Lögberg - 16.05.1957, Blaðsíða 6
6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 16. MAÍ 1957
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
„Ég veit, að þú trúir ekki, að ég hafi gert
þetta, mamma", vældi Dísa. „Þú ert svo góð“.
„Ekki hefur hún flogið sjálf upp úr skúff-
unni“, sagði Anna kuldalega. „Ég vona, að þú
skilir henni fyrir kvöldið, þá verður kannske hægt
að gleyma þessu“.
Dísa fór snöktandi inn í eldhús, en Anna gekk
beina leið í sitt vanasæti við ofninn í hjónahúsinu.
Henni var orðið hálfónotalegt frammi í stofunni,
en hér var nægur hiti. Bara að ég hefði aldrei
komið heim, óskaði hún í huganum. Að hugsa sér
að gullnælan skyldi vera horfin. Því gæti hún
aldrei gleymt. Skyldi Dísa hafa gert það? Það
benti margt til þess. Hún hafði komið upp um
sig með því að gaspra um hólkinn og svo vissi hún
hvar lyklarnir voru geymdir. trt yfir allt tók þó
það, að hennar eigin samvizka skyldi sífellt vera
að minna hana á, að hún hefði ekki farið ólíkt að
ráði sínu — tekið lykla, sem hún átti ekkert í, og
opnað skrifborðið. Hvað þá heldur, ef hún hefði
gert alvöru úr því, sem henni hafði dottið í hug í'
gremju sinni: brennt öll bréfin og myndirnar.
Þvílík ósköp, sem þá hefðu gengið á. Hamingjunni
sé lof, að hún gerði það ekki.
„Þú ert ósköp lítið ánægjuleg á svipinn, góða
mín“, sagði maður hennar, þegar hann kom inn
nokkru seinna. „Ertu kannske alltaf að hugsa um
þetta ólánsveski og innihald þess?“
„Já, en samt ekki eins og þú meinar“, sagði
hún. „Ég er bara eyðilögð yfir því, hvað ég hagaði
mér ómerkilega að fara í annarra hirzlur. Ég sé
það alltaf betur, hvað ég hef breytt rangt“.
Hann kyssti hana og sagði: „Við skulum bara
aldrei minnast á það, vina mín. Þá gleymum við
því, að við séum sek. Mig langar bara til að spyrja
þig, hvernig þér hafi litizt á drenginn?"
„Mér leizt vel á hann. Hann er alveg eins og
þú, þegar þú varst á hans aldri“.
Hann brosti og settist í stólinn hinum megin
við ofninn, tók upp pípuna og kveikti í henni á-
nægjulegur á svip. „Þetta verður allt gott aftur,
væna mín“, sagði hann. En hún þóttist viss um,
að það yrði aldrei eins og það var áður. Hann var
ekki eins hlýlegur og vanalega, og hún gæti aldrei
framar treyst honum, þó að það væri ákjósanlegt
að sitja í húsmóðursætinu á heimili hans. Og svo
gullnælan. Þar kom nýtt vandamál til sögunnar.
Hún þorði ekki að segja frá því, að hún væri
horfin, þó að það lægi beint fyrir, þegar hann
sagði: „Mér sýnist Borghildur eitthvað svo að-
sópsmikil og sviphörð. Kannske Dísa hafi verið
ódæl við hana? Hún verður að fara í burtu. Þetta
getur ekki gengið svona“.
- „Já, það er bezt að hún fari?“ sagði Anna og
stundi mæðulega.
Um kvöldið háttaði Anna Lísibetu og lét hana
hafa yfir bænirnar feínar eins og vant var. Það er
mikið, að barnið er ekki búið að gleyma þessu,
hugsaði hún, því að líklega hefur hún ekki verið
minnt á bænirnar meðan ég var í burtu. „Þú ert
væn að muna bænirnar þínar“, sagði hún og
kyssti hana.
„Borghildur lét mig lesa, þegar þú varst í
burtu“, sagði Lísibet.
„Það var mikið“, andvarpaði Anna. „Ég óttað-
ist, að enginn hefði nefnt Guðs nafn á heimilinu
þann tíma“.
Dísa kom inn með greiðuna í hendinni. „Ég
ætla nú bara að greiða mér hérna hjá þér, mamma
mín“, sagði hún blíðlega og settist og stundi
þreytulega. „Loksins er nú þessi þvottur búinn.
(Ég er svo þreytt, að ég get varla staðið á fótunum.
Svona hefur verið þrælað á mér meðan þú varst
í burtu“, sagði hún.
„Þetta hefur verið stór þvottur", sagði Anna
áhugalaus.
„Það er nú líklega. Manga hefur líka lag á því
að koma því erfiðasta á mig — láta mig þvo og
vinda stærstu stykkin“.
