
gerð afturreka, þegar kaffieitrið
kemst inn í blóðið, rekin aftur
inn í liðamót og fleiri líkamsvefi.
Hressingin af kaffinu er þá
fólgin í því, að það hreinsar blóð-
ið um stundarsakir, en hér er
bara farið aftan að siðunum, ef
svo má að orði komast, þannig
að í stað þess að veita óhreinind-
unum í blóðinu út úr líkaman-
um, þá rekur kaffið þau inn í
líkamann aftur, líkt og ef stofu-
stúlka legði það í vana sinn að
sópa öllu ryki og úrangi inn
undir gólfábreiður, rúm og stóla,
bak við skápa, myndir o.s.frv.
Þetta er þá leyndardómurinn
við hin „dásamlegu" áhrif kaffi-
sopans. Danskur yfirlæknir, dr.
Jarlöv að nafni, segir: „Kaffið
flytur líkamanum enga orku,
heldur má líkja því við svipu-
högg, sem kemur líkamanum,
líkt og hestinum, til að gleyma
þreytunni um stundarsakir.“
Kaffið er því ekki eins ósak-
næmt eins og flestir ætla. Og í
rauninni er þettá viðurkennt af
almenningi, þótt fæstir játi það
berum orðum. Viðurkenning al-
mennings á skaðsemi kaffis kem-
ur fram í því, að börnum er ekki
gefið kaffi, fyrr en þau eru orðin
nokkuð stálpuð. Og samskonar
viðurkenning heilbrigðisyfir-
valdanna á skaðsemi koffeíns
lýsir sér í því, að framleðendum
coca-cola hér á landi hefir verið
gert að skyldu að láta koffeíns-
innihalds drykkjarins getið á um
búðunum.
Læknar nota koffeín sem lyf.
I venjulegum skammti eru ekki
nema 5—6 sentigrömm (0,05—0,1
gr.), og mesti skammtur, sem
leyft er að gefa, er 20 senti-
grömm (0,2 gr.). Nú eru í tveim-
ur bollum af meðalsterku kaffi
um 0,2 gr. af koffeíni, svo að
þeir, sem drekka kaffi tvisvar
til þrisvar á dag, og tvo bolla
í hvert sinn, fá sem svarar 2 til
3 inntökum af sterkasta koffeíns-
skammti, sem læknum er leyft
að gefa. Sem lyf er koffeínið ekki
notað nema um stundarskair í
vissum sjúkdómstilfellum. En í
kaffi er það „tekið inn“ daglega
árum og áratugum saman, og
sjá allir, hve „ósaknæmt“ það er.
Sá, sem drekkur 5 bolla af kaffi
á dag, neytir því árlega um 180
gramma af þessu sterka eitri.
Nú er ekki því að heilsa, að
koffeínið sé það eina, sem finna
má kaffinu til foráttu. í því eru
um 20 meira og minna skaðleg
efni, sum þeirra sterk eiturefni.
Curt Lenzner segir: „Auk koff-
eínsins er í kaffinu „trigonellin“,
sem er skylt koffeíninu og er
sterkt eiturefni. Þá vill olían í
kaffibaununm, sem gefur kaff-
inu hina sérkennilegu lykt eða
kaffiilm, leysast upp og mynda
eitruð efnasambönd. Þegar kaff-
ið er brennt, myndast t.d. am-
móníak, pyridin, edikssýra, val-
eriansýra, furfurol, fenol og fleiri
efni, sem öll hafa eiturverkanir
á mannslíkamann.“
Þá má ekki gleyma að geta
þess, að í kaffibaununum eru 4
til 8% af barksýru, sem er ein af
orsökum lystarleysis, meltingar-
truflana, magabólgu og maga-
sóra. Sænskur efnafræðingur,
Ivan Bolin, segir svo:
„Þegar kaffi er brennt, mynd-
ast ýms efna sambönd, sem
verka ertandi á slímhúð magans.
Eftir því sem kaffið stendur eða
sýður lengur fer magan af þess-
um efnum út í kaffið og sama er
að segja um barksýruna, sem
einnig ertir slímhúðina. Af þess-
um sökum er kaffið óheppilegur
drykkur fyrir magaveikt fólk, og
enginn ætti að drekka kaffi á
fastandi maga, því að þá er slím-
húð magans viðvæmust.”
