Lögberg - 15.08.1957, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 15. ÁGÚST 1957
KRISTMANN GUÐMUNDSSON skrifar um
BÓKMENNTIR
ísafoldarprestasmiðja:
Margs verða hjúin vís.
Eftir Arnrúnu frá FellL
Enda þótt Arnrún frá Felli
geti ekki talizt stórskáld, kann
hún forkunnarvel að segja
sögu þannig, að lesandinn
fylgist með af athygli og muni
hið sagða.
Skáldkona þessi er heimilis-
föst í Ameríku, en fæddist á
Islandi og fór héðan um þrí-
tugt. Hafði hún þá þegar vakið
nokkra athygli með smásög-
um í tímaritum, en síðar rit-
aði hún í íslenzk tímarit
vestra. Hún er nú liðlega sjö-
tug og þetta er fyrsta bókin
hennar; hér yirðist því ekki
flasað að neinu.
Fyrsta sagan: „Á fornum
stöðvum," fjallar um gamalt
efni á geðslegan hátt: Sögu-
hetjan flýr fátækt og um-
komuleysi í heimalandinu og
leitar sér fjár og frama í
Vesturheimi. Heima bíður
hans lítilsigld kona, sem hann
er hættur að elska og telur sér
vart samboðna. Eftir mörg ár
kemur hann aftur heim og er
þá ríkur maður orðinn. En
konan er þá dáin og full seint
að bæta það, sem missagt var
við hana- — Þetta er bezta
sagan í bókinni, sönn og inni-
leg í allri gerð. Konan lítil-
siglda rís úr niðurlægingu
sinni og verður hetja fyrir
augum lesandans, verður ó-
gleymanleg. Efnismeðferðin
er mátulega látlaus til þess, að
harmleikurinn njóti sín til
fulls. Höf. sýnir þarna tækni-
lega kunnáttu og sálfræðileg-
an skilning, sem er góðra
gjalda verður.
Næsta sagan: „Margs verða
hjúin vís,“ er risminni og of
orðmörg, en ber þó uppruna-
legri skáldgáfu vitni. — „Bif-
reið nr. 13“ er góð skemmti-
saga, einkar vel gerð, en án
mikilla skáldlegra tilþrifa. —
„Einkennisbúningur Reykvík-
inga“ er gott efni, illa með
farið. Höf. mistekst alveg að
skapa því réttan ramma, ef
svo mætti að orði kveða. End-
irinn er stórfenglegur, en þar
eð allan grundvöllinn vantar
undir hann, kemur hann eins
og skrattinn úr sauðarleggn-
um. Lesandinn fer hjá sér í
stað þess að gapa af undrun.
Þá er „Rakel,“ hæglát saga
og góð. Þar færist höf. ekki
meira í fang en hann getur
ráðið við og árangurinn er
önnur bezta saga bókarinnar,
listræn perla. — „Fyrsti fund-
urinn“ er heldur léleg. —
„Gesturinn": sæmilega vel
gerð, en langdreginn og ekki
laus við tilfinningasemi. —
Aitur á móti er: „Steina fyrir
brauð“ rösk og hroð skemmti-
saga, en skilur lítið eftir. —
„Fjöregg“ er góður skáld-
skapur, saga, sem verður
manni minnisstæð fyrir ein-
föld, en kunnáttusöm vinnu-
brögð. Það mætti segja mér
að Amma Sveinsson væri
skýr táknmynd fyrstu kyn-
slóðar íslenzku innflytjend-
anna vestra.
„Goody“ er lipurlega skrif-
uð ástarsaga, en ekki frumleg-
Efnið hefur oft verið áður
notað, en héx er vel og nær-
gætnislega með það farið. —
„Vaxtarverkur“ fjallar um ást
unglinga, sálfræðileg rann-
sökun, sem vekur virðingu
fyrir höf. — mjög snotur saga,
gerð af list og prýði. Raunar
er stúlkunni miklu betur lýst
en piltinum og hátterni hans
er ekki sérlega sannfærandi,
■þótt ytri gerð þeirrar persónu
sé ágæt. Góð saga er einnig:
„Tímamót,“ — persónugerð
drengsins einkar athyglisverð,
en efnismeðferðin nokkuð
þunglamaleg. — Hið sama
gildir um: . „Fiskur í alla
mata“: — grátt og hægfara, en
fullgildur skáldskapur.
Að öllu samanlögðu verður
að telja þetta góða bók, sem
gróði er að fá. — Frágangur
útgáfunnar er af forlagsins
hálfu smekklegur í alla staði.
----0----
BLÓÐ og VÍN.
Eftir Vilhjálm frá Skáholti.
Bókav. Kr. Kristjánssonar.
