Lögberg - 04.04.1957, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 4. APRÍL 1957
7
Mesti kyislingur aldarinnar
Harðsijórn og ofbeldi magnasi
nú í Ungverjalandi
dag frá degi
Frá Ungverjalandi berast
nú nær daglega fréttir um
dauðadóma og aftökur, sem
eiga sér stað á vegum lepp-
stjórnarinnar, sem Janos
Kadar veitir forstöðu. Dauða-
dómar þessir ná aðallega til
menntamanna og verka-
manna, sem stóðu framarlega
í uppreisninni gegn Rússum í
haust. Auk þessa eru daglega
kveðnir upp fangelsisdómar,
sem ná til fjölda manna.
Jafnhliða þessu er svo allt-
af verið að skerða frelsi al-
mennings á sem flestum svið-
um. Félög, sem fengu að
starfa í stjórnartíð Rakosis,
eru nú meira að segja leyst
UPP °S bönnuð. Ætlun rúss-
nesku valdhafanna er bersýni-
lega sú að kveða niður alla
frelsisbaráttu ungversku þjóð-
arinnar með ofbeldi og blóð-
baði.
Þetta vekur nú hvarvetna í
heiminum nýja andúð gegn
hinum kommúnistísku vald-
höfum Rússa og þykir sýnt,
að þeir hafi enn engu gleymt
af kenningum og vinnubrögð-
um Stalins. Hinn ómengaðisti
stalinismi einkennir nú allar
stjórnarathafnir í Ungverja-
landi.
Það var von margra, að
Rússar myndu vilja grípa
fyrsta tækifæri, sem þeim
byðist, til þess að bæta fyrir
þau miklu afbrot, er þeir
frömdu í Ungverjalandi á s.I.
hausti. Þeir, sem gerðu sér
vonir um þetta, hafa nú orðið
fyrir sárustu vonbrigðum.
Valdhafar Sovétríkjanna eru
bersýnilega enn á þeirri
„línu“, að grípa heldur til
hins ofsafyllsta stalinisma en
að eiga á hættu að missa
nokkuð af yfirráðum sínum.
Meðan svo háttar, vofir
vissulega mikil hætta yfir
hinni merku tilraun, sem
Gomulka er að gera í Póllandi.
Og á meðan er allt ástandið
óráðið og ótryggt í Evrópu.
Á sama hátt og framferði
Rússa í Ungverjalandi vekur
nú vaxandi andúð, fer fyrir-
litningin vaxndi á leppstjórn-
inni, sem lætur hafa sig til
þess að framkvæma myrkra-
verk hinna erlendu kúgara.
Alveg sérstaklega beinist þó
þessi fyrirlitning að forsætis-
ráðherra leppstjórnarinnar, —
Janos Kadar. Á þeirri öld, sem
nú er meira en hálfnuð, hafa
komið fram margir menn, sem
hafa gerzt þæg verkfæri er-
lends valds og í skjóli þess
unnið gegn frelsi og rétti
þjóða sinna. Slík leppmennska
hefir á þessum aldarhelmingi
orðið enn algengari en áður,
enda hafa tvær stjórnmála-
stefnur, kommúnisminn og
nazisminn, stefnt að heims-
yfirráðum, er byggðust á slíku
leppakerfi. Fram að þessu
hefir enginn orðið eins al-
ræmdur af þessum leppum og
Kvisling hinn norski og má
vera, að það stafi nokkuð af
því, hve nafn hans er auðvelt
í munni, enda er það nú orðið
eins konar samheiti fyrir
þessa manntegund. Það, sem
Kisling aðhafðist í Noregi, er
þó vart nema svipur hjá sjón
í samanburði við það, sem
Kadar aðhefst nú í Ungverja-
landi. Leppmennska Kadars
er nú orðin slík, að alveg hik-
laust má orðið kalla hann
mesta kvisling aldarinnar.
Margt hefir verið ritað og
rætt um fortíð Kadars að und-
anförnu, en ekki ber þó sög-
unum um hana saman. Kunn-
ugt er, að hann er kominn af
alþýðufólki, og hefir einn
bróðir hans verið búsettur í
Canada um alllangt skeið.
Ungur gekk Kadar í þjónustu
kommúnistaflokksins ung-
verska, sem var bannaður í
stjórnartíð Horthys, en rak þó
alltaf allvíðtæka leynistarf-
semi. Kadar var einn af
helztu mönnum hennar og
fékk snemma orð á sig fyrir
að vera óragur og trúr í starfi.
