Lögberg - 18.10.1951, Blaðsíða 4
4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 18. OKTÓBER. 1951
lögbtrg
OeflB út hvern flmtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG. MAN.
PHONE 21 804
Rritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyrirfram
The ‘'Lögberg” is printed and published by The Columbla Press Ltd.
695 Sargent Avenue. Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Merkilegt og athyglisvert bréf
Svo að segja nýverið veitti Dr. P. H. T. Thorlakson,
formaður framkvæmdarnefndarinnar í íslenzka kenslu-
stólsmálinu, viðtöku bréfi því, sem hér fer á eftir, frá
Einari Sturlaugssyni prófasti á Patreksfirði, en hann
er sá maður eins og þegar hefir verið skýrt frá, sem
gaf háskóla Manitobafylkis hið mikla og sérstæða
blaða- og tímaritasafn, sem nú er á leið hingað vestur,
og verða mun fræðimönnum af íslenzkum stofni, og
vafalaust af öðrum þjóðflokkum líka, sá Urðarbrunnur,
er seint verður þurausinn.
Bréf Einars prófasts er ekki alveg prentað í heilu
lagi, því nokkrir kaflar þess voru einkaeðlis; en það
leiðir afdráttarlaust í ljós mikilvægi gjafarinnar, ber
vott um rausn og ræktarsemi gefanda, og varpar nokkru
ljósi á fjölþætt gildi safnsins, og hið umsvifamikla verk,
sem gefandinn hefir lagt í söfnunina, skrásetningu og
pökkun; eiga íslendingar vestan hafs honum slíka
þakkarskuld að gjalda, er seint verður fullmetin og ætti
að vekja með okkur metnað til traustra átaka um hina
dýrmætu menningararfleifð okkar; og væri þá vel, ef
Einar prófastur mætti nokkura mannsæmd af okkur
þiggja vegna frábærrar vinsemdar í garð okkar og ár-
vekni hans um íslenzk menningarmál. —
Patreksfirði, 21. sept. 1951
Kæri herra, dr. Thorláksson!
Þá er sú stund loks komin, að mér finnst ég geti
andað nokkru léttar en áður, eða framan af þessu
sumri, því að nú er pökkun blaðanna loksins lokið og
sendingin frá mér farin. Reyndist mér það öllu meira
verk en ég þó sjálfur hugði, að ganga frá safninu, og
hefði ég þó átt að vita það mörgum öðrum betur, hvílíkt
verk það er, að lesa saman blöð og skrásetja og pakka.
Byrjaði ég hinn 1. júní í vor, straz og fermingum
og helztu önnum var lokið, að tína saman og pakka
tímaritum og smáblöðum, sem heima voru, og var ég
við það nær óslitið næstu 3 mánuði, eða til 3. sept., en
þá negldi ég aftur og lét járnbinda síðustu kassana og
flytja þá á afgreiðslu á Patreksfirði, og vann ég flesta
daga til kl. 11 og 12 að kvöldi og stundum lengur. — Fór
þó frá á tímabilinu í vísitasíu og til Reykjavíkur vegna
safnsins, og tók það 10 daga.
Vænti ég að sendingin komist óskemmd í hendur
eigenda. Er hvert rit eða blað pakkað inn í maskínu-
pappír og pakkinn límdur aftur og á hann ritað nafn
(tegundarheiti) og árg. og ártöl, og síðan hver pakki
settur í trékassa. Eru sumir kassarnir að vísu ekki svo
sterkir, sem skyldi, en til öryggis lét ég járnbinda þá
alla og negldi 2 merki á hvern kassa, 3 á þá þyngstu,
sem erfiðast er að hreyfa. Kassana varð ég að snapa
saman á staðnum, með því að timbur fékkst ekki í
kassa, til að láta smíða þá sérstaklega, — hefði ég þó
heldur viljað það — þeir hefðu þá litið betur út — verið
samstæðari.
Kassarnir eru 41 að tölu og vógu 3 tonn og 50 kg.
Voru þeir sendir héðan með Lagarfossi hinn 3. sept,
sama dag og ég flutti þá á afgreiðslu.
í fyrsta bréfi mínu til þín (16. marz s.l.) — (skrifaði
aftur í júníbyrjun) gaf ég upp blaða- og tímaritafjöld-
ann ca. 700 alls, en þar af heil (complete) full 400.
