Lögberg - 29.11.1951, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. NÓVEMBER, 1951
NÓTl
OG
MORGLJN
Eftir LYTTON LÁVARi
J. J. BILDFELL, þýddi
„Sussu, maður! — hresstu þig við! Það er
ekki ein mínúta til að spara! Ég neii þegar raðið
við mig hvað þú skulir gjöra. Þetta skjal er
ekki túskildings virði nema því aðeins að prest-
urinn, sem prófaði það, staðfesti það með eiði.
Hann er aðstoðarprestur í Wales. — Þú ert enn-
þá Beaufort lávaruðr, auðugur og voldugur
maður. Það er máske hægt að fá prestinn, ef
vel er að honum farið, til þess að vitna á móti
þeim, og þá skulum við fá þá alla sakfellda
fyrir fölsun og samsæri. Ef í það versta fer þá
getur þú sjálfsagt fengið prestinn til að gleyma
öllu, eða til þess að koma hvergi nærri. Heim-
%jlisfang prestsins var á giftingar-afskirftar-
skjalinu: C . . . . Farðu sjálfur til Wales, nú
undir eins. — Svo þegar þú ert búinn að semja
við séra Jones, þá flýttu þér til baka og farðu
strax til Boulogne og kauptu þennan glæpa-
mann og vitnið hans — já, kauptu þá! Það er
það eina, sem að þú getur gjört nú. Fljótt! —
fljótt! — fljótt! Ég segi þér maður! Að ef þetta
kæmi mér við, ef um mínar eignir væri að'
ræða, þá mundi ég ekki kæra mig hið minsta
um þennan blaðsnepil; mér mundi heldur þykja
gaman að honurn. Ég sé hvernig hægt er að
nota hann á móti þeim. — Farðu!“
„Nei, nei! Ég get það ekki! Vilt þú sjá um
það fyrir mig? Viltu? Helmingur allra eigna
minna! Allar! Taktu við þeim, en bjargaðu . . .“
„Tuttu, tuttu!“ tók Lilburne lávarður fram
í með ískaldri fyrirlitningu. „Ég er eins auð-
ugur og að ég kæri mig um að verða. Peningar
kaupa mig ekki. Ég að sjá um þetta! Ég, Lil-
bune lávarður. Ég! Ef að það kemst upp, þá
er það eyðilegging. Og hvað svo? Þú verður
að taka þessa áhættu ^ þínar eigin herðar —
því að þú verður eyðilagður ef þú gjörir það
ekki. Ég get það ekki. Það er enginn hagnaður
fyrir mig!“
„Ég þori það ekki! — Ég þori það ekki“,
nöldraði Beaufort alveg gugnaður. Undirlæg-
ing, vanheiður, uppljóstrun og ég svo virðingar-
verður — mannorð mitt! — Og sonur minn á
móti mér líka. Sonur minn, sem að ég lifði
fyrir. Nei, nei, látum þá taka allt! Látum þá
taka allt! Ha, ha; látum þá taka það! Góðan
daginn til þín“.
„Hvert ætlar þú að fara?“
„Ég ætla að tala við hr. Blackwell, og skal
láta þig vita“, og Beaufort staulaðist veiklu-
lega út að vagni sínum.
Fara að sjá lögfræðing sinn! urraði í Lil-
burne. Já, ef að lögfræðingur hans getur hjálp-
að honum til að svíkja af mönnum lagalega,
þá verður hann ekki seinn á sér að gjöra það.
Það er hinn heiðarlegi vegur til þess. Ó, já!
Þetta getur orðið ískyggilegt fyrir mig —
skjalið finnst hérna — ef að stúlkan getur bor-
ið vitni um það sem að hún heyrði, því að hún,
hefir hlotið að heyra eitthvað. — Nei, ég held
að fasteignalögin leyfi naumast að hún beri
vitni; og ef þau gera það. — Jæja, hún er
dótturdóttir mín — er það annars mögulegt!
Og Gawtrey bjargaði móður hennar, og barn-
inu mínu frá siðleysi móður sinnar! Mér fannst
að velvild mín til hennar væri öðruvísi, eða
annars eðlis en velvild mín til nokkurrar ann-
arar: hún var hrein — hún var! — það var
meðaumkvun — kærleikur. Oð ég get aldrei
séð hana aftur — verð að gleyma öllu saman!