Honum var því oft teflt til
þeirra starfa, þar sem mikið
reyndi á, og þykir því fullvíst,
að hann hafi ýms skemmdar-
verk á samvizkunni. Á stríðs-
árunum starfaði hann heima í
Ungverjalandi og var þá ná-
inn félagi Lazzio Rajks. í
stríðslokin kom Rakosi heim
frá Moskvu og tók við stjórn
flokksins í umboði Stalins.
Kadar gerðist strax fylgis-
maður Rakosis og gerði
Rakosi hann að innanríkis-
ráðherra, þegar Rajk var
sviptur því starfi.
Vinátta þeirra Rajks og
Kadars er þó talin hafa haldizt
og segir sagan, að Rakosi hafi
notfært sér hana á lítið drengi
legan hátt. Hann fékk Kadar
til að fara til Rajk og fá hann
til að játa á sig þá glæpi, sem
hann var ákærður fyrir, gegn
því, að dómnum yfir honum
yrði ekki fullnægt og hann
myndi fá fulla uppreisn síðar.
Kadar er sagður hafa rekið
þetta erindi í góðri trú og beit
Rajk á agnið. Rakosi sveik
síðan þetta loforð og lét taka
Rajk af lífi. XJt af því reis á-
greiningur milli hans og
Kadars, er lauk með því, að
Kadar missti allar stöður sín-
ar og var haldið í fangelsi
1951—53. Þegar Nagy kom til
valda 1953, lét hann leysa
Kadar úr haldi og fór stjarna
hans síðan hækkandi á ný.
Þegar Nagy myndaði hina
skammlífu stjórn sína í haust,
gerði hann Kadar að innan-
ríkisráðherra hennar. Nagy
vissi að Kadar var eindregið á
móti Rakosi og Gerö og þekkti
hann sem harðskeyttan og
óvæginn baráttumann. Hann-
treysti því einna mest á
Kadar af flokksbræðrum sín-
um- Það kom bæði Nagy og
öðrum mjög á óvart, þegar
Kadar gerðist allt í einu höfuð
þjónn Rússa og tók við hlut-
verki Rákosis og Gerös sem
hinn þ æ g a s t i vikapiltur
þeirra. Enn er allt á huldu um
það, hvernig þetta hefir gerzt,
en ein sagan er sú, að Rússar
hafi haft í fórrnn sínum stál-
þráð með samtali þeirra
Kadars og Rajks, þegar Kadar
fékk þann síðarnefnda til að
játa á sig glæpinn, sem hann
aldrei hafði framið. Þetta
samtal hafi þeir hótað að
birta, ef Kadar gerðist ekki
hlýðinn þjónn þeirra.
Önnur skýringin á þessari
framkomu Kadars er sú, að
hann sé fyrst og fremst eld-
heitur kommúnisti og hann
geri sér orðið ljóst, að kom-
múnistísku stjórnarkerfi verði
ekki haldið uppi í Unverja-
landi, nema Rússar hafi her í
landinu. Þess vegna gangi
hann nú jafn fullkomlega á
mála þeirra og raun ber vitni
um.
Um það má vafalaust mikið
deila hvað Kadar gangi til
með leppmennskunni hjá
Rússum, en um hitt verður
ekki deilt, að ekki eru dæmi á
þessari öld um annan mann,
sem hefir þjónað erlendu
valdi gegn þjóð sinni méð
jafnmiklu blygðunarleysi og
hörku og Kadar gerir nú. Tví-
mælalaust er hann mesti
kvislingur aldarinnar. Eins og
nú er ástatt, geta aðrar þjóðir
veitt Ungverjum þann eina
stuðning gegn Kadar og öðr-
um böðlum hennar að for-
dæmá" framferði þeirra nógu
eindregið og undanbragða-
laust. Þá getur svo farið fyrr
en varir, að valdamenn Rússa
telji sig tilneydda að til að
steypa hörku-kvislingi sínum
úr stóli og lina grimdartökin
á ungversku þjóðinni. Engir
myndu meira fagna falli
Kadars en landar hans. —Þ. Þ.
