Lögberg - 13.06.1957, Blaðsíða 6
6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 13. JÚNÍ 1957
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
„Ég hefði verið farin, hefði ekki svona óheppi-
lega staðið á skipsferð. Reyndar var það heppni —
annars hefði ég orðið að fara án þess að sjá þig“,
sagði Dísa.
„Þú hefur nú haft mig fyrir augunum alla
ævina nema í vetur, svo að þér er víst ekkert
ókunnugt um, hvernig ég lít út“, sagði hann.
„Þú hefur gaman að því að sjá þig svolítið um í
heiminum“, bætti hann við.
„En mér þykir svo leiðinlegt að yfirgefa dal-
inn og Nautaflatir. Ég var búin að hugsa mér að
hafa það eins og hún mamma okkar — fara aldrei
í burtu frá Nautaflötum, vera þar alla ævina“.
„Því ertu þá að fara?“ spurði hann og leit á
hana í fyrsta sinn. Hann sá, að augu hennar voru
full af tárum. „Því ertu þá að fara, Dísa mín?“
endurtók hann hlýlega.
„Mamma sagði mér að ráða mig þarna fyrir
norðan. Það var læknisfrúin, sem var að jarma um
stúlku til einhverrar frænku sinnar. Það hefur
verið svo mikil spilling hérna á heimilinu í vetur.
Ég býst við, að þú trúir því ekki. Og aumingja
mamma er nú alltaf svo trúgjörn eins og þú
þekkir og hefur víst trúað einhverju af því—
„Af hverju hefði sú breyting átt að stafa?
Hér er sama fólk eins og hefur verið í mörg ár“,
greip hann fram í fyrir henni.
„Samt var það nú svona. Ég var eins og hver
annar munaðarleysingi, meðan þau voru ekki
heima. Þá var eins og allt umhverfðist. Ég skal nú
segja þér sannleikann, þó að enginn verði svo
einlægur við þig annar. Það var engin vitleysa,
sem ég skrifaði þér. Mamma rauk í burtu án þess
nokkur hefði hugmynd um, hvað hafði komið
fyrir, og ætlaði vestur á land, þangað sem frú
Matthildur á heima. Hún sagði mér, að hún færi
alfarin og kæmi aldrei heim aftur. Svo komst hún
aldrei nema hérna vestur í næsta kaupstað. Ég
man nú ekki, hvað hann heitir. Þar var hún í
þrjár vikur og lét engan vita, hvar hún væri, og
það héldu allir, að hún væri dauð“.
„Og þá hafði legið ákaflega vel á þér, heyri ég
sagt. Og þá settist þú niður til að skrifa mér,
hefur sjálfsagt vonazt eftir því, að ég þakkaði þér
fyrir, en ég ætla nú alveg að sleppa því“.
„Þú þykist nú líklega vera orðinn of lærður
til að skrifa mér“, sagði hún og tárin voru alveg
horfin úr augum hennar. „En ég hafði ákaflega
gaman af því að sjá, hvað karlinn var eyðilagður,
þegar hann var búinn að þeytast alla leið vestur
á land án þess að finna hana. Hún hefði aldrei
komið heim, ef Þóra hefði ekki farið að skipta sér
af því. Það er ég viss um“.
„Er þetta orðið vanalegt nafn á pabba á þínum
vörum?“ spurði hann og andlit hans varð litverpt.
„Svona mikil ótukt ertu. Heldurðu að ég vilji
hlusta á annað eins og þetta? Reyndu að,hafa
þig burt“.
„O, þetta slapp svona bara út úr mér vegna
þess, að vinnufólkið er hætt að nefna hann öðru
nafni. Þú mátt ekki láta þér þykja við mig, Jakob
minn“, sagði hún í sínum blíðasta róm. „Ég hef
aldrei kallað hann þetta fyrr“.
„Það er ákaflega hliðstætt því að gleðjast yfir
því, að hann væri bugaður af sorg“.
„Hver segir að ég hafi gert það?“
„Þú sagðir það sjálf núna rétt áðan. Þú ert
svo heimsk, að þú veizt ekki, hvað þú' blaðrar".
„Já, en það var honum mátulegt, því að allt
var það honum að kenna, þykist ég vita“.
„Hættu þessu þvaðri. Þú ferð með eintómar
getgátur og ósannindi“.
Nú var gengið rösklega inn í stofuna og hurðin
opnuð, áður en Dísa gæti forðað sér bak við hana,
en það hafði hún ætlað sér. Jón stóð í dyrunum,
glaðlégur á svip, en hrukkaði þó dálítið ennið,
þegar hann sá Dísu.
„Ég kom heim -aftur með Bleik þinn, Jakob.
Við skulum fá okkur útreiðartúr. Mamma þín er
háttuð“.
Dísa vissi ekkert, hvað hún átti að gera við sig.