Og ég er að verða gamall — barnlaus, og al-
einn!“ hann þagnaði og stundi við. Svo breytt-
ist svipurinn á andlitinu á honum í reiðisvip,
og hann hrópaði upp: „Maðurinn ögraði mér
og ég var bleyða! Að gjöra hvað? — ekki neitt.
Vörnin er mín aðferð. Ég snerti ekki spil fram-
ar. — Ræðst aldrei á neinn að fyrra bragði.
Hver verður til þess að ásaka Lilburne lávarð?
Samt sem áður þá er Robert asni. Ég má ekki
sleppa hendinni af honum. Heyrðu Dykeman!
Vagninn minn, ég ætla að fara til Lundúna“.
Það er ekki neinum vafa bundið, að Philip
var heppinn að Robert Beaufort var ekki Lil-
burne lávarður, því reynsla sögunnar sýnir og
sannar — almenn saga og saga einstaklinga —
saga sigurvegaranna — stjórnmálamannanna —
erkihræsnara og hugprúðra hreystimanna; —
já, þær sögur kenna okkur allar hve voldugur
að einn maður, sem er frábærlega gáfaður og
nógu ósvífinn getur verið á móti réttlæti mil-
jónanna. Eini maðurinn hefst handa — fjöldinn
er aískiptalaus. Réttlætið situr í hásætinu. —
Þorparaskapurinn þreytist aldrei. — Framtakið
var lykill Archimedasar.
XVI. Kapíluli
Beaufort lávarður fór á fund hr. Blackwells
og sagði honum langa og sundurlausa sögu.
Euir að hr. Blackwell haíði athugað hana, gaf
hann sömu ráðleggingarnar og að Lilburne
haiði bent á áður, en lögfræðingurinn setti mál
sitt fram frá lagalegu sjónarmiði, svo að það
kom hr. Beaufort allt öðruvísi fyrir sjónir. Hann
var ekkert órólegur út af uppástungu hr. Black-
wells, þó að fyrirskipaðnir Lilburnes hefðu
ætlað að.ganga fram af honupi. Blackwell sagð-
ist skyldi fara daginn eftir til Wales til að hitta
séra Jones og vita hvernig að í honum lagi!
Ekkert var algengara, en að fá fólk sem var
fagurlega heiðarlegt, heldur en að koma vitn-
um til þess að hverfa, svo þau væru ekki i
vegi! Algengur siður í kosningamálum.
„Satt er það“, sagði hr. Beaufort og það var
eins og að létt væri af honum þungri byrði.
Og eftir að því væri lokið ætlaði herra
Blackwell að koma aftur til borgarinnar og
fara til Boulogne til að eiga tal við þennan
óforskammaða mann, sem að Arthur (það er
svo sem hægt að telja þesum ungu mönnum
trú um hlutina) hefði tekið trúanlegan. Honum
fannst ekki minnsti efi á, að hann gæti lagfært
þetta allt saman.
Robert Beaufort kom aftur til Berkeley
Square og var hinn hresasti. Lilburne var þar
fyrir og þegar að hann sá, að málinu var betur
komið í höndum Blackwells en mágs síns, lét
hann þar við sitja.