„Ég hef aldrei heyrt talað um, að Manga væri
sérhlífin. Ég held bara, að þú sért að verða ill-
kvittin og ómerkileg í tali, Dísa“.
„Jæja, mamma mín“, sagði Dísa, „ég skal
reyna að kvarta ekki, hvernig sem við mig er
búið. Það er víst bezt að taka öllu með þögn og
þolinmæði“.
„Þetta tekur nú bráðum enda fyrir þér. Við
höfum ráðgert að þú ynnir einhvers staðar annars
staðar næsta ár, fyrst þetta gengur svona leiðin-
lega til hér", sagði Anna. )rÉg vona, að þú reynir
að koma þér vel þar, sem þú verður — verðir
vönduð til orða og verka“, bætti hún við.
Dísa starði undrandi á fóstru sína. Á þessu
hafði hún ekki átt von. „Ég vona þá, að þú komir
með mér eins og þú ætlaðir. Það er ekki svo
skemmtilegt fyrir þig að vera hérna“, sagði hún.
„Kannske þú haldir, að ég fari að ráða mig í
vinnumennsku? Þú ert víst búin að rugla um það,
að þú ætlaðir til mín í vor. Það má aldrei tala
neitt við þig, þá segirðu það hverjum sem er“.
„Það er bara eins og hver önnur skreytni,
sem fólkið leikur sér að, get ég sagt þér. Líklega
hefur Borghildur búið það til. Ég held að það væri
ráð, að hún færi í burtu, en ekki ég“.
„Ert þú kannske að hugsa um að taka við
verkunum hennar?“ sagði Anna.
„Það eru víst fleiri en ég, sem gætu það. Ekki
slítur hún sér út utanbæjar", sagði Dísa. irÉg gæti
svo sem vel trúað henni til þess að segja pabba
frá þessari nælu, sem hún heldur víst að ég hafi
stolið“, bætti hún við og glotti kindarlega.
„Við erum ekki búnar að segja honum frá
henni ennþá. Ég vildi nú helzt vera laus við að
þurfa þess“.
„Mér dettur víst ekki í hug, að þú minnist á
hana við hann. En hvað Borghildur gerir er ekki
gott að vita. Mér þykir ólíklegt að hún þori það,
þar sem hún hafði lyklana sjálf“.
„Það verður nú ekki hjá því komizt, ef hún
finnst ekki“.
„Hvenær heldurðu að hann viti það, ef honum
verður ekki sagt það?“ sagði Dísa og kingdi munn-
vatninu af áhuga, sem kom yfir hana allt í einu.
„Það var leiðinlegt að stelpan skyldi ná nælunni.
Hvar var nú aðgæzlan hennar Borghildar?" sagði
hún loðmælt. „Henni hefði líklega þótt það asna-
legt, ef það hefði komið fyrir hjá hinum stúlk-
unum“.
„Vertu ekki með þessar fullyrðingar — slíkt
getur ekki hafa komið fyrir“, sagði Anna sárgröm.
Hún var hræðilega þreytandi, þessi unglingur.
Dísa hafði nú lokið hárgreiðslunni. Hún lét
þykkar, dökkrauðar flétturnar falla fram yfir axl-
irnar og brjóstin og undraðist, að Anna skyldi ekki
dást að þeim. Annað eins hár hafði engin stúlHa í
dalnum — og hún vissi það líka vel. Það yrði þó
gaman að stássa í fallegum upphlut við kirkjuna
á páskunum. „Hefurðu mikið fyrir því, að lofa mér
að sjá borðana, sem þú ætlar á upphlutsbolinn
minn? Ég hugsa um hann dag og nótt“, sagði hún
brosleit.
„Ég snerti ekki á honum ,ef nælan finnst ekki.
Ég get ekki fest hugann við neitt annað“, and-
varpaði Anna.
„Kannske hún finnist. Stelpan er nú orðin
svo stór og gömul, að hún ætti að geta sagt, hvar
hún lét hana“, sagði Dísa.
Kom það enn — alltaf sama tuggan aftur og
aftur. Hún var ekki á því að hætta. Jón kom nú
inn á gólfið dálítið hvatlegur í hreyfingum. Það
var hann reyndar alltaf, en samt sáu þær báðar
strax, hvað myndi vera á seyði. Anna fékk dun-
andi hjartslátt, en Dísa fölnaði og kastaði fléttun-
um aftur fyrir höfuðið.
„Ég þarf að tala við þig frammi í stofu, Dísa“,
sagði hann fálega.
„Ég er nú bara svo dauðuppgefin, að ég get
mig varla hreyft“, sagði Dísa og leit bænaraugum
til önnu.
„Hún hefur verið í þvotti í allan dag“, sagði
Anna.
„Það er ótrúlegt, að hún komist ekki fram í
stofuna. Ég ætla ekki að senda hana í smala-
mennsku", sagði Jón.
