Lögberg - 29.11.1951, Blaðsíða 4

4
Högbcrg
GefiB Ot hvern íimtudag a£
THE COLUMBIAPRESS LIMITED
695 SARGENT ÁVENUE, WINNIPEG, MANITOBA
Utanáskrift ritstjórans:
BDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 21 804
Rritstjóri: EINAR P. JóNSSON
Verð $5.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Lögberg” is printed and published by The Columbia Press Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada.
Authorized as Second Class Mail, Post Office Department, Ottawa
Straumhvörf
%
Sá atburður hefir nú gerst, er veldur straumhvörf-
um í þróunarsögu okkar Vestur-íslendinga, og getur
jafnframt, ef alt skeikar að sköpuðu, haft varanleg á-
hrif á andlegt landnám íslenzka kynstofnsins í heild;
er með þessu átt við stofnun hinnar íslenzku fræðslu-
deildar við Manitobaháskólann og komu hins fyrsta
prófessórs, Finnboga Guðmundssonar, er það vanda-
sama hlutverk hefir fallið í skaut, að skipuleggja þessa
mikilvægu kenslustarfsemi; með þessu hvorutveggja
hefir fagur og glæsilegur draumur ræzt, sem orðið hefir
samferða íslenzka landnáminu vestan hafs frá þeim
tíma, er íslenzkir landnemar fyrst stigu hér fæti á land
fyrir liðugum sjötíu og sex árum; vitaskuld voru draum-
arnir á fleiri en einn veg, þó sá væri vafalaust íhyglis-
verðastur, er laut að æðri mentun niðjunum til handa,
og þá ekki sízt með hliðsjón af fræðslu í íslenzkri tungu
og bókvísi; að þannig yrði um hnúta búið, var frum-
herjum okkar heilagt metnaðarmál; þeir höfðu sótt í
fornbókmenntirnar sinn andlega styrk, og þeir gátu
ekki til þess hugsað, að niðjarnir færi slíks aflgjafa á
mis, eða slitnuðu úr sambandi við uppruna sinn; marg-
háttaðar tilraunir hafa verið gerðar frá upphafi hins
íslenzka landnáms í þessari víðfeðmu álfu, til að vernda
hina tignu tungu'okkar og aðrar dýrmætar menningar-
erfðir; ekki verður annað með réttu sagt, en nokkuð
hafi unnist á, þótt betur hefði mátt vera, ef fyr hefði
náðst fullkomin eining um okkar megin áhugamál; en
á þessu varð tíðum misbrestur og þess vegna stóðum
við að óþörfu berskjaldaðri en ástæða var til; þó kom
þar að, er dýrkeypt reynsla færði' okkur heim sanninn
um það, að einungis með samstiltum átökum mætti
okkur auðnast að hrinda nokkurum nytjaverkum í fram-
kvæmd; hih lærdómsríka eining, sem náðst hefir meðal
Vestur-íslendinga varðandi kenslustólsmálið, tekur af
óll tvímæli í þessu efni, og þess vegna erum við nú kom-
in yfir örðugasta hjallann og drögum léttar andann en
áður var. —
„Sameinaðir stöndum vér, sundraðir föllum vér“.
Og nú er nýi prófessorinn kominn íslenzka mann-
féláginu vestan hafs til óumræðilegs fagnaðar.
i
Fram undir þann tíma, er íslenzka fræðsludeildin
byrjar kenslustarfsemi sína, mun Finnbogi prófessor
að viturlegri tilhlutan hins mikilhæfa Váskólarektors
okkar, Dr. Gillson’s, ferðast vítt um bygðir Íslendinga,
kynna sig sjálfan og kynnast hugsunarhætti fólks af
íslenzkum stofni hvar, sem leið hans liggur; er óhjá-
kvæmilegt, að slíkt leiði til þjóöræknislegrar vakningar
og stuðli raunverulega að gengi kenslustólsins, og hefir
þá ekki verið til einskis barist. —
Frá ætterni Finnboga hefir áður verið svo skil-
merkilega skýrt, að óþarft er þar nokkru við að bæta
á þessu stigi inálsins; hann er kominn af gáfuðum og
göfugum foreldrum og sver sig greinilega í ætt.
Finnbogi prófessor er kornungur maður, aðeins
tuttugu og sjö ára að aldri; hann á glæsilegan námðferil
að baki og lauk kennaraprófi í íslenzkum fræðum við
Háskóla ísla/ids 1949 með fyrstu ágætis einkunn, og
gerðist þá brátt kennari við Mentaskóla Reykjavíkur;
og það var fagur.vitnisburður, sem Pálmi Hannesson
rektor bar honum bæði sem kennara og drengskapar-
manni, en ummæli hans voru nýlega birt hér í blaðinu.