Þegar „réttum“ var lokið og allt komið í kassa, höfðu
um 870 blöð og tímarit (tegundir) komið í leitirnar og
eru þar af tæp 500 heil. — Síðan ég sendi safnið frá
mér, eru mér enn að berast smásendingar, svör við
bréfum (pöntunum). Mun ég reyna að koma því síðar
til skila. Alls munu í þessum tæpum 500 heilu tegundum
vera nálægt 4500 bindi, en í þeim blöðum og tímaritum,
sem def. eru, þykir mér ólíklegt að ekki finnist minnsta
kosti 1500 heil eintök (árgangar), og væntanlega mun
ég eitthvað fyrst um sinn reyna að fylla í eyðurnar, ef
ég tóri.
Kassana merkti ég samkvæmt þeirri addressu, er
ég fékk upp gefna (í ágústlok) frá Einari P. Jónssyni,
ritstj. En heppilegra hefði verið að mega senda kassana
til New York — þangað eru tíðari ferðir frá Eimskip;
t. d. hefði sendingin þá getað haldið áfram með Lagar-
fossi, en ekki þurft að setja kassana í land í Réykjavík,
en þar verða þeir að bíða hver veit hað. Er ég skrapp
suður í sumar, ræddi ég við forstjóra Eimskips, Guðm.
Vilhjálmsson, að félagið flytti safnið frítt út, en þá sagði
hann mér, að búið væri þá þegar að ráðstafa því svo að
vestan, og þótti mér vænt um það.
Með því að safnið þarf að liggja á afgreiðslu í
Reykjavík svo og svo lengi (í timburhúsi), varð að
tryggja það einnig gegn eidi — auk sjótryggingar á leið-
inni vestur og þaðan með járnbraut — og tryggði ég það
fyrir kr. 300.000.00. Bar ég það fyrst undir prófessor
Sigurð Nordal, sem þekkir safnið að nokkru, og kvað
hann lægri upphæð ekki koma til greina.
Síðan safnið fór, hefi ég unnið að skrám yfir það.
Er ég þegar búinn með svokallaða kassaskrá, skrá
yfir það, sem er í hverjum kassa, en þeir eru númeraðir
frá nr. 1—41. Því miður gat ég ekki haft aðgreint í köss-
unum heil rit og defect, þ. e. a. s., eingöngu heil rit sam-
^JVttna sgstir — iHiitutug
„Þú eik í stormi hrynur háa,
hamra því beltin skýra frá;
en þegar fjólan fellur bláa,
fallið það enginn heyra má,
en ilmur horfinn innir fyrst,
urtabyggðin hvers hefir misst“.
Það er farið að verða ein-
hvern veginn undarlega
hljótt um sann-íslenzkustu
landnemana, sem óðum
safnast nú til feðra sinna.
Aðeins stutt og greinarlítil
dánartilkynning oftast nær,
og síðan ekki meira um
það. Enda er mér sagt, að
V.-íslenzku blöðin hafi tek-
ið upp þá venju, að selja
rúm fyrir dánar-minningar,
eins og hverja aðra auglýs
ingu. En þetta er illa farið,
því að kannske, ekki sízt,
skyldi tilvera þeirra hvíla
á slíkum annálum, því að
þeir mundu fela í sér all-
greinargóðar heimildir fyr-
ir s ö g u þjóðarbrotsins
vestra, og jafnframt óbrotleg tengsl við sögu heima-þjóðar-
innar.
Ein meðal þeirra landnema, sem nýlega hafa fallið í
valinn, er Anna Sigríður Guðmundsdóttir Sigbjörnsson, er
andaðist að heimili sínu í grennd við Leslie, Sask., 24. apríl
s.l. Hún var fædd á Grund í Jökuldal í N.-Múlasýslu 3. des.
1876. Voru foreldrar hennar: Guðmundur Jónsson, af
Hauksstaða- og Hróaldsstaða-ættum í Vopnafirði, og Anna
Margrét Þorsteinsdóttir, af Melaætt í Fljótsdal. Af fimm
systkinum, sem upp komust var Anna elzt. Hin, sem nú
hafa séð henni á bak eru: Jóna, gift Lofti Jörundssyni, húsa-
meistara í St. Jomes, Manitoba. Þorsteinn, bóndi í nánd við
Leslie, Sask., kvæntur Ragnhildi Jónsdóttur, alþingismanns
frá Sleðbrjót. Páll, einnig bóndi við Leslie, ókvæntur, og
sá er þetta ritar.