Bráðum er aldarfjórðungur
liðinn frá því að Vilhjálmur
frá Skáholti gaf út ljóðá-
kverið: „Vort daglega brauð.“
Sú bók gaf fögur fyrirheit og
er á margan hátt lofsverð.
Síðan hefir höf. lært betur
orðsins list og að ríma. En það,
sem mestu máli skipti: hinn
blessaða einfaldleik orðalags-
ins, er framar öllu varð til
þess að vekja athygli á „Voru
daglega brauði,“ hefur honum
gengið erfiðlega að varðveita
og þróa. Þess gætir þó enn í
einstaka erindum, svo sem því
fyrsta í kvæðinu „Ást og
draumur“:
„Und gullnum stjörnum
dreymir mig drauminn um
þig.
drauminn um þig, sem komst
og Heillaðir mig
og færðir mér ungri rósir
rauðari en blóð
og ræddir um hversu fögur
ég væri og góð “
Erindin sem á eftir koma
eru stóryrtari, — þó allvel ort,
einkum hið síðasta. En les-
andinn verður fyrir dálitlum
vonbrigðum. — Vilhjálmur
kann vel sitt handverk nú
orðið. „Sæktu þín gull“ er t.d.
prýðilega ort kvæði, sterkt
og hljómmikið, en aðeins tvær
línur þess, þær síðustu, grípa
lesandann. Og ^.þrátt fyrir
kunnáttusama gerð ljóðsins
„Spurðu einskis ungi maður,“
fer váboðun þess fyrir ofan
garð og neðan. Þá er „Blóð-
laus skuggi“ áhrifameira, þótt
einnig þar sé tekið heldur
djúpt í árinni. En í því er nýr
tónn, sem kannske á eftir að
dýpka og þróast:
„Mitt dimma blóð mun drjúpa
um þínar hendur,
sem draums míns virki hafa
sprengt.”
„Næturórar“ eru af líkum
toga, en betra kvæði, gott
kvæði, að undanskildu síðasta
erindinu — er segir of mikið.
1 ljóðum þessarar arkar má
ekki skýra um of það er gert
í síðustu línunum fjórum og
skýringin óþörf; allt, sem
segja þarf í kvæðinu, hefur
þegar veríð sagt.
Allmörg kvæði eru hol og
misheppnuð að nokkru eða
öllu leyti, svo sem: „Gömul
synd,“ „Hugleiðingar um líf-
ið,“ „Ljóð til vinkonu minnar“
o. fl. Maður hefur Vilhjálm
grunaðan um að hafa slegið
slöku við og ekki lagt sig fram
er hann orti þau. Hann veit af
því sjálfur og yrkir um það
dágóðar vísur, sem nefnast:
„Skip mitt bíður.“ En stund-
um dregur hann af ser slenið,
velur sér örðugt við fangsefni
og gerir því heiðarleg skil.
„Maður í myrkri“ er slíkt
kvæði — og eitt hið merki-
legasta í þessari bók. „Höll
draumalandsins“ er annað, og
„Ljóð um æsku og ástir,“ bæði
sýna alvarleg vinnubrögð og
athyglisverða þróun skáldsins,
þótt bæði séu nokkuð þung-
lamaleg.
I „Sorg“ eru talsverðar
töggur, og „Portljóð11 er gott
kvæði. En ætli „Vögguljð“ sé
ekki bezt? Mér er nær að
halda það. — Hitt þykist ég
örugglega vita, að Vilhjálmur
frá Skáholti eigi enn eftir að
gera sín beztu ljóð!
Rauðu regnhlífarnar.
Eftir Kelvin Lindemann.
Hersteinn Pálsson íslenzkaði.
í saf oldarpr en tsmið j a.
Fátt er nýtt undir sólinni og
það form, er Lindemann hefur
valið þessari skáldsögu er jafn
gamalt vestrænum bókmennt-
um — og raunar eldra! En
höf. sníður því nýtízkulegan
stakk, og enda þótt lesandinn
minnist alloft Isaks Dinesens
(“Seven gotic tales”), er þetta
lang bezta bók Lindemanns,
og hefur farið sigurför um
heiminn, enda a f b u r ð a
skemmtileg aflestrar. En hún
er „ej blot til lyst,“ hún leynir
á sér; höf. er engan veginn
blankur í sálarfræði og frá-
sögn hans á sér heillandi
glæsileik, sem er ekki hvers-
dagslegt fyrirbæri í nútíma-
bókmenntum. Og efnismeð-
ferðin er einnig glæsileg; hún
minnir á Þúsund og eina nótt,
Chaucer og Svein frá Mæli-
fellsá, en er formföst og óum-
deilanlega vel heppnuð. Vera
má ,að latir menn, sem nenna
ekki að beita athygli sinni við
lesturinn, finni ekki púðrið í
bókinni. Hún er þannig gerð,
að lesandinn verður að vera
vel vakandi ef hann á að geta
notið alls, sem hún hefur að
bjóða. Trúað gæti ég því, að
mörgum þætti mest gaman að
henni við annan eða þriðja
Inngangsorð
forsefa íslendingadagsins,
Erics Stefánssonar,
Gimli 5. ágúst 1957.
