Lögberg - 06.06.1957, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 6. JÚNÍ 1957
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
Jakob þarf ekki að vinna bændavinnu, hann
á að verða prestur, hugsaði Anna. Hún hafði á-
kveðið það fyrir löngu. Það var við hans hæfi.
Hann var svo hógvær og prúður. Hún var búin að
sjá hann svo oft í huganum í prestsskrúðanum,
ekki þó í Nautaflatakirkju, þar fannst henni, að
faðir hans myndi að einhverju leyti skyggja á
hans hreinu dyggðir með drykkfelldni sinni og
drasli, heldur einhvers staðar í kaupstað. Þar
ætlaði hún að hugsa um litla heimilið hans — eiga
hann ein, því að aldrei myndi hugur hans hneigj-
ast til kvenfólks. Hann var svo saklaus og ástríðu-
laus, alveg eins og hún. Fólkið í sókninni hans
myndi myndi tala um, hvað hann ætti fallega
móður. Svo sögðu þá sumir, sem höfðu litið inn til
þeirra, að þeir hefðu séð mynd af föður hans,
stórmyndarlegum manni. Náttúrlega — hvernig
átti annað að geta átt sér stað? Svona lagleg kona
hefði ekki átt ómyndarlegan mann. Svona voru
hugsanir önnu> þar sem hún sat við hlið sonar
síns og hlustaði á sögur, sem hann sagði henni úr
skólanum eða orgelleik hans. Hún sá ekki mann
sinn nema við máltíðir. Hann var búinn að vera á
fótum marga klukkutíma, þegar hún vaknaði, því
að nú voru allir önnum kafnir við þreföld störf
vorsins — útstungu, sauðburð og túnávinnslu.
„Ósköp hefur pabbi mikið að gera, hann sést
ekki allan daginn“, sagði Jakob þriðja daginn,
sem hann var heima. „Honum veitti ekki af að
taka þriðja vinnumanninn, svo að hann þyrfti
ekki að vinna svona mikið“.
„Ó, það yrði sama hvað hann hefði marga
vinnumenn“, sagði Anna mæðuleg á svip, hann
kann ekki við annað en að vinna með þeim, þegar
útivinnan hefst. Hann lét svona meðan faðir hans
var húsbóndi. Það er'helzt að vetrinum, að hann
unir inni“.
Jakob brosti sínu barnsléga, fallega brosi.
„Það er þá hann sonur hans, sem ekki er alveg eins
ákafur í vinnuna", sagði hann.
„Ég hef líka hugsað mér, að þú veldir þér
annað lífsstarf en að moka skít. Það eru víst nógir
aðrir, sem gera það“, sagði móðir hans. „Þú átt
að verða prestur, flytja fallegar ræður Drottni til
dýrðar. Það veit ég, að hann afi þinn og nafni
hefði verið ánægður með að þú gerðir. Hann var
svo mikill trúmaður. Og ég ætla að verða hjá þér,
elsku Jakob minn“, sagði hún og settist á hné
hans og hallaði sér að brjósti hans, sæl og brosandi.
„Ég held, að það yrðu heldur kraftlitlar ræður
hjá mér. Það hefði verið nær, að pabbi hefði orðið
prestur. Hann er svo mælskur", sagði Jakob.
„Já, ef hann hefði orðið prestur, hefði hann
sjálfsagt drukkið minna og verið stilltari“, and-
varpaði hún. „Þér veitti sannarlega ekki af að
biðja fyrir honum“, bætti hún við í huganum. Um
svona lagað talaði hún ekki upphátt við nokkra
manneskju, sízt Jakob.
Jakob huldi andlit hennar undir vanga sér
og spurði lágt við eyra hennar: „Hefur aumingja
pabbi fengið sér óvanalega oft og mikið í staupinu
í vetur?“
„Nei, ónei, langt frá því“, anzaði hún.
„Því ertu svona mögur og fálát, elsku
mamma?“
„Ég er búin að vera við rúmið og í því síðan
á góu“.
„Þú þarft að fara suður ,þar eru svo miklu
betri læknar en hérna“.
„Það er ekki þægilegt að komast þangað fyrir
þá, sem lasnir eru, því að ekki get ég hugsað mér
að fara sjóveg“. Hún var nærri búin að sleppa því
út fyrir varirnar, að hún hefði fengið nóg svo-
leiðis ferðalagi í vetur, en gætti að sér í tíma.
Lísibet opnaði hurðina og sagði, að nú ættu
allir að fara að borða. Fólkið var allt setzt við
matborðið nema húsbóndinn, sem var ókominn
inn. Jakob settist í vanasætið sitt, næst föður
sínum.
„Seztu í húsbóndasætið, Jakob", sagði Dísa
hlæjandi. „Það liggur sjálfsagt fyrir þér“.