Herra Blackwell fór næsta dag, en sá næsti
dagur gerði allan mismuninn. — Innan tveggja
klukkutíma, eftir að skjalið kom Philip í hend-
ur og án nokkurra vafninga, annara en heil-
brigðrar hugsunar, hafði hann verið á undan
aðalsmanninum og lögfræðingnum. Hann hafði
sent aðalskrifara, hr. Barlows, tafarlaust til
húsbónda síns í Wales með skjalið og stutta
skýringu á, hvernig að á því stæði. Það kom
sér líka vel að afskriftin af giftingarvottorðinu
hafði fundist, því að allar eftirgrennslanir
Barlows í A . . . höfðu verið árangurslausar,
og heíðu að líkindum orðið það án þessarar
vísbendingar, sem sagði til hver afskriftina
hefði tekið fyrir séra Gabel Price. Barlow var
sextán klukkutímum á undan Blackwell í
Wales, sem gerði honum mögulegt að heim-
sækja séra Jones — sýna honum skjalið, sem
að hann hafði sjálfur skrifað — fá skriflega og
vottfesta lýsingu frá honum, sem að ekki hefði
verið þægilegt fyrir hann að ganga á móti hvað
fátækur sem að hann var og hvað margar snör-
ur, sem freistarinn hefði lagt fyrir hann, ef
hann hefði verið óráðvandur, sem að hann ekki
var, og sem að hann nú mundi vel eftir og
líka kringumstæðunum, sem áttu sér stað þeg-
ar séra Caleb hefði beðið hann um að taka af-
skriftina, þó að hann myndi ekki eftir nöfnum
persónanna fyrr en að hann sá þau á afskriftar-
skjalinu. Barlow gerði allt sem að hann gat til
þess að vekja athygli séra Jones á málinu —
fór svo í burtu frá Wales — flýtti sér allt sem
að hann gat til Boulogne — sá Kaftein Smith
og sannfærði hann um, án þess að múta honum
eða ógna, að hann gæti ekki með nokkru móti
komið til Englands, eða farið að finna bróður
sinn án þess að verða tafarlaust tekinn fastur —
að vitnisburður bróður hans væri þegar ákveð-
inn sannleikanum til fulltingis, og önnur máls-
gögn, er væru ný framkomin, sem tryggðu ör-
yggi málsins og framgang þess — hann benti
Kafteininum á, að allar brellur í sambandi við
málið væru þýðingarlausar og gaf honum einn-
ig til kynna hvoru megin að hagsvonir hans
lægju; hann var með honum þangað til að
Kafteinninn fór til París, þar sem hann skömmu
eftir þetta hvarf í burtu úr heiminum, var
neyddur til að heigja þar einvígi við franskan
mann, sem að hann> hafði reynt til að fleka, og
var skotinn í gegnum lungun, og sannaði hann
þannig uppáhalds lífsreglu Lilburnes lávarðar,
sem sé þá, að smámenni geti aldrei leikið mikils
háttar rullur til lengdar!
Sama daginn, sem að Blackwell kom til baka
frá því að reyna hálft um hálft að mannskemma
séra Jones, en hafði ekki einu sinni tekist að
fá neinar fréttir af hr. Smith, fékk Robert Beau-
fort stefnu frá Philip þar sem krafist var, að
hann flytti burt af Beaufort eigninni og að
málið kæmi fyrir til rannsóknar á næsta vor-
dómþingi og til að bæta ofan á þessar raunir,
þá var Arthur, sem að Beaufort hingað til hafði
getað haft ofan af fyrir með fagurgala og skjalli,
versnað stórum, svo mjög að móðir hans flutti
hann til borgarinnar til læknisskoðunar. Það
var sent eftir Lilburne lávarði, og þegar að
hann fékk allar fréttirnar, var hann ekki lengi
að ákveða hvað gjöra skyldi.
„Ég var búinn að segja þér, að þessi maður
ann dóttur þinni. Reyndu að semja við hann.
Málsókn er ljót og máske eyðilegging. Hann
hefir rétt til að krefjast sex ára inntekta, það
eru um 100.000 pund. Gjörðu sjálfan þig að
tengdaföður hans og mig að tengdamági hans,
og þegar við getum ekki drepið broddfluguna,
þá getum við máske dregið úr eitursting
hennar“.