Anna dvaldist stöðugt með foreldrum sínum, er bjuggu
á ýmsum stöðum í Vopnafirði, lengst af þó á Rjúpnafelli,
þar til hún var 18 ára, en var síðan meira og minna lang-
dvölum að heiman, m. a. einn vetur í Reykjavík við sauma-
nám, og flutti loks til Ameríku vorið 1903, ásamt Jónu systur
sinni og settust þær systur að í Winnipeg. Þar giftist Anna
veturinn 1904—’05, eftirlifandi manni sínum, Sigbirni Sig-
björnssyni frá Ytra-Núpi í Vopnafirði, ágætum dreng og
atgjörfis-manni, svo miklum, að ég minnist ekki að hafa
séð svo karlmannleg handtök til nokkurs manns. Bjuggu
þau í Winnipeg þar til haustið 1908, að þau námu land í
grennd við Leslie, sem fyrr getur, og bjuggu þar ætíð síðan.
Þeim hjónum varð sjö barna auðið, og af þeim komust
sex til fullorðins aldurs: Guðrún, dáin fyrir nokkrum árum;
Anna, Sigurbjörg, Sigurbjörg, Guðmundur, Gyðríður Ste-
fanía og Soffía. Þá hafði Önnu fæðst sonur á undan hjóna-
bandi, og er það Ingvar Haukur, hinn góðkunni listmálari
á Akureyri.
Anna sáluga var sjaldgæf kona, og kom það snemma í
ljós. Þegar á unglingsaldri var hún mjög á orði fyrir væn-
leik og ýmsa atgjörfi. Hún þótti falleg svo af bar og var,
auk þess hraðgreind, þjóðhagi til handanna og prýðilega
hagmælt. Orti hún marga hnyttna bögu og enda bragi á
meydómsárum sínum, heima á Rjúpnafelli, um eitt og ann-
að, sem til féllst, og vitnaði það flest um meðfædda kímni-
gáfu í ríkum mæli. Það, m. a., olli því, að hún varð mjög
eftirsótt og átti víða vinum að fagna. Það er því ekki ólík-
legt að hana hafi dreymt stóra drauma á þeim árum, því
að lund hennar var stórbrotin og mikil fyrirferðar. En stóru
draumarnir rætast margvíslega, og oftast með öðrum hætti
en þeir voru dreymdir, enda verður mat hins fullorðna og
þroskaða á gildi hlutanna nokkuð á annað veg en fyrrum.
Og stórbrotin lund og sterk skaphöfn hefir ætíð ráð á að láta
draumana rætast á vissan hátt, enda fer það mjög að
sköpuðu.
Anna varð, það sem kannske er mest um vert að öllu
athuguðu, húsfreyja í sveit, stórbrotin rausnar- og sæmdar-
kona, því að annað gat aldrei orðið úr henni, hverja stöðu
í mannfélaginu sem hún hefði skipað. Og með samhentan
mann við hlið vitnaði heimili þeirra hjóna sífellt um rausn
og ríkidæmi, jafnvel mitt í fátæktinni, sem stundum mun
hafa sorfið nokkuð-að, einkum framan af. En það eru eink-
u mslík heimili, sem eiga skilið að vera kennd við risnu,
og þá í þess orðs fyllstu og beztu merkingu.
Þá var Anna mjög sinnandi íslenzkum félagsmálum í
sínu nágrenni, bæði safnaðar- og þó einkum þjóðræknis-
málum, og aðsópsmikil á þeim vettvangi, eins og hvarvetna
er hún kom við sögu, því að hún kynnti sig í hvívetna, sem
stórgáfuð og mikilhæf atkvæða-kona, og áhrif frá slíku fólki
seytla víðar en nokkur veit, þótt ekki flæði þau yfir mann-
fólkið í neinum iðuköstum.
Það mun því ekki einungis hafa verið heimili hennar
og nágrenni, sem missti ilm við fráfall hennar, heldur þjóð-
stofninn allur.
Akureyri, 18. ágúst 1951
Björgvin Guðmundsson
Bjarni Thorarensen
Frú Anna Sigbjörnsson
Gufuþrýstingur í borholum á
Nómaskarði vex sífellt
Unnið að holu auslan í skarðinu
núna og er hún orðin 38 m. djúp.
Það er þriðja holan.
Frá fréttaritara Tímans
í Mývatnssveit.
Jarðborun eftir brennisteins
gufu heldur enn áfram við
Námaskarð í Mývatnssveit,
og er nú verið að bora þriðju
holuna þar í sumar. Svo
kynlega hefir nú brugðið
við, að gufuþrýstingurinn í
borholu frá í sumar hefir
sífellt farið vaxandi eftir að
við hana var hætt.
Holan, sem nú er verið að
bora, er austan í Námaskarði
litlu ofar í hlíðinni en hin fyrri
á þessum slóðum. í gær var hola
þessi orðin 38 metra djúp, en þó
ekki komið niður í berglag holu
þeirrar, sem varð að hætta við
isökum hins mikla gufuþrýst-
ings.