Langar þig svona mikið til að sjá, hvernig
köttur tekur sig út í bjarnarbóli?“ sagði hann.
„Ég held ég geti hreint ekki gert þér það til geðs“,
bætti hann við.
Jón kom inn og strauk hendinni yfir hár sonar
síns um leið og hann settist. „En hvað það er
gaman að sjá þig í sætinu þínu. Mér finnst það
hafa verið autt í mörg ár“.
„Það lítur nú samt ekki út fyrir, að þú sért
yfir þig hrifinn af návist hans“, sagði Anna fálega,
„ekki gefurðu honum margar stundir til viðtals,
ekki svo mikið að þú hafir spurt hann, hvernig
hann stóð sig í prófunum“.
„Það eru miklar annir núna. Þú hefur meiri
þörf fyrir að skrafa við hann en ég. Náttúrlega
hefur hann staðið sig vel. Ég þarf ekki að spyrja
að því‘.
„Hann var sá þriðji“, sagði hún og brosti
ánægjulega.
„Það er gott“, sagði Jón, „en næsta vor langar
mig til að þú verðir hæstur. Því sæti náði ég hér
á námsárum mínum þrátt fyrir allt mitt slark.
Ekki býst ég við, að það hafi tafið þig frá náminu“.
„Þú hefur nú alltaf veríð svo duglegur að
hverju sem þú gengur", sagði Jakob.
„Ég er alveg hissa, hvað Björn í Hvammi
hefur staðið sig linlega", sagði Anna. „Ég gæti
trúað því, að mamma hans yrði ekki vel ánægð
yfir því“.
„Hann var svo lasinn meðan prófin stóðu
yfir“, sagði Jakob, „svo var hann alltaf að hugsa
um eitthvað hér heima í dalnum. Stundum fór
hann að tala um, þegar hann var að lesa lexíurnar
sínar, hvað hann ætlaði að setja mörg lömb á
næsta haust, og svo sagðist hann ætla að taka
kaupakonu, því að það vantaði eftirvinnu“.
„Hann ætlar að líkjast foreldrunum með bú-
vitið, piltur sá“, sagði Jón og brosti ánægjulega.
„En hann hefði nú kannske getað hugsað um það
á öðrum tíma en einmitt yfir bókunum".
„Einu sinni datt honum í hug, að við ættum að
fara að stofna ungmennafélag. Hvernig lízt þér á
það, pabbi?“ sagði Jakob.
„Ágætlega, en það var bara þú, sem áttir að
koma með þá uppástungu, en ekki Björn. Þú átt
að vera formaður þess“.
„Það var líka það, sem Björn meinti“, sagði
Jón. „Þið komið því í kring, þegar ferðalúinn er
úr ykkur. Ég sé, að Björn er nú farinn að slóða-
draga, svo að hann gefur sér ekki tíma til þess
næstu daga“.
„Er hann nú farinn að vinna strax?“ sagði
Anna. „Ekki eru nú gefin grið hvað vinnuna
snertir frekaf en fyrr á því heimili. Mikið að hann
gerir ekki börnin heilsulaus á þessum þrældómi”.
„Þau eru heilsugóð eins og foreldrarnir“, sagði
maður hennar. „Friðrik er nú farinn út á Strönd
og verður þar til sláttar, svo að það eru nú ekki
margir fullvinnandi á heimilinu".
„Ég hlýt nú að geta unnið eitthvað þarna úti
hjá ykkur“, sagði Jakob, „að minnsta kosti litið
eftir sauðburðinum. Ég fer að skammast mín fyrir
letina, þegar ég heyri að Björn er farinn að vinna
úti“.
„Ónei, hvíldu þig bara heima hjá mömmu.
Henni hefur liðið allt annað en ákjósanlega seinni
part vetrarins, en mér sýnist hún vera að hressast,
síðan hún sá þig. En ég held það væri gott fyrir
þig og ykkur bæði að vera meira úti — kannske
koma á hestbak að gamni ykkar“.
„Þú álítur bara, að ég geti farið að þeysa um
sveitina á hesti, þó að ég sé farin að geta komið
út fyrir bæjardyrnar“, sagði kona hans sárgröm
yfir ónærgætni hans og skilningsleysi á heilsu-
leysi hennar.
„Ég átti ekki við, að það yrði í dag eða á
morgun. Þú smástyrkist með hverjum deginum,
góða mín. Ekkert er eins hressandi og að koma á
hestbak“.
„Það getur nú verið fyrir þá, sem aldrei kenna
sér neins meins. Þeir setja sig heldur ekki mikið í
spor þeirra, sem vanheilir eru“, andvarpaði Anna.
