Lögberg - 04.04.1957, Blaðsíða 5

t
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 4. APRÍL 1957
5
ySE W V -^Hir'V

A.HUeA/V4AL
rVENNA
* * Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
Meira um íslenzk nöfn
{J/Æ?J2
LÆGSTU FLUGGJÖLD TIL
ÍSLANDS
s== Frá 11. maí.
DAGLEGAR FIjUGFERÐIR . . . =5
Rúmgóðir og þægilcgir farþega- si
klcfar. Sex Skandinavar, þjálfaðir í =|
Bandaríkjunum bjóða yður vel- ==
komin nm borð.
Einu “tourist” áætlunarflugfcrðirn- =1
ar yfir Atlantsliafið, þar scm fram- =|
rciddar eru tvær ágætar máltíðir =E
kaffi og koníak . . . AI.UT YÐl'R =E
AÐ KOSTNAÐARIiAUSU. Fastar p|
áa'tlunarferðir viðurkcnndar .. af =|
C.A.B.
SVIÞJÓÐAR, BRETBANDS, =|
Frá New York um
ÍSLAND til:
NOREGS, DANMERKUR,
ÞÝZKAUANDS, LUXEMBORGAR.
Upplýsingar I öllum ferðaskrifstofum.
Svo sem kunnugt er, var ís-
lenzku innflytjendunum mik-
ið áhugamál að glata ekki sín-
um andlega íslenzka arfi,
tungu, bókmenntum og siðum.
Nöfnin þeirra gáfu til kynna
uppruna þeirra, og þeim var
það mörgum hverjum við-
kvæmt mál hvernig með þau
var farið. Islenzka landnámið
norður við Winnipegvatn
nefndu þeir Nýja Island. 1
þeim byggðum svo sem 1 öðr-
um byggðum þar sem ein-
ungis voru íslendingar var
auðvelt í fyrstu að viðhalda
íslenzkri tungu og íslenzkum
mannanöfnum óbreyttum, en
öðru máli var að gegna í
borgum og bæjum, þar sem
Islendingar umgengust dag-
lega annara þjóða menn.
Til dæmis í borg eins og
Winnipeg, var óhjákvæmilegt
að taka upp ættarnöfn. Sam-
borgararnir skyldu ekki þegar
þeim var sagt, að heimilis-
faðirinn héti Jón Sigurðsson;
kona hans, Sigríður Sveins-
dóttir; sonur hans, Guðlaugur
Jónsson og dóttir hans, Guð-
rún Jónsdóttir. Það var of
erfitt að reyna að útskýra
þetta dag eftir dag, svo að
þessi forni íslenzki siður varð
að víkja, og nöfn eða föður-
nöfn landnemanna urðu að
ættarnöfnum afkomendanna.
Fleiri breytingar urðu á
nöfnum íslendinga hér, því
sum nöfnin voru svo þung í
vöfum, að hérlendir menn
þóttust ekki geta borið þau
fram. Ungar stúlkur, sem fóru
í vist til enskumælandi húí-
mæðra fyrstu árin hér í landi
voru brátt komnar með nöfn
eins og Gertie, Sadie, Emma,
Mollie, Nellie o. s. frv. Þetta
var stundum lagt út á verri
veg fyrir þeim, og var það
ranglátt. Þessar góðu stúlkur,
sem margar hverjar sendu
meginið af því litla fé, sem
þær öfluðu á þennan hátt til
fátækra foreldra sinna úti á
landsbyggðinni, urðu að fella
sig við þessi nöfn hvort sem
þeim líkaði betur eða ver.
Húsmæður þeirra þóttust ekki
geta borið fram nöfn eins og
Guðrún, Sigurbjörg, Ingi-
björg, Málmfríður o. s. frv.,
og hefðu heldur ekki tekið því
með þökkum ef vinnukonur
þeirra hefðu reynt að setja
þær á skólabekk til að kenna
þeim að bera fram nöfn sín.
Húsmæðurnar munu því hafa
skellt á stúlkurnar einhverj-
um stuttum nöfnum, sem
þeim datt í hug og síðan fest-
ust þau við þær. Eitthvað
líkt mun hafa átt sér stað
með Islendinga í öðrum at-
vinnugreinum.
Önnur megin ástæða til
nafnabreytinga mun hafa
verið skólarnir. Það var ekki
gaman fyrir litla telpu að fara
í skóla með nafn eins og
Járnbrá Guðmundsson. Kenn-
ari hennar gat ekki borið það
fram, og skólasystkini hennar
hlógu þegar hún sagði þeim
nafn sitt. Börn vilja ekki vera
frábrugðin; þau vilja vera lík
hinum. Og innan skamms
var greitt úr þessum vanda
með nafninu Jennie Goodman,
og öll fjölskyldan tók upp
ættarnafnið Goodman.
