Lögberg - 27.09.1951, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 27. SEPTEMBER, 1951
7
YÐRANDI
Frá Nemo á Gimli
Það var dag nokkurn að ég og
Philip Grey vinur minn fórum
út á land. Þegar við höfðum
farið nokkrar mílur út frá borg-
inni námum við staðar á fjalls-
röðli einum og gátum þaðan
notið fegurðar náttúrunnar í
allri sinni dýrð. Það var komið
undir haust og tré og runnar
voru klæddir litarskrauti sínu.
Fyrir neðan okkur lá unaðsfeg-
ur dalur, hæðum luktur, var
hann skorinn sundur af mörgum
lækjum. í dalnum miðjum var
lítið vatn, er gildvaxin firrutré,
er uxu þar í hlíðinni, spegluðu
sig í.
Við settumst á gildan trjábol,
sem elding hafði nýlega brotið,
og kvejktum í vindlum. Þá sagði
Philip Grey mér eftirfarandi
smásögu:
Fyrir þremur árum síðan
dvöldum við hjónin vetrartíma í
Suðurfylkjunum. Á heimleiðinni
námum við staðar í borginni
Washington. Sama kveldið var
okkur boðið á dansleík, sem rík-
ur vinur minn hélt. Þar var
mannval mikið, og líkast því að
þar hefði mælt sér mót auður,
gáfur, ættgöfgi og fegurð.
Það sem sérstaklega gladdi
mig var það hvað konan mín
vakti á sér mikla eftirtekt og
aðdáun, og með því að þarna
voru staddir menn frá ýmsum
ríkjum Norðurálfunnar, gafst
henni einnig færi á í samtali að
sanna hvert afbragð hún var að
sér í tungumálum.
Morguninn eftir minntust
blöðin á samsæti þetta, og þar á
meðal á konu mína, og dáðu
mjög búning hennar og skraut-
gripi.
Ég lagði frá mér blaðið og leit
út um gluggann. Laufið á trján-
um var að springa út og vor-
ilmurinn þrengdi sér inn alls
staðar, en þá greip mig heim-
þráin. Ég varð að komast út úr
borginni þó ekki væri nema fá-
eina klukkutíma. Á jafn fögrum
degi varð ég að fara út á land
og anda að mér hreinu og heil-
næmu vorloftinu.
„Heyrðu mér, Emelía!“ sagði
ég við konu mína, „við skulum
eyða deginum úti á Mount
Vernon“. Hún greip tilboðið
tveim höndum og að klukkutíma
liðnum vorum við komin þangað
sem allir Bandaríkjamenn horfa
á með lotningu.
Um kvöldið komum við aftur
til borgarinnar, drukkin af föður-
landsást, og höfðum átt hinn
unaðslegasta dag; en því miður
kom fyrir atvik þá rétt á eftir
sem skyggði algerlega á alla
dýrðina. Við komum að öllu í
herbergjunum eins og við höfð-
um skilið við það um morgun-
inn. Blöðin t. d. lágu til og frá
á borðinu, og allt virtist eins og
bezt varð á kosið.
Við ætluðum okkur að borða
úti í borginni, og gekk konarn
mín þess vegna inn í herbergi
sitt til að hafa fataskipti. Iiún
var hálf þreytt eftir ferðalagið
og sagði við mig um leið og hún
fór:
„Ég vildi, að ég hefði ekki lát-
ið hana Önnu fara heim á undan
mér, því nú þyrfti ég á hjálp
hennar að halda við fataskiptin“.
Ég var þá svo ógætinn að
segja, að ég einmitt hefði verið
að minna hana á það. Hún gekk
út með ásökun í svipnum, en ég
sneri mér að nokkrum bréfum,
sem ég þurfti að svara.
Allt í einu heyrði ég skelfingar
óp. Ég hljóp til dyranna og kall-
aði: „Hvað hefir komið fyrir?“
Emilía stóð á miðju gólfi í her-
berginu náföl og titrandi, og allt
í kringum hana var dreift inni-
haldi úr^tveimur ferðakistum.