Beaufort, sem að var enn óákveðinn og hik-
andi, fór á fund sonar síns og talaði ákveðið
við hann, það er að segja, eins ákveðið og
Robert Beaufort gat verið ákveðinn! Hann
sagði honum frá, að Lilburne hefði fundið af-
skrift af giftingarvottorðinu í leynihólfi í kom-
móðunni. Hann lagði mikla áherzlu á framkomu
Lilburnes lávarðar, sérstaklega á það, sem að
hann sagði, eða gaf í skyn um Philip í sambandi
við burtnám Fanny og atbeina hennar; hann
sagði ekkert um tilraun sína til að eyðileggja
skjalið. Hví skyldi hann gjöra það? Með því
að vísa fram skjalinu fyrir rétti — ef að honum
var ráðið til þess — gat hann ónýtt vitnisburð
Fanny; og máske án þess var hægt að komast
fram hjá honum. Hann viðurkenndi að hann
óttaðist vitnisburð þess, sem að hefði gert eftir-
rit af giftingarstaðfestingunni í kirkjubókinni
í A . . . . ef að hann væri lifandi. Svo talaði
hann með miklum fjálgleik um ásetning sinn
til að gjöra það sem rétt væri — um hræðslu
sína við óhróður og misskilning. Hann minnt-
ist ekki á Sidney, né það hugboð sitt, að Sidney
og Charles Spencer væri einn og sami maður-
inn, vegna þess að ef að dóttir hans ætti að
verða sameiningaraðili, þá lá það í augum uppi,
að trúlofun hennar og Sidney varð að upphefj-
ast og þaggast niður. Og til allrar lukku þá
fyrirbyggðu , veikindi Arthurs og fyrirskipanir
föður hans að forðast allar æsingar í nálægð
við hann, og óframfærni Camillu sjálfrar,
trúnaðarsamtal á milli systkinanna, og svo var
Camilla illa upplögð til slíks samtals. Hvernig
átti hún, þegar að hún leit á Arthur náfölann
og síhóstandi að fara að tala við hann um ásta-
mál og giftingar? En hvað hjáræuna, frú Beau-
fort snerti, þá gekk maður hennar úr skugga
um hennar þagmælsku.
Eftir að hafa hlustað með athygli á frásögn
föður síns og afleiðingar af henni og samtali
feðganna, ritaði Arthur eftirfylgjandi bréf til
frænda síns:
„Ég skrifa þér án ótta fyrir því, að verða
misskilinn; því að ég skrifa þér án vitundar
fjölskyldu minnar, og ég er sá eini af henni,
sem hefi enga persónulega hluttekningu í bar-
áttunni, sem er í þann veginn að hefjast á milli
föður míns og þín. Áður en lögin geta fellt á-
kveðinn dóm í þeirri baráttu á milli ykkar
verð ég kominn í gröf mína. Ég skrifa þetta á
dánarbeðnum. Philip, ég skrifa þetta — ég, sem
stóð við dánarbeð þér nákomnari heldur en
minn er. — Ég, sem var viðstaddur síðasta and-
varp móður þinnar, og hún tók það með bros
á vörum, og sem enn lék um það eftir að hjarta
hennar hætti að slá, því éghafði lofað henni,
að vera vinur barnanna hennar. Herrann sjálf-
ur veit, hve annt mér var um að halda það lof-
orð! Heilsuveill, og lasburða veitti ég þér og
bróður þínum eftirför með eftirvæntingu og
ekkert annað í huga, enga aðra bæn á vörum
en þá, að mega taka ykkur bræðurna í faðm
mér og segja: við skulum vera bræður! Ég
ætla ekki að minna þig á niðurlæginguna, sem
við urðum að þola, því að það er þitt en ekki
mitt, að minnast þess, sem að fram fór þegar að
loksins að fundum okkar bar saman. En samt
reyndi ég til að bjarga, þó það væri ekki nema
Sidney — sem að móðir þín fól mér sérstaklega
á hendur. Hann komst undan í leit okkar á
leyndardómsfullan hátt; en samkvæmt bréfi,
sem við fengum frá einhverjum ókunnum
manni, var þess getið að honum vegnaði vel
og væri í góðum kringumstæðum. Ég sá þig
aftur í París. Ég sá að þú varst fátækur.’ Og ef
dæma skyldi þig eftir félaga þínum þá'hafði
maður ástæðu til að halda, að þú værir orðinn
spilltur. Minnugur þess, að þú hafðir heitið því,
að þiggja aldrei ölmusu frá Beaufort-fjölskyld-
unni, og svívirðingar þeirrar, sem ég hafði mætt
frá þinni hálfu, þá áleit ég þýðingarlaust að
telja um fyrir þér, en ég áleit ekki þýðingar-
laust að hjálpa þér. Ég sendi þér nafnlaust pen-
inga, sem nægðu, að minnsta kosti ef fátæktin
hefði neytt þig til lasta, til þess að frelsa þig frá
þeim í bili, ef að þú værir svo sinnaður. Máske
að sú upphæð þó að lítil væri, hafi komið sér
vel og hjálpað þér. Hví er ég að tala um þetta
við þig nú? Til að telja þig frá því að krefj-
ast réttar, sem þú álítur að vera réttlátan og
sannan. Guð forði mér frá því! Ef málstaður
þinn er réttlátur, þá fylgir honum skylda til
að hreinsa og hefja nafn móður þinnar. Ég
gjöri það til þess, að fara þess á leit við þjg,
að þegar um þá réttlætiskröfu er að ræða, að
þú sættir þig við að réttlætið nái fram að
ganga, en látir af öllum hefndarhug — að þú
með því að rétta hlut þinn gjörir öðrum ekki
rangt til. Ef að lögin skyldu staðfesta kröfu
þína, þá gerðu peningarnir (tekjunarnar), sem
þú gætir krafist, föður minn og systir að ör-
eigum. Þetta geta verið lög, en það er ekki rétt-
læti; því að faðir minn trúði staðfastlega, og
það ekki að orsakalausu, að hann hefði verið
rétt kjörinn og lagalegur erfingi að eignunum,
sem að hann tók við. Þetta er nú ekki allt.