Hún sat bara blóðrjóð og sneypuleg og forðaðist
að líta upp.
„Þú hefðir átt að láta mig ná í hestana, pabbi.
Það hefði ekki verið of mikið“, sagði Jakob og
klæddi sig í jakkann.
„Þeir voru hérna rétt fyrir framan klifið“,
sagði faðir hans. „Hvernig er það, Dísa, ætlarðu
að sitja þarna í nótt eða hvað — því ertu ekki
háttuð?“ sagði hann hálfhranalega.
Dísa smeygði sér út hjá honum án þess að
segja orð og flýtti sér inn göngin.
Jón læsti stofunni og stakk á sig lyklinum.
„Hvað var hún svo sem að ræða við þig,“ sagði
hann, þegar þeir voru komnir út á hlaðið. „Lík-
lega að baktala einhvern — hún leggur það í
vana sinn“.
„Hún er leiðinleg“, sagði Jakob. „Eiginlega
held ég að hún hafi heldur lítið til að tala um,
helzt það að hún væri að hugsa um að fara alfarin
burtu héðan“.
„Já, sem betur fer er hún að fara. Hún sýnir
það æ betur með hverjum deginum, að hún er
ómerkileg. Mamma þín hefur ekki gott af að hafa
hana nálægt sér“.
Dísa beið í stofunni og heyrði, að stofunni var
læst. „Skyldi það vera hann, sem læsir Jakob inni
á nóttunni? Ég hélt að það væri Borghildur“,
tautaði hún. Svo fór hún út í dyrnar, þegar hún
heyrði, að þeir riðu úr hlaði, og stóð þar þangað
til þeir voru horfnir úr augsýn. Hún hafði hagað
sér eins og asni — það sá hún núna. Eins og hún
hefði ekki mátt vita, að Jakob þyldi það ekkr,
þessi viðkvæmi, góði piltur, að hún hæddist að
þessu ferðaflangsi móður hans og nefndi föður
hans karl. Hann dáðist nú meira að sínum for-
eldrum en það, að hann léti bjóða sýr slíkt, enda
átti hann góða og myndarlega foreldra. En von-
andi fyrirgæfi hann henni þetta. Hún ætlaði að
biðja hann þess, ef hún næði nokkurn tíma tali af
honum aftur. Og á sunnudaginn yrði hún í nýja
upphlutnum. Loksins Var hann nú kominn upp.
Hún hafði verið farin að óttast, að fóstra hennar
ætlaði ekki að hafa það af, áður en hún færi. Ekki
var ólíklegt, að það yrði tekið eftir henni, því að
áreiðanlega yrði engin ung stúlka eins fín og hún.
Jakob ekki síður en aðrir. En svo dró allt í einu
svartan skugga á hugsjón hennar. Skyldi Borg-
hildur hafa sagt honum frá næluskömminni? Hún
þóttist viss um, að enginn nema þau þrjú, hjónin
og Borghildur, vissu um það fjárans ólán. Allt
var þetta af.hennar eigin kjánaskap, sem hún gæti
aldrei fyrirgefið sér, að fára að minnast á hólkinn.
Annars hefði hún líklega komizt í burtu án þess
það hefði komizt upp.
KIRKJUFERÐ
Helga á Hóli horfði áhyggjufull til kolmó-
rauðrar árinnar á hverjum morgni. Hún ætlaði
svo sem að hafa af manni kirkjuferð núna, ræ-
kallans óhemjan sú. Gat hún aldrei orðið skap-
leg? Hún hafði þó verið búin að hugsa sér að
fara til kirkju með sinn fína, skólagengna son.
Hún bar það í mál við bónda sinn, að það væri
ekki útlit fyrir, að maður kæmist til kirkjunnar í
þetta sinn.
„Það getur nú skeð, að kirkjuræknin sé farin
að segja til sín hjá þér eins og vant er. Það er
þá ekki annað en að sundríða ána“, lagði hann til
málanna dálítið kíminn. , •
Nei, það tæki hún ekki í mál ,en óviðkunnan-
legt var að vera eins og lokaður inni í hól og frétta
ekkert. Aldrei kæmi nokkur maður nema Doddi
á Jarðbrú, sem aldrei vissi neitt. Var það kannske
eitthvað sérstakt, sem hana langaði til að frétta?
„Ójá, ekki get ég neitað því, að mig langar til
að vita, hvernig Anna Friðriksdóttir hefur það.
Ég get ekki gleymt útlitinu hennar þarna um
páskana“. /
„O, það er engin hætta á því, að hún hressist
ekki eins og vant er. Svo lánsamur er Jón ekki,
að hann losni við hana. Þvílík þó hörmung fyrir
annan eins mann. Hann gæti valið um ungar
stúlkur, ef bólið yrði nokkurn tíma autt“, svaraði
hann.