Þannig virðast fyrstu breyt-
ingar íslenzkra nafna hér í
álfu hafa verið að nokkru
leyti ósjálfráðar, en með tíð
og tíma munu þeir hafa tekið
þetta vandamál til alvarlegrar
íhugunar, þótt ekki hafi verið
mikið um það rætt opinber-
lega; málið snerti hverja ein-
staka fjölskyldu persónulega.
íslenzk nöfn hér vestra bera
með sér, að þó margir yrðu
að breyta nöfnum sínum lítil-
lega, þá hafa þeir viljað láta
þau halda sér þannig að aug-
ljóst væri að þau væru af ís-
lenzkum uppruna. — Breyta
varð Þ í Th og Ð í D. Til að
stytta ættarnafnið var oft
sleppt einu S. Sigurðsson
varð Sigurdson.
íslenzkan og enskan eru
báðar af Germönskum upp-
runa og mjög skyld mál. Það
var því miklu auðveldara
fyrir íslendinga að breyta
nöfnum sínum lítillega, þann-
ig að þau héldu sér að mestu
leyti en yrðu þó enskumæl-
andi fólki töm, heldur en fyrir
Slava. Tökum til dæmis nafn
dómsmálaráðherra Manitoba-
fylkis; hann er Úkraníu-
maður. Hann burðast með
nafnið M. N. Hryhorczuk. (Ég
kann ekki að bera það fram,
né stafa það án þess að fletta
upp símabókinni).
íslendingar eru þannig
miklu betur settir í þessum
efnum en mörg önnur þjóðar-
brot hér. Sumum nöfnum
þeirra þarf alls ekki að
breyta; og margir foreldrar
hafa á síðari árum verið að-
gætnari með að velja börnum
sínum íslenzk nöfn, sem auð-
velt er að bera fram og sem
fara vel með íslenzka ættar-
nafninu. Hvað vestur-íslenzku
ættarnöfnin snertir er nokkuð
misjafnt hve fólki hefir tekizt
vel að breyta þeim þegar þess
hefir þurft, þannig að þau
bæru með sér að þau væru
af íslenzkum uppruna, og
væru jafnframt auðveld í
framburði. Mér finnst t. d.
þessi nöfn ná þeim tilgangi:
Gudmunds fyrir Guðmunds-
son og Athelstan fyrir Aðal-
steinsson.
-----0----
KAFLI ÚR BRÉFI
frá frú Louise Gudmunds,
Berkeley, California.
Dear Einar and Ingibjörg:
Enclosed you will find re-
mittance for five dollars as
advance payment for Lög-
berg—which we could not live
without. I think of Lögberg
as being a life-centre for all
people of Icelandic extraction
who can read Icelandic. It is
through such publications
that we are made aware of
the activities and achieve-
ments and talents—the lore
and background of our blood
people. Then too, this medium
notifies us when they leave
this earthly realm—when
they marry—when more are
brought into this world. So,
what would we do without
Lögberg? I am always telling
the Icelanders of this area
that it is our duty to subscribe
to Lögberg in order to main-
tain its existence. People take
it too much for granted and
are too lax about it, I think.
Well, I hope it will live for
many years to come.
Konur á ferð
UINN sólfagran júlídag í
sumar fórum við 35 konur
í skemmtiferð í boði Kaup-
félags Berufjarðar. Við vorum
Úr þrem deildum, Álftafirði,
Djúpavogi og af Berufjarðar-
strönd. Tveir stórir farþega-
bílar frá Reyðarfirði sóttu
okkur. Þeir komu kl 9—10 f.h.
í Þiljuvallarhöfn, en þar voru
mættar flestar konurnar. —
Stór bátur kom yfir fjörðinn
með þær, sem voru sunnan
Berufjarðar og fararstjórann,
Þorstein Sveinsson kaupfélags
stjóra. — Vindur var hvass
svo að nokkrar kvennanna
voru sjóveikar og breyttist
sjóveikin í bílveiki, þegar í
bílana kom, en heilsuleysið
batnaði er frá leið. Og allt er
gott, þegar endirinn er góður.
Lagt er nú af stað frá Þilju-
völlum út á ströndina, stoppað
á nokkrum stöðum og konur
bætast * í hópinn. Áfram er
haldið og ekið upp Breiðdal.
En þegar <ð dalbotni kom er
veður breytt, tekið að rigna.
Hér er áð um stund og öllum
veittir gosdrykkir, einnig er-
um við með nestispakka, sem
nú eru opnaðir. Síðan er lagt
á heiðina. Og svo vel vill til,
þegar við erum stödd, þar sem
útsýnið er bezt, er aftur bjart
yfir, svo að við njótum, hins
yndisfagra útsýnis yfir hinn
búsældarlega Breiðdal. — Á-
fram er ekið. —
Hér er Víðigróf. Mér finnst
hún falleg og gaman væri að
tjalda og dvelja hér um stund,
er sólin skín. Nú er vindgola,
sem ýfir aðeins flötinn á hinu
stóra Stefánsvatni.