—TIMINN, 14. febrúar
Meðalaldur fólks fer hækkandi
Eldri árgangar verða stöð-
ugt hlutfallslega fjölmennari
meðal íbúa flestra þjóða. Af-
leiðingarnar af því, að eldra
fólki fjölgar í hlutfalli við hið
yngra hljóta að hafa í för með
sér ýmsar þjóðfélagslegar
breytingar. Þessi mál eru
rædd í nýútkomnu tímariti,
sem gefið er út af Menntunar-,
Menningar- og Vísindastofnun
S. Þ. (UNESCO). — í ritinu,
sem nefnist “Impact” segir
meðal annars:
— Á Bretlandseyjum er
næstum 14% íbúanna karlar,
sem eru 65 ára og þar yfir og
konur, sem komnar eru yfir
sextugt.
Prófessor R. E. Tunbridge
við háskólann í Leeds, skrifar
grein í “Impact,” sem hann
nefnir “Medical and Social
Problems of Aging.” Hann
segir m. a., að eftir 25 ár eða
jafnvel fyrr verði 1/3 hluti
allra kjósenda í Bretlandi og
í Svíþjóð yfir sextugt. Höf-
undurinn, sem er prófessor í
læknisfræði, ræðir málið
bæði frá læknislegu og. efna-
hagslegu sjónarmiði. Hann
telur, að aukning eldra fólks
sé fyrirsjáanleg á næstunni í
mörgum Vestur-Evrópu lönd-
um, í Bandaríkjunum, Canada,
Ástralíu, Nýja Sjálandi og
meðal hvítra manna í Afríku.
Baráttan gegn sjúdómunum
Með tilliti til „möguleik-
anna á því að vinna bug á
hættulegum sjúkdómum og
þar með lengja líf manna“ —
og auka aldurshámarkið,
skrifar Tunbridge prófessor:
„Framfarir í læknavísind-
um hafa gert kleift að vinna
hug á mörgum smitsjúkdóm-
um, sem einkum leggjast á
börn og unglinga. Ellisjúk-
dómar, sem leggjast á menn
eftir miðjan aldur, svo sem
hjarta- og nýrnasjúkdómar,
æðakölkun og krabbamein
eru enn erfiðir viðfangs og
það mun líða nokkur tími þar
til læknavísindunum hefir
tekizt að vinna algjöran bug
á þeim. En samt sem áður
hækkar meðalaldur manna
stöðugt í mörgum löndum og
það hefir í för með sér félagSt
leg og efnahagsleg vandamál.
Það má reikna með, að áður
en mjög langt um líður verði
100 ára aldur og þar yfir tál-
inn eðlilegur.
Aivinna fyrir aðldrað fólk
Tunbridge prófessor bendir
á, að það sé nauðsynlegt að
taka til endurskoðunar at-
vinnumál eldra fólks. Það
verði ekki lengi hægt að
setja menn á eftirlaun á miðj-
um aldri eins og nú eigi sér
stað víða um lönd.
Atvinna manna er ekki að-
eins að afla daglegs brauðs
heldur er það sjálft lífið fyrir
marga. Tunbridge bendir enn
fremur á, að það sé algengt að
sjálfstæðir handverksmenn,
sem sjálfir geta ráðið hvenær
þær hætta að vinna, haldi oft
áfram daglegum störfum þar
til þeir séu komnir yfir átt-
rætt. —íslendingur
Orsök að sfyrjöld
Tveir menn töluðu um or—
sakir styrjaldar. Annar sagði:
— Sjáðu til. Við förum að
skemmta okkur, drekkum
okkur fulla, verðum reiðir og
viljum slást. En það megum
við ekki vegna lögreglunnar.
I afmælum megum við ekki
slást, ekki heldur í erfi-
drykkjum eða á barnasam-
komum og dansleikjum. Við
megum aldrei slást og endir-
inn verður sá, að a^lir verða
orðið uppgefnir á að stilla sig,
og þá verður auðvitað styrj-
öld, og allir mega berjast. '
TEAMWORK
«r hvert, og veit« liiniun 35.000 hændameð-
linium sínum nýtt öi’vkkí og nýja ánægju.
húsiindir þessara bænda hafa með hngprýðl
horfst í augu við margliáttaða erfiðleika, sem
frá því hafa stafað, að koma á markað
korninu, sem þeir hafa framleitt.
í þessu stórmerka samvinnufyrirtækl skiptast
áhætta. og ábyrgðartilfinning á jöfnuni hönd-
um — sigurvinningarnir vekja metnað —
hagnaðinum er jafnað niður.
MANIT0BA P00L ELEVAT0RS