Lögberg - 03.01.1957, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 3. JANÚAR 1957
MINNINGARORÐ:
Christina Lilia Isfeld
F. 7. sepíember 1879 — D. 12. febrúar 1956
Christiná Lilia Isfeld andað-
ist þann 12. febrúar síðastlið-
inn eftir langvarandi veik-
indastríð. Hún var dóttir
heiðurshjónanna Magnúsar
Guðmundssonar Isfeld — oft-
ast kallaður Magnús Brasilíu-
fari — og Elínar Jóelsdóttur
Jónssonar, bæði ættuð úr
Bárðardal í Suður-Þingeyjar-
sýslu. Og fluttust þau bæði til
Brasilíu í hópnum, sem þang-
að fluttist 1873. Kristín var
næst elzt af pllefu börnum,
sem þeim fæddust.
Christína Lilia var fædd í
Curityba í ríkinu Parana í
Suður Brasilíu þann 7. sept.
1879. Fluttist með foreldrum
sínum til Canada árið 1904.
Settust þau Magnús og Elín
að í Vatnabyggð, sem þá var
að byrja að byggjast, með níu
börn, og mun þessi fjölskylda
hafa verið fyrsta íslenzka
landnemafjölskyldan, sem bjó
sér heimili í Township 32 —
Rge 15 W-2nd.
Á heimilisréttarland sitt og
þriggja sona sinna kom
Magnús með skyldulið sitt
þann 7. sept. 1904 — afmælis-
dag Kristínar. Þá um haustið
var byggt bráðabirgðahús, en
sumarið eftir (1905) reistu þeir
feðgar veglegt heimili. Heim-
ilið stóð við alfaraveginn til
Sheho, sem þá var næsti járn-
brautar-bærinn, og munu
margir vegfarendur hafa
minst þess að hafa átt þar
góðar og skemtilegar viðtökur
og mun Kristín hafa átt
drjúgan þátt í að prýða og
gjöra garðinn frægan.
Eftir dauða föður síns
(Magnúsar) létust tveir synir
hans, Kristján og Victor, og
ein dóttir, Anna, úr spönsku
veikinni veturinn 1919, öll á
þrem dögum, 19., 20. og 21.
jan.) bjó Kristín með móður
sinni og tveim bræðrum. En
nokkrum árum síðar fór að
bera á heilsuleysi Elínar
móður hennar og þegar hún
var um sjötugt fékk hún slag.
Stundaði þá Kristín móður
sína með mestu nákvæmni og
ástríki til æfiloka hennar.
Kristín reyndist ástvinum sín-
um svo trygg og umhyggju-
söm að fá dæmi eru slík til.
Eftir að stunda móður sína í
mörg ár, var aftur kallað á
hana að stunda bróður sinn
Óskar í mörg ár rúmfastan,
þar til hún sjálf misti heils-
una. Síðustu átta ár æfinnar
var hún rúmföst og síðasta
árið svo lömuð að hún gat
ekki hreyft sinn minsta fing-
ur. Var þetta afleiðing
Parkinson veikinnar. En þótt
gamli líkaminn væri fyrir
löngu orðinn saddur lídag-
anna eftir það erfiði og
reynslu, sem á hann hafði
verið lagt, þá var hún ennþá
ung í anda og fylgdist með
öllu, sem gerðist í kringum
Christina Lilia Isfeld
hana og eins því sem skeði í
heiminum.
Oft eru það aðeins nokkur
atvik, smá eða stór, sem svo
breyta munstri lífs þess, er
þau henda að æfiferill hans
gjörbreytist. Svo var það með
Isfelds-fjölskylduna og langar
mig að minnast nokkurra
þeirra atvika og æfintýra,
sem leiddi það af sér að
Magnús Brasilíufari flytur frá
hinni „veðursælu og frjó-
sömu“ Brasilíu til hins kalda
og ókunna norðvesturlands
Canada.
Þá er innflytjendahópurinn
frá Islandi lenti í hafnarbæn-
um Parauqua 8. janúar 1874
var það þrælasala, sem var
verið að halda, sem fyrst fyrir
augun bar. Innflutningur
þræla til Brasilíu var afnum-
inn árið 1851. Þrælasala var
ekki afnumin fyr en árið 1888.
Þegar Islendingar komu til
Brasilíu var þar keisarastjórn,
sem alment var álitin góð og
friðsöm. Sat við völdin Don
Pedro II., vinsæll og góður
maður. Hann var mjög barn-
góður maður og á ferðum
sínum um landið lagði hann
svo fyrir þar sem veizluhöld
voru höfð ac) öllum mæðrum
með ungbörn væru gefin
fremstu sæt-in. Eitt sinn er
hann kom til Curityba var
þar Elín með Kristínu í fang-
inu. Ef til vill voru það gulu
lokkarnir og hreinu bláu aug-
un, sem auðkennir blóð Norð-
urlandamannsins, sem dró
Don Pedro beiiít til íslenzku
konunnar; hann heilsaði henni
Og spurði um ættland hennar
og kyssti á litla, gula kollinn.