„Skrautgripirnir mínir!“ sagði
hún stynjandi.
„Hvað er um þá að tala?“
spurði ég.
„Þeir eru horfnir“, svaraði
hún.
SYNDARI
Ég varð óttasleginn og þagði
um stund. Ekki get ég munað
hvað þá gerðist næst á eftir.
Ég kallaði að sjálfsögðu á
gistihússtjórann, og kvaðst hann
skyldi gera allt sem hægt væri
til að ég fengi aftur þessa horfnu
muni. Annað gat hann ekki gert.
Við höfðum ekki farið eftir fyrir-
mælum, sem auglýst voru á öll-
um herbergjum og hljóðuðu
svo: „Öllum verðmætum munum
skal komið til geymslu hjá gisti-
hússtjóranum, en ekki tekur
hann þá í ábyrgð sína“. — Til-
kynningin um hvarfið var send
lögreglunni, en hún sendi þjóna
sína út samstundis.
Við borðuðum kveldverðinn
seint og með ólyst.
Næstu daga gengu til þess að
leita að gripunum. Það var lofað
fundarlaunum, en hraðskeyti
voru sendar í allar áttir, en ekk-
ert dugði, vorum við því orðin
vonlaus um að dýrgripir þessir
f^ndust nokkurn tíma.
Mánuði seinna var ég staddur
í herbergi mínu, þegar þjónninn
kom inn og sagði að maður væri
kominn, er óskaði eftir að tala
við mig.
„Afhentu mér nafnspjald“
svaraði ég hugsunarlaust og leit
ekki upp úr tímaritinu, er ég
var að lesa í.
„Fyrirgefið!“ sagði þjónninn,
„gesturinn er ekki úr þeim flokki
manna er bera á sér nafnspjöld!“
„Er það betlari?“
„Eða flækingur, herra“, svar-
aði þjónninn.
„Því hleyptuð þér honum inn?
Hefi ég ekki sagt yður að ég vil
engan átroðning af þeim pilt-
um“.
„Ég hleypti honum ekki inn.
Hann kvaðst ætla að bíða á
þrepunum".
„Það kemur ekki til mála að
ég tali við hann, Jenkins, þér
verðið að vera gætnari“.
„Hann virðist annars hugar og
afar dapur í bragði og heldur því
fram, að þér einn getið bjargað
sér“.
„Já, auðnuleysingi“, svaraði ég
og fleygði bókinni sár og gram-
ur yfir því að vera svo tilfinn-
ingalaus að vilja láta reka aum-
ingja þennan í burtu. Hver sem
á bágt, skal ævinlega finna vin
þar sem ég er; svo sagði ég
Jenkins að láta hann koma inn.
Maðurinn kom inn og var
hann mjög óupplitsdjarfur. —
Hann var fremur lítill vexti, en
andlitið og svipurinn ósamúð-
mannlegt. Fötin voru úr grófu
efni og mjög slitin. Einn kost-
hafði hann, sem var mikils virði.
Það var málrómurinn, hann var
svo hljómmikill og hljómþýður
að hann varð að hafa áhrif á
alla.
„Ég bið afsökunar á því,
hversu nærgöngull ég er“. —
Svo hóf gesturinn mál sitt. —
„Ég kem ekki í vanalegum er-
indum, heldur til að leita heilsu-
bótar sjúkri sál minni og opna
hana fyrir verðugum manni“.
Mig undraði orð hans og
spurði:
„Hvers æskið þér?“
„Að tala við yður í einrúmi“.
Áhrifin af málróm hans voru
svo áhrifajjj'k, að þau voru mér
sem skipun. Ég samþykkti og fór
með manninn inn í knattborðs-
stofuna. Þegar þangað kom,
hvarflaði hann augunum í kring
eins og hann væri að rannsaka
hvort við værum einir. Því næst
læsti hann hurðinni og sneri
lyklinum í skránni.
„Má ég líta inn í skápana?“
spurði hann þar næst með hægð,
með svo óumræðilega þýðan
málróm, sem hugljúft barn sem
biður foreldra sína um eitthvað.