Við þurfum á Finnboga prófessor að halda og hann
þarf líka á okkur að halda; við þörfnumst hans sem
fræðara og forustumanns við hina nýju kensludeild, en
hann þarfnast samúðarríks skilnings af okkar hálfu;
það má ekki gleymast, að hér á ungur maður í hlut, sem
tekst á hendur mikið ábyrgðarstarf í okkar þágu; við
megum hvorki vera of kröfuhörð né heimtufrek; við
megum ekki íþyngja honum með ræðuhöldum á sam-
komum, sem svo oft hefir brunnið við, er um var að
ræða gesti af Fróni; þess gerist heldur engin þörf, þar
sem flestum Vestur-íslendingum mun veitast kostur á
að heyra hann og sjá á kynningarferðum hans um
bygðarlög okkar.
Finnbogi prófessor, þessi gáfaði og prúði maður,
er okkur öllum aufúsugestur; og við vonum, að þó hann
sé nýlega farinn að heiman og sakni vafalaust margra
hluta þaðan, þá verði hann þess að minsta kosti að
nokkru var, að hann sé kominn í frænda og vinahendur.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. NÓVEMBER, 1951
Magnús Ásgeirsson fimmtugur
MAGNÚS ÁSGEIRSSON réðist
ekki á garðinn, þar sem hann
er lægstur, þegar hann valdi sér
ljóðaþýðingar að listrænu við-
fangsefni. Til þess þurfti mikla
dirfsku. En hann var vandanum
vaxinn. Hér verður engu um
það spáð, hvort hann hljóti sömu
viðurkenningu sögunnar og
snjöllustu fyrirrennarar hans,
þegar stórsjór tímans hefir skol-
að burt öllu öðru en því, sem
varir frá kynslóð til kynslóðar.
Hitt er óumdeilanlegt, að
Magnús hefir náð árangri á borð
við hugkvæmnustu og hagvirk-
ustu snillinga íslenzkrar ljóð-
listar í að túlka stíl, blæ og
myndir erlendra meistara, sem
margir munu skipa bekk hinna
útvöldu í framtíðinni. Beztu
ljóðaþýðingar hans bera honum
vitni sem frábærum völundi í
smiðju málsins og ljóðsins.
Ljóðaþýðingar Magnúsar eru
ærið miklar að vöxtum. „Þýdd
ljóð“ eru 1 sex bindum, og við
þau bætast „Meðan sprengjurn-
ar falla“, þýddu kvæðin í „Síð-
kveldi“ og sitthvað í tímaritinu
„Helgafelli“. Magnús hefir glímt
við þá þraut að þýða marga langa
ljóðaflokka og mun enn standa
í slíkum stórræðum. Undirritað-
ur spáir því þó, að þýðingar
hans á smærrí kvæðunum lifi
lengst og staðhæfir, að þær hafi
haft blessunarlegust áhrif. —
Magnús hefir þýtt eftir fjöldann
allan af erlendúm skáldum og
sér í lagi lagt rækt við fulltrúa
hins nýja tíma. Ljóðaþýðingar
hans hafa verið eins og stór op-
inn gluggi, sem snýr ýmist í
suður, austur eða vestur, en allt-
af í áttina til siðmenningarinnar,
nýbreytninnar og þróunarinnar.
Inn um þann .glugga hefir
streymt andblær nýrrar aldar og
borið hingað ilminn af ungum
gróðri í heimsríki ljóðagerðar-
innar, en feykt á brott skúmi og
lognmollu og valdið dýrðlegri
gerbreytingu eins og þegar glað-
ir geislar hrekja skugga á flótta
í heillandi morgunsári. Og þetta
hefir orkað meira en flesta
grunat. Frásagnarstaglið er óð-
um að hverfa úr ljóðum þeirra
samtíðarskálda, sem eru lifandi
fólk en ekki bókmenntalegar
afturgöngur. Kvæði þeirra
geyma myndir og hugblæ í stað
þess að vera lágkúrulegar endur-
sagnir. Magnús Ásgeirsson á
sinn mikla þátt í því að kenna
samtíðinni þessi nýju vinnu-
brögð. Þeim er það svo að
þakka, að íslenzk ljóðagerð er
@ð kasta gömlum kufli og klæð-
ast nýstárlegum búningi. En
hann á enga sök á því, þó að
sumir gangi berstrípaðir eins og
keisarinn í ævintýri Andersens.