Það geta verið kringumstæður í sambandi við
fund á vissu skjali, sern, ef það er ábyggilegt,
og mér dettur ekki í hug að rengja það, tekur
af skarið, að því er sannleiksgildi málsins snert-
ir — kringumstæður, sem gætu litið illa út
fyrir heiður og nafn föður míns. Ég er ekki
nógu vel að mér í lögum til að meta hvað langt
þær má opinberlega teygja, eða hvað illviljaður
og ósvífinn lögfræðingur gæti úr þeim gert. Ég
segi aftur: réttlæti, en ekki hefnd! Með þessu
enda ég, og legg hér með til þín þessar línur,
sem þú hefir sjálfur skrifað, og læt þig einan
um, að dæma um gildi þeirra.
Arthur Beaufort“.
Línurnar, sem að lesarinn hefir áður séð,
voru þessar:
„Ég get ekki ímyndað mér hver þú ert: þeir
segja mér, að þú segist vera skyldur okkur;
það hlýtur að vera einhver misskilningur. Ég
vissi ekki til þess, að hún vesalings móðir mín
ætti svo veglegt skyldmenni. En hver sem þú
ert, þá léttir þú henni síðustu ævi-augnablik-
in hún dó í faðmi þínum; og ef að einhverntíma
í framtíðinni að við skyldum hittast, og að ég
gæti gjört þér einhvern greiða, þá skal ekkert
sem að ég á ráð á vera þér of gott. Ef að þú
virkilega ert skyldur henni, þá bið ég þig fyrir
bróður minn, hann er í . . . . hjá Morton. Ef'að
þú gætir gjört honum greiða, þá vakir sál móð-
ur minnar yfir þér eins og verndarengill. Hvað
mig snertir, þá leita ég ekki hjálpar hjá nein-
um manni. Ég geng mína eigin götu, og ætla
mér að ryðja minn eiginn veg. Svo mikla andúð
hefi ég á ölmusu frá öðrum, að ég held, að ég
gæti ekki blessað þig, ef að góðvild þinni væri
ekki lokið við gröf móður minnar".
Þetta bréf var sent til þess eina heimilis-
fangs Philips, sem Beaufort-fjölskyldan vissi
um, það er til heimilis hans í Lundúnum, og
hann fékk það ekki sama daginn og það var
sent.
* I millitíðinni vernsaði Arthur Beaufort
óðum. Faðir hans, sem var upptekinn af sínum
síngyrnis-áhyggjum eða ótta, (þó að útlit
Arthurs skyti honum fyrst skelk í bringu) var
nú hættur að álíta veiki hans hættulega. I sann-
leika sagt, voru tilfinningar hans gagnvart
Arthur frekar metnaðarkennd en ást eða kær-
leiksríki, burtvera Arthurs hafði líka veikt
bönd vanans í þessu efni. Hann matti hann eins
og erfingja, meira en kærleiksríkan son. Það
leit nærri út fyrir, að eftir því sem hættan vofði
skuggalegri yfir arfleifðinni, að kærleikurinn til
erfingjans fjaraði út og stafaði það frá því, að
minna var um hann hugsað. Vesalings frú Beau-
fort, sem enn vissi lítið um óttafarg það, sem
hvíldi á herðum manns hennar, var enn von-
góð um bata Arthurs. Umönnun hennar fyrir
honum leiddi fram úr fylgsnum skapgerðar
hennar, sem var bæði köld og lítilsigld, kosti
sem aldrei fyrr höfðu sýnt sig — hún vakti yfir
honum — hjúkraði honum og annaðist hann.