Þýðleikinn í málróm hans fékk
svo mikið vald yfir mér, að ég
gat engu svarað. Hann opnaði
hurðirnar að skápunum og litað-
ist um, og þar næst undir borðin,
þóttist hann þá viss í því, að eng-
inn gæti heyrt til okkar. Þá seg-
ir hann:
„Herra Grey! Með því við er-
um hér einir þori ég að tala. Ég
verð að vera varfærinn, því þetta
er trúnaðarmál“.
Hann studdi höndunum báð-
um á knattborðið og horfði á
mig alvarlegur, tók ég þá eftir
því, að honum vöknaði um augu.
„Herra Grey! Ég er þjófur!“
Ég fékk ákafan hjartslátt, þó
ekki væri það af hræðslu, held-
ur málblænum, sem hann lagði
í þessi orð, og mér fannst mig
sárkenna til. Hann endaði setn-
inguna með kæfðum grátekka.
„Aumingja maðurinn“, sagði
ég upphátt við sjálfan mig ó-
sjálfrátt.
„Hafið þér tvöfalda þökk“,
gegndi hann — „og guð blessi
yður fyrir þessi orð“.
Ég held flestir hefðu viknað,
sem hefðu heyrt hann segja
þetta.
„Ég er kominn til yðar“, —
mælti hann ennfremur — „af
því að mannfélagið ber lotningu
fyrir yður, og af því að ég í
eymd minni hefi lengi veitt því
eftirtekt, hversu þér fórnið yður
í þarfir meðbræðra yðar. Árum
saman hefi ég þráð að ná tali af
yður og ausa út tilfinningum
mínum fyrir yður. Menn hafa
reynt að verða mér að liði, en
það hefir ekki lánast. Þá vantaði
kærleikann til náungans og fag-
urt siðferði, en það erti þrjósku
í sál minni og sneri ég við þeim
bakinu yðrunarlaus“.
Hann varð svo viðkvæmur að
tók fyrir mæli hans.
. „Philip Grey! Þér getið bjarg-
að mér. Takið nú vel eftir: Ég
er fæddur á smábýli við sjó, þar
höfðu forfeður mínir lifað frið-
sömu lífi við ráðvanda erfiðis-
vinnu. Við vorum mörg syst-
kini og var það starfi minn í
æsku, að flytja hunang til sölu-
torgs, því að faðir minn stund-
aði hunangsflugnarækt. Ég var
mesti fjörkálfur, en hafðist þó
aldrei ilt að. Þegar ég var 16 ára
dó faðir minn; fóru þá sum af
okkur að vinna fyrir sér, ^n
hvernig fór þá? Ég lenti í stór-
borg og lenti í illum félagsskap.
Mig brast þrek til að standast
freistingarnar . . . .“
Hér slitnaði söguþráðurinn,
því hann fékk ákafa hóstakviðu,
og varð náfölur og sagði mér að
svona kviður fengi hann oft,
hann hefði dregist með hóstann
lengi, annað lungað væri sýkt.
Eftir nokkra þögn hélt hann
áfram^sögunni:
„Móon' mín er enn á lífi og
mig langar mikið til að Sjá hana.
Yður mun reynast erfitt að
skilja hve innilega ég þrái að
heyra málróm hennar. Hún er
orðin háöldruð og blind. Árum
saman hefir hún beðið til Guðs
að ég bætti ráð mitt og sneri á
rétta leið. Fyrir fáum vikum
skrifaði ég póstm|eistaranum og
spurði eftir henm, svaraði hann
á þá leið, að engan meir þráði
að finna hana, því að hann er
ekki eingöngu póstmeistari held-
ur líka mikill trúmaður. Meðal
annars standa í bréfi hans þessi
orð: „Það er mikil gleði á himn-
um yfir hverjum þeim syndara
sem snýr sér“. —
Ég rétti honum hendina og
sagði:
„Leyfið mér að verá" vinur
yðar“, meiru kom ég ekki upp.