Um það leyti sem þræla-
haldið var afnumið voru
miklar óeirðir í landinu. Dom
Pedro flúði landið og dö
nokkru seinna í útlegð í
Portugal. Komst þá á stofn
lýðveldi sem kallað var
United States of Brazil.
Áður en þrælahaldið var af-
numið höfðu margir þeirra
strokið og settst að í skógun-
um við Curityba, og margir
settust þar að eftir að þeir
fengu frelsið. Sagðist Kristín
aldrei gleyma gömlum, svört-
um öldung, sem oft kom að
biðja um brauð og annað að
borða. Hafði hann verið þræll
og lét eigandinn brjóta tærn-
ar á honum svo þær stóðu í
allar áttir. Var þetta gjört
svo erfitt væri að flýja í skóg-
unum undan sporhundunum.
Stuttu eftir að lýðveldið var
stofnsett byrjaði innanlands
uppreisn. Voru það keisara-
sinnar og stórlandaeigendur,
sem komu byltingunni af stað.
Hún stóð yfir í þrjú ár. Síð-
asti stórbardaginn var um-
sátrið um borgina Lapa (17.
janúar til 11 febrúar 1894).
Þar misti lífið föðursystir
Kristínar, Marja Guðmunds-
dóttir ísfeld, maður hennar og
fjögur börn þeirra.
Á byltingarárunum þegar
landið logaði í innbyrðisófriði,
og hver maður bar á sér vopn,
og alstaðar voru ræningja-
flokkar, sem heimtuðu, án
borgunar, hvað sem þá vant-
aði; þá var erfitt að lifa í hinni
fögru Brasilíu.
Heimili Magnúsar ísfelds
stóð við alfaraveg að sunnan
við Curityba. Þegar barist var
um borgina fluttist herinn
eftir þessum vegi. Urðu marg-
ar smáorustur við borgina.
Ein þeirra var háð í mais-akri
Magnúsar. 1 þrjá daga fluttist
herinn eftir veginum; upp-
reisnarmenn flúðu og mikið
gekk á. Kristín var þá 14 ára.
Hún var kjarkmikil stúlka og
fljót í snúningum. Hún var
fljót að skjótast yfir til ömmu
sinnar og afa (Jóels og Ses-
selíu) og sjá hvernig öllu hag-
aði til þar. En heima fyrir
var Elín móðir hennar
lasin. — Hafði Elín og
yngri börnin verið flutt í
kjallarann og þar stundaði
Kristín móður sína — en á
fjórða degi ól Elín andvana
son. Var Elín lengi að ná sér
eftir þetta. Auk þess að stunda
móður sína gekk Kristín yngri'
systkinum sínum í móðurstað
og má sannarlega segja að
hún hafi verið sem önnur
móðir þeirra.
Að styrjöldinni lokinni voru
framdar lögleysur og ófyrir-
leitni eins og æfinlega á sér
stað á þeim tímabilum. Þarna
í grendinni, mest í skógunum,
var óbótamaður, sem alment
var kallaður Jesie James
Suður-Ameríku, og sem var
öllu verri en nafni hans í
norðrinu hafði verið. Nótt
eina hafði hann og menn hans
smeygt hestum sínum í um-
girtan akur sem Magnús átti.
Þegar Magnús kom á fætur
um morguninn og sá marga
hesta í akri sínum gjörði hann
sér hægt um vik og læsti alla
hestana inni í hlöðu. Lagði
hann svo af stað í bæinn að
auglýsa hestana samkvæmt
landslögum. Hann var fyrir
nokkru farinn, þegar eldhús-
glugginn var brotinn og inn
kom hendi með skammbyssu
og var Kristínu sagt að sleppa
hestunum strax, ef hún vildi
halda lífi. Þegar hún kom út
stóð þar hinn alræmdi stiga-
maður sem stjórnin hafði lagt
mörg þúsund til höfuðs.
Kristín gekk þá alla leið að
hlöðunni aftur á bak, því að
hún vissi að ef hún gæti horft
honum í auga. mundi hann
ekki skjóta hana. Nokkrum
vikum síðar var hann dauður,
skotinn í bakið af sínum eigin
mönnum ' fyrir féð sem lagt
var til höfuðs honum.
Bókin „Æfintýrið frá ís-
landi til Brasilíu“ getur þess,
að Magnús ísfeld hafi ekki
verið búinn að fastráða að-
setursstaðinn í Norður-Amer-
íku þegar hann fór frá
Brasilíu.“ Og einnig stendur
þar að „erindreki frá innflutn-
ingsmáladeild Canada-stjórn-
arinnar hafi málað svo fagur-
lega nörðvesturlandið að hann
hafi afráðið að setjast að í
Vatnabyggðum.“ Þessar hug-
leiðingar höfundar Æfintýrs-
ins eru ekki alveg réttar.