Út Skriðdalinn liggur leiðin,
og nú sjáum við tilsýndar eitt
mest umrætt mannvirki á
Austurlandi, virkjunina við
Grímsá. Þaðan eigum við að
fá hina heitt þráðu orku, raf-
magnið, ljós til að útrýma
myrkrinu, svo að skuggar
skammdegisins hverfi, og öll
önnur þægindi, sem slík orka
getur veitt. — Bílarnir bruna
áfram. Líkt og myndir á kvik-
myndatjaldi, sjáum við bæina,
einn af öðrum. Hver þeirra á
sína sögu, þó að þær hafi ekki
verið skráðar. Líka eru hér
fjölda margir sögustaðir, sem
skáldin hafa gert ódauðlega.
Ferðinni er heitið að Hall-
ormsstað í kvöld. Og loks
stanza bílarnir við eitt húsið
þar. Eftir stundarbið er keyrt
spölkorn áfram, þar til við
komum að fremur litlu húsi.
Hér er okkur sagt að við eig-
um að gista er þar að kemur.
Kona hefur bætzt í hópinn frá
Hallormsstað. Hún opnar nú
húsið, og við dreifum okkur
um herbergin. Við eigum að
fá kaffi. Ég lít inn í eldhúsið.
Þar er konan, ljóshærða frá
Hallormsstað að kveikja upp
eld í stórri miðstöðvareldavél.
Þá verður hlýtt 1 kvöld, er
við leitum náttstaðar. En hún,
sem eldinn kveikir Verður þá
ekki með til að njóta þess yls.
„Fáir njóta eldanna, sem
fyrstir kveikja þá.“
Er kaffið hefur verið drukk-
ið, er okkur sýnd gróðrar-
stöðin. Við áttum þar yndis-
lega stund, í hinu dásamlega
ríki skógarins. Og þó að ég
muni ekki lengur, hversu
margir metrar hæsta tréð var,
sem þó er sagt að sé hæsta
tré landsins, þá man ég alltaf
hina miklu fegurð og tign,
sem birtist okkur hér í ríki
skógarins. Að þessu loknu var
farið heim að Hallormsstað og
þar borðaður ágætur kvöld-
verður. Er við höfðum dvalizt
þar um stund, lögðum við af
stað til náttstaðarins góða, en
lögðum þó lykkju á leið okk-
ar og skoðuðum hina gamal-
kunnu, góðu Atlavík. Nú eru
þar engar tjaldbúðir eins og
svo oft áður, en órjúfandi
kyrrð og friður.
Það er kominn morgunn.
Bílarnir fara að koma. Vi$
göngum hér um, áður en við
kveðjum þennan stað. Mér
verður oft litið yfir fljótið.
Þar sýnist mér fagurt um að
litast. Eða er það fjarlægðin,
sem gerir fjöllin blá og heillar
mig?
Við ferðumst mikið þennan
dag. Fyrst er ekið norður yfir
Lagarfljótsbrú, síðan er snúið
við og stanzað í Egilstaða-
þorpi. Að því loknu farið að
Eiðum og okkur sýndur stað-
urinn af Þórarni Sveinssyni,
kennara. Á Egilsstöðum er
borðaður miðdegismatur. Síð--
an er lagt af stað til Reyðar-
fjarðar. Hafði Þorsteinn Jóns-
son, kaupfélagsstjóri, boðið.
okkur öllum til kaffidrykkju.!
Til Reyðarfjarðar komum við
í björtu sólskini. Var okkur
sýnt þar hið myndarlega hús,
Félagslundur. —
Fórum við að því loknu,
margár í búð Kaupfélags Hér-
aðsbúa. En kaffið beið okkar.
Og við setjumst að velbúnum
borðum í Gistihúsi Kaupfé-
lagsins; Þorsteinn Jónsson og
kona hans taka á móti okkur.
Er við höfðum setið litla stund
undir borðum, stóð Þorsteinn
Jónsson upp og talaði til okk-
ar. Var ræða hans hin skemti-
legasta og Þorsteinn Sveins-
son þakkaði með nokkrum veí
völdum orðum. Til tilbreyt-
ingar við þetta allt lét nú Þor-
steinn Jónsson hverja konu
draga einn miða, sem á var
númer, en vinningsnúmer
kom auðvitað aðeins í hlut
einnar konu. Var það ljóm-
andi falleg innrömmuð mynd
af Reyðarfirði. — Við þökk-
um allar ágætar viðtökur hjá
Þorsteini Jónssyni og konu
hans.
Ferðin heim gekk vel. Hún
var til enda ánægjuleg, og
munum við alltaf minnast
hennar með gleði. Vil ég
þakka fyrir hönd Okkar allra,
stjórn Kaupfélags Berufjarð-
ar fyrir að þessi farð var
farin. Og öllum ferðafélögun-
um þakka ég fyrir skemmti-
lega samveru, og einnig öll-
um, sem á móti okkur tóku. —
Lifið heil! —Ein úr hópnum
—Nýtt kvennablað