Fínheitin og tepruskapurinn var horfinn; móð-
urástin aðeins eftir.
Arthur Beaufort, sem var fíngerður og skap-
góður, og lét leiðast af félögum, sem voru hon-
um minni menn, nema að líkams- og viljaþrótt,
hafði verið eyðilagður með velgengni. Gáfur
hans og upplag, sem var langt fyrir ofan meðal-
lag, höfðu aðeins skerpt smekk hans, án þess
að þroska vitsmuni hans. Kostir hans, vinahót
hans, hið skemmtilega við mót hans og geð-
prýði, höfðu gjört hann að skotspæni sníkju-
gestanna, sem að kýldu vömb sína á fé hans.
Tilfinningar hans voru sljófgaðar af hinu vana-
lega glettnisflangsi og tilgangslausu skemmtun-
um, svo að þær voru orðnar ómóttækilegar fyr-
ir einlægan og róttækan kærleika. Hann hafði
lifað nautnalífi, sem að úthýsti allri ánægju. Nú
var hann orðinn nautnunum að bráð gegn betri
meðvitund síns innra manns. Hann var nú kom-
inn heim til að heyra um efnatap og til þess
að deyja. Það var kveld í sjúkrahúsinu. Arthur
hafði farið á fætur eftir að hafa legið í rúminu
í nokkra daga og lá á legubekk fyrir framan
eldstæðið. Camilla beygði sig ofan að honum,
en hélt sig í skugganum, svo að hann sæi ekki
tárin, sem henni féllu af augum. Móðir hans var
að reyna að skemmta honum eins og að hún
hafði skemmt sjálfri sér með því að lesa upp-
hátt í léttum og nýútkomnum reyfara —reyfara,
þar sem að lífi heldristéttarfólks var lýst eins
og glæsilegri skemmtiför.
„Kæra móðir mín“, sagði sjúklingurinn ergi-
lega, „ég hefi engan áhuga fyrir þessum fölsku
lýsingum af lífinu, sem að ég sjálfur hefi lifað.
Ég veit hvers virði það líf er. Ó, ef að mér
hefði verið kent eitthvert verk, einhver em-
bættisiðn! Hefði mér — það er vesællegt að
vera að kvarta. Mamma, hefir þú séð Monsieur
de Vandemont? Er hann sterkur og hraust-
legur?“
\,Já, meira en það. En hann er ekki eins
fágaður og þú, elsku Arthur minn“.
„Og þér þykir mikið til hans koma, Camilla?
Hefir enginn annar ásælst hjarta þitt og huga?“
„Elsku Arthur minn“, tók móðir hans fram í,
„þúgleymir því, að Camilla er naumast gjaf-
vaxta, og að ungar stúlkhr, sem vel eru aldar
upp, fara í þeim efnum eftir ráðum foreldra
sinna. Það er tími til kominn að þú takir með-
ulin þín, þau gera þér gott; þú ert listarbetri
í dag elsku sonur minn“.
Á meðan frú Beaufort var að hella meðalinu
í glas, var dyrunum lokið hljóðlega upp og hr.
Robert Beaufort kom inn, og á eftir honum
stærri og tígulegri maður, sem sýndist þó bogn-
ari og í meiri geðshræringu en hann. Beaufort
gekk inn í herbergið. Camilla leit upp og föln-
aði. Gesturinn losaði sig við hr. Beaufort, sem
hélt í handlegginn á honum; hann kom inn í
herbergið óstyrkur og kraup á kné við hliðina
á Arthur, tók í hendina á honum þegjandi, en í
þögn svo þungri og áhrifamikilli, að orð fá ekki
lýst. Arthur gat sér þess til hver maðurinn var
og beygði sig gætilega eins og að hann vildi
reisa aðkomumanninn á fætur.