1 mörg undanfarin ár, ef til
vill í 15 ár, hafði Magnús haft
bréfasamband við íslendinga
í Utah og þangað var ferðinni
heitið. Hann var mjög hrifinn
af trúarkenningum Mormóna
og lagði mikið á sig til að
kynnast „Mormónunum". —
Hann* las Mormóna-bók — þá
aðeins til á ensku, en blöð
þeirra las hann á þýzku og
dönsku. Farar-leyfispassinn,
sem enn er til, nefnir að farar-
leyfi sé gefið til Bandaríkj-
anna og Mexico. Á þeim dög-
um voru nokkrar Colóníur
Mormóna í Mexico. Flúðu þeir
Mexico á árum uppreisnar-
foringjans Villa.
Ekki var það erindreki
Canada-stjórarinnar, heldur
var það enski kafteinninn á
skipinu frá Rio til New York,
sem svo fagurlega málaði
vesturlandið að Magnús
breytti áformi sínu og tók sér
far frá New York til Winni-
peg. Þar frétti hann um þessa
fyrirhuguðu Islendingabyggð,
sem síðar var nefnd Vatna-
byggð. Og gladdist „hið ríka
Islendingseðli Magnúsar“ —
Þ. Þ. Þ. — að þarna yrði ís-
lenzk byggð og hann gæti
kynst löndum sínum og félags-
lífi þeirra á ný.
í öllu kynnti ísfeld-fjöl-
skyldan sig vel í Vatna-
byggðum. Hafði sig vel áfram
efnalega og tók mikinn þátt í
byggðarmálum. Var Ágúst
bróðir Kristínar í sveitarstjórn
í 30 ár. En ekki áttu byggðar-
menn samleið í trúmálum. Á
fyrstu árum byggðarinnar
voru miklar trúmálaþrætur
meðal íslendinga og undi
Magnús því illa. Varð það til
þess að Magnús og nærri öll
fjölskyldan sneri sér algjör-
lega' til Mormóna-kirkjunnar
og játaði trúarkenningar
hennar. Upp frá því hélt
Kristín fast við kenningar
Mormóna. Hún var mikil og
einlæg trúkona. ' Hún var
hreinskilin og blátt áfram.
Hún var kona viðkvæm,
brjóstgóð og hjálpsöm, þeim,
sem henni fanst hjálpar þurf-
andi.
Af þeim níu systkynum,
sem frá Brasilíu komu (ekki
átta eins og bók Judge Lindals
nefnir) eru nú aðeins tvö á
lífi, sem syrgja systur sína;
þau eru Óskar Brigham,
Saskatoon, og Elisa Margarida,
gift Oscari G. Johnson,
Mozart, Sask.
Jarðarför Christínu Liliu
sál. fór fram frá Mozart þann
17. febrúar 1956, en jarðsett
var í Pleasant View grafreit.
Hún var jarðsungin af tveim
Mormóna-prestum, Elder W.
A. Ward frá Idaho Falls, Ida.,
og Elder D. Reeves frá Kan-
naraville, Utah.
Blessuð sé minning þessarar
merkilegu konu. O. G. J.
-------------0----
CHRISTINA LILIA ÍSFELD
Undir nafni syslur og skyld-
menna.
Hve runnið lífsins skeið er
skjótt
og skift um verustað,
þú burtu frá oss horfin hljótt
þitt heimsstríð miskunnað.
Því þjáning ströng um efri ár
þér örðug lífskjör bjó,
því falla á leiðið fálát tár
og fagna, en syrgja þó.
Ó, systir góð, við söknum þín,
þín samúð var svo hlý.
Með vildarorð og verkin sín,
er voru sífelt ný.
Því mildum ljóma minning
slær
á marga reynslustund.
Hún verður einlægt okkur
kær
þín eðlishreina lund.
En ljósin skæru líða hjá,
við lifum áratug
i einum svip, en eftir þá,
er eilíft tímans flug.
Og þú sem áttir sólarsýn
til sælu bak við gröf,
það verður holla höndin þín,
sem heimtar lífsins gjöf.
Þín trú var föst á drottins
dýrð,
hans dásemd, líkn og náð.
Þar fyndist ei á farsæld rýrð,
né frið í lengd og bráð.
Svo horfin ert þú heim á leið
og hjartað þjáða rótt.
En himinvíddin bláma breið
þín bíður. — Góða nótt.
T. T. Kalman
Subscription Blank
COLUMBIA PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2
I enclose $.. for ........ subscription to the
Icelandic weekly, Lögberg.
NAME ..........................;..........
ADDRESS ..................................
City.............................. Zone ,.