Hann á ekkert skylt við svika-
vefarana!
Þýðingar Magnúsar á kvæð-
um Nordahls Griegs, Gustafs
Frödings og Hjalmars Gullbergs
eru svo kunnar og viðurkennd-
ar, aðj)að myndi að bera í bakka
fullan lækinn að lofa þær. Hins
vegar væri ámælisvert að þegja
yfir því, að sumar þessar þýð-
ingar eru snjallari og fegurri en
frumkvæðin, svo göldróttur er
Magnús, þegar hann gerir bezt.
Og vissulega er ógleymanlegt að
bera saman við frumkvæðin þýð
ingar hans á Ijóðum eins og
Myndasaumur, eftir Olaf Bull;
Er skúrin kom, eftir Holger
Drachmann; Götu-Gvendur, eft-
ir Jeppe Aakjær; De profundis,
eftir Johannes Jörgensen; Ber-
serkjabragur, eftir Tom Kristen-
sen; Moníka og Dómar, eftir
O s c a r Leverten; Höggorms-
kvæði, eftir Erik Axel Karlfeldt,
og Þorkell seki ,eftir Karin Boye.
Manni finnst það hætta að telj-
ast til undantekninga, að túlk-
andinn skáki meistaranum. Þó
kæmi undirrituðum ekki á ó-
vart, að þýðingar slíkar sem
Manvísa, eftir óþekktan Breta á
14. öld; þýzka sagnakvæðið
Múrarasveinnihn og Vögguþula,
eftir Federico García Lorca,
væru ennþá meiri listræn af-
reksverk. Það kynni að vera, að
Jón á Bægisá og Matthías segðu
Magnúsi að færast meira í fang,
ef þeir heimsæktu hann fimm-
tugan í dag, en Jónas myndi
taka í höndina á honum.
Magnús Ásgeirsson lét ein-
hvern tíma svo um mælt 1 blaða-
viðtali, að hann teldi ekki þýð-
ingar sínar í óbundnu máli til
listrænnar vinnu. Hann um það.
En guð hjálpi okkur hinum, ef
þýðingar hans á „Svartfugli“ og
„Aðventu“ Gunnars Gunnars-
sonar og „Undir örlagastjörn-
um“ eftir Stefan Zweig eru
aktaskrift!
Til eru menn, sem halda því BrÚðkaUDSIlÓt't
fram, að risið á íslenzkum nú- r
tímabókmenntum sé allt of lágt.
Auðvitað er gott að vera kröfu-
harður, en samt skyldi enginn
gera sig að flóni í augum fram-
tíðarinnar með oflátungslegu
vanmati á samtíðinni. Sæmra
væri að geta þess, sem vel er
gert, og átta sig á staðreyndum,
er ættu að vera öllum gleðiefni.
Ein þeirra er sú, að til eru dóm-
bærir útlendingar, sem telja
Magnús Ásgeirsson. bezta ljóða-
þýðanda Norðurlanda. Og það
má sannarlega ekki minna vera
en slíkur maður fái fimmtugur
sæmilegar afmæliskveðjur frá
löndum sínum.
Helgi Sæmundsson
—Alþbl. 9. nóv.
Svar til ritstjóra Sameiningarinnar
Ég er þér hjartanlega þakk-
látur fyrir tvær greinar, sem þú
skrifaðir um blaðið, Sameining-
una. Hin fyrri birtist í apríl-
blaði þessa árs, og hin síðari í
kirkjuþingsheftinu. Báðar þess-
ar greinar eru athyglisverðar,
ekki sízt vegna þess, hvað þær
eru sanngjarnar og ítarlega
hugsaðar. Ég skil ekki í að al-
menningur láti ekki til sín
heyra með því að koma í fram-
kvæmd einhverju af þínum göf-
ugu hugsjónum og athugasemd-
um, sem þú flytur okkur.
Ég vil spyrja: munar nokkra
íslenzka fjölskyldu, sem les ís-
lenzku og tilheyrir söfnuði, um
einn dollar á ári fyrir þetta
blað? Eins og þú segir eru marg-
ir, sem lesa og skrifa íslenzku,
en kaupa ekki blaðið. Hið hörmu
legasta er, að hvorugt blað
kfrkjufélagsins (Sameinihgin eða
Parish Messenger) er keypt
nægilega mikið af safnaða-fólki
voru til þess, að þau geti borið
sig fjárhagslega. Þess vegna eru
þau í fjárþröng.