Ég vil leyfa mér að setja
þessa hátíð með því að bjóða
ykkur öll hjartanlega vel-
komin. Eins og skemmtiskráin
ber með sér, verður hér margt
,til skemmtunar og fróðleiks,
og ég vona að dagurinn skilji
eftir hjá hverjum einum
varanlegar minningar um á-
nægjulega stund-
Þetta er sextugasti og átt-
undi íslendingadagurinn hér,
og vonandi verða margir fleiri
áður en lýkur. Þessi hátíð
hefir frá byrjun verið sterkur
þáttur í sambandi okkar við
ættlandið og heimaþjóðina.
Hún hefir á hverju ári orðið
til þess að minna okkur á þær
dýrmætu menningarerfðir,
sem landneminn hér hlaut í
vöggugjöf og flutti með sér
til Vesturheims. Hefir sá arfur
reynzt þess eðlis að fyrir
hann hefir oss auðnast að
verða betri borgarar í þessu
landi. Við sem erum af ís-
lenzku bergi brotin, fögnum
yfir því að atvikin höguðu því
þannig, að við urðum Kanada-
eða Bandaríkjaborgarar, og á
sama tíma er okkur ljúft að
minnast ættlandsins góða,
sem aldrei líður okkur úr
minni og hefir frá fyrstu tíð
átt svo sterk ítök í hugum og
hjörtum okkar allra. Við fögn-
um því einnig yfir hinu unga
íslenzka lýðveldi og biðjum
,guð að blessa landið og þjóð-
ina í allri framtíð.
Það var heldur leiðinlegt
andrúmsloft við hádegisverð-
arborðið'. Loks gat húsmóðirin
ekki stillt sig lengur og
sagði:
— Ég er orðin þreytt á að
sjá ævinlega þennan sama
súra svip á þér. Geturðu ekki
haldið þig bak við dagblaðið
eins og álmennilegur maður.
lestur. Og skruddan er vel
þess verð að lesa hana oftar en
einu sinni.
Hersteinn Pálsson hefur
leyst þýðinguna vel af hendi,
en að vísu hefur safi samtal-
anna í frumtextanum þynnzt
nokkuð. —Mbl. 25. júní
COPENHAGEN
Heimsins bezta
munntóbak
.<< * M m m m » _ _

THIS YEAR . .
make YOUR province V
your PLAYGROUND^
JOptnhi
MANITOBA
bsdWi
Allur gle8skapur frldaga fjölskyld-
unnar bíöur yöar einmitt ihér 1 yða^
eigin fylki. Heimsæklö einhverja hinna
mörgu sumarskemtistaöa, eem allir
hafa upp S. margvíslegan unaö aö
bjööa, svo sem:
HIBING MOUNTAIN NATIONAL
PARK
Ailar yöar uppáhalds hvildardaga
skemtanir—böö, siglingar, teinareiöar,
fiskiveiöar, auk yndislegs útsýnis.
WHITKSHEUL FOREST RESERVE
FagurmyndaÖir klettar, vötn og skög-
arbelti — fjölbreytt dýralif, ágætis
aöbúnaöur.
DUCK MOUNTAIN FOREST
RESERVE
Dásamlegt að taka ltfið rúlega við
vötn svo eem Singoosh og Wellman.
MANITOBA’S NORTHLAND
Kynniö yður hina ötömdu hrikafegurð
noröurlandsins . . . svo sem viö Flin
Flon, Cranberry Portage og The Pas.
FRÆG VÖTN
Mílur af sólbööuöum ströndum við
Winnipegvatn, Manitobavatn, Kill-
arney, Rock og Dauphin-vötnin.
Vegna ókeypis pésa um hvlldardaga-
stöövar I Manitoba, skrifið eða lttið
inn hjá:
BllllHl
ÓKEYPIS
PÉSAR
Skrifið eða líiið
inn vegna ókeypis
pésa um helzlu
hvíldardags-
siöðvar
í Maniioba og
aðdrállarafl
þeirra.
I!!l!l
Bureau of Travel and Publicity
DEPARTMENT OF INDUSTRY AND COMMERCE
LcgiðUtive Building—Winnipeg
HON. r. L. JOBIN, MiaJjier B. E. GBOSE, Depuljr Minijlar
81-57