Borun þessarar síðustu holu
hefir gengið allvel og gufugos
ekki verið svo mikil enn, að til
vandræða hafi horft. Verður
haldið áfram við þessa holu fram
eftir hausti eftir því sem veður
og aðrar aðstæður leyfa.
Gufuþrýslingurinn vex.
Eins og fyrr hefir verið skýrt
frá, varð að hætta við holu þarna
austan skarðsins 1 sumar þegar
hún var orðin 30 til 40 metra
djúp, vegna þess, að gufuþrýst-
ingurinn var orðinn svo mikill.
En svo undarlega hefir brugðið
við, að þrýstingurinn hefir sí-
fellt farið vaxandi eftir að við
hana var hætt. Fyrir hálfum
mánuði, er hann var síðast mæld
ur reyndist hann 9 lestir, en hef-
ir enn vaxið að dómi þeirra, er
með þessu hafa fylgzt.
—TÍMINN, 14. sept.
an í kassa og defect sér í kassa, heldur eru heil og
defect saman í kassa. — Var hvorttveggja, að ég hefði
þurft meira pláss en ég átti ráð á við niðurpökkun og
meiri tíma, ef hvað hefði verið sér, og svo réði einnig
það, að ég valdi pakkana í hvern kassa eftir því, hvað
bezt rúmaðist í kassanum. En hvert rit er sjálfstætt og
sér í pakka, nema smáblöð, þau eru víða 3—6 eða fleiri
tegundir saman í umslagi eða pakka; þó eingöngu heil
saman í pakka og í öðru lagi defect saman í pakka.
Kassana merkti ég svo jafnóðum og þeir urðu fullir,
en lauslega. Hafa merki (nr.) fallið af 3 kössum hjá
mér, og minnir mig að það séu kassarnir nr. 14, 18. og
31. Þessi nr. kunna að hafa ruglast innbyrðis, — þann-
ig, að það, sem sagt er í kassa nr. 14. kann að vera í
kassa nr. 18 eða 31 o. s. frv., en það rétta sést, þegar
kassarnir verða opnaðir.
Skrárnar yfir safnið, kassaskrána, skrá yfir heilu
blöðin og aðra yfir þau, sem eru defect, sendi ég síðar,
er þær verða tilbúnar, en það verður ekki í þessum máh-
uði, og vinn ég þó að þeim öllum stundum, er ég má,
og venjulega fram yfir mið-nætti.
Vænti svo að sendingin komist heil og óskemmd
tii ykkar og verði að þeim notum, sem ég meinti.
Bið ég þig að koma þessum framanskráðu upplýs-
ingum til þeirra, er um safnið fjalla.
Kveð þig svo með vinsemd og virðingu.
Þinn einl.
Einar Sturlaugsson
Geo. FRITH
for
SCHOOL TRUSTEE
(WARD 2)
Experienced Teacher
Universiiy Graduaie
R.C.A.F. Veieran
Properiy Owner
Defence Indusiries wroie:
“Mr. Frith secured a good
knowledge of organization and
modern personnel practice.”
Það er gott að vita „sig öruggan“ eftir 65! . . .
. . . Með aðsloð Canadian Governmeni Annuity
Er að því dregur vegna aldurs að draga sig i hlé, er ánægjulegt.
að vita trygt um hag sinn. Skynsamlegt er að kaupa Canadian
Government Annuity. pað er bezta og tryggasta leiðin til fram-
tiðar öryggis. Peningar yðar eru trygðir með ábyrgð Canada-
stjórnar . . . og tekjurnar endast ævilangt.
Kaupið Canadian Annuiiy þegar í siað!
og sannfærisi um hvað það kostar lílið
MONTHLY PREMIUM FOR AN ANNUITY
OF $100 A MONTH STARTINO AT —
AGE 65 AGE 60
AGE MEN WOMEN MEN WOMEN
21 i$12-84 $15.00 $ 18.48 $ 21.12
25 15.24 17.64 22.08 25.20
30 18.96 22.08 28.08 32.16
35 24.12 l 28.08 36.60 41.88
40 31.44 36.60 49.68 56.88
45 42.60 49.68 71.76 82.08
50 61.56 71.64 116.40 133.20
ANNUITIES BRANCH
The Director, Canadian Government Annuities,
Department of Labour, Ottawa. (Postage Free)
Please send me information showing how a Canadian Government
Annuity can bring me security at low cost.
My name is.............................................................
(Mr./Mrs./Miss) |
I Iive at..............................................................
...................................Date of Birth.......................
Date when Annuity to start..................Telephone..................
I undcrstand that the information I give will be held confidential
FL