Þú vilt, séra Rúnólfur, að
menn láti í ljós hvað þeir vilji
að blaðið flytji fólkinu. En það
vill svo til, að nafnið sjálft, Sam-
einingin, gefur það til kynna, að
hvetja safnaðarfólk vort til að
vera sameinað í kirkjustarfinu.
Margt af því tægi hefir Samein-
ingin flutt okkur. 1 maj-blaðinu
síðasta var sagt frá nýrri og
happasælli áðferð, í sambandi
við heimsóknir í Fyrsta lút-
erska söfnuði í Winnipeg, sem
er lærdómsrík fyrir aðra söfn-
uði. Ennfremur skrifaði Mr. G.
J. Oleson í Glenboro yfirlit yfir
starf safnaðarfólksins þar, og
hafði ég gaman að lesa það. Séra
Sigurður Ólafsson hefir oft flutt
okkur fréttir af starfinu í hans
verkahring. Svo hefir séra putt-
ormur Guttormsson skrifað fræð
andi smágreinar úr umheimin-
um. Gallinn á þeim er sá, að þær
eru of stuttar; en þær eru svo
góðar, að við viljum fá meira.
Skerptilegt er einnig að lesa
um Sumarbúðir Lúterskra
Kvenna. Það*er dásamlegt, hvað
starf þeirra hefir náð miklum
þroska á stuttum tíma. Og svo
eru dýrðleg ljóð og kristilegar
ritgjörðir. Ekki get ég séð neina
nauðsyn þess að kasta í burtu
eða eyðileggja þetta eina ís-
lenzka kirkjublað hér um slóðir,
þar sem nóg er efni fyrir hendi
í blaðið.
Svo er annað: ef íslenzku
vikublöðin hér geta lifað, þá
ætti kirkjublaðið sannarlega að
geta þrifist vel, þar sem það er
aðeins mánaðarrit. Hætt er við
því, ef blaðið er gefið út aðeins
einu sinni á ári, að áhuginn fyrir
því dvíni. Svo er eitt enn, sem
krefst íhugunar: ég vona að
menn séu ekki búnir að gleyma
séra Jóni Bjarnasyni, mannin-
um, sem stofnaði þetta kirkju-
blað. Hann mundi segja, að
menn ættu ekki að flýta sér um
of að gjöra söfnuðina enska.
Hitt er í alla staði sanngjarnt
og sjálfsagt, að nota bæði málin,
íslenzku og ensku, jöfnum hönd-
um, og sömuleiðis bæði kirkju-
blöðin, hið enska og hið íslenzka.
Yfirsjón eða skeytingarleysi
er hér að verki,eins og saman-
burður við annað lítið kirkjurit
ótvírætt sýnir, „Stjarnan“, að
Lundar getur gefið út 900 ein-
tök á mánuði, en við getum ekki
selt 300. Þó er kirkjuflokkurinn,
sem að „Stjörnunni“ stendur,
miklu fámennari en Kirkjufélag
vort.
Ég felst á þína djarfmannlegu
uppástungu, að ef við gætum
fengið kvenfélögin til að hjálpa
okkur við að útbrgiða „Samein-
inguna“, þá væri blaðinu borgið,
alveg eins og þau halda lifandi
söfnuðum vorum.
Eins vil ég, að prestar áminni
fólk við messur að efla út-
bréíðslu blaðsins.
Allir söfnuðirnir ættu að líta
á þetta mál sem einn hluta af
sínu starfi. Ég vona, að allir
söfnuðirnir taki þetta að sér,
fari að ræða málið og koma af
stað heppilegum framkvæmd-
um. Þá veit ég að eitthvað verð-
ur gjört.
Vancouver, 18. sept., 1951
F. O. Lyngdal
☆
Athugarnir í sambandi við
ofanskráða ritgjörð.
Samkvæmt beiðni höfundar-
ins og einnig eftir minni ósk, átti
hún að birtast í Sameiningunni,
en fyrir seinlæti mitt var alt
rúm næsta blaðs hennar skipað
áður en ég kom henni á fram-
færi. Þess vegna varð ég að biðja
Lögberg að flytja Vestur-íslend-
ingum þessa hvetjandi hug-
vekju.