„Ja, skárri er það nú hugmyndin“, gjallaði
Dísa, „að ætla að fara að stofna ungmennafélag
einmitt þegar ég er að fara burtu úr sveitinni.
Ég fer að iðrast eftir að vera búin að ráða mig,
þá hefði ég farið sem kaupakona til Björns í
Hvammi".
„Það hefðirðu átt að gera“, sagði Þórður og
glotti, „Sigurður hefði sjálfsagt orðið hrifinn af
þér við heyvinnuna".
„Ég sagðist hafa ætlað að fara til Björns, en
ekki karlsins, og þess vegna hefði mér verið sama
hvernig hann hefði litið út“, anzaði Dísa afundin.
„Annars var ég ekkert við þig að tala“.
„Við hvern þá?“ spurði Gróa.
„Eiginlega við Jakob“.
En Jakob lét sem hann heyrði ekki, heldur
hélt áfram að tala við föður sinn: „Finnst þér ekki
sjálfsagt, að hún mamma fari suður til Reykja-
víkur? Þar eru svo góðir læknar. Þeir geta sjálf-
sagt veitt henni heilsubót“.
„Jú, það væri ákjósanlegt, ef þú færir með
henni, þegar hún er orðin svo hress, að hún
treystir sér að fara“.
„Svona á þá að hafa það“, sagði Dísa við Gróu
og Möngu, þegar þær gengu til vinnunnar aftur,
„láta mömmu fara suður, þegar ég er á förum
héðan og get ekki farið með henni“.
„Það er kannske eins og vant er fyrir þér“,
sagði Gróa, „þú álítur, að enginn á heimilinu geti
neitt nema þú sért alltaf á hælunum á því. Ætli
þér finnist ekki, að húsbóndinn verði að bregða
búi vegna þess að þú ferð burtu! Hún fer nú
varla nema hún sé rólfær. Hvað ætli þú ættir þá
að gera með henni? Eiginlega hefur mér sýnzt þú
anzi lítið stjana við hana þennan tíma, sem hún
hefur verið lasin. Það hefur lent á Borghildi eins
og vanalega“.
„Það er aldrei þú rausir“, sagði Dísa reið. „Þú
ætlar ekki að gera það endasleppt að skamma mig,
en ég tala nú sjálfsagt við Jakob áður en ég fer“.
Þetta kvöld, þegar Jakob var kominn fram í
svefnherbergið >nn af stofunni,, en þar svaf hann,
síðan hann kom heim, heyrði hann gengið hægt
um stofuna, og Dísa kom inn fyrir, kafrjóð og
broshýr. Hún settist á eina stólinn, sem inni var,
án þess henni væri boðið það. Jakob stóð við
gluggann og horfði út.
„Hvað sérðu þarna, sem þú horfir á svona
ánægjulegupr á svip?“ spurði hún.
„Aftanskinið“, svaraði hann og leit ekki við.
„Ég hef ætlað að tala við þig á hverju kvöldi,
en stofan hefur alltaf verið læst“, sagði hún og
roðnaði enn meir. „Hvað á það að þýða fyrir þér
að læsa að þér? Náttúrlega einhver siður úr
skólanum".
„Ég læsi henni ekki og hún er ólæst, þegar ég
fer út á morgnana, svo að það er víst einhver
ímyndun hjá þér, að hún sé læst“.
„En samt hefur hún verið læst“, sagði Dísa.
„Það eru nú orðnir skrítnir sumir siðirnir hérna á
heimilinu nú upp á síðkastið. Líklega fer ég nærri
um það, hver er þar viðriðinn".
„Það má hver sem er læsa stofunni. Ég hef
ekkert út að gera á nóttunni, enda get ég ekki
farið út um stofugluggann“.
„Fékkstu ekki bréfið frá mér einu sinni í
vetur?“
„Jú, ójú, það fékk ég nú, en það var bara það
lakasta, að ég botnaði ekkert í því, um hvað þú
varst að dylgja“, sagði hann og brosti.
„Þú hefðir sjálfsagt getað fengið skýringu á
því hjá mömmu. Hefur hún ekki sagt þér frá
ferðalaginu?"
„Nei, það hefur hún ekki gert. Hún hefur al-
drei verið nein málaskjóða eins og þú og þínir
líkar“, greip hann fram í fyrir henni.
Henni hnykkti við og sagði ekki meira. Skyldi
hann vera orðinn merkilegur af lærdómnum eða
var kannske einhver búinn að spilla honum við
hana eins og öllu á þessu heimili? Það varð dá-
lítil þögn. Svo sagði hún: „Veiztu, að ég er að
fara héðan af heimilinu?"
„Heyrt hef ég það“, svaraði hann.
Hún hafði búizt við, að hann segðist ekki trúa
því, að hún yfirgæfi mömmu hans, en hann sagði
ekki annað en þetta.