Ástæða er til þess að benda
konum og mæðrum á það, að til-
raunir hafa sýnt, að eiturefnin
í kaffinu fara inn í brjóstamjólk-
ina og geta skaðað barnið. Það
hefir einnig sannazt, að kaffið
verkar á kirtlastarfsemi lík-
amans, m. a. á þann hátt, að blóð-
sykurinn eykst. Þá má leiða lík-
ur að því, að kaffið stuðli að
myndun krabbameins, m.a. sér-
staklega að brjóstakrabba í kon-
um. Loks er talið fullvíst, að
heitur matur og heitir drykkir
séu ein aðalorsök að bólgum, sár-
um og krabbameini í vélindi,
maga og sérstaklega í skeifu-
görn.
En hvað á þá að nota í staðinn
fyrir Ijaffið, spyrja menn. Koff-
eínlaust kaffi? Kornkaffi? Te?
Kakó?
1 koffeínlausu kaffi eru sömu
efni og í venjulegu kaffi, að koff-
eíninu undanskildu, eð að við-
bættum öðrum skaðlegum efn-
um, sem notuð eru við koffeíneyð
inguna. Það er því að fara úr ösk-
Með innilegum kveðjum
í tilefni af íslendingadeginum 6. ógúst 1951
THORVALDSON
SUPPLY CO. LTD.
KAUPMENN
RIVERTON MANITOBA
Minnumst
sameiginlegra erfða
á íslendingadeginum
á Gimli, 6. ágúst, 1951
GRANT’S BREWERY LTD.
WINNIPEG MANITOBA
Phone 501 118
ENGRAVING BUREAU LIMITED
unni í eldinn. Um kornkaffið er
það að segja, að við brennslu
kornsins myndast ýmis skaðleg
efnasambönd, líkt og við
brennslu kaffibaunana, svo að
það er engan veginn ósaknæmur
drykkur heldur. í venjulegu tei
eru mörg sömu eiturefni og í
kaffinu og ýms önnur, svo sem
theobromin, og sama er að segja
um kakó, svo að báðir þessir
drykkir eru með öllu óhæfir til
daglegrar neyzlu.
En eru þá öll sund lokuð? Það
.fer eftir því, hvernig menn nota
kaffið. Fyrir þá, sem nota það
sem nautna- eða hressingarlyf,
er ekkert til í staðinn, eina ráðið
fyrir þá er að breyta svo lifnað-
arháttum sínum, að þeir þurfi
ekki á slíkri hressingu að halda.
Þeim, sem drekka kaffi daglega
af vana, og af því að þeir eiga
ekki völ annarra drykkja og
verða af sömu ástæðum að gefa
gestum sínum kaffi, skulu gefn-
ar þessar bendingar:
I 1.—2. hefti Heilsuverndar
1947 eru leiðbeiningar um það,
hvernig menn geta, með lítilli
fyririrhöfn eða tilkostnaði, aflað
sér innlendra jurta, sem hægt er
að búa til úr hina ljúffengustu og
heilnæmustu drykki, og œttu
þeir með tíð og tíma að verða
þjóðardrykkur íslendinga.
Kamillu-te er einnig ágætur
drykkur. Þá má laga meira en
gert er af berjasaft og nota til
drykkjar. Og loks er sjálft vatn-
ið, ómengað vatnið, sem alltof
fáir kunna að meta sem vert er,
þessi blessunarríki og heilnæmi
drykkur, eini náttúrlegi drykkur
manna og dýra, það næringar-
efni, sem menn þurfa mest af en
spara alltof mjög við sig, illu
heilli. Þegar völ er á sítrónum,
eða sítrónusneiðar út í vatnið. Þá
berja safa hinn ljúffengasti og
er berjasafi eða vatn blandað
hollasti drykkur.
Þannig eru úrræðin mörg fyr-
ir þá, sem hafa vilja á því að
bæta drykkjarvenjur sínar og
ráða bót á kaffileysinu, sem
margir kvarta undan. Eru þessar
línur ritaðar þeim mönnum til
ábendingar, og auk þess til mót-
mæla þeirri margendurteknu og
fjarstæðu fullyrðingu, að kaffið
sé ósaknæm nauðsynjavara.