Það brá fyrir svo undarlegum
löngunarsvip í andliti mannsins,
þegar hann varðist að taka í
hendina og svaraði:
„Freistið mín ekki. Ég fæ mig
ekki til að taka í hönd yðar, fyrr
en ég hefi gert mig þess verðug-
an, ég hefi ekki lokið sögu
minni“, og hann hélt henni á-
fram á þessa leið:
„Konan yðar tapaði demanti,
armbandi úr saphírum, hár-
skrauti úr smarögðum, úri settu
gimsteinum, tveimur stjörnum,
hálfmána úr demöntum, dreka-
flugu úr ópölum, eyrnaskrauti úr
turkisum og tvöfaldri hálsfesti
stálum því öllu. Það var kæn-
legt bragð af okkur, en við
frömdum stuldinn eftir öllum
reglum íþróttarinnar. Við geym-
um þýfið í Washington. Það var
óhultasti staðurinn. Þjófar, sem
ekki kynnu atvinnu þessa, hefðu
vafalaust leyst upp þessa dýr-
mætu steina úr umgjörðunum,
en við vissum að steinarnir voru
miklu meira virði þar sem þeim
var komið fyrir og sá tími kæmi
að hægðarleikur yrði að segja
þá, eða verða af með þá í öðrum
stórborgum. Við skiptum þýfinu
og féll allt í minn hlut annað en
hálsbandið, það fékk félagi minn,
var það jafn mikils virði. Tim
er ákaflega ágjarn á allar perlur,
og meðan lögreglaj? leitaði 1 öll-
um stórborgunum, lá þýfið vel
geymt í leðurkistu í loftherbergi
í P. stræti. Perlufestin er þar
enn. Nú erum við orðnir ósáttir
og höfum slitið félagsskapnum.
Nokkuð af gripum þessum e^
hér í bænum, en hitt er geymt i
eldtryggum skáp í Boston-bank-
anum, svo ég get afhent yður þá
í dag. Að hálftíma liðnum kem
ég með úrið og armbandið, og
innan viku verður yður skilað
öllu. Ég æski einskis sfrmars en
þess, að þér styðjið mig til að
verða ráðvandur maður“.
Hann var lafmóður, svo hafði
hann borið hratt fram sögu sína,
og nú fékk hann nýja hósta-
kviðu. Ég var orðlaus. Það eina
sem ég gat sagt var það að ég
vildi hjálpa honum.
„Komið þér með hálsbandið,
ef þér getið. Ég gaf konunni
minni það, er við trúlfuðustum,
og henni þykir vænna um það
en allt hitt skrautið“.
„Það er mér kunnugt um“, —
sagði hann og andvarpaði — „því
ég las letrið: „Til Emilíu frá
Philip“. „Ég var líka einu sinni
trúlofaður, og hefði hún lifað
væri ég betri maður“.
„Get ég einnig fengið hálsfest-
ina?“ spurði ég.
„Jái»þér þurfið ekki annað en
senda hraðskeyti til lögreglu-
stjórans, um að hann fari til
hússins No. 103 í P. stræti og
spyrji eftir Charles Merinn — ég
heiti svo — en sé ég ekki heima,
spyrji hann eftir Saney Tim, sé
hann heldur ekki heima, getur
lögreglustjórinn gengið beina
leið upp í þakklefann og þar
undir sænginni mun hann finna
leðurkistuna, önnur læsingin er
brotin. Kistan er bundin saman
með mjóu snæri. Á botni henn-
ar er dagblaðastrangi og innan
í honum er skrínið með perlu-
bandinu“.
„Sögðust þér ekki getað skilað
armböndunum og úrinu í dag?“
„Jú, og hér eru veðsetningarn-
ar“, svaraði hann og dró þær upp
úr vasanum.
„Hafið þér peninga til að leysa
þau út?“
„Ekki sem stendur“.
„Hvað er það mikið?“
„Fimmtíu dalir. Ég get fengið
þá seinna í dag hjá kunningjum
mínum“.
„En ég vil, að konan mín fái
armböndin svo fljótt sem hægt
er. Ég ætla að láta yður fá pen-
ingana“.