Út af því litla, sem ég í síð-
ustu tíð leitast við að verða Sam-
einingunni að liði, eru það aðeins
tveir menn, af öllum Vestur-
íslendingum, sem hafa látið mig
vita um ákveðna hjálp. Annar
þeirra er gamall vinur minn,
Sigurður Friðsteinsson. Hann
bauð að útvega blaðinu áskrif-
endur og hann gjörði meira en
að bjóða: hann sendi Samein-
ingunni peninga ásamt nöfnum
nýrra kaupenda. Slíkt hið sama
gjörði margra ára vinur minn,
Mr. Lyngdal. Svo styður hann
í fangelsi
Lögreglan fylgdi brúðgumanum
íil hjónavígslunnar.
Social-Demokraten í Khöfn
skýrir frá óvenjulegu brúðkaupi,
sem nýlega fór fram í ráðhúsinu
í Kolding á Jótlandi, og frá enn
furðulegri forsögu þess.
Fyrir ári fékk bílþjófur, sem
sat í fangelsi í Kolding, þriggja
vikna frí þaðan til þess að gifta
sig og undirbúa brúðkaupið.
En varla var hann sloppinn úr
fangelsinu, er hann hafði stolið
bíl á ný og strokið á honum burt
úr Kolding. Tveimur dögurn- síð-
ar hafðist þó upp á honum, og
var hann fluttur til baka í feng-
elsið. Síðar fékk hann frí þaðan
í annað sinn til þess að gifta sig;
en það fór á sömu leið. Hann stal
tveimur mótorhjólum, en ekkert
varð úr brúðkaupinu.
Nú situr hann á ný í fangels-
inu í Kolding; en í byrjun þessa
mánaðar gerði hann alvöru úr
því að gifta sig. 1 þetta sinn þótti
þó vissara að tveir lögreglu-
þjónar færu með honum til
hjónavígslunnar, sem fór fram
í ráðhúsinu í Kolding, og voru
þeir svaramenn brúðhjónanna.
Á eftir fylgdu þeir brúðhjónun-
um heim til brúðarinnar, þar
sem drukkið var kaffi; en þaðan
fór brúðguminn aftur í fangels-
ið með lögregluþjónunum og
sat þar brúðkaúpsnóttina — án
brúðarinnar.
Skotasagan: _*
Einu sinni var enskur prestur
í Skotlandi, en honum fannst
kirkjusóknin vera heldur slæm.
Svo dag einn ákveður hann að
láta einn 5 punda seðil inn í
einhverja sálmabókina, á* hverj-
um sunnudegi. Hann sagði sókn-
arbörnum sínum frá þessu, og
það. brá svo við að kirkjan var
alltaf troðfull eftir þetta!
málefnið ennfremur með þessari
ritgjörð. — Skyldi nú nokkur
Vestur-lslendingur eignast vilja
til að vinna?
Vil ég svo binda enda á þess-
ar skýringar með nokkrum orð-
um úr bréfi frá Mr. Lyngdal,
sem hann sendi með ritgjörð-
inni. Þau eru á þessa leið:
„Myndi ekki vera reynandi að
skrifa öllum forsetum safnað-
anna og biðja þá að taka þetta
mál til umræðu og athafna?
Undur væri það yndislegt, ef
unt væri að skilja þann minnis-
varða eftir, um kristilegt starf
íslendinga hér vestra, að gjöra
Sameininguna 100 ára gamla“.
Rúnólfur Marieinsson
Heppileg jólagjöf!
Það er gamall og góðui*siður, að gleðja vini sína um jólin;
það eru ekki ávalt dýrustu gjafirnar, sem veita hina dýpstu
og sönnustu ánægju; hitt ræður meira um, hvað þær tákna,
og hversu varanlegt gildi þeirra frá minninga — og menn-
ingarlegu sjónarmiði er. — Lögberg hefir yfir sextíu ára
skeið haldið uppi þrotlausri baráttu fyrir viðhaldi íslenzkr-
ar tungu i þessu landi, heilbrigðum þjóðræknislegum metn-
aði og sérhverju því, er að þjóðhollustu og öðrum borgara-
legum dygðum lýtur; öllum slíkum málum vill blaðið veita
óskipt fulltingi í framtíðinni án hiks eða efa. — Jólagjafa-
ráðgátan verður greiðast leyst með því að kaupa Lögberg
og senda það vinum bæði hér og á íslandi.
FYLLIÐ ÚT EFTIRFARANDI EYÐUBLAÐ
THE COLUMBIA PRESS LIMtTED
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
SencLið Lögberg vinsamlegast til:
Naín...........................................
Aritun..í.....................................
Hér með jylgir $5.00 ársgjald fyrir blaðið
Nafn gefanda...................................
Áritun........................................