Framangreindar upplýsingar á-
samt ummælum erlendra vís-
indamanna sýna það svart á
hvítu, að hvað sem læknar al-
mennt eða aðrir kunna að segja
um ósaknæmi eða jafnvel nauð-
syn „hóflegrar“ kaffi neyzlu, þá
er sannleikurinn sá, að rétti stað-
urinn fyrir kaffið eða þau efni,
er það hefir að geyma, eru hillur
efnafræðinganna eða lyfjabúð-
anna, en ekki eldhússkápar hús-
mæðranna. —Tíminn, 14. júlí
Sjúklingurinn: — Þetta var
ekki tönnin, sem ég ætlaði að
láta draga úr mér.
Tannlæknirinn: — Vertu ró-
legur, ég er að koma að henni.
Bæjataf á íslandi
komið út á ný
Komið er út á vegum Póst- og
símamálastjórnarinnar rit, er
nefnist Bæjatal á Islandi. Flytur
það skrá yfir sýslur, kaupstaði og
kauptún og þorp með 300 íbúa og
yfir, ásamt mannfjölda í þeim ár-
ið 1950, skrá yfir hrepa, skrá
yfir bæi, bæði í stafrófsröð og
eftir sýslum og hreppum, og skrá
yfir póstöfur og póstafgreiðslur.
Bæjatal á Islandi var fyrst gef-
ið út í Kaupmannahöfn árið 1885.
Póststjórnin á íslandi gaf það síð
an út árið 1915 og aftur 1930. Er
hin nýja útgáfa því sú þriðja í
röðinni.
UNITED ST0RES Ltd.
Stjórn og starfsfólk
United Stores Ltd., Glenboro,
Manitoba, óskar fslendingum,
tif heilla og hamingju ó 61.
þjóðminningardegi þeirra ó
Gimli 6. ógúst 1951.
★
FREDERICKSON & Co. Ltd.
FRED FREDERICKSON, forstjóri
Glenboro Manitoba
ISLE NDINGADAGURINH
í GIMLI PARK
MÁNUDAGINN 6. ÁGÚST, 1951
F O R S E T I, Séra V. J. Eylands-FJALLKONA. Frú Ingibjörg Jónsson
HIRÐMEYJAR
Mrs. Eline MacLachlan Smith-Miss Jóhanna Nielsen
Skemmtiskrá hefst kl. 2 e. h. Daylight Saving Time Iþróttir byrja kL 11 f. h.
SKEMMTISKRÁ:
9. Minni Islands, ræða, Björn Jónsson,
læknir, frá Baldur, Man.
10. Minni íslands, kvæði, Trausti G. ísfeld
frá Selkirk, Man.
11. Einsöngur, Elmer Nordal, tvö íslenzk
lög
12. Minni Canada, ræða, W. M. Benidick-
son, M.P. frá Kenora, Ont.
13. Minni Canada, kvæði, Gus. Sigurðson,
frá Vancouver, B.C.
14. Karlakórinn.
15. God Save the King
Skrúðganga að landnema minnisvarðanum, Fjallkonan leggur á hann blómsveig. —
Community Singing, kl. 8 undir stjórn Paul Bardal, M.L.A. Kl. 9 dans í Gimli Pavilion,
Jimmy Gowler Orchestra spilar fyrir dansinum. Aðgangur í skemmtigarðinn 50 cent
fyrir fullorðna en fritt fyrir börn innan 12 ára. Aðgangur að dansinum 75 cent.
Gjallarhorn góð. Special Train fer frá Winnipeg kl. 9 f. h. Fer frá Gimli kl. 12 á
miðnætti. íslenzkar hljómplötur, nýkomnar frá íslandi, verða spilaðar að morgninum
og þegar hlé er áður en Community söngurinn byrjar. — Allur tími miðaður við
Daylight Saving Time. — Nýjar kvikmyndir frá íslandi verða sýndar að kvöldinu.
1. O Canada (Karlakórinn og allir syngja)
2. Ó, Guð vors lands (Karlakórinn og
allir syngja)
3. Forseti, Séra V. J. Eylands, setur
hátíðina
4. Karlakórinn syngur undir stjórn A. A.
Anderson
5. Ávarp Fjallkonunnar, Frú Ingibjörg
Jónsson
6. Einsöngur, Elmer Nordal
7. Ávarp gesta
8. Karlakórinn syngur, Gunnar Erlends-
son við hljóðfærið