„Ég get ekki þegið boð yðar,
herra Grey. Þér verðið að minn-
ast þess að ég hefi játað á mig
stuldinn“.
Ég fékk honum peningana.
„Ég verð kominn aftur eftir
hálfan klukkutíma“, sagði hann,
og í því að hann opnaði hurðina,
leit hann til mín og er hann gat
lesið tortryggni úr svip mínum,
kallaði hann til mín með þess-
um unaðsfagra, töfrandi mál-
róm hálfkæfðum í viðkvæmni:
„Takið peninga yðar og ég
ætla að skilja eftir veðsetning-
arnar, síðar getið þér sent ein-
hvern þjóna yðar og innleyst
munina“. — Hann andvarpaði
þungt. — „Ég sé, að þér trúið
mér ekki“.
Orðin liðu í titrandi bergmáli
um stofuna, og mér fundust þau
Kraftdkarlar ....
hönd fyrir höfuð sér, en eítir
andartak fannst ekki einn ein-
•asti hnífur í hópnum með heilu
blaði, og allar neftóþaksdósir
voru orðnar loklausar. Já, hvar
sem Gustav Mattson gekk sóp-
aði hann í kringum sig með hand
leggjunum og þá myndaðist svo
breiður gangur eftir hann, að vel
hefði mátt aka tveimur tvíeykis-
vögnum samsíða á eftir honum.
Úti fyrir húsinu var gamall og
uppþornaður brunnur. Niður í
hann fleygði hann sextán stykkj-
um, fleiri komust þar ekki fyrir.
Og það skilja sjálfsagt bæði
Söderbom skipstjóri og Eng-
ström, að þar hefir hlotið að
vera fjandans þröngt, að minnsta
að ég væri sakamaður frammi
fyrir dómara.
„Verið þér sælir“, sagði hann
og hraðaði sér út *i göngin. Ég
flýtti mér á eftir honum og dróg
I hann með mér inn í stofuna.
Mér hafði flogið í hug gömlu
orðin: „Það er gleði í himnaríki
yfir hverjum syndara, sem snýr
sér“.
„Ég treysti yður“, mælti ég —
„og er ákveðinn í því að þér
takið við peningunum og ég ætla
að reyna -að hjálpa yður í fram-
tíðinni. Komið þér aðeins með
gripi konu minnar innan hálfs
klukkutíma. Ég bíð yðar hérna.
Á meðan sendi ég hraðskeyti til
lögreglunnar í Washington. Ég
trúi sögu yðar“. —
Það varpaði gleðisvip yfir and-
lit hans, og um leið sýndist hann
allur annar maður. Síðan hneigði
hann sig með lotningu, tók í
hönd mína, snerti hana með vör-
unum og mælti í hálfum hljóð-
um: „Þar er gleði í himnaríki
yfir hverjum syndara, sem snýr
sér“. — Hljómfegurðinni gleymi
ég aldrei.
Þegar hann var farinn, sagði
ég konunni minni söguna, og svo
fórum við að bollaleggja fram-
tíð hans.
Klukkan sló — hálftíminn var
liðinn, svo leið annar klukku-
tími, og við biðum.
Von okkar fór að smádvína.
Ég. barðist milli vonar og ótta,
millum trausts og efa alla nótt-
ina.
Morguninn eftir réð ég af að
fara til lögreglustjórans. Hann
tók á móti mér á einkaskrifstofu
sinni og var hinn viðkunnan-
legasti.
Ég sagði honum frá öllu er
skeð hafði daginn áður.
Þegar ég hafði lokið máli mínu,
hafði engin svipbreyting sézt á
andliti hans. Hann stóð upp og
gekk að stórum skáp, úr annari
hillu hans tók hann ljósmynd af
karlmanni, rétti mér hana og
sagði brosandi:
„Þetta mun hafa verið gestur-
inn yðar“. —
„Já“.
„Herbert Nolton, 41 árs að
aldri, fæddur í Californíu, eitt-
hvert mesta varmenni í öllum
Bandaríkjunum. Gengur undir
nafninu Silfurtunga“.