Það hefði þó verið ólíkt betra, hugsaði Dísa.
„Ég veit svo sem hvað þú vilt mér. Mamma, þú
verður að koma fram með mér. Borghildur
hefur —“, snökti hún.
„Já, Borghildur hefur sagt mér, hvað hefur
komið fyrir. En fyrst þú vilt endilega að Anna
heyri, hvað ég ætla að tala við þig, get ég sagt
þér það hérna: Þú verður að koma með næluna
og það strax“, sagði hann skipandi.
„Það er Lísibet—“, vældi Dísa.
„Svona — ekki eitt orð. Farðu og sæktu
næluna og komdu með hana. Ég veit, að þú hefur
tekið hana“.
Dísa færði sig að stólnum, sem Anna sat á,
eins og til að leita verndar hennar. „Mamma",
sagði hún, „þú veizt, að ég hef ekki tekið hana,
þessa andstyggðar nælu. Borghildur hafði
lyklana".
„Hvernig ætti ég að vita það?“ stundi Anna.
„Almáttugur hjálpi mér! Þetta er alveg að eyði-
leggja mig. Ég fer að iðrast eftir, að ég hreyfði
þessu. Ég þekki ekki heimilið lengur“.
Jón tók utan um úlnliðinn á Dísu, oþnaði
hurðina og ýtti henni fram fyrir. „Farðu og gerðu
það, sem ég sagði þér“. Svo lokaði hann hurðinni.
„Mér finnst þú vera nokkuð harður við hana.
Ef hún væri nú saklaus!“ sagði Anna. „Hún geng-
ur nú líklega í burtu af heimilinu. Það yrði ekki
skemmtilegt til afspurnar. Hún er þó uppeldis-
dóttir okkar“.
„Það er víst engin hætta á því að hún fari í
burtu. Ég gæti betur trúað því, að það yrði jafn-
erfitt að losna við hana eins og móður hennar.
Hvaða ósköp tekur þetta á þig, góða mín. Þú titrar
eins og strá í vindi. Komdu hérna og seztu hjá
mér og vittu hvort þú hressist ekki“.
Hún færði sig til hans og settist á hné hans og
hallaði sér að brjósti hans. Þangað hafði hún svo
oft sótt kjark og huggun. Skyldu þau enn geta
orðið sæl eftir allt, sem hafði komið fyrir þessar
síðustu vikur? Skyldi hann geta gleymt því, að
hún hafði látið hann fara alla leið vestur á Breiða-
sand erindisleysu og farið í óleyfi í skrifborðið
hans? Skyldi hún geta gleymt því, sem veskið
hafði sýnt henni?
„Reyndu að vera róleg, vina mín“, sagði hann
í sínum vanalega, blíða málrómi, „á morgun
kemur bréf frá drengnum okkar“.
„Ó, ég var næstum búin að gleyma því, sem
elskulegast er af öllú, bréfi frá Jakobi, og svo
eftir nokkrar vikur verður hann kominn heim.
Þá hlýtur allt þetta að gleymast".
„Það er allt gleymt núna“, sagði hann. „Því
skyldum við þurfa að bíða eftir því að hann komi
heim? Hann má ekki fá að vita um þessa vand-
ræðasnurðu, sem hljóp á þráðinn hjá okkur“,
bætti hann við.
Hurðin var opnuð ósköp hægt og Kristján litli
stóð í dyrunum og rétti fram fyrirferðarlítinn
bréfböggul. „Dísa bað mig að fara með þetta inn.
Hún sagði, að það hefði verið úti á túni eftir
Lísibetu“, sagði hann og lokaði svo aftur hurð-
inni. Skórnir hans voru of blautir til þess að fara
á þeim inn í húsið.
Jón tók velkt dagblaðsslitur utan af gull-
nælunni. Þarna var hún óskemmd í sama fína
bréfinu, sem hún hafði legið í árum saman í
öskjunum.
„Hún.hefur ekki skemmzt mikið við að liggja
úti á túni í marga daga“, sagði Jón háðslega. „Þetta
er ekki ólíkt foreldrum henar að reyna að sjóða
svona lagað saman“.
„Mér finnst þetta hræðilegt", sagði Anna
kjökrandi. „Ef ég hefði verið heima, hefði þetta
sjálfsagt aldrei komið fyrir hana, vesalings
krakkann".
„Það er vel líklegt, en það eru engar máls-
bætur fyrir Dísu. Maður þarf aldrei að búasf við
dúfu úr hrafnseggi. En ég get ekki haft hana
lengur á heimilinu“.
Næsta dag var Anna í rúminu. Dísa var fýld
og úrill — sat við að tvinna og leit ekki upp frá
því. Ef einhver talaði til hennar, snéri hún út úr
fyrir honum eða anzaði engu.