„Og svo heyri ég sagt, að Dísa sé á förum
þaðan. Skyldi nú Anna vera orðin hrædd um hann
fyrir stelpunni? Ég held það geti svo sem átt sér
stað, að hún hafi ekki frið fyrir honum“. Þetta t
síðasta sagði hún frekar til að stríða manni sínum
en að hún tryði sjálf sinni eigin hugmynd. Það
hafði líka tilætluð áhrif.
„Fjandinn hafi illkvittnina og lastmælgina í
þér, Helga“, sagði hann fokvondur. „Þetta veit eg,
að enginn lætur út úr sér nema þú“.
„Hún er svo sem ekki ómyndarleg, stelpan“.
En Erlendur hlustaði ekki á hana. „Ef þú
lætur mig heyra svona lagað í annað sinn, skaltu
eiga mig á fæti“, sagði hann og rauk í burtu
í fússi.
Hún kímdi á eftir honum. „Það var eins gott
að láta hann hafa eitthvað. Hann er vanalega ekki
spar á stríðninni og ertninni.
Á laugardagsmorguninn kom unglingsstúlka
frá Ásólfsstöðum. Hún sagði Erlendi frá því, að
það hefði fundizt nýköstuð hryssa, sem hann átti,
fram í afrétt, en folaldið var víst heldur veiklu-
legt. Hann lagði á reiðhestinn og reið af stað með
volgan mjólkurpela í barmi sér til að hressa
folaldið á, ef þyrfti. Helga barmaði sér yfir þess-
um sífelldu afföllum, sem þau yrðu fyrir á skepn-
unum fram yfir alla aðra. Hún vildi láta stúlkuna
koma inn og fá sér einhverja hressingu. En það
var nú eins og vant var með vinnuhörkuna á
Ásólfsstöðum — hún þorði ekkert að stanza, allir
voru önnum kafnir að koma ofan í túnið fyrir
helgina.
„Það farið þó líklega til kirkju, býst ég við“,
sagði Helga.
Jú, það var helluís á ánni fram á afrétti, þar
átti að fara yfir.
„Þetta voru svei mér góðar fréttir", sagði
Helga. Henni hafði þótt leiðinlega stutt til kirkj-
unnar fyrst maður þurfti á annað borð að fara það
á hesti. Það var ómögulegt að hafa meira upp úr
stúlkunni. Helga átti nú líka að kannast við Ás-
ólfsstaðaþrældóminn og þrælsóttann. Hún hafði
verið þar tvö ár vinnukona. Þá höfðu þau kynnzt,
hún og Erlendur.
Erlendur kom heim ekki löngu seinna, á-
nægður yfir sinni ferð. Hann vonaði, að folalds-
anginn hresstist. Helga var fljót að segja honum
frá brúnni. Jú, hann var búinn að frétta um hana.
Hann mundi líka eftir því, að svoleiðis hafði verið
farið hér á árunum, þegar fólk gat ekki hugsað
sér að sitja heima á messudegi. Og þar sem hún
var svona áfjáð í að vita, hvernig nágrannakonun-
um liði, var alveg sjálfsagt að fá sér útreiðartúr —
færið var orðið ágætt. Nú þurfti að láta Hildi á
Jarðbrú vita, hana hafði langað til kirkju. En það
varð að fara snemma. Ekki lét Hildur standa á
sér, kom á gráa gæðingnum tengdadóttur sinnar
og nágrannahjónin frá Þverá með henni, svo að
þetta varð þó nokkuð þéttur hópur, sem reið fram
eyrarnar. Hildur gamla var alltaf með þeim fyrstu
á Línu-Grána. Það átti víst við hana — hún var
vel ánægjuleg á svipinn. Það var skeiðriðið fram
afréttina.
„Þarna á milli þessara hólaklasa er brúin“,
upplýsti Erlendur.
Fyrst var riðið gegnum hólana. Það var ekki
ákjósanlegur vegur. Þarna lá breið, aurtroðin
svellspöng. Fram undan henni beljaði kolmórauð
áin, straumþung og geigvænleg. Allar konurnar
setti hljóðar. Kirkjuræknin og umhyggjan fyrir
heilsufari nágrannakonunnar hvarf samstundis úr
huga Helgu fyrir hræðilegum feigðarótta.
„Við snúum við!“ kallaði konan frá Þverá.
„Já, við snúum við!“ endurtók Helga. „Þetta
þori ég ekki“.
Erlendur var kominn af baki. Hann hafði af
ferðamannslegri umhyggju reitt með sér brodd-
staf, sem faðir hans hafði átt, stóran og sterklegan,
og lagði út á ísbrúna.
„Þetta er þýðingarlaust, Erlendur. Ég fer ekki
lengra!“ kallaði kona hans.