Framhald
kosti í botninum á brunninum.
En það er nú einu sinni svo,
að þegar einhver byrjar að berj-
ast og á sigri og meðlæti að
fagna, verður hann alltaf meira
og meira upplagður. Það þekki
ég sjálfur frá Hamborg og Lu-
beck og reyndar Genúa líka, frá
því er ég var í mínum beztu
færum. Og nú var Gustav Matt-
son upplagður, fyrir því voru
eiginlega engin takmörk lengur.
Nú fór hann að tína saman steina,
stórgrýti reyndar, og kasta þeim
inn í eldhúsið og herbergið. Og
þoð voru ekki fáeinir molar, sem
hann lét fjúka, nei, þeir skiptu
tugum og hundruðum, það get
ég svarið, svo sannarlega sem ég
vona að komast í himnaríki, en
lenda ekki hjá Húsavíkur-Jóni,
þegar ég hrekk upp af. Og ég get
líka dauðsvarið það, að enginn
steinn var svo smár, að ekki
þyrfti þetta þrjá til fjóra full-
vaxna Norðlendinga til þess að
velta þeim út, því að ekki kom
til mála að bera þá. Jú, Ratan-
búar máttu velta grjóti í sex
daga áður en þeir gátu byrjað
að laga til í herberginu.
En einum steininum komu
þeir aldrei lengra en út í trjá-
garðinn úti fyrir húsinu. Þar
liggur hann, og í hann eru
höggnir bókstafir, sem síðan
hafa verið smelltir gulli: Gustav
Mattson. Það er nafnið mitt, þó
ég væri ekki þátttakandi í þessu,
enda þótt ég væri nærstaddur.
En ég skoðaði það alltaf sem
heiður að hafa verið nærstaddur
þarna. Og nú spyr ég Söderbom
skipstjóra og Anderson og Eng-
strömCHefði Karl XII. eða þessi
Herkúles getað meðhöndlað
sögunarverksmiðjujaxla svona
myndarlega? Ég spyr bara. Og
svarið þið svo. Ég hef verið í
áflogum, þar sem fætur mínir
snertu ekki jörðina í stundar-
fjórðung, — svo þétt stóðum við,
svo einhverja reynslu ætti ég að
hafa í þessum efnum. Og Eng-
ström er kunnugt um, að í Gris-
selhöfn er nýi danspallurinn
byggður með hæfilega miklu
bili á milli plankanna til þess að
blóðið geti runnið svo ört í burtu,
sem þörf krefur, það veit Eng-
ström, svo hann hefir þó nokkra
reynsluþekkingu á hlutunum.
En hvaða þekkingu og reynslu
hafði Karl XII.? Ekki baun. Það
get ég svarið. Ef hann hefði ver-
ið nokkuð kunnugur því, hvað
gerist hér í Skerjagarðirium og
í Norrlandi, þá hefði hann leitað
hingað í fríunum, í stað þess að
lóna og leika sér suður í Rúss-
landi eða hjá Hund-Tyrkjum, ef
hann hefir þá haft nokkurn
smekk fyrir slagsmál“.
„En Mattson, nú spyr ég: Hvað
starfaði Mattson allan tímann,
sem Gustav Mattson barðist?“
„Ég var rétt áðan að segja
Engström, — um það eru þeir
báðir til vitnis Söderbom skip-
stjóri og Ande^son stýrimaður,
— að ég sagðist hafa setið í
gróða í fimmkortaspili. Ef ég
hefði komið á vettvang, hefðu
engin slagsmál þurft að verða.
úr perlum. Ég og Sanley Tim | sem kæra yfir mér, líkast því
Þýtt úr „Familie Læsning.“ ^kal.
E. G.
—VÍKINGUR
Business College Education
In these modern times Business College
Education is not only desirable but almost
imperative.
The demand for Bilfeiness College Educa-
tion in industry and commerce is steadily
increasing from year to year.
Commence Your Business TrainmgImmediately!
For Scholarships Consult
THE COLUMBIA PKESS LIMITED
PHONE 21804
69? SARGENT AV